UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line

 

UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line (рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдоें рдЧрддि)

рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рджिрдП рдЧрдП рдк्рд░рд╢्рдиोрдд्рддрд░

рдк्рд░рд╢्рди 1:
рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рдЧрддि рдХे рдХौрди-рд╕े рдЙрджाрд╣рд░рдгों рдоें рд╡рд╕्рддु рдХो рд▓рдЧрднрдЧ рдмिрди्рджु рд╡рд╕्рддु рдоाрдиा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै

(a) рджो рд╕्рдЯेрд╢рдиों рдХे рдмीрдЪ рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдЭрдЯрдХे рдХे рдЪрд▓ рд░рд╣ी рдХोрдИ рд░ेрд▓рдЧाрдб़ी।
(b) рдХिрд╕ी рд╡ृрдд्рддीрдп рдкрде рдкрд░ рд╕ाрдЗрдХिрд▓ рдЪрд▓ा рд░рд╣े рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдКрдкрд░ рдмैрдаा рдХोрдИ рдмрди्рджрд░।
(c) рдЬрдоीрди рд╕े рдЯрдХрд░ाрдХрд░ рддेрдЬी рд╕े рдоुрдб़рдиे рд╡ाрд▓ी рдХ्рд░िрдХेрдЯ рдХी рдХोрдИ рдлिрд░рдХрддी рдЧेंрдж।
(d) рдХिрд╕ी рдоेрдЬ рдХे рдХिрдиाрд░े рд╕े рдлिрд╕рд▓рдХрд░ рдЧिрд░ा рдХोрдИ рдмीрдХрд░।
рдЙрдд्рддрд░:
(a) рд░ेрд▓рдЧाрдб़ी рджो рд╕्рдЯेрд╢рдиों рдХे рдмीрдЪ рдмिрдиा рдЭрдЯрдХे рдХे рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै; рдЕрдд: рджोрдиों рд╕्рдЯेрд╢рдиों рдХे рдмीрдЪ рдХी рджूрд░ी рдХो рд░ेрд▓рдЧाрдб़ी рдХी рд▓рдо्рдмाрдИ рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рдЕрдзिрдХ рдоाрдиा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рд░ेрд▓рдЧाрдб़ी рдХो рдмिрди्рджु рд╡рд╕्рддु рдоाрдиा рдЬाрдПрдЧा।
(b) рдЪूंрдХि рдмрди्рджрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдпрдеोрдЪिрдд рд╕рдордп рдоें рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी рдЕрдзिрдХ рд╣ै; (UPBoardSolutions.com) рдЕрдд: рдмрди्рджрд░ рдХो рдмिрди्рджु рд╡рд╕्рддु рдоाрдиा рдЬाрдПрдЧा।
(c) рдЪूंрдХि рдЧेंрдж рдХा рдоुрдб़рдиा рд╕рд░рд▓ рдирд╣ीं рд╣ै; рдЕрддः рдпрдеोрдЪिрдд рд╕рдордп рдоें рдЧेंрдж рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЧेंрдж рдХो рдмिрди्рджु рд╡рд╕्рддु рдирд╣ीं рдоाрдиा рдЬा рд╕рдХрдд
(d) рдЪूंрдХि рдмीрдХрд░ рдоेрдЬ рдХे рдХिрдиाрд░े рд╕े рдлिрд╕рд▓рдХрд░ рдЧिрд░рддा рд╣ै; рдЕрддः рдпрдеोрдЪिрдд рд╕рдордп рдоें рдЗрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рдмिрди्рджु рд╡рд╕्рддु рдирд╣ीं рдоाрдиा рдЬा рд╕рдХрддा।

    

рдк्рд░рд╢्рди 2:
рджो рдмрдЪ्рдЪे A рд╡ B рдЕрдкрдиे рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рд▓ौрдЯрдХрд░ рдЕрдкрдиे-рдЕрдкрдиे рдШрд░ рдоे рдХ्рд░рдорд╢ः P рддрдеा реи рдХो рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं। рдЙрдирдХे рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп (x-t) + рдЧ्рд░ाрдл рдЪिрдд्рд░-3.1 (a) рдоें рджिрдЦाрдП рдЧрдП рд╣ैं। рдиीрдЪे рд▓िрдЦे рдХोрд╖्рдардХों рдоें рд╕рд╣ी рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯिрдпों рдХो рдЪुрдиिрдП
    
(a) B/A рдХी рддुрд▓рдиा рдоें A/B рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдиिрдХрдЯ рд░рд╣рддा рд╣ै।
(b) B/A рдХी рддुрд▓рдиा рдоें A/B рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЪрд▓рддा рд╣ै।
(c) B/A рдХी рддुрд▓рдиा рдоें A/B рддेрдЬ рдЪрд▓рддा рд╣ै।
(d) A рдФрд░ B рдШрд░ (рдПрдХ рд╣ी/рднिрди्рди) рд╕рдордп рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪрддे рд╣ैं।
(e) A/B рд╕рдб़рдХ рдкрд░ B/A рд╕े (рдПрдХ рдмाрд░/рджो рдмाрд░) рдЖрдЧे рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं।
рдЙрдд्рддрд░:
(a) B рдХी рддुрд▓рдиा рдоें A рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдиिрдХрдЯ рд░рд╣рддा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि B рдЕрдзिрдХ рджूрд░ी рддрдп рдХрд░рддा рд╣ै [OP< OQ]
(b) B рдХी рддुрд▓рдиा рдоें A рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЪрд▓рддा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि A рдХे рд▓िрдП рдЧрддि (UPBoardSolutions.com) рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХा рд╕рдордп t  = 0 рд╣ै рдкрд░рди्рддु B рдХे рдЧрддि рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХे рд▓िрдП рд╕рдордп рд╣ैं рдХा рдиिрд╢्рдЪिрдд рдзрдиाрдд्рдордХ рдоाрди рд╣ै।
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 2
(c) A рдХी рддुрд▓рдиा рдоें B рддेрдЬ рдЪрд▓рддा рд╣ै, рдХ्рдпोрдХि B рдХे рдЧ्рд░ाрдл рдХा рдвाрд▓ A рдХे рдЧ्рд░ाрдл рдХे рдвाрд▓ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ै।
(d) A рдФрд░ B рдШрд░ рднिрди्рди рд╕рдордп рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪрддे рд╣ैं।
(e) B рд╕рдб़рдХ рдФрд░ A рд╕े рдПрдХ рдмाрд░ рдЖрдЧे рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै (рдк्рд░рддिрдЪ्рдЫेрдж рдмिрди्рджु X рдХे рдмाрдж)।

рдк्рд░рд╢्рди 3:
рдПрдХ рдорд╣िрд▓ा рдЕрдкрдиे рдШрд░ рд╕े рдк्рд░ाрддः 9.00 рдмрдЬे 2.5 km рджूрд░ рдЕрдкрдиे рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдХे рд▓िрдП рд╕ीрдзी рд╕рдб़рдХ рдкрд░ 5 kmh-1 рдЪाрд▓ рд╕े рдЪрд▓рддी рд╣ै। рд╡рд╣ाँ рд╡рд╣ рд╕ाрдпं 5.00 рдмрдЬे рддрдХ рд░рд╣рддी рд╣ै рдФрд░ 25 kmh-1 рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рдХिрд╕ी рдСрдЯो рд░िрдХ्рд╢ा рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдкрдиे рдШрд░ рд▓ौрдЯ рдЖрддी рд╣ै। рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рдкैрдоाрдиा рдЪुрдиिрдП рддрдеा рдЙрд╕рдХी рдЧрддि рдХा x-t рдЧ्рд░ाрдл рдЦींрдЪिрдП।
рд╣рд▓:
рдорд╣िрд▓ा рдж्рд╡ाрд░ा рдШрд░ рд╕े рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдоें рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╕рдордп,
    

    

рдк्рд░рд╢्рди 4:
рдХोрдИ рд╢рд░ाрдмी рдХिрд╕ी рддंрдЧ рдЧрд▓ी рдоें 5 рдХрджрдо рдЖрдЧे рдмрдв़рддा рд╣ै рдФрд░ 3 рдХрджрдо рдкीрдЫे рдЖрддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдлिрд░ 5 рдХрджрдо рдЖрдЧे рдмрдв़рддा рд╣ै рдФрд░ 3 рдХрджрдо рдкीрдЫे рдЖрддा рд╣ै, рдФрд░ рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рд╡рд╣ рдЪрд▓рддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЙрд╕рдХा рд╣рд░ рдХрджрдо 1m рд▓рдо्рдмा рд╣ै рдФрд░ 1s рд╕рдордп рд▓рдЧрддा рд╣ै। рдЙрд╕рдХी рдЧрддि рдХा x-t рдЧ्рд░ाрдл рдЦींрдЪिрдП। рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рддрдеा рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рд╡िрдзि рд╕े рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП рдХि рд╡рд╣ рдЬрд╣ाँ рд╕े рдЪрд▓рдиा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХрд░рддा рд╣ै рд╡рд╣ाँ рд╕े 13 m рджूрд░ рдХिрд╕ी рдЧрдб्рдвे рдоें рдХिрддрдиे рд╕рдордп рдкрд╢्рдЪाрдд рдЧिрд░рддा рд╣ै?
рд╣рд▓:
рдЧ्рд░ाрдл (рдЪिрдд्рд░े 3.3) рд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рд╢рд░ाрдмी рдЧрддि рдЖрд░рдо्рдн рдХрд░рдиे рдХे рд╕्рдеाрди рд╕े 13 рдХिрдоी рджूрд░ рдЧрдб्рдвे рдоें 37 рд╕ेрдХрдг्рдб рдмाрдж (UPBoardSolutions.com) рдЧिрд░ेрдЧा। (∵13 рдоी рдХे рд╕ंрдЧрдд рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рд╕рдордп-рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рд╕рдордп 37 рд╕ेрдХрдг्рдб рд╣ै।)
    
рдЧрдгрдиा:
рдк्рд░рдердо 8 рдХрджрдо рдЕрд░्рдеाрдд् 8 рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рд╢рд░ाрдмी рдХा рдЧрдд्рдпाрд░рдо्рдн рдХे рд╕्рдеाрди рд╕े рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдЕрд░्рдеाрдд् рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдиेрдЯ рджूрд░ी = (5 – 3) рдоी = 2 рдоी
рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдЧрд▓े 8 рдХрджрдо рддрдХ (16 рдХрджрдоों рдоें) рдЕрд░्рдеाрдд्
16 рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рдиेрдЯ рджूрд░ी = (2+ 2) рдоी = 4 рдоी
24 рдХрджрдоों рдоें рдЕрд░्рдеाрдд् 24 рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рдиेрдЯ рджूрд░ी = (2+2+ 2) рдоी = 6 рдоी 32 рдХрджрдоों рдоें рдЕрд░्рдеाрдд् 32 рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рдиेрдЯ рджूрд░ी ।
= (2+2+ 2 + 2) рдоी = 8 рдоी
37 рдХрджрдоों рдоें рдЕрд░्рдеाрдд् 37 рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рдиेрдЯ рджूрд░ी = 8 рдоी + 5 рдоी = 13 рдоी
рдЕрддः рдЧрдд्рдпाрд░рдо्рдн рдХे рд╕्рдеाрди рд╕े 13 рдоी рджूрд░ рд╕्рдеिрдд рдЧрдб्рдвे рдоें рдЧिрд░рдиे рдоें рд╢рд░ाрдмी рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╕рдордп = 37 рдХрджрдоों рдХा рд╕рдордп = 37 рд╕ेрдХрдг्рдб

рдк्рд░рд╢्рди 5:
рдХोрдИ рдЬेрдЯ рд╡ाрдпुрдпाрди 500 kmh-1 рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ рдпрд╣ рдЬेрдЯ рд╡ाрдпुрдпाрди рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ 1500 kmh-1 рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдЕрдкрдиे рджрд╣рди рдЙрдд्рдкाрджों рдХो рдмाрд╣рд░ рдиिрдХाрд▓рддा рд╣ै। рдЬрдоीрди рдкрд░ рдЦрдб़े рдХिрд╕ी рдк्рд░ेрдХ्рд╖рдХ рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЗрди рджрд╣рди рдЙрдд्рдкाрджों рдХी рдЪाрд▓ рдХ्рдпा рд╣ोрдЧी?
рд╣рд▓:
рдЬेрдЯ рдХा рд╡ेрдЧ = ╬╜J = – 500 km h-1 (рдк्рд░ेрдХ्рд╖рдХ рд╕े рджूрд░)
рдЬेрдЯ рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рджрд╣рди рдЙрдд्рдкाрдж рдмाрд╣рд░ рдиिрдХाрд▓рдиे рдХा рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдХ рд╡ेрдЧ = ╬╜eJ = 1500 km h-1
рдпрджि рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдЙрдд्рдкाрджों рдХा рд╡ेрдЧ ╬╜e рд╣ो рддो ╬╜eJ = ╬╜e – ╬╜J
рдпा
╬╜e = ╬╜eJ +╬╜J = 1500+ (- 500) = 1000 km/h

    

рдк्рд░рд╢्рди 6:
рд╕ीрдзे рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдХोрдИ рдХाрд░126 kmh-1 рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै। рдЗрд╕े 200 m рдХी рджूрд░ी рдкрд░ рд░ोрдХ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдХाрд░ рдХे рдорди्рджрди рдХो рдПрдХрд╕рдоाрди рдоाрдиिрдП рдФрд░ рдЗрд╕рдХा рдоाрди рдиिрдХाрд▓िрдП। рдХाрд░ рдХो рд░ुрдХрдиे рдоें рдХिрддрдиा рд╕рдордп рд▓рдЧा?
рд╣рд▓:
рдХाрд░ рдХी рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рдЪाрд▓, u = 126 рдХिрдоी/рдШрдг्рдЯा
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 5
    

рдк्рд░рд╢्рди 7:
рджो рд░ेрд▓рдЧाрдб़िрдпाँ A рд╡ B рджो рд╕рдоाрди्рддрд░ рдкрдЯрд░िрдпों рдкрд░ 72 kmh-1 рдХी рдПрдХрд╕рдоाрди рдЪाрд▓ рд╕े рдПрдХ рд╣ी рджिрд╢ा рдоें рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ैं। рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЧाрдб़ी 400 m рд▓рдо्рдмी рд╣ै рдФрд░ рдЧाрдб़ी A рдЧाрдб़ी B рд╕े рдЖрдЧे рд╣ै। B рдХा рдЪाрд▓рдХ A рд╕े рдЖрдЧे рдиिрдХрд▓рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै рддрдеा 1 ms-2 рд╕े рдЗрд╕े рдд्рд╡рд░िрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдпрджि 50s рдХे рдмाрдж B рдХो рдЧाрд░्рдб A рдХे рдЪाрд▓рдХ рд╕े рдЖрдЧे рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рддो рджोрдиों рдХे рдмीрдЪ рдЖрд░рдо्рднिрдХ рджूрд░ी рдХिрддрдиी рдеी?
рд╣рд▓:
рд░ेрд▓рдЧाрдб़िрдпों рдХी рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рддрдеा рдЕрди्рддिрдо рд╕्рдеिрддिрдпाँ рдЪिрдд्рд░ 3.4 рдоें рджिрдЦाрдпी рдЧрдпी рд╣ैं।
рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЧाрдб़ी рдХी рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рдЪाрд▓ (UPBoardSolutions.com) (╬╜0) = 72 рдХिрдоी/рдШрдг्рдЯा = 20 рдоी/рд╕े
    

