NCERT Solutions for Class 8 Social Science Geography Chapter 4 Agriculture (Hindi Medium)

 เคช्เคฐเคถ्เคจ-เค…เคญ्เคฏाเคธ

( เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค• เคธे)

เคช्เคฐเคถ्เคจ 1.
เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคช्เคฐเคถ्เคจों เค•े เค‰เคค्เคคเคฐ เคฆीเคœिเค-
(i) เค•ृเคทि เค•्เคฏा เคนै?
(ii) เค‰เคจ เค•ाเคฐเค•ों เค•ा เคจाเคฎ เคฌเคคाเค‡เค เคœो เค•ृเคทि เค•ो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं।
(iii) เคธ्เคฅाเคจांเคคเคฐी เค•ृเคทि เค•्เคฏा เคนै? เค‡เคธ เค•ृเคทि เค•ी เค•्เคฏा เคนाเคจिเคฏाँ เคนैं?
(iv) เคฐोเคชเคฃ เค•ृเคทि เค•्เคฏा เคนै?
(v) เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•िเคธाเคจों เค•ो เค•ृเคทि เค•े เคตिเค•ाเคธ เคฎें เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐเคคी เคนै?
เค‰เคค्เคคเคฐ
(i) เค•ृเคทि-เคซเคธเคฒों, เคซเคฒों, เคธเคฌ्เคœिเคฏों, เคซूเคฒों เค•ो เค‰เค—ाเคจा เค”เคฐ เคชเคถुเคชाเคฒเคจ เคธंเคฌंเคงिเคค เคธเคญी เค•्เคฐिเคฏाเคँ เค•ृเคทि เค•เคนเคฒाเคคी . เคนै। เค•ृเคทि เคเค• เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เค•्เคฐिเคฏा เคนै।

(ii) เค•ृเคทि เค•ो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เค•ाเคฐเค•

  1. เคธ्เคฅเคฒाเค•ृเคคि
  2. เคฎृเคฆा
  3. เคœเคฒเคตाเคฏु

(iii) เคธ्เคฅाเคจांเคคเคฐी เค•ृเคทि-เคธ्เคฅाเคจांเคคเคฐी เค•ृเคทि เคฎें เคตृเค•्เคทों เค•ो เค•ाเคŸเค•เคฐ เค”เคฐ เคœเคฒाเค•เคฐ เคญूเค–ंเคก เค•ो เคธाเคซ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคคเคฌ
เคฐाเค– เค•ो เคฎृเคฆा เคฎें เคฎिเคฒाเคฏा เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เคซเคธเคฒों เค•ो เค‰เค—ाเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคญूเคฎि เค•ी เค‰เคฐ्เคตเคฐเคคा เค•ी เคธเคฎाเคช्เคคि เค•े เคฌाเคฆ เคฏเคน เคญूเคฎि เค›ोเคก़ เคฆी เคœाเคคी เคนै เค”เคฐ เค•ृเคทเค• เคจเค เคญूเค–ंเคก เคชเคฐ เคšเคฒा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธे เค•เคฐ्เคคเคจ เคเคตं เคฆเคนเคจ เค•ृเคทि เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।
เคนाเคจिเคฏाँ-

  1. เคฎृเคฆा เค…เคชเคฐเคฆเคจ เคนोเคคा เคนै। |
  2. เคตเคจों เค•ा เคน्เคฐाเคธ เคนोเคคा เคนै।
  3. เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคนोเคคा เคนै।

(iv) เคฐोเคชเคฃ เค•ृเคทि-

  1. เคฐोเคชเคฃ เค•ृเคทि เคตाเคฃिเคœ्เคฏिเค• เค•ृเคทि เค•ा เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนै।
  2. เค‡เคธเคฎें เคฌเคก़े เคชैเคฎाเคจे เคชเคฐ เคถ्เคฐเคฎ เค”เคฐ เคชूँเคœी เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै।
  3. เค‡เคธเคฎें เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคตिเคงिเคฏों เค•ो เค‰เคชเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।
  4. เค‡เคธเคฎें เคฎुเค–्เคฏเคค: เคšाเคฏ, เค•เคนเคตा, เค•ाเคœू, เคฐเคฌเคก़, เค•ेเคฒा เค†เคฆि เค•ी เคเค•เคฒ เคซเคธเคฒ เค‰เค—ाเคˆ เคœाเคคी เคนै।

(v) เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เค•िเคธाเคจों เค•ो เค•ृเคทि เคตिเค•ाเคธ เคฎें เคฎเคฆเคฆ-

  1. เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เค•िเคธाเคจों เค•े เคฌिเค–เคฐे เค–ेเคคों เค•ो เคšेเค•เคฌंเคฆी เคฆ्เคตाเคฐा เคเค• เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคเค•เคค्เคฐिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै।
  2. เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•िเคธाเคจों เค•ो เค‰เคฐ्เคตเคฐเค•ों, เค•ृเคทि