    

рдк्рд░рд╢्рди 8:
рджो рд▓ेрди рд╡ाрд▓ी рдХिрд╕ी рд╕рдб़рдХ рдкрд░ рдХाрд░ A 36 kmh-1 рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै। рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХी рд╡िрдкрд░ीрдд рджिрд╢ाрдУं рдоें рдЪрд▓рддी рджो рдХाрд░ें B рд╡ा  C рдЬिрдирдоें рд╕े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХी рдЪाрд▓ 54 kmh-1 рд╣ै, рдХाрд░ A рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиा рдЪाрд╣рддी рд╣ै। рдХिрд╕ी рдХ्рд╖рдг рдЬрдм рджूрд░ी AB рджूрд░ी AC рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ै рддрдеा рджोрдиों 1 km рд╣ैं, рдХाрд░ B рдХा рдЪाрд▓рдХ рдпрд╣ рдиिрд░्рдгрдп рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рдХाрд░ C рдХे рдХाрд░ A рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХे рдкрд╣рд▓े рд╣ी рд╡рд╣ рдХाрд░ A рд╕े рдЖрдЧे рдиिрдХрд▓ рдЬाрдП। рдХिрд╕ी рджुрд░्рдШрдЯрдиा рд╕े рдмрдЪрдиे рдХे рд▓िрдП рдХाрд░ B рдХा рдХिрддрдиा рди्рдпूрдирддрдо рдд्рд╡рд░рдг рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै?
рд╣рд▓:
рдХाрд░ A рдХी рдЪाрд▓ = (36 x 5/18) рдоी/рд╕े = 10 рдоी/рд╕े
рдХाрд░ B рддрдеा рдХाрд░ C рджोрдиों рдХी рдЪाрд▓ рдПрдХрд╕рдоाрди рд╣ै, рдЕрд░्рдеाрдд्,
    

рдк्рд░рд╢्рди 9:
рджो рдирдЧрд░ A рд╡ B рдиिрдпрдоिрдд рдмрд╕ рд╕ेрд╡ा рдж्рд╡ाрд░ा рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рд╕े рдЬुрдб़े рд╣ैं рдФрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдоिрдирдЯ рдХे рдмाрдж рджोрдиों рддрд░рдл рдмрд╕ें рдЪрд▓рддी рд╣ैं। рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ाрдЗрдХिрд▓ рд╕े 20 kmh-1 рдХी рдЪाрд▓ рд╕े A рд╕े B рдХी рддрд░рдл рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ рдпрд╣ рдиोрдЯ рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ 18 рдоिрдирдЯ рдХे рдмाрдж рдПрдХ рдмрд╕ рдЙрд╕рдХी рдЧрддि рдХी рджिрд╢ा рдоें рддрдеा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ 6 рдоिрдирдЯ рдмाрдж рдЙрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рджिрд╢ा рдоें рдЧुрдЬрд░рддी рд╣ै। рдмрд╕ рд╕ेрд╡ाрдХाрд▓ T рдХिрддрдиा рд╣ै рдФрд░ рдмрд╕ें рд╕рдб़рдХ рдкрд░ рдХिрд╕ рдЪाрд▓ (рд╕्рдеिрд░ рдоाрдиिрдП) рд╕े рдЪрд▓рддी рд╣ैं?
рд╣рд▓:
рдоाрдиा ╬╜b = рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдмрд╕ рдХी рдЪाрд▓
рддрдеा ╬╜c = рд╕ाрдЗрдХिрд▓-рд╕рд╡ाрд░ рдХी рдЪाрд▓
рд╕ाрдЗрдХिрд▓ рд╕рд╡ाрд░ рдХी рдЧрддि рдХी рджिрд╢ा рдоें рдЪрд▓ рд░рд╣ी рдмрд╕ों рдХी рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдХ рдЪाрд▓ = ╬╜b – ╬╜c
рд╕ाрдЗрдХिрд▓ рд╕рд╡ाрд░ рдХी рдЧрддि рдХी рджिрд╢ा рдоें рдк्рд░рдд्рдпेрдХ 18 min (UPBoardSolutions.com) рдпा [latex]\frac { 18 }{ 60 }[/latex] h рдмाрдж рдПрдХ рдмрд╕ рдЧुрдЬрд░рддी рд╣ै।
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 9
    

    

рдк्рд░рд╢्рди 10:
рдХोрдИ рдЦिрд▓ाрдб़ी рдПрдХ рдЧेंрдж рдХो рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдЖрд░рдо्рднिрдХ рдЪाрд▓ 29 ms-1 рд╕े рдлेंрдХрддा рд╣ै,
(i) рдЧेंрдж рдХी рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдЧрддि рдХे рджौрд░ाрди рдд्рд╡рд░рдг рдХी рджिрд╢ा рдХ्рдпा рд╣ोрдЧी?
(ii) рдЗрд╕рдХी рдЧрддि рдХे рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рдмिрди्рджु рдкрд░ рдЧेंрдж рдХे рд╡ेрдЧ рд╡ рдд्рд╡рд░рдг рдХ्рдпा рд╣ोंрдЧे?
(iii) рдЧेंрдж рдХे рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рдмिрди्рджु рдкрд░ рд╕्рдеाрди рдХे рд╕рдордп рдХो x= 0 рд╡ t = 0 рдЪुрдиिрдП, рдКрдз्рд░्рд╡ाрдзрд░ рдиीрдЪे рдХी рдУрд░ рдХी рджिрд╢ा рдХो X-рдЕрдХ्рд╖ рдХी рдзрдиाрдд्рдордХ рджिрд╢ा рдоाрдиिрдП। рдЧेंрдж рдХी рдКрдкрд░ рдХी рд╡ рдиीрдЪे рдХी рдУрд░
рдЧрддि рдХे рджौрд░ाрди рд╕्рдеिрддि, рд╡ेрдЧ рд╡ рдд्рд╡рд░рдг рдХे рдЪिрд╣्рди рдмрддाрдЗрдП।
(iv) рдХिрд╕ рдКँрдЪाрдИ рддрдХ рдЧेंрдж рдКрдкрд░ рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рдХिрддрдиी рджेрд░ рдХे рдмाрдж рдЧेंрдж рдЦिрд▓ाрдб़ी рдХे рд╣ाрдеों рдоें рдЖ . рдЬाрддी рд╣ै? [g = 9.8m s-2 рддрдеा рд╡ाрдпु рдХा рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдирдЧрдг्рдп рд╣ै।]
рдЙрдд्рддрд░:
(i) рдЧेंрдж рдЧुрд░ुрдд्рд╡ рдХे рдХाрд░рдг рдд्рд╡рд░рдг рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддी рд╣ै рдЬो рд╕рджैрд╡ рдКрд░्рдз्рд╡ाрдзрд░ рдиीрдЪे рдХी рдУрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै।
(ii) рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рдмिрди्рджु рдкрд░ рд╡ेрдЧ = рд╢ूрди्рдп
рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рдмिрди्рджु рдкрд░ рдд्рд╡рд░рдг g = 9.8 m s-2 (рдКрдз्рд░्рд╡ाрдзрд░ рдиीрдЪे рдХी рдУрд░)
(iii) рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдЧрддि рдХे рд▓िрдП,
(a) рд╕्рдеिрддि рдзрдиाрдд्рдордХ
(b) рд╡ेрдЧ рдЛрдгाрдд्рдордХ
(c) рдд्рд╡рд░рдг рдзрдиाрдд्рдордХ

рдиीрдЪे рдХी рдУрд░ рдЧрддि рдХे рд▓िрдП,

(a) рд╕्рдеिрддि рдзрдиाрдд्рдордХ
(b) рд╡ेрдЧ рдзрдиाрдд्рдордХ
(c) рдд्рд╡рд░рдг рдзрдиाрдд्рдордХ

(iv) рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдЧрддि рдХे рджौрд░ाрди,
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 11
    

рдк्рд░рд╢्рди 11:
рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рдХрдердиों рдХो рдз्рдпाрди рд╕े рдкрдвिрдП рдФрд░ рдХाрд░рдг рдмрддाрддे рд╣ुрдП рд╡ рдЙрджाрд╣рд░рдг рджेрддे рд╣ुрдП рдмрддाрдЗрдП рдХि рд╡े рд╕рдд्рдп рд╣ैं рдпा рдЕрд╕рдд्рдп, рдПрдХрд╡िрдоीрдп рдЧрддि рдоें рдХिрд╕ी рдХрдг рдХी

(a) рдХिрд╕ी рдХ्рд╖рдг рдЪाрд▓ рд╢ूрди्рдп рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рдЙрд╕рдХा рдд्рд╡рд░рдг рдЕрд╢ूрди्рдп рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।
(b) рдЪाрд▓ рд╢ूрди्рдп рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рдЙрд╕рдХा рд╡ेрдЧ рдЕрд╢ूрди्рдп рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।
(c) рдЪाрд▓ рд╕्рдеिрд░ рд╣ो рддो рдд्рд╡рд░рдг рдЕрд╡рд╢्рдп рд╣ी рд╢ूрди्рдп рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।
(d) рдЪाрд▓ рдЕрд╡рд╢्рдп рд╣ी рдмंрдврддी рд░рд╣ेрдЧी, рдпрджि рдЙрд╕рдХा рдд्рд╡рд░рдг рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ो।
рдЙрдд्рддрд░:
(a) рд╕рдд्рдп, рд╕рд░рд▓ рдЖрд╡рд░्рдд рдЧрддि рдХрд░рддे рдХрдг рдХी рдорд╣рдд्рддрдо рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рдХрдг рдХी рдЪाрд▓ рд╢ूрди्рдп рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬрдмрдХि рдд्рд╡рд░рдг рдорд╣рдд्рддрдо (рдЕрд╢ूрди्рдп) рд╣ोрддा рд╣ै।
(b) рдЕрд╕рдд्рдп, рдЪाрд▓ рд╢ूрди्рдп рд╣ोрдиे рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдХि рдХрдг рдХे рд╡ेрдЧ рдХा рдкрд░िрдоाрдг рд╢ूрди्рдп рд╣ै।
(c) рдЕрд╕рдд्рдп, рдПрдХрд╕рдоाрдиे рд╡ृрдд्рддीрдп рдЧрддि рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрдг рдХी рдЪाрд▓ рд╕्рдеिрд░ (UPBoardSolutions.com) рд░рд╣рддी рд╣ै рддो рднी рдЙрд╕рдХी рдЧрддि рдоें। рдЕрднिрдХेрди्рдж्рд░ рдд्рд╡рд░рдг рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै।
(d) рдЕрд╕рдд्рдп, рдпрд╣ рдХेрд╡рд▓ рдЬрдм рд╕рдд्рдп рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि рдЪुрдиी рдЧрдИ рдзрдиाрдд्рдордХ рджिрд╢ा рдЧрддि рдХी рджिрд╢ा рдХे рдЕрдиुрджिрд╢ рд╣ो।

    

рдк्рд░рд╢्рди 12:
рдХिрд╕ी рдЧेंрдж рдХो 90 m рдХी рдКँрдЪाрдИ рд╕े рдлрд░्рд╢ рдкрд░ рдЧिрд░ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдлрд░्рд╢ рдХे рд╕ाрде рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЯрдХ्рдХрд░ рдоें рдЧेंрдж рдХी рдЪाрд▓ 1/10 рдХрдо рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдЧрддि рдХा t= 0 рд╕े 12s рдХे рдмीрдЪ рдЪाрд▓-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдЦींрдЪिрдП।

рдЙрдд्рддрд░:
    
    

    

рдк्рд░рд╢्рди 13:
рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╕рд╣िрдд рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХे рдмीрдЪ рдХे рдЕрди्рддрд░ рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХीрдЬिрдП

(a) рдХिрд╕ी рд╕рдордп рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдоें рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдХे рдкрд░िрдоाрдг (рдЬिрд╕े рдХрднी-рдХрднी рджूрд░ी рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै)। рдФрд░ рдХिрд╕ी рдХрдг рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрд╕ी рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдХे рджौрд░ाрди рддрдп рдХिрдП рдЧрдП рдкрде рдХी рдХुрд▓ рд▓рдо्рдмाрдИ।
(b) рдХिрд╕ी рд╕рдордп рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдоें рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧ рдХे рдкрд░िрдоाрдг рдФрд░ рдЙрд╕ी рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдоें рдФрд╕рдд рдЪाрд▓
(рдХिрд╕ी рд╕рдордп рдЕंрддрд░ाрд▓ рдоें рдХिрд╕ी рдХрдг рдХी рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдХो рд╕рдордп рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрднाрдЬिрдд рдХी рдЧрдИ рдХुрд▓ рдкрде-рд▓рдо्рдмाрдИ рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд░िрднाрд╖िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХीрдЬिрдП рдХि (a) рд╡ (b) рджोрдиों рдоें рд╣ी рджूрд╕рд░ी рд░ाрд╢ि-рдкрд╣рд▓ी рд╕े рдЕрдзिрдХ рдпा рдЙрд╕рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ै। рд╕рдорддा рдХा | рдЪिрд╣्рди рдХрдм рд╕рдд्рдп рд╣ोрддा рд╣ै? (рд╕рд░рд▓рддा рдХे рд▓िрдП рдХेрд╡рд▓ рдПрдХрд╡िрдоीрдп рдЧрддि рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХीрдЬिрдП।)
рдЙрдд्рддрд░:
(a) рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдХे рдкрд░िрдоाрдг рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд╕ीрдзी рд░ेрдЦा рдХी рдХुрд▓ рд▓рдо्рдмाрдИ рдЕрд░्рдеाрдд् рдЧрддि рдХे рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╡ рдЕрди्рддिрдо рдмिрди्рджुрдУं рдХे рдмीрдЪ рдХी рджूрд░ी। рдХрдг рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрд╕ी рд╕рдордп рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдоें рддрдп рдХिрдП рдЧрдП рдиिрд╢्рдЪिрдд рдкрде рдХी рдХुрд▓ рд▓рдо्рдмाрдИ, рдЙрд╕ी рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдоें рдЧрддि рдХे рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╡ рдЕрди्рддिрдо рдмिрди्рджुрдУं рдХे рдмीрдЪ (UPBoardSolutions.com) рдХी рджूрд░ी рднिрди्рди рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै, рдЬैрд╕े рдЪिрдд्рд░-3.7 рдоें A рд╕े B рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдоें рдкंрде
(1), рджूрд░ी рдЕрд░्рдеाрдд् рдкрде рдХी рд▓рдо्рдмाрдИ рдХो рддрдеा рдкрде
(2) рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдХे рдкрд░िрдоाрдг рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддा рд╣ै।
    
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 16
рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдХा рдоाрди рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧ рдХे рдкрд░िрдоाрдг рд╕े рднिрди्рди рд╣ै।
рддрдеा рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдХा рдоाрди > рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧ рдХो рдкрд░िрдоाрдг
рдпрджि A рд╡ B рдХे рдмीрдЪ рдЧрддि рдХेрд╡рд▓ рдкрде (2) рдкрд░ рд╣ो рддрдм рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ =| рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧ ।
рдЕрддः рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╕्рдеिрддि рдоें
| рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ | ≥ | рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧे ।

рдк्рд░рд╢्рди 14:
рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЕрдкрдиे рдШрд░ рд╕े рд╕ीрдзी рд╕рдб़рдХ рдкрд░ 5 kmh-1 рдХी рдЪाрд▓ рд╕े 2.5 km рджूрд░ рдмाрдЬाрд░ рддрдХ рдкैрджрд▓ рдЬाрддा рд╣ै। рдкрд░рди्рддु рдмाрдЬाрд░ рдмрди्рдж рджेрдЦрдХрд░ рд╡рд╣ рдЙрд╕ी рдХ्рд╖рдг рд╡ाрдкрд╕ рдоुрдб़ рдЬाрддा рд╣ै рддрдеा 7.5 km h ! рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдШрд░ рд▓ौрдЯ рдЖрддा рд╣ै। рд╕рдордп рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (i) 0-30 рдоिрдирдЯ, (ii) 0-50 рдоिрдирдЯ, (iii) 0-40 рдоिрдирдЯ рдХी рдЕрд╡рдзि рдоें рдЙрд╕ рд╡्рдпрдХ्рддि (a) рдХे рдоाрдз्рдп рд╡ेрдЧ рдХा рдкрд░िрдоाрдг рддрдеा (b) рдХी рдоाрдз्рдп рдЪाрд▓ рдХ्рдпा рд╣ै? (рдиोрдЯ—рдЖрдк рдЗрд╕ рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╕े рд╕рдордЭ рд╕рдХेंрдЧे рдХि рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдХो рдФрд╕рдд-рд╡ेрдЧ рдХे рдкрд░िрдоाрдг рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд░िрднाрд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рд╕рдордп рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрднाрдЬिрдд рдХुрд▓ рдкрде-рд▓рдо्рдмाрдИ рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд░िрднाрд╖िрдд рдХрд░рдиा рдЕрдзिрдХ рдЕрдЪ्рдЫा рдХ्рдпों рд╣ै? рдЖрдк рдердХрдХрд░ рдШрд░ рд▓ौрдЯे рдЙрд╕ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдпрд╣ рдмрддाрдиा рдирд╣ीं рдЪाрд╣ेंрдЧे рдХि рдЙрд╕рдХी рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рд╢ूрди्рдп рдеी।)
рд╣рд▓:
    
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 18

    

рдк्рд░рд╢्рди 15:
рд╣рдордиे рдЕрдн्рдпाрд╕ рдк्рд░рд╢्рди 13рддрдеा 14рдоें рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рд╡ рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧ рдХे рдкрд░िрдоाрдг рдХे рдмीрдЪ рдХे рдЕрди्рддрд░ рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХिрдпा рд╣ै। рдпрджि рд╣рдо рддाрдд्рдХ्рд╖рдгिрдХ рдЪाрд▓ рд╡ рд╡ेрдЧ рдХे рдкрд░िрдоाрдг рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं рддो рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХा рдЕрди्рддрд░ рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рддाрдд्рдХ्рд╖рдгिрдХ рдЪाрд▓ рд╣рдоेрд╢ा рддाрдд्рдХ्рд╖рдгिрдХ рд╡ेрдЧ рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ोрддी рд╣ै। рдХ्рдпों?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЬрдм рд╣рдо рдпाрджृрдЪ्рдЫिрдХ рд╕рдордп рдЕрди्рддрд░ाрд▓ों рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं, рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдХा рдкрд░िрдоाрдг рд╕рджैрд╡ рджूрд░ी рдХे рдкрд░िрдоाрдг рдХे рддुрд▓्рдп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрди्рдп рд╢рдм्рджों рдоें,
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 19
рдЕрдд्рдпрди्рдд рд▓рдШु рд╕рдордп рдЕрди्рддрд░ाрд▓ों (∆t → 0) рдоें рд╡рд╕्рддु рдХी рдЧंрддि рдХी рджिрд╢ा рдоें рдХोрдИ рдкрд░िрд╡рд░्рддрди (UPBoardSolutions.com) рдирд╣ीं рдоाрдиा рдЬाрддा; рдЕрддः рдХुрд▓ рдкрде-рд▓рдо्рдмाрдИ (рджूрд░ी) рддрдеा рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдХे рдкрд░िрдоाрдг рдоें рдХोрдИ рдЕрди्рддрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рддाрдд्рдХ्рд╖рдгिрдХ рдЪाрд▓ рд╕рджैрд╡ рддाрдд्рдХ्рд╖рдгिрдХ рд╡ेрдЧ рдХे рдкрд░िрдоाрдг рдХे рддुрд▓्рдп рд╣ोрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 16:
рдЪिрдд्рд░-8.8 рдоें (a) рд╕े (d) рддрдХ рдХे рдЧ्рд░ाрдлों рдХो рдз्рдпाрди рд╕े рджेрдЦिрдП рдФрд░ рджेрдЦрдХрд░ рдмрддाрдЗрдП рдХि рдЗрдирдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рдЧ्рд░ाрдл рдПрдХрд╡िрдоीрдп рдЧрддि рдХो рд╕рдо्рднрд╡рддः рдирд╣ीं рджрд░्рд╢ा рд╕рдХрддा?
    
рдЙрдд्рддрд░:
(a) рдпрд╣ рдЧ्рд░ाрдл рдПрдХрд╡िрдоीрдп рдЧрддि рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдирд╣ीं рдХрд░рддा, рдЪूंрдХि рдХिрд╕ी рдПрдХ рдХ्рд╖рдг рдкрд░ рдХрдг рдХी рджो рд╕्рдеिрддिрдпाँ рдПрдХрд╡िрдоीрдп рдЧрддि рдоें рд╕рдо्рднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ोрддीं।
(b) рдпрд╣ рдЧ्рд░ाрдл рдПрдХрд╡िрдоीрдп рдЧрддि рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдирд╣ीं рдХрд░рддा, рдЪूँрдХि рдХिрд╕ी рдХ्рд╖рдг рдкрд░ рдХрдг рдХा рд╡ेрдЧ рдзрдиाрдд्рдордХ рддрдеा рдЛрдгाрдд्рдордХ рджोрдиों рджिрд╢ाрдУं рдоें рд╣ै, рдЬो рдПрдХрд╡िрдоीрдп рдЧрддि рдоें рд╕рдо्рднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ै।
(c) рдпрд╣ рдЧ्рд░рдл рднी рдПрдХрд╡िрдоीрдп рдЧрддि рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдирд╣ीं рдХрд░рддा, рдЪूँрдХि рдпрд╣ рдЧ्рд░ाрдл рдХрдг рдХी рдЛрдгाрдд्рдордХ рдЪाрд▓ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै рддрдеा рдХрдг рдХी рдЪाрд▓ рдЛрдгाрдд्рдордХ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддी।
(d) рдпрд╣ рдЧ्рд░ाрдл рднी рдПрдХрд╡िрдоीрдп рдЧрддि рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдирд╣ीं рдХрд░рддा, рдЪूँрдХि рдпрд╣ рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै рдХि рдХुрд▓ рдкрде рдХी рд▓рдо्рдмाрдИ рдПрдХ рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕рдордп рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдШрдЯ рд░рд╣ी рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдЧрддिрдоाрди рдХрдг рдХी рдХुрд▓ рдкрде-рд▓рдо्рдмाрдИ рдХрднी рднी рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рдирд╣ीं рдШрдЯрддी।।

рдк्рд░рд╢्рди 17:
рдЪिрдд्рд░ 3:9 рдоें рдХिрд╕ी рдХрдг рдХी рдПрдХрд╡िрдоीрдп рдЧрддि рдХा рдЧ्рд░ाрдл рджिрдЦाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рдХ्рдпा рдпрд╣ рдХрд╣рдиा рдаीрдХ рд╣ोрдЧा рдХि рдпрд╣ рдХрдг рд╣ै t<0 рдХे рд▓िрдП рдХिрд╕ी рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдоें рдФрд░ рд╣ै t > 0 рдХे рд▓िрдП рдХिрд╕ी рдкрд░рд╡рд▓ीрдп рдкрде рдоें рдЧрддि рдХрд░рддा рд╣ै। рдпрджि рдирд╣ीं, рддो рдЧ्рд░ाрдл рдХे рд╕ंрдЧрдд рдХिрд╕ी рдЙрдЪिрдд рднौрддिрдХ рд╕рди्рджрд░्рдн рдХा рд╕ुрдЭाрд╡ рджीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рдпрд╣ рдХрд╣рдиा рдаीрдХ рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा рдХि рдпрд╣ рдХрдг рд╣ै t<0 рдХे рд▓िрдП рдХिрд╕ी рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдоें рдФрд░ t > 0 рдХे рд▓िрдП рдХिрд╕ी рдкрд░рд╡рд▓ीрдп рдкрде рдоें рдЧрддि рдХрд░рддा рд╣ै, рдЪूँрдХि x-t рдЧ्рд░ाрдл рдХрдг рдХा рдкрде рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा।
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 21
рдЧ्рд░ाрдл рдж्рд╡ाрд░ा t = 0 рдкрд░ x= 0 рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рд╣ै; рдЕрдд: рдЧ्рд░ाрдл рдЧुрд░ुрдд्рд╡ рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдЧिрд░рддी рд╣ुрдИ рдХिрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдХी рдЧрддि рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।

    

рдк्рд░рд╢्рди 18:
рдХिрд╕ी рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдкुрд▓िрд╕ рдХी рдХोрдИ рдЧाрдб़ी 30 km/h рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै рдФрд░ рдпрд╣ рдЙрд╕ी рджिрд╢ा рдоें 192 km/h рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдЬा рд░рд╣ी рдХिрд╕ी рдЪोрд░ рдХी рдХाрд░ рдкрд░ рдЧोрд▓ी рдЪрд▓ाрддी рд╣ै। рдпрджि рдЧोрд▓ी рдХी рдиाрд▓ рдоुрдЦी рдЪाрд▓ 150 ms-1 рд╣ै рддो рдЪोрд░ рдХी рдХाрд░ рдХो рдЧोрд▓ी рдХिрд╕ рдЪाрд▓ рдХे рд╕ाрде рдЖрдШाрдд рдХрд░ेрдЧी?
(рдиोрдЯ-рдЙрд╕ рдЪाрд▓ рдХो рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП рдЬो рдЪोрд░ рдХी рдХाрд░ рдХो рд╣ाрдиि рдкрд╣ुँрдЪाрдиे рдоें рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рд╣ो।)
рд╣рд▓:
рдЪोрд░ рдХी рдХाрд░ рдХी рдЪाрд▓ ╬╜t = 192
рдХिрдоी/рдШрдг्рдЯा = (192 x 5/18)
рдоी/рд╕े = (160/3) рдоी/рд╕े

рдкुрд▓िрд╕ рдХी рдХाрд░ рдХी рдЪाрд▓ ╬╜p = 30
рдХिрдоी/рдШрдг्рдЯा = (30×5/18)
рдоी/рд╕े = (25/3) рдоी/рд╕े
рдкुрд▓िрд╕ рдХी рдХाрд░ (рдЪाрд▓) рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЧोрд▓ी рдХी рдЪाрд▓, ╬╜bp = 150 рдоी/рд╕े
рдкुрд▓िрд╕ рдХी рдХाрд░ рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЪोрд░ рдХी рдХाрд░ рдХी рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдХ рдЪाрд▓
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 22
рдЪोрд░ рдХी рдХाрд░ рд╕े рдЧोрд▓ी рдХे рдЯрдХрд░ाрдиे рдХी рдЪाрд▓ = рдкुрд▓िрд╕ рдХी рдХाрд░ рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЧोрд▓ी рдХी рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдХ рдЪाрд▓ – рдкुрд▓िрд╕ рдХी рдХाрд░ рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЪोрд░ рдХी рдХाрд░ рдХी рдЪाрд▓ = vbp – vtp
= 150 рдоी/рд╕े – 45 рдоी/рд╕े = 105 рдоी/рд╕े

рдк्рд░рд╢्рди 19:
рдЪिрдд्рд░ 3.10 рдоें рджिрдЦाрдП рдЧрдП рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЧ्рд░ाрдл рдХे рд▓िрдП рдХिрд╕ी рдЙрдЪिрдд рднौрддिрдХ рд╕्рдеिрддि рдХा рд╕ुрдЭाрд╡ рджीрдЬिрдП
    
рдЙрдд्рддрд░:
(a) x-t рдЧ्рд░ाрдл рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै рдХि рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдоें x рд╢ूрди्рдп рд╣ै, рдлिрд░ рдпрд╣ рдПрдХ рд╕्рдеिрд░ рдоाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдкुрдиः рдпрд╣ рд╢ूрди्рдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рддрдеा рдлिрд░ рдпрд╣ рд╡िрдкрд░ीрдд рджिрд╢ा рдоें рдмрдв़рдХрд░ рдЕрди्рдд рдоें рдПрдХ рд╕्рдеिрд░ рдоाрди (рд╡िрд░ाрдоाрд╡рд╕्рдеा) рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै। рдЕрддः рдпрд╣ рдЧ्рд░ाрдл рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рднौрддिрдХ рд╕्рдеिрддि рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬैрд╕े рдПрдХ рдЧेंрдж рдХो рд╡िрд░ाрдоाрд╡рд╕्рдеा рд╕े рдлेंрдХा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ рджीрд╡ाрд░ рд╕े рдЯрдХрд░ाрдХрд░ рд▓ौрдЯрддी рд╣ै рддрдеा рдХрдо рдЪाрд▓ рд╕े рдЙрдЫрд▓рддी рд╣ै рддрдеा рдпрд╣ рдХ्рд░рдо рдЗрд╕рдХे рд╡िрд░ाрдо рдоें рдкрд╣ुँрдЪрдиे (UPBoardSolutions.com) рддрдХ рдЪрд▓рддा рд░рд╣рддा рд╣ै।
(b) рдпрд╣ рдЧ्рд░ाрдл рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै рдХि рд╡ेрдЧ рд╕рдордп рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдХे рд╕ाрде рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै рддрдеा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдмाрд░ рдЗрд╕рдХा рд╡ेрдЧ рдХрдо рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдпрд╣ рдЧ्рд░ाрдл рдПрдХ рдРрд╕ी рднौрддिрдХ рд╕्рдеिрддि рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдПрдХ рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдЧिрд░рддी рд╣ुрдИ рдЧेंрдж (рдлेंрдХे рдЬाрдиे рдкрд░) рдзрд░рддी рд╕े рдЯрдХрд░ाрдХрд░ рдХрдо рдЪाрд▓ рд╕े рдкुрдиः рдЙрдЫрд▓рддी рд╣ै рддрдеा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдмाрд░ рдзрд░рддी рд╕े рдЯрдХрд░ाрдиे рдкрд░ рдЗрд╕рдХी рдЪाрд▓ рдХрдо рд╣ोрддी рдЬाрддी рд╣ै।
(c) рдпрд╣ рдЧ्рд░ाрдл рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рд╡рд╕्рддु рдЕрд▓्рдк рд╕рдордп рдоें рд╣ी рдд्рд╡рд░िрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдЕрдд: рдпрд╣ рдЧ्рд░ाрдл рдПрдХ рдРрд╕ी рднौрддिрдХ рд╕्рдеिрддि рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдПрдХрд╕рдоाрди рдЪाрд▓ рд╕े рдЪрд▓рддी рд╣ुрдИ рдЧेंрдж рдХो рдЕрдд्рдпрд▓्рдк рд╕рдордпाрди्рддрд░ाрд▓ рдоें рдмрд▓्рд▓े рдж्рд╡ाрд░ा рдЯрдХрд░ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

    

рдк्рд░рд╢्рди 20:
рдЪिрдд्рд░ 3.11 рдоें рдХिрд╕ी рдХрдг рдХी рдПрдХрд╡िрдоीрдп рд╕рд░рд▓ рдЖрд╡рд░्рддी рдЧрддि рдХे рд▓िрдП x-t рдЧ्рд░ाрдл рджिрдЦाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। (рдЗрд╕ рдЧрддि рдХे рдмाрд░े рдоें рдЖрдк рдЕрдз्рдпाрдп 14 рдоें рдкрдв़ेंрдЧे) рд╕рдордп t = 0.3 s, 1.2 s, – 1.2s рдкрд░ рдХрдг рдХे рд╕्рдеिрддि, рд╡ेрдЧ рд╡ рдд्рд╡рд░рдг рдХे рдЪिрд╣्рди рдХ्рдпा рд╣ोंрдЧे?
    
рд╣рд▓:
рд╕рд░рд▓ рдЖрд╡рд░्рддी рдЧрддि рдоें, рдд्рд╡рд░рдг, ╬▒= -╧Й2x рдЬрд╣ाँ ╧Й рдиिрдпрддांрдХ (рдХोрдгीрдп рдЖрд╡ृрдд्рддि) рд╣ै।
рд╕рдордп t = 0.3s рдкрд░, x рдЛрдгाрдд्рдордХ рд╣ै, x-t рдЧ्рд░ाрдл рдХा рдвाрд▓ рдЛрдгाрдд्рдордХ рд╣ै; рдЕрддः рд╕्рдеिрддि рдПрд╡ं рд╡ेрдЧ рдЛрдгाрдд्рдордХ рд╣ैं। рдЪूंрдХि ╬▒ = -╧Й2x);
рдЕрдд: рдд्рд╡рд░рдг рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ै। рд╕рдордп t = 1.2 s рдкрд░, x рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ै, x-t рдЧ्рд░ाрдл рдХा рдвाрд▓ рднी рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ै; рдЕрддः рд╕्рдеिрддि рдПрд╡ं рд╡ेрдЧ рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ैं। рдЪूंрдХि ╬▒ = ╧Й2x; рдЕрддः рдд्рд╡рд░рдг рдЛрдгाрдд्рдордХ рд╣ै।
рд╕рдордп t = -1.2s рдкрд░, x рдЛрдгाрдд्рдордХ рд╣ै, x-t рдЧ्рд░ाрдл рдХा рдвाрд▓ рднी рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ै; рдЕрддः рд╡ेрдЧ рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ै। рдЕрди्рдд рдоें рдд्рд╡рд░рдг ‘╬▒’ рднी рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 21:
рдЪिрдд्рд░ 3.12 рдоें рдХिрд╕ी рдХрдг рдХी рдПрдХрд╡िрдоीрдп рдЧрддि рдХा рд╣ै рдЧ्рд░ाрдл рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рддीрди рд╕рдоाрди рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рджिрдЦाрдП рдЧрдП рд╣ैं। рдХिрд╕ рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдоें рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдЕрдзिрдХрддрдо рд╣ै рдФрд░ рдХिрд╕рдоें рди्рдпूрдирддрдо рд╣ै? рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдХे рд▓िрдП рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧ рдХा рдЪिрд╣्рди рдмрддाрдЗрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 25
рд╣рдо рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि рд▓рдШु рдЕрди्рддрд░ाрд▓ों рдоें x-t рдЧ्рд░ाрдл рдХा рдвाрд▓ рдЙрд╕ рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдоें рдХрдг рдХी рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рдпрд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (3) рдоें рдЧ्рд░ाрдл рдХा рдвाрд▓ рдЕрдзिрдХрддрдо рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (2) рдоें рди्рдпूрдирддрдо рд╣ै। рдЕрддः рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (3) рдоें рдЕрдзिрдХрддрдо рддрдеा рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (2) рдоें рди्рдпूрдирддрдо рд╣ोрдЧी। рдЗрд╕рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (1) рддрдеा (2) рдоें рдвाрд▓ рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ै рдкрд░рди्рддु рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (3) рдоें рдЛрдгाрдд्рдордХ; рдЕрдд: рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (1) рд╡ (2) рдоें рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧ рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ै рдкрд░рди्рддु рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (3) рдоें рдЛрдгाрдд्рдордХ।

рдк्рд░рд╢्рди 22:
рдЪिрдд्рд░-3.13 рдоें рдХिрд╕ी рдиिрдпрдд (рд╕्рдеिрд░) рджिрд╢ा рдХे рдЕрдиुрджिрд╢ рдЪрд▓ рд░рд╣े рдХрдг.рдХा рдЪाрд▓-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рджिрдЦाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рддीрди рд╕рдоाрди рд╕рдордп рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рджिрдЦाрдП рдЧрдП рд╣ैं। рдХिрд╕ рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдоें рдФрд╕рдд рдд्рд╡рд░рдг рдХा рдкрд░िрдоाрдг рдЕрдзिрдХрддрдо рд╣ोрдЧा? рдХिрд╕ рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдоें рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдЕрдзिрдХрддрдо рд╣ोрдЧी? рдзрдиाрдд्рдордХ рджिрд╢ा рдХो рдЧрддि рдХी рд╕्рдеिрд░ рджिрд╢ा рдЪुрдирддे рд╣ुрдП рддीрдиों рдЕрди्рддрд░ाрд▓ों рдоें ╬╜ рддрдеा a рдХे рдЪिрд╣्рди рдмрддाрдЗрдП। A, B, C рд╡ D рдмिрди्рджुрдУं рдкрд░ рдд्рд╡рд░рдг рдХ्рдпा рд╣ोंрдЧे?
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 26
рдЙрдд्рддрд░:
(i) рд╣рдо рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि рд▓рдШु рдЕрди्рддрд░ाрд▓ों рдоें ╬╜-t рдЧ्рд░ाрдл рдХे рдвाрд▓ рдХा рдкрд░िрдоाрдг рдХрдг рдХे рдФрд╕рдд рдд्рд╡рд░рдг рдХो рдкрд░िрдоाрдг рджेрддा рд╣ै। рджिрдП рдЧрдП рдЪिрдд्рд░ рд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рдвाрд▓ рдХा рдкрд░िрдоाрдг
(2) рдоें рдЕрдзिрдХрддрдо рддрдеा
(3) рдоें рди्рдпूрдирддрдо рд╣ै।
рдЕрдд: рдФрд╕рдд рдд्рд╡рд░рдг рдХा рдкрд░िрдоाрдг рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (2) рдоें рдЕрдзिрдХрддрдо рддрдеा (3) рдоें рди्рдпूрдирддрдо рд╣ोрдЧा।
(ii) рдЪिрдд्рд░ рд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (3) рдоें рдЕрдзिрдХрддрдо рддрдеा рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (1) рдоें рди्рдпूрдирддрдо рд╣ै।
(iii) рд╕рднी рддीрдиों рдЕрди्рддрд░ाрд▓ों рдоें рдЪाрд▓ ╬╜ рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ै। рдкुрдиः рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (1) рдоें (UPBoardSolutions.com) (╬╜-t) рдЧ्рд░ाрдл рдХा рдвाрд▓ рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ै, рдЬрдмрдХि рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (2) рдоें рдвाрд▓ (рдд्рд╡рд░рдг a) рдЛрдгाрдд्рдордХ рд╣ै। рдЪूंрдХि рдЕрди्рддрд░ाрд▓ (3) рдоें, ╬╜-t рдЧ्рд░ाрдл рд╕рдордп-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рд╕рдоाрди्рддрд░ рд╣ै; рдЕрдд: рдЗрд╕ рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдоें a рд╢ूрди्рдп рд╣ै।
(iv) A, B, C рддрдеा D.рдмिрди्рджुрдУं рдкрд░, ╬╜-t рдЧ्рд░ाрдл рд╕рдордп-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рд╕рдоाрди्рддрд░ рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╕рднी рдЪाрд░ों рдмिрди्рджुрдУं рдкрд░ ‘a’ рд╢ूрди्рдп рд╣ै।

    

рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЕрдн्рдпाрд╕

рдк्рд░рд╢्рди 23:
рдХोрдИ рддीрди рдкрд╣िрдпे рд╡ाрд▓ा рд╕्рдХूрдЯрд░ рдЕрдкрдиी рд╡िрд░ाрдоाрд╡рд╕्рдеा рд╕े рдЧрддि рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХрд░рддा рд╣ै। рдлिрд░ 10 s рддрдХ рдХिрд╕ी рд╕ीрдзी рд╕рдб़рдХ рдкрд░ 1m s-2 рдХे рдПрдХрд╕рдоाрди рдд्рд╡рд░рдг рд╕े рдЪрд▓рддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рд╡рд╣ рдПрдХрд╕рдоाрди рд╡ेрдЧ рд╕े рдЪрд▓рддा рд╣ै। рд╕्рдХूрдЯрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдиाрд╡ें рд╕ेрдХрдг्рдб (n= 1, 2, 3, ……) рдоें рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी рдХो n рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд▓ेрдЦिрдд рдХीрдЬिрдП। рдЖрдк рдХ्рдпा рдЖрд╢ा рдХрд░рддे рд╣ैं рдХि рдд्рд╡рд░िрдд рдЧрддि рдХे рджौрд░ाрди рдпрд╣ рдЧ्рд░ाрдл рдХोрдИ рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдпा рдХोрдИ рдкрд░рд╡рд▓рдп рд╣ोрдЧा?
рд╣рд▓:
рд╣рдо рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि
    
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 28
рдЪिрдд्рд░-3.14 рдоें рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рдд्рд╡рд░िрдд рдЧрддि рдХे рджौрд░ाрди рд╣рдоें рдПрдХ рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै।

    

рдк्рд░рд╢्рди 24:
рдХिрд╕ी рд╕्рдеिрд░ рд▓िрдл्рдЯ рдоें (рдЬो рдКрдкрд░ рд╕े рдЦुрд▓ी рд╣ै) рдХोрдИ рдмाрд▓рдХ рдЦрдб़ा рд╣ै। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдкूрд░े рдЬोрд░ рд╕े рдПрдХ рдЧेंрдж рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдлेंрдХрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рдЪाрд▓ 49 ms-1 рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рд╣ाрдеों рдоें рдЧेंрдж рдХे рд╡ाрдкрд╕ рдЖрдиे рдоें рдХिрддрдиा рд╕рдордп рд▓рдЧेрдЧा? рдпрджि рд▓िрдл्рдЯ рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ 5 m s-1 рдХी рдПрдХрд╕рдоाрди рдЪाрд▓ рд╕े рдЧрддि рдХрд░рдиा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХрд░ рджे рдФрд░ рд╡рд╣ рдмाрд▓рдХ рдлिрд░ рдЧेंрдж рдХो рдЕрдкрдиे рдкूрд░े рдЬोрд░ рд╕े рдлेंрдХрддा рддो рдХिрддрдиी рджेрд░ рдоें рдЧेंрдж рдЙрд╕рдХे рд╣ाрдеों рдоें рд▓ौрдЯ рдЖрдПрдЧी?
рд╣рд▓:
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 29
рдЬрдм рд▓िрдл्рдЯ рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ 5 рдоी/рд╕े рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдЧрддि рдЖрд░рдо्рдн рдХрд░े рддो рднी рдЧेंрдж рдЕрдм рднी рдкूрд░्рд╡ рдХी рднाँрддि 10 рд╕ेрдХрдг्рдб рд╣ी рд▓ेрдЧी, рдЪूंрдХि рдЧेंрдж рдХी рдмाрд▓рдХ рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдХ рдЧрддि рдЬрдм рднी 49 рдоी/рд╕े рд╣ी рд╣ोрдЧी।

рдк्рд░рд╢्рди 25:
рдХ्рд╖ैрддिрдЬ рдоें рдЧрддिрдоाрди рдХोрдИ рд▓рдо्рдмा рдкрдЯ्рдЯा (рдЪिрдд्рд░-3.15) 4 km/h рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै। рдПрдХ рдмाрд▓рдХ рдЗрд╕ рдкрд░ (рдкрдЯ्рдЯे рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖) 9 km/h рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдХрднी рдЖрдЧे, рдХрднी рдкीрдЫे рдЕрдкрдиे рдоाрддा-рдкिрддा рдХे рдмीрдЪ рджौрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै। рдоाрддा рд╡ рдкिрддा рдХे рдмीрдЪ 50 m рдХी рджूрд░ी рд╣ै। рдмाрд╣рд░ рдХिрд╕ी рд╕्рдеिрд░ рдк्рд▓ेрдЯрдлाрд░्рдо рдкрд░ рдЦрдб़े рдПрдХ рдк्рд░ेрдХ्рд╖рдХ рдХे рд▓िрдП, рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХा рдоाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░िрдП
(a) рдкрдЯ्рдЯे рдХी рдЧрддि рдХी рджिрд╢ा рдоें рджौрдб़ рд░рд╣े рдмाрд▓рдХ рдХी рдЪाрд▓,
(b) рдкрдЯ्рдЯे рдХी рдЧрддि рдХी рджिрд╢ा рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рджौрдб़ рд░рд╣े рдмाрд▓рдХ рдХी рдЪाрд▓,
(c) рдмрдЪ्рдЪे рдж्рд╡ाрд░ा (a) рд╡ (b) рдоें рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╕рдордп рдпрджि рдмाрд▓рдХ рдХी рдЧрддि рдХा рдк्рд░ेрдХ्рд╖рдг рдЙрд╕рдХे рдоाрддा рдпा рдкिрддा рдХрд░ें рддो рдХौрди-рд╕ा рдЙрдд्рддрд░ рдмрджрд▓ рдЬाрдПрдЧा?
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 30
рд╣рд▓:
    

    

рдк्рд░рд╢्рди 26:
рдХिрд╕ी 200 m рдКँрдЪी рдЦрдб़ी рдЪрдЯ्рдЯाрди рдХे рдХिрдиाрд░े рд╕े рджो рдкрдд्рдерд░ों рдХो рдПрдХ рд╕ाрде рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ 15 m s-1 рддрдеा 30 m s-1 рдХी рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рдЪाрд▓ рд╕े рдлेंрдХा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рд╕рдд्рдпाрдкрди рдХीрдЬिрдП рдХि рд╕ंрд▓рдЧ्рди рдЧ्рд░ाрдл (рдЪिрдд्рд░-3.16) рдкрд╣рд▓े рдкрдд्рдерд░ рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рджूрд╕рд░े рдкрдд्рдерд░ рдХी рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдХ рд╕्рдеिрддि рдХा рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рд╡ाрдпु рдХे рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдХो рдирдЧрдг्рдп рдоाрдиिрдП рдФрд░ рдпрд╣ рдоाрдиिрдП рдХि рдЬрдоीрди рд╕े рдЯрдХрд░ाрдиे рдХे рдмाрдж рдкрдд्рдерд░ рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдЙрдЫрд▓рддे рдирд╣ीं। рдоाрди рд▓ीрдЬिрдП g = 10 m s-2 рдЧ्рд░ाрдл рдХे рд░ेрдЦीрдп рд╡ рд╡рдХ्рд░ीрдп рднाрдЧों рдХे рд▓िрдП рд╕рдоीрдХрд░рдг рд▓िрдЦिрдП।
рд╣рд▓:
рдкрд╣рд▓े рдкрдд्рдерд░ рдХे рд▓िрдП,
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 32    

рдк्рд░рд╢्рди 27:
рдХिрд╕ी рдиिрд╢्рдЪिрдд рджिрд╢ा рдХे рдЕрдиुрджिрд╢ рдЪрд▓ рд░рд╣े рдХिрд╕ी рдХрдг рдХा рдЪाрд▓-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдЪिрдд्рд░-3.17 рдоें рджिрдЦाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдХрдг рдж्рд╡ाрд░ा
(a) t = 0s рд╕े t= 10 s,
(b) t = 2s рд╕े 6s рдХे рдмीрдЪ рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП।
(a) рддрдеा (b) рдоें рджिрдП рдЧрдП рдЕрди्рддрд░ाрд▓ों рдХी рдЕрд╡рдзि рдоेंрдХрдг рдХी рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдХ्рдпा рд╣ै?
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 34
рд╣рд▓:
(a) t = 0 рд╕े t = 10 рд╕ेрдХрдг्рдб рдХे рдмीрдЪ рдХрдг рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдпी рджूрд░ी = ∆OAB рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
    
    

    

рдк्рд░рд╢्рди 28:
рдПрдХрд╡िрдоीрдп рдЧрддि рдоें рдХिрд╕ीрдХрдг рдХा рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдЪिрдд्рд░-3.18 рдоें рджिрдЦाрдпा рдЧрдпा рд╣ै-рдиीрдЪे рджिрдП рд╕ूрдд्рд░ों рдоें t1 рд╕े t2 рддрдХ рдХे рд╕рдордп рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдХी рдЕрд╡рдзि рдоें рдХрдг рдХी рдЧрддि рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХौрди-рд╕े рд╕ूрдд्рд░ рд╕рд╣ी рд╣ैं
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 37
        
рдЙрдд्рддрд░:
(i) рдпрд╣ рд╕рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि t1 , рддрдеा t2, рдХे рдмीрдЪ рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдоें d рд╕्рдеिрд░ рдирд╣ीं рд╣ै।
(ii) рдпрд╣ рд╕ूрдд्рд░ рднी рд╕рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ाँ рднी a рд╕्рдеिрд░ рдирд╣ीं рд╣ै।
(iii) рдпрд╣ рд╕ूрдд्рд░ рд╕рд╣ी рд╣ै।
(iv) рдпрд╣ рд╕ूрдд्рд░ рд╕рд╣ी рд╣ै।
(v) рдпрд╣ рд╕ूрдд्рд░ рд╕рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рдоें рдФрд╕рдд рдд्рд╡рд░рдг рдХो рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा।
(vi) рдпрд╣ рд╕ूрдд्рд░ рд╕рд╣ी рд╣ै।

рдкрд░ीрдХ्рд╖ोрдкрдпोрдЧी рдк्рд░рд╢्рдиोрдд्рддрд░

рдмрд╣ुрд╡िрдХрд▓्рдкीрдп рдк्рд░рд╢्рди

рдк्рд░рд╢्рди 1:
рдпрджि рдХोрдИ рд╡рд╕्рддु рдкृрде्рд╡ी рдХी рдУрд░ рдоुрдХ्рдд рд░ूрдк рд╕े рдЧिрд░рддी рд╣ै, рддो рд╡рд╕्рддु рдХी рдЧрддि рд╣ोрдЧी
(i) рдПрдХрд╡िрдоीрдп
(ii) рдж्рд╡िрд╡िрдоीрдп рдЧрддि
(iii) рдд्рд░िрд╡िрдоीрдп рдЧुрддि
(iv) рдЗрдирдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं
рдЙрдд्рддрд░:
(i) рдПрдХрд╡िрдоीрдп

рдк्рд░рд╢्рди 2:
рдПрдХ рд╡рд╕्рддु рдж्рд╡ाрд░ा рдЪрд▓ी рдЧрдИ рджूрд░ी рд╕рдордп рдХे рдЕрдиुрдХ्рд░рдоाрдиुрдкाрддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдХि рд╡рд╕्рддु
(i) рд╕рдоाрди рдЪाрд▓ рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै ।
(ii) рдХी рдЪाрд▓ рд╢ूрди्рдп рд╣ै।
(iii) рд╕рдоाрди рд╡ेрдЧ рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै।
(iv) рд╕рдоाрди рдд्рд╡рд░рдг рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै।
рдЙрдд्рддрд░:
(iii) рд╕рдоाрди рд╡ेрдЧ рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 3:
рдПрдХ рд╡рд╕्рддु рдХा рдЪाрд▓-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл X-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рд╕рдоाрдиाрди्рддрд░ рдПрдХ рд░ेрдЦा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै।
(i) рд╡рд╕्рддु рд╕рдоाрди рдЧрддि рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै।
(ii) рд╡рд╕्рддु рдЕрд╕рдоाрди рдЧрддि рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै।
(iii) рд╡рд╕्рддु рд╕्рдеिрд░ рд╣ै।
(iv) рд╡рд╕्рддु рдд्рд╡рд░िрдд рдЧрддि рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै।
рдЙрдд्рддрд░:
(i) рд╡рд╕्рддु рд╕рдоाрди рдЧрддि рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै।

    

рдк्рд░рд╢्рди 4:
рд╡ेрдЧ рдЕрдерд╡ा рдЪाрд▓ рдХा рдоाрдд्рд░рдХ рд╣ै।
(i) рдоीрдЯрд░-рд╕ेрдХрдг्рдб
(ii) рдоीрдЯрд░/рд╕ेрдХрдг्рдб
(iii) рдоीрдЯрд░/рд╕ेрдХрдг्рдб2
(iv) рдоीрдЯрд░-рд╕ेрдХрдг्рдб2
рдЙрдд्рддрд░:
(ii) рдоीрдЯрд░/рд╕ेрдХрдг्рдб

рдк्рд░рд╢्рди 5:
рджो рд░ेрд▓рдЧाрдб़िрдпाँ рдХ्рд░рдорд╢ u рддрдеा v рд╡ेрдЧ рд╕े рд╡िрдкрд░ीрдд рджिрд╢ाрдУं рдоें рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ैं। рдкрд╣рд▓ी рдЧाрдб़ी рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рджूрд╕рд░ी рдЧाрдб़ी рдХा рд╡ेрдЧ рд╣ोрдЧा
(i) v- u
(ii) v + u
(iii) u – v
(iv) рд╢ूрди्рдп
рдЙрдд्рддрд░:
(ii) u +v

рдк्рд░рд╢्рди 6:
рдкृрде्рд╡ी рддрд▓ рд╕े рдКрдз्рд░्рд╡ाрдзрд░ рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдлेंрдХा рдЧрдпा рдкिрдг्рдб рдЬрдм рдорд╣рдд्рддрдо рдКँрдЪाрдИ рдкрд░ рд╣ोрддा рд╣ै, рддो рдЙрд╕рдХा
(i) рд╡ेрдЧ рдЕрдзिрдХрддрдо рд╣ोрддा рд╣ै।
(ii) рдд्рд╡рд░рдг рд╢ूрди्рдп рд╣ोрддा рд╣ै।
(iii) рдд्рд╡рд░рдг рдЕрдзिрдХрддрдо рд╣ोрддा рд╣ै।
(iv) рд╡ेрдЧ рд╢ूрди्рдп рд╣ोрддा рд╣ै।
рдЙрдд्рддрд░:
(iv) рд╡ेрдЧ рд╢ूрди्рдп рд╣ोрддा рд╣ै

рдк्рд░рд╢्рди 7:
рдПрдХ рд╡рд╕्рддु рд╡िрд░ाрдоाрд╡рд╕्рдеा рд╕े hрдКँрдЪी рдоीрдиाрд░ рдХी рдЪोрдЯी рд╕े рдЧिрд░рддी рд╣ै। рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдкрд░ рдЙрд╕рдХा рд╡ेрдЧ рд╣ोрдЧा
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 39
рдЙрдд्рддрд░:
(iii) [latex]\sqrt { 2gh }[/latex]

рдк्рд░рд╢्рди 8:
рджो рдкрдд्рдерд░ рдкрд░рд╕्рдкрд░ 3:5 рдХे рдЕрдиुрдкाрдд рдХे рд╡ेрдЧों рд╕े рдКрдз्рд░्рд╡ाрдзрд░рддः рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдлेंрдХे рдЬाрддे рд╣ैं। рдпрджि рд╡े рдХ्рд░рдорд╢  h1 рд╡ h2 рдКँрдЪाрдИ рддрдХ рдЬाрдПँ рддो h1: h2 рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ोрдЧा
(i) 3: 5
(ii) 5 : 3
(iii) 15 : 1
(iv) 9: 25
рдЙрдд्рддрд░:
(iv) 9:25

рдк्рд░рд╢्рди 9:
рдПрдХ рдХрдг рдХा рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╡ेрдЧ 10 рдоीрдЯрд░/рд╕ेрдХрдг्рдб2 рддрдеा рдорди्рджрди 2 рдоीрдЯрд░/рд╕ेрдХрдг्рдб рд╣ै। рдХрдг рдж्рд╡ाрд░ा 5рд╡ें рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рдЪрд▓ी рдЧрдИ рджूрд░ी рд╣ै।
(i) 1 рдоीрдЯрд░
(ii) 19 рдоीрдЯрд░
(iii) 5 рдоीрдЯрд░
(iv) 75 рдоीрдЯрд░
рдЙрдд्рддрд░:
(i) 1 рдоीрдЯрд░

    

рдк्рд░рд╢्рди 10:
рдоीрдиाрд░ рдХी рдЪोрдЯी рд╕े рдЫोрдб़ा рдЧрдпा рдкрдд्рдерд░ рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ 4 рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рдкрд╣ुँрдЪрддा рд╣ै। рдоीрдиाрд░ рдХी рдКँрдЪाрдИ рд╣ै
(i) 20 рдоीрдЯрд░
(ii) 40 рдоीрдЯрд░
(iii) 80 рдоीрдЯрд░
(iv) 160 рдоीрдЯрд░
рдЙрдд्рддрд░:
(iii) 80 рдоीрдЯрд░

рдк्рд░рд╢्рди 11:
рдПрдХ рдкिрдг्рдб рдХो рдкृрде्рд╡ी рд╕े рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ 100 рдоी/рд╕ेрдХрдг्рдб рдХे рд╡ेрдЧ рд╕े рдлेंрдХा рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рд╡ाрдкрд╕ рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдоें рд╕рдордп рд▓ेрдЧा (рд▓рдЧрднрдЧ)
(i) 10 рд╕ेрдХрдг्рдб
(ii) 20 рд╕ेрдХрдг्рдб
(iii) 15 рд╕ेрдХрдг्рдб
(iv) 5 рд╕ेрдХрдг्рдб
рдЙрдд्рддрд░:
(ii) 20 рд╕ेрдХрдг्рдбे

рдк्рд░рд╢्рди 12:
рдПрдХ рдкिрдг्рдб X-рдЕрдХ्рд╖ рдХी рджिрд╢ा рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ x, рд╕рдордп t (рд╕ेрдХрдг्рдб) рдХे рд╕ाрде рд╕рдоीрдХрд░рдг = 2- 5t + 6t2 рдоीрдЯрд░ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдкिрдг्рдб рдХा рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╡ेрдЧ рд╣ै।
(i) – 5 рдоी/рд╕े
(ii)-3 рдоी/рд╕े
(iii) 6 рдоी/рд╕े
(iv) 3 рдоी/рд╕े
рдЙрдд्рддрд░:
(i) -5 рдоी/рд╕े।

рдк्рд░рд╢्рди 13:
1000 рдХिрдЧ्рд░ा рдж्рд░рд╡्рдпрдоाрди рдХी рдПрдХ рдХाрд░ 40 рдоी/рд╕े рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдЧрддि рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै। рдЗрд╕े рд░ोрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рдм्рд░ेрдХ рд▓рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрджि рдм्рд░ेрдХ рдХा рдмрд▓ 4000 рди्рдпूрдЯрди рд╣ो, рддो рдХाрд░ рдХो рд░ोрдХрдиे рдоें рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрдЧा।
(i) 5 рд╕ेрдХрдг्рдб
(ii) 10 рд╕ेрдХрдг्рдб
(iii) 15 рд╕ेрдХрдг्рдб
(iv) 20 рд╕ेрдХрдг्рдб
рдЙрдд्рддрд░:
(ii) 10 рд╕ेрдХрдг्рдб

рдк्рд░рд╢्рди 14:
2000 рдХिрдЧ्рд░ा рдж्рд░рд╡्рдпрдоाрди рдХी рдПрдХ рдХाрд░ 20 рдоी/рд╕े рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдЧрддि рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै। рдм्рд░ेрдХ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ рдХाрд░ рдХो рд░ोрдХा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрджि рдорди्рджрдХ рдмрд▓ 2000 N рд╣ो, рддो рдХाрд░ рдХो рд░ोрдХрдиे рдоें рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╕рдордп рд╣ोрдЧा।
(i) 5 рд╕ेрдХрдг्рдб़
(ii) 10 рд╕ेрдХрдг्рдб
(iii) 15 рд╕ेрдХрдг्рдб
(iv) 20 рд╕ेрдХрдг्рдб
рдЙрдд्рддрд░:
(iv) 20 рд╕ेрдХрдг्рдб

    

рдк्рд░рд╢्рди 15:
рдПрдХ рдХाрд░ рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо 5 рдХिрдоी рджूрд░ी рдкूрд░्рд╡ рджिрд╢ा рдоें рддрдп рдХрд░рддी рд╣ै рдЙрд╕рдХे рдмाрдж 12 рдХिрдоी рджूрд░ी рдЙрдд्рддрд░ рджिрд╢ा рдоें рддрдп рдХрд░рддी рд╣ै। рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдИ рдХुрд▓ рджूрд░ी рддрдеा рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рд╣ोрдЧा
(i) 17 рдХिрдоी, 13 рдХिрдоी.
(ii) 15 рдХिрдоी, 40 рдХिрдоी
(iii) 50 рдХिрдоी, 35 рдХिрдоी
(iv) 5 рдХिрдоी, 35 рдХिрдоी
рдЙрдд्рддрд░:
(i) 17 рдХिрдоी, 13 рдХिрдоी

рдк्рд░рд╢्рди 16:
M.K.S. рдкрдж्рдзрддि рдоें рдд्рд╡рд░рдг рдХा рдоाрдд्рд░рдХ рд╣ै।
(i) рдоीрдЯрд░/рд╕ेрдХрдг्рдб
(ii) рди्рдпूрдЯрди/рдоीрдЯрд░
(iii) рдоीрдЯрд░/рд╕ेрдХрдг्рдб2
(iv) рдХिрдЧ्рд░ा-рдоीрдЯрд░/рд╕ेрдХрдг्рдб
рдЙрдд्рддрд░:
(iii) рдоीрдЯрд░/рд╕ेрдХрдг्рдб2

рдк्рд░рд╢्рди 17:
рдЪाрд▓-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдХा рдвाрд▓ рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддा рд╣ै।
(i) рдЪाрд▓
(ii) рдд्рд╡рд░рдг
(iii) рд╡िрд╕्рдеाрдкрди
(iv) рдж्рд╡ेрдЧ
рдЙрдд्рддрд░:
(ii) рдд्рд╡рд░рдг

рдк्рд░рд╢्рди 18:
рдПрдХ рдЧрддिрдоाрди рд╡рд╕्рддु рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдпी рджूрд░ी рд╕рдордп рдХे рд╡рд░्рдЧ рдХे рдЕрдиुрдХ्рд░рдоाрдиुрдкाрддी рд╣ै। рд╡рд╕्рддु рдХा рдд्рд╡рд░рдг
(i) рдмрдв़ рд░рд╣ा рд╣ै।
(ii) рдШрдЯ рд░рд╣ा рд╣ै।
(iii) рд╢ूрди्рдп рд╣ै
(iv) рдиिрдпрдд рд╣ै।
рдЙрдд्рддрд░:
(iv) рдиिрдпрдд рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 19:
рдЬрдб़рдд्рд╡ीрдп рдиिрд░्рджेрд╢ рддрди्рдд्рд░ рдоें рдд्рд╡рд░рдг a рдХा рдоाрди рд╢ूрди्рдп рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬрдм
(i) F > 1
(ii) F<1
(iii) F =1
(iv) F = 0
рдЙрдд्рддрд░:
(iv) F= 0

    

рдЕрддिрд▓рдШु рдЙрдд्рддрд░ीрдп рдк्рд░рд╢्рди

рдк्рд░рд╢्рди 1:
рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рд╕े рдХ्рдпा рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рдХिрд╕ी рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╡рд╕्рддु рдХी рдк्рд░ाрд░рднिрдХ рдФрд░ рдЕрди्рддिрдо рд╕्рдеिрддिрдпों рдХे рдмीрдЪ рди्рдпूрдирддрдо рджूрд░ी рдХो рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдПрдХ рд╕рджिрд╢ рд░ाрд╢ि рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 2:
рджूрд░ी рддрдеा рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдоें рд╕े рдХौрди рд╕рджिрд╢ рд░ाрд╢ि рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡िрд╕्рдеाрдкрди।

рдк्рд░рд╢्рди 3:
рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рддрдеा рд╕рдордп-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдмीрдЪ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдХ्рдпा рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡िрд╕्рдеाрдкрди।

рдк्рд░рд╢्рди 4:
рдХ्рдпा рдХिрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡ेрдЧ рдиिрдпрдд рддрдеा рдЪाрд▓ рдкрд░िрд╡рд░्рддी рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рдирд╣ीं।

рдк्рд░рд╢्рди 5:
рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдХा рдвाрд▓ рдХ्рдпा рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡ेрдЧ।

рдк्рд░рд╢्рди 6:
рдПрдХ рд╡рд╕्рддु рдКрдз्рд╡рдзрд░ рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдлेंрдХी рдЬाрддी рд╣ै рддрдеा рд╡рд╣ h рдКँрдЪाрдИ рддрдХ рдЬाрдХрд░ рдк्рд░ेрдХ्рд╖рдг рдмिрди्рджु рдкрд░ рд▓ौрдЯ рдЖрддी рд╣ै। рд╡рд╕्рддु рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी рд╡ рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдХे рдоाрди рдмрддाрдЗрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рджूрд░ी = 2h, рд╡िрд╕्рдеाрдкрди = 0.

рдк्рд░рд╢्рди 7:
рдПрдХ рдоीрдиाрд░ рдХी рдЪोрдЯी рд╕े рдПрдХ рдЧेंрдж рдХिрд╕ी рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╡ेрдЧ рд╕े рдКрдз्рд╡рдзрд░ рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рддрдеा рджूрд╕рд░ी рдЧेंрдж рдЙрд╕ी рд╡ेрдЧ рд╕े рдаीрдХ рдиीрдЪे рдХी рдУрд░ рдк्рд░рдХ्рд╖ेрдкिрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ैं, рдХौрди-рд╕ी рдЧेंрдж рдХो рдкृрде्рд╡ी рд╕े рдЯрдХрд░ाрдиे рдкрд░
рд╡ेрдЧ рдЕрдзिрдХ рд╣ोрдЧा?
рдЙрдд्рддрд░:
рджोрдиों рд╕рдоाрди рд╡ेрдЧ рд╕े рдЯрдХрд░ाрдпेंрдЧी।

рдк्рд░рд╢्рди 8:
рдПрдХ рдХрдг рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдоें 3 рдоीрдЯрд░ рдкूрд░्рд╡ рдПрд╡ं рдлिрд░ 4 рдоीрдЯрд░ рдЙрдд्рддрд░ рдХी рджिрд╢ा рдоें рдЪрд▓рдХрд░ рдЕрдкрдиी рдпाрдд्рд░ा рдкूрд░्рдг рдХрд░рддा рд╣ै। рдЧрдгрдиा рдХीрдЬिрдП
(i) рдХрдг рдж्рд╡ाрд░ा рдЪрд▓ी рдЧрдпी рджूрд░ी,
(ii) рдХрдг рдХा рд╡िрд╕्рдеाрдкрди।
рд╣рд▓:
(i) рдЪिрдд्рд░ 3.19 рд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рдХрдг рдж्рд╡ाрд░ा рдЪрд▓ी рдЧрдпी।
рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рджूрд░ी = AB+ BC = 3+ 4 рдоीрдЯрд░ = 7 рдоीрдЯрд░
    

    
рдк्рд░рд╢्рди 9:
рдЕрдЬрдб़рдд्рд╡ीрдп рдиिрд░्рджेрд╢ рддрди्рдд्рд░ рдХ्рдпा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡े рдиिрд░्рджेрд╢ рддрди्рдд्рд░, рдЬिрд╕рдоें рди्рдпूрдЯрди рдХे рдЧрддि рд╡िрд╖рдпрдХ рдиिрдпрдоों рдХा рдкाрд▓рди рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै, рдЕрдЬрдб़рдд्рд╡ीрдп рдиिрд░्рджेрд╢ рддрди्рдд्рд░ рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 10:
рдПрдХ рдХाрд░ рдХिрд╕ी рджूрд░ी рдХे рдЖрдзे рднाрдЧ рдХो 40 рдХिрдоी/рдШрдг्рдЯा рддрдеा рд╢ेрд╖ рдмрдЪे рд╣ुрдП рднाрдЧ рдХो 60 рдХिрдоी/рдШрдг्рдЯा рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рддрдп рдХрд░рддी рд╣ै। рдХाрд░ рдХी рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдХी рдЧрдгрдиा рдХीрдЬिрдП।
рд╣рд▓:
рдоाрдиा рдХुрд▓ рджूрд░ी x рд╣ै рддрдеा рдЖрдзी-рдЖрдзी рджूрд░िрдпों рдХे рд╕рдордп рдХ्рд░рдорд╢ः t1 рдПрд╡ं t2 рд╣ैं।
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 41

рдк्рд░рд╢्рди 11:
рдКрд░्рдз्рд╡ाрдзрд░ рджिрд╢ा рдоें рджाрдЧी рдЧрдИ рдПрдХ рдЧोрд▓ी рдкुрдиः рдЙрд╕ी рдмिрди्рджु рдкрд░ рдЖ рдЧिрд░рддी рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी рдХिрддрдиी рд╣ोрдЧी?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЧोрд▓ी рдкрд╣рд▓े рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдЬाрдХрд░ рдлिрд░ рд╡ाрдкрд╕ рдиीрдЪे рдХी рдУрд░ рдЙрд╕ी рдмिрди्рджु рдкрд░ рдЖрдХрд░ рдЧिрд░рддी рд╣ै рдЬिрд╕ рдмिрди्рджु рд╕े рдЧोрд▓ी рдЫोрдб़ी рдЧрдИ рдеी। рдЕрдд: рдЧोрд▓ी рдж्рд╡ाрд░ा рдЪрд▓ी рдЧрдИ рджूрд░ी рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдИ рдКंрдЪाрдИ рдХी рджोрдЧुрдиी рд╣ोрдЧी।

рдк्рд░рд╢्рди 12:
рддाрдд्рдХ्рд╖рдгिрдХ рд╡ेрдЧ рдХ्рдпा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рдХिрд╕ी рдХ्рд╖рдг рд╡िрд╢ेрд╖ рдкрд░ рдЧрддिрд╢ीрд▓ рдкिрдг्рдб рдХा рдЬो рдЪेрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै, рдЙрд╕े рддрдд्рдХ्рд╖рдгिрдХ рд╡ेрдЧ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕े dt рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 13:
рд╡िрд╕्рдеाрдкрди-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рд╕рдордп-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рд╕рдоाрди्рддрд░ рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рд╣ै। рд╡ेрдЧ рддрдеा рдд्рд╡рд░рдг рдХे рдоाрди рдХ्рдпा рд╣ोंрдЧे?
рдЙрдд्рддрд░:
рджोрдиों рд╢ूрди्рдп।

рдк्рд░рд╢्рди 14:
рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдХा рдвाрд▓ рдХ्рдпा рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЪрд░рдг।

рдк्рд░рд╢्рди 15:
рдпрджि рдд्рд╡рд░рдг рдХा S.I. рдоाрдд्рд░рдХ рдоी рд╕े 2 рд╣ै, рддो рдорди्рджрди рдХा S.I. рдоाрдд्рд░рдХ рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा?
рдЙрдд्рддрд░:
рдоी рд╕े-2 ।

рдк्рд░рд╢्рди 16:
рдЛрдгाрдд्рдордХ рдд्рд╡рд░рдг рд╕े рдХ्рдпा рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡ेрдЧ рдШрдЯрдиे рдХी рд╕рдордп рджрд░ рдЛрдгाрдд्рдордХ рдд्рд╡рд░рдг рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 17:
рдмрддाрдЗрдП рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рд╡рд░्рд╖ा рдХी рдмूंрджें рдПрдХрд╕рдоाрди рд╡ेрдЧ рд╕े рдЧिрд░рддी рд╣ैं рдпा рдПрдХрд╕рдоाрди рдд्рд╡рд░рдг рд╕े।
рдЙрдд्рддрд░:
рдПрдХрд╕рдоाрди рдд्рд╡рд░рдг рд╕े।

рдк्рд░рд╢्рди 18:
рд╡ेрдЧ-рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХी рд╕рдордп рджрд░ рдХो рдХ्рдпा рдХрд╣рддे рд╣ैं?
рдЙрдд्рддрд░:
рдд्рд╡рд░рдг।

    

рдк्рд░рд╢्рди 19:
рдд्рд╡рд░рдг-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рддрдеा рд╕рдордп-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдмीрдЪ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдХ्рдпा рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡ेрдЧ-рдкрд░िрд╡рд░्рддрди।

рдк्рд░рд╢्рди 20:
рдПрдХ рдмрдЪ्рдЪा рдПрдХрд╕рдоाрди рд╡ेрдЧ рд╕े рдЪрд▓рддी рд╣ुрдИ рдЯ्рд░ेрди, рдЬो рд╕ीрдзी рдкрдЯрд░िрдпों рдкрд░ рдЧрддिрдоाрди рд╣ै, рдоें рдмैрдаा рд╣ै, рд╡рд╣ рдПрдХ рдЧेंрдж рд╣рд╡ा рдоें рдЙрдЫाрд▓рддा рд╣ै, рдеोрдб़े рд╕рдордп рдмाрдж рдЧेंрдж рдХрд╣ाँ рдЧिрд░ेрдЧी?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЙрд╕рдХे рд╣ाрде рдоें।

рдк्рд░рд╢्рди 21:
рдПрдХ рдоीрдиाрд░ рдХी рдЪोрдЯी рд╕े рдПрдХ рдЧेंрдж рдХ्рд╖ैрддिрдЬ рджिрд╢ा рдоें рдХिрд╕ी рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╡ेрдЧ рд╕े рдлेंрдХी рдЬाрддी рд╣ै, рдЙрд╕ी рдХ्рд╖рдг рджूрд╕рд░ी рдЧेंрдж рд╡рд╣ीं рд╕े рдКрд░्рдз्рд╡ाрдзрд░ рдиीрдЪे рдХी рдУрд░ рдоुрдХ्рдд рд░ूрдк рд╕े рдЧिрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЫोрдб़ी рдЬाрддी рд╣ै,рдХौрди-рд╕ी рдЧेंрдж рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рдкрд╣рд▓े рдЯрдХрд░ाрдПрдЧी?
рдЙрдд्рддрд░:
рджोрдиों рдЧेंрджें рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЯрдХрд░ाрдпेंрдЧी, рдХ्рдпोंрдХि рдКрдз्рд░्рд╡ाрдзрд░ (UPBoardSolutions.com) рджिрд╢ा рдоें рджोрдиों рдЧेंрджों рдХे рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╡ेрдЧ рд╢ूрди्рдп рд╣ैं, рддрдеा рджोрдиों рдкрд░ рдд्рд╡рд░рдг рдХा рдоाрди g рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 22:
рдПрдХрд╕рдоाрди рдд्рд╡рд░िрдд рдЧрддि рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдПрдХ рдкिрдг्рдб рдж्рд╡ाрд░ा 7рд╡ें рддрдеा 9рд╡ें. рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░िрдпाँ рдХ्рд░рдорд╢ः 20 рдоी рддрдеा 24рдоी рд╣ैं, рддो рд╡рд╣ рдкिрдг्рдб 15рд╡ें рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рдХिрддрдиी рджूрд░ी рддрдп рдХрд░ेрдЧा?
рд╣рд▓:
7рд╡ें рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рдЪрд▓ी рдЧрдпी рджूрд░ी = 20 рдоी
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 42

рдк्рд░рд╢्рди 23:
рдХ्рдпा рдХोрдИ рд╡рд╕्рддु рдЬिрд╕рдХा рд╡ेрдЧ рд╢ूрди्рдп рд╣ो, рдд्рд╡рд░िрдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╣ाँ, рдЬрдм рдИ рд╡рд╕्рддु рдЕрдкрдиी рдЧрддि рдХी рджिрд╢ा рдХो рдЙрдд्рдХ्рд░рдоिрдд (Reversal) рдХрд░рддी рд╣ै, рддो рдХ्рд╖рдг рднрд░ рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕рдХा рд╡ेрдЧ рд╢ूрди्рдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдЕрдкिрддु рдЙрд╕ рдкрд░ рдЕрдм рднी -a рдкрд░िрдоाрдг рдХो рдд्рд╡рд░рдг рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 24:
рдПрдХ рдЪрд▓рддी рд╣ुрдИ рдоोрдЯрд░рдЧाрдб़ी рдХो рдм्рд░ेрдХ рд▓рдЧाрдХрд░ рдХुрдЫ рджूрд░ी рдкрд░ рд░ोрдХ рд▓िрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдЧрддि рдХा рд╕рдоीрдХрд░рдг рд▓िрдЦिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
u2 = 2ax, рдЬрд╣ाँ a= рдд्рд╡рд░рдг (рдорди्рджрди), x = рджूрд░ी рддрдеा u = рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╡ेрдЧ।

рдк्рд░рд╢्рди 25:
рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдХ рд╡ेрдЧ рд╕े рдХ्рдпा рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЬрдм рджो рд╡рд╕्рддुрдПँ рдХिрд╕ी рд╡ेрдЧ рд╕े рдЧрддिрдоाрди рд╣ोрддी рд╣ैं рддो рдк्рд░рддि рд╕ेрдХрдг्рдб рдЙрдирдХे рдмीрдЪ рдХे рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдоें рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХो рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдХ рд╡ेрдЧ рдХрд╣рддे рд╣ैं।

    

рд▓рдШु рдЙрдд्рддрд░ीрдп рдк्рд░рд╢्рди

рдк्рд░рд╢्рди 1:
рджूрд░ी рддрдеा рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдоें рдЕंрди्рддрд░ рд▓िрдЦिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рджूрд░ी рддрдеा рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдоें рдЕрди्рддрд░
    

рдк्рд░рд╢्рди 2:
рдЪाрд▓ рддрдеा рд╡ेрдЧ рдоें рдЕрди्рддрд░ рд▓िрдЦिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рдЪाрд▓-рдХिрд╕ी рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╡рд╕्рддु рдХी рдЪाрд▓ рдпрд╣ рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд╡рд╕्рддु рдЙрд╕ рдХ्рд╖рдг рдХिрддрдиी рддेрдЬ рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै। рдХिрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдж्рд╡ाрд░ा рдПрдХांрдХ рд╕рдордп рдоें рдЪрд▓ी рдЧрдИ рджूрд░ी рдХो рд╡рд╕्рддु рдХी рдЪाрд▓ рдХрд╣рддे рд╣ैं।
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 44
рдпрд╣ рдПрдХ рдЕрджिрд╢ рд░ाрд╢ि рд╣ै।
рд╡ेрдЧ:
рдХोрдИ рд╡рд╕्рддु рдПрдХांрдХ рд╕рдордпाрди्рддрд░ाрд▓ рдоें рдХिрд╕ी рджिрд╢ा рдоें рдЬिрддрдиी рд╡िрд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ोрддी рд╣ै, рдЙрд╕े рдЙрд╕ рджिрд╢ा рдоें рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡ेрдЧ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рд╡ेрдЧ рдПрдХ рд╕рджिрд╢ рд░ाрд╢ि рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 3:
рдкрд░िрд╡рд░्рддी рдЪाрд▓ рддрдеा рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рд╕े рдХ्рдпा рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рдкрд░िрд╡рд░्рддी рдЪाрд▓-рдпрджि рдХोрдИ рд╡рд╕्рддु рд╕рдоाрди рд╕рдордпाрди्рддрд░ाрд▓ों рдоें рднिрди्рди-рднिрди्рди рджूрд░िрдпाँ рддрдп рдХрд░рддी рд╣ै рддो рд╡рд╕्рддु рдХी рдЪाрд▓ рдЕрд╕рдоाрди рдпा рдкрд░िрд╡рд░्рддी рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै। рдФрд╕рдд рдЪाрд▓-рдЕрдзिрдХрддрд░े рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╡рд╕्рддुрдУं рдХी рдЪाрд▓ рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ोрддी рд░рд╣рддी рд╣ै рддрдеा рдпрд╣ рдХрдИ рдмाрд░ рдЕрдкрдиी рдЧрддि рдХी рджिрд╢ा рднी рдмрджрд▓рддी рд╣ै рдРрд╕ी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЙрд╕рдХी рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै। рдЕрд░्рдеाрдд् рдХिрд╕ी рдЧрддिрдоाрди рд╡рд╕्рддु рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдИ рдХुрд▓ рджूрд░ी рддрдеा рд▓िрдП рдЧрдпे рдХुрд▓ рд╕рдордп рдХे рдЕрдиुрдкाрдд рдХो рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдХрд╣рддे рд╣ैं।
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 45

рдк्рд░рд╢्рди 4:
рдХ्рдпा рдПрдХ рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╡рд╕्рддु рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рд╕рдо्рднрд╡ рд╣ै рдХि рдЙрд╕рдХी рдХुрдЫ рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рд╣ो рд▓ेрдХिрди рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧ рд╢ुрди्рдп рд╣ो?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╣ाँ, рдпрд╣ рд╕рдо्рднрд╡ рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг-рдпрджि рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХिрд╕ी рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рдЯ्рд░ैрдХ рдкрд░ рдХिрд╕ी рд╕्рдеाрди рд╕े рдЪрд▓рдХрд░ рдХुрдЫ рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕рдордп рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЙрд╕ी рдЯ्рд░ैрдХ рдХे рдЙрд╕ी рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╡ाрдкрд╕ рд▓ौрдЯ рдЖрддा рд╣ै, рддो рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЪрд▓ी рдЧрдпी рджूрд░ी = рдЯ्рд░ैрдХ рдХी рдкрд░िрдзि рддрдеा рдЙрд╕рдХा рд╡िрд╕्рдеाрдкрди = рд╢ूрди्рдп।
рдЕрдд: рдЙрд╕рдХी рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ = рджूрд░ी/рд╕рдордп ।
рддрдеा рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧ = рд╡िрд╕्рдеाрдкрди/рд╕рдордпं = 0 /рд╕рдордп = 0

    

рдк्рд░рд╢्рди 5:
10 рдЧ्рд░ाрдо рддрдеा 100 рдЧ्рд░ाрдо рд╡ाрд▓ी рднिрди्рди рдж्рд░рд╡्рдпрдоाрди рдХी рджो рд╡рд╕्рддुрдПँ рдПрдХрд╕рдоाрди рдКँрдЪाрдИ рд╕े рдЧिрд░ाрдИ рдЬाрддी рд╣ैं। рдХ्рдпा рд╡े рдПрдХ рд╕рдордп рдкрд░ рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪेंрдЧी? рдЕрдкрдиा рдЙрдд्рддрд░ рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рд╕рд╣िрдд рд▓िрдЦिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рджोрдиों рд╡рд╕्рддुрдУं рдХो рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╡ेрдЧ 40 = рд╢ूрди्рдп рддрдеा рджोрдиों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкृрде्рд╡ी рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдоें рддрдп рдХी рдЧрдпी рджूрд░ी рдХे рднी рд╕рдоाрди рд╣ै।
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 46
рдЗрд╕ рд╕ूрдд्рд░ рдоें рдж्рд░рд╡्рдпрдоाрди рдирд╣ीं рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЕрдд: g рдиिрдпрдд рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рджोрдиों рдХे рд▓िрдП рд╣ै рд╕рдоाрди рд╣ोрдЧा। рдпрджि рд╡ाрдпु рдХा рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдирдЧрдг्рдп рдоाрди рд▓िрдпा рдЬाрдпे рдЬो рдж्рд░рд╡्рдпрдоाрди рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै, рдЕрддः рджोрдиों рд╡рд╕्рддुрдПँ рдПрдХ рд╕рдордп рдкрд░ рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪेрдЧी।

рдк्рд░рд╢्рди 6:
рдПрдХ рдХрдг рдХो 20 рдоी/рд╕े рдХे рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╡ेрдЧ рд╕े рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдлेंрдХा рдЬाрддा рд╣ै। 3.0 рд╕ेрдХрдг्рдб рдмाрдж рдХрдг рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдпी рджूрд░ी рддрдеा рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдХी рдЧрдгрдиा рдХीрдЬिрдП। (g= 10 рдоी/рд╕े2)।
рд╣рд▓:
рджिрдпा рд╣ै, u = 20 рдоी/рд╕े, t= 3 рд╕ेрдХрдг्рдб
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 47
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 48

рдк्рд░рд╢्рди 7:
рд╕िрдж्рдз рдХीрдЬिрдП рдХि =u + at
рдЙрдд्рддрд░:
рдоाрдиा рдХिрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдХा рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╡ेрдЧ v рд╣ै, рдЬो । рд╕рдордпाрди्рддрд░ाрд▓ рдХे рдмाрдж v рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдд्рд╡рд░рдг рдХी рдкрд░िрднाрд╖ рд╕े,
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 49

    

рдк्рд░рд╢्рди 8:
рдЕрд╕рдоाрди рдЕрдерд╡ा рдкрд░рд╡рд░्рддी рдд्рд╡рд░рдг рд╕े рдХ्рдпा рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै ? рдзрдиाрдд्рдордХ рддрдеा рдЛрдгाрдд्рдордХ рдд्рд╡рд░рдг рдХ्рдпा рд╣ै।
рдЙрдд्рддрд░:
рдЕрд╕рдоाрди рдпा рдкрд░िрд╡рд░्рддीрдд्рд╡рд░рдг-рдпрджि рд╕рдоाрди рд╕рдордпाрди्рддрд░ाрд▓ों рдоें рд╡рд╕्рддु рдХे рд╡ेрдЧ рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдЕрд╕рдоाрди рд╣ो, рддो рд╡рд╕्рддु рдХा рдд्рд╡рд░рдг рдЕрд╕рдоाрди рдЕंрдерд╡ा рдкрд░िрд╡рд░्рддी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЪिрдд्рд░ 3.20 рдоें рдзрдиाрдд्рдордХ, рдЛрдгाрдд्рдордХ рддрдеा рд╢ूрди्рдп рдд्рд╡рд░рдг рд╡ाрд▓ी рдЧрддि рдХे рд▓िрдП рдЧрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рджрд░्рд╢ाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрди рдЧ्рд░ाрдлों рдоें рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдЬाрддी рд╣ुрдИ рд╡рдХ्рд░ рдзрдиाрдд्рдордХ
    
рдпрджि рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡ेрдЧ рдмрдв़рддा рд╣ै рддो рдЙрд╕рдоें рдЙрдд्рдкрди्рди рдд्рд╡рд░рдг рдзрдиाрдд्рдордХ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै рдФрд░ рдпрджि рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡ेрдЧ рдШрдЯрддा рд╣ै рддो рдЙрдд्рдкрди्рди рдд्рд╡рд░рдг рдЛрдгाрдд्рдордХ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдЛрдгाрдд्рдордХ рдд्рд╡рд░рдг рдХो рдорди्рджрди (retardation) рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं।

рд╡िрд╕्рддृрдд рдЙрдд्рддрд░ीрдп рдк्рд░рд╢्рди

рдк्рд░рд╢्рди 1:
рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдоें рдЧрддिрдоाрди рдХिрд╕ी рдХрдг рдХे рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рдХ्рдпा рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै? рдпे рдХिрддрдиे рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрддे рд╣ैं? рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдЧрддिрдоाрди рдХрдг рдХे рд╡ेрдЧ рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै? рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл-рд╕рдордп рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖, рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдоें рдЧрддिрдоाрди рдХिрд╕ी рдХрдг рдХी рд╕्рдеिрддि рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдЧ्рд░ाрдл рд╡рд╕्рддु рдХा рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рд╕्рдеिрддि рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдЕрдЧ्рд░ рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╣ोрддा рд╣ै
(i) рдПрдХрд╕рдоाрди рдЧрддि рдХा рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рддрдеा
(ii) рдЕрд╕рдоाрди рдЧрддि рдХा рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл। рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдоें рдЧрддिрдоीрди рдХिрд╕ी рдХंрдг рдХी рдЧрддि рдХो рдЙрд╕рдХे рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдж्рд╡ाрд░ा рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕рдордп (t) рдХो X-рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рддрдеा рдХрдг рдХी рд╕्рдеिрддि (x) рдХो Y-рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं।
рдПрдХрд╕рдоाрди рдЧрддि рдХे рд▓िрдП рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл-рдПрдХрд╕рдоाрди рдЧрддि (рдПрдХрд╕рдоाрди рд╡ेрдЧ рд╕े рдЧрддि) рдХे рд▓िрдП рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл, рд╕рдордп-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХोрдг рдкрд░ рдЭुрдХाрд╡ рд▓िрдП рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै। (рдЪिрдд्рд░ 3.21)

рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рд╡ेрдЧ рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг:
рдоाрди рд▓ीрдЬिрдП рдПрдХ, x,… рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдоें рдПрдХрд╕рдоाрди рдЧрддि рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрдг рдХा рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдЪिрдд्рд░ 3.21 рдоें рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा OAB рд╣ै। рдоाрдиा рдХि рдХ्рд╖рдгों t1 рддрдеा t2 рдХे рд╕ंрдЧрдд рдХрдг рдХी рд╕्рдеिрддिрдпाँ рдХ्рд░рдорд╢ः [latex]\xrightarrow { { x }_{ 1 } }[/latex]  рд╡ [latex]\xrightarrow { { x }_{ 2 } }[/latex] рд╣ैं, рддрдм рем рд╕рдордпाрди्рддрд░ाрд▓ (t2 – t1) рдХे рд▓िрдП рдХрдг рдХा рд╕्рдеिрддि рдкрд░िрд╡рд░्рддрди
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 51
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 52
∴ рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡ेрдЧ = рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рд╡рдХ्рд░ рдХा рдвाрд▓

    
рдЕрдд: рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдоें рдПрдХрд╕рдоाрди рдЧрддिं рдХрд░рддे рдХрдг рдХा рд╡ेрдЧ, рдХрдг рдХे рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдХे рдвाрд▓ рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ोрддा рд╣ै।
рдЕрд╕рдоाрди рдЧрддि рдХे рд▓िрдП рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл-рдЕрд╕рдоाрди рдЧрддि । (рдкрд░िрд╡рд░्рддी рд╡ेрдЧ рд╕े рдЧрддि) рдХे рд▓िрдП рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдПрдХ рд╡рдХ्рд░ (curve) рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै (рдЪिрдд्рд░ 3.22)।
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 53
рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧ рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг-рдоाрди рд▓ीрдЬिрдП рдХि рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдоें рдЕрд╕рдоाрди рдЧрддि рд╕े рдЧрддिрдоाрди рдХेрдг рдХा рдП рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдЪिрдд्рд░ 3.22 рдоें рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рд╡рдХ्рд░ OAB рд╣ै। рдоाрдиा рдХि рдХ्рд╖рдгों t1 рд╡े t2 рдХे рд╕ंрдЧрдд рдХрдг рдХी рд╕्рдеिрддिрдпाँ рдХ्рд░рдорд╢ः
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 54
рдЕрддः рдХिрд╕ी рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕рдордпाрди्рддрд░ाрд▓ рдоें рд╡рд╕्рддु рдХा рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧ рдЙрд╕рдХे рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдоें рдЙрд╕ рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕рдордпाрди्рддрд░ाрд▓ рдХे рд╕ंрдЧрдд рд╡рд╕्рддु рдХी рд╕्рдеिрддिрдпों рдХो рдоिрд▓ाрдиे рд╡ाрд▓ी рдЬीрд╡ा рдХी рдк्рд░рд╡рдгрддा рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░, рдЕрд╕рдоाрди рдЧрддि рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдХे рдХिрди्рд╣ीं рджो рдмिрди्рджुрдУं рдХो рдоिрд▓ाрдиे рд╡ाрд▓ी рдЬीрд╡ा рдХी рдк्рд░рд╡рдгрддा, рдЙрд╕ рд╕рдордпाрди्рддрд░ाрд▓ рдХे рд▓िрдП рдФрд╕рдд рд╡ेрдЧ рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддी рд╣ै।

рд╕्рдеिрддि-рд╕рдордп,рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рддाрдд्рдХ्рд╖рдгिрдХ рд╡ेрдЧ рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг:
рдпрджि рд╕рдордпाрди्рддрд░ाрд▓ (t2– t1) рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╣ो рддрдм рдЧ्рд░ाрдл рдкрд░ рдмिрди्рджु B, рдмिрди्рджु A рдХे рдиिрдХрдЯ рдЖ рдЬाрддा рд╣ै। рд╕рдордпाрди्рддрд░ाрд▓ ∆t рдХे рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╕ूрдХ्рд╖्рдо (∆t ⇒ 0) рд╣ोрдиे рдкрд░ рдмिрди्рджु A рд╡ B рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рдо्рдкाрддी рд╣ोрдХрд░ рдЧ्рд░ाрдл рдХो рдмिрди्рджु A рдкрд░ рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं рддрдеा рдЬीрд╡ा AB, рдмिрди्рджु A рдкрд░ рд╕्рдкрд░्рд╢ рд░ेрдЦा рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै।
рдЕрдд: рд╕рдордп t1 рдкрд░ рд╡рд╕्рддु рдХा рддाрдд्рдХ्рд╖рдгिрдХ рд╡ेрдЧ = рдмिрди्рджु A рдкрд░ рд╕्рдкрд░्рд╢ рд░ेрдЦी рдХी рдк्рд░рд╡рдгрддा = tan ╬▒

рдк्рд░рд╢्рди 2:
рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рддрдеा рджूрд░ी рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╕рд╣िрдд рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЖрдлрд╕े рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рддрдеा рджूрд░ी рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░рдиा–рдХोрдИ рд╡рд╕्рддु рдЬрдм рдЧрддि рдоें рдЖрддी рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХा рд╡ेрдЧ рдмрдв़рддा рд╣ै – рддрдеा рдЬрдм рд╡рд╕्рддु рдХो рд░ोрдХрдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░рддे рд╣ैं рддो рд╡ेрдЧ рдШрдЯрддा рд╣ै। рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡ेрдЧ рдзрдиाрдд्рдордХ, рдЛрдгाрдд्рдордХ рд╡ рд╢ूрди्рдп рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै। рд╡ेрдЧ рдзрдиाрдд्рдордХ рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл (OP) рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рддрдеा рд╡ेрдЧ рдЛрдгाрдд्рдордХ рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЧ्рд░ाрдл (QR) рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рдиीрдЪे рдХी рдУрд░ рд╣ोрдЧा (рдЪिрдд्рд░ 3.23)।
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 55
рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл (v-t) рддрдеा рд╕рдордп рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдмीрдЪ рдШिрд░ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рддрдп рдЪिрдд्рд░ 3.23 рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी рдХो рдмрддाрддा рд╣ै। рдпрджि рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рд╕рдордп рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдКрдкрд░ рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдоूрд▓ рдмिрди्рджु рд╕े рджूрд░ी рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдпрджि рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рд╕рдордп-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдиीрдЪे рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдоूрд▓ рдмिрди्рджु рдХी рдУрд░ рджूрд░ी рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै। рдЕрддः рдХुрд▓ рджूрд░ी рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рднी рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ों рдХो рдЬोрдб़ рджेрддे рд╣ैं, рдЬрдмрдХि рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдордп-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдКрдкрд░ рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдзрдиाрдд्рдордХ рд╡ рд╕рдордп-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдиीрдЪे рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЛрдгाрдд्рдордХ рд▓ेрддे рд╣ैं।

рдЙрджाрд╣рд░рдг–рдПрдХ рдХाрд░ рдХीं, рдЧрддि рдХा рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдЪिрдд्рд░ 3.24 рдоें рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рд╣ै। рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП
(i) 5 рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рддрдеा
(ii) 5 рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рдЪрд▓िрдд рджूрд░ी।
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 56
рд╣рд▓:
(i) 5 рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рд╡िрд╕्рдеाрдкрди = рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ OABC- рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ CDEF
= 3×10- 10×2= 30- 20 = 10 рдоीрдЯрд░,
(ii) 5 рд╕ेрдХрдг्рдб рдоें рдЪрд▓िрдд рджूрд░ी = рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ OABC+ рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ CDEF
= 30+ 20 = 50 рдоीрдЯрд░

        

рдк्рд░рд╢्рди 3:
рдХिрд╕ी рдЧрддिрдоाрди рд╡рд╕्рддु рдХे рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рдХ्рдпा рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै। рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рддрдеा рд╡рд╕्рддु рдХा рдд्рд╡рд░рдг рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЬ्рдЮाрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै? рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл: рдХिрд╕ी рдЧрддिрдоाрди рд╡рд╕्рддु рдХे рд╡ेрдЧ рддрдеा рд╕рдордп рдХे рдмीрдЪ рдЦींрдЪे рдЧрдП рдЧ्рд░ाрдл рдХो рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЕрддः рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рдХिрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл, рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рд╡рд╕्рддु рдХे рд╡ेрдЧ рдоें рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддा рд╣ै।

рдПрдХрд╕рдоाрди рдЧрддि рдХे рд▓िрдП рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл:
рдПрдХрд╕рдоाрди рдЧрддि (рдПрдХрд╕рдоाрди рд╡ेрдЧ рд╕े рдЧрддि) рдХे рд▓िрдП рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл, рд╕рдордп рдЕрдХ्рд╖ рдХे рд╕рдоाрди्рддрд░ рдПрдХ рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै (рдЪिрдд्рд░ 3.25)

рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рд╡िрд╕्рдеाрдкрди рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг-рдХिрд╕ी рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕рдордпाрди्рддрд░ाрд▓ рдоें (UPBoardSolutions.com) рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡िрд╕्рдеाрдкрди, рдЙрд╕рдХे рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рд╡рдХ्рд░ рддрдеा рд╕рдордп рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдмीрдЪ рдШिрд░े рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ोрддा рд╣ै।
рдПрдХрд╕рдоाрди рд╡ेрдЧ рд╕े рдЧрддि рдХे рд▓िрдП рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл, рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा AB рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рд╕рдордп t1 рд╡ t2 рдкрд░ рд╡рд╕्рддु
    
рдПрдХрд╕рдоाрди рдд्рд╡рд░िрдд рдЧрддि рдХे рд▓िрдП рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл:
рдПрдХрд╕рдоाрди рдд्рд╡рд░िрдд рдЧрддि рдХे рд▓िрдП рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рд╕рдордп-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХ्рд░ोрдг рдкрд░ рдЭुрдХाрд╡ рд▓िрдП рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ोрддा рд╣ै (рдЪिрдд्рд░;3.26)। рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рд╕े рдд्рд╡рд░рдг рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░рдиा – рдоाрди рд▓ीрдЬिрдП рдХि рдПрдХрд╕рдоाрди рдд्рд╡рд░рдг рд╕े рдЧрддिрдоाрди рдХिрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдПрдХ рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
    

    
рдЕрд╕рдоाрди рдд्рд╡рд░िрдд рдЧрддि рдХे рд▓िрдП рд╡ेрдЧ-рд╕рдордп рдЧ्рд░ाрдл рдПрдХ рд╡рдХ्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ोрддा рд╣ै рдЬैрд╕ा рдХि рдЪिрдд्рд░ 3.27 рдоें рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
    
рдк्рд░рд╢्рди 4:
рдЧ्рд░ाрдлीрдп рд╡िрдзि рдж्рд╡ाрд░ा рдПрдХрд╕рдоाрди рдд्рд╡рд░िрдд рдЧрддि рд╕े рдЧрддिрдоाрди рд╡рд╕्рддु рдХी рдЧрддि рдХी рд╕рдоीрдХрд░рдгे рд╡्рдпुрдд्рдкрди्рди рдХीрдЬिрдП।
рдпा
рдПрдХрд╕рдоाрди рдд्рд╡рд░рдг рд╕े рдЧрддिрдоाрди рд╡рд╕्рддु рдХे рд▓िрдП, рдЧ्рд░ाрдлीрдп рд╡िрдзि рд╕े рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╕्рдеाрдкिрдд рдХीрдЬिрдП
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 60
рдЙрдд्рддрд░:
рдЧ्рд░ाрдл рдж्рд╡ाрд░ा рдЧрддि рдХे рд╕рдоीрдХрд░рдг рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиा
рдоाрдиा рдХोрдИ рд╡рд╕्рддु рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╡ेрдЧ u рддрдеा рдЕрдЪрд░ рдд्рд╡рд░рдг a рд╕े рдЪрд▓рдиा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХрд░рддी рд╣ै рдФрд░ t рд╕рдордп рдкрд╢्рдЪाрдд् рд╡рд╕्рддु рдХा рд╡ेрдЧ v рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдпрджि рд╕рдордп рдХो X-рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рддрдеा рд╡ेрдЧ рдХो Y-рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рдиिрд░ूрдкिрдд рдХिрдпा рдЬाрдП, рддो рд╡рд╕्рддु рдХा рд╕рдордп-рд╡ेрдЧ рдЧ्рд░ाрдл рдкрд░ рдЭुрдХी рд╣ुрдИ рд╕рд░рд▓ рд░ेрдЦा BA рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрд▓ी рд╣ै (рдЪिрдд्рд░ 3.28)।
рдЗрд╕рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдЧрддि рдХे рд╕рдоीрдХрд░рдгों рдХो рдиिрдо्рди рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░рддे рд╣ैं
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 61
(i) рдЧрддि рдХा рдк्рд░рдердо рд╕рдоीрдХрд░рдг-рдоाрдиा t= 0 рд╕рдордп рдкрд░
рд╡рд╕्рддु рдХा рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╡ेрдЧ u = OB= EC
рд╕рдордп (t) рдоाрдиा рд╕рдордп рдкрд╢्рдЪाрдд् рд╡рд╕्рддु рдХा рдЕрди्рддिрдо рд╡ेрдЧ
(╬╜) = EA
рд╡ेрдЧ-рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╕рдордп (t) = OE = BC
рд╣рдо рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि, рд╡рд╕्рддु рдХा рдд्рд╡рд░рдг рд╕рдордп-рд╡ेрдЧ рдЧ्рд░ाрдл рдХी рд░ेрдЦा рдХे рдвाрд▓ рд╕े рдЬ्рдЮाрдд рд╣ोрддा рд╣ै।
рдЕрддः рд╡рд╕्рддु рдХा рдд्рд╡рд░рдг (a) = рд░ेрдЦा BA рдХो рдвाрд▓
UP Board Solutions for Class 11 Physics Chapter 3 Motion in a Straight Line 62
(ii) рдЧрддि рдХा рдж्рд╡िрддीрдп рд╕рдоीрдХрд░рдг:
рдоाрдиा t = 0 рд╕े t рд╕рдордп рддрдХ рд╡рд╕्рддु 8 рджूрд░ी рддрдп рдХрд░рддी рд╣ै। рдпрд╣ рджूрд░ी t=0 рд╕े рд╣ै рд╕рдордп рддрдХ рд╡рд╕्рддु рдХे рд╕рдордп-рд╡ेрдЧ рдЧ्рд░ाрдл рддрдеा рд╕рдордпे-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдмीрдЪ рдШिрд░े рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ोрддी рд╣ै। рдЕрддः рд╡рд╕्рддु рдж्рд╡ाрд░ा рдЪрд▓ी рдЧрдИ рджूрд░ी
    

    
(iii) рдЧрддि рдХा рддृрддीрдп рд╕рдоीрдХрд░рдг
    

0 comments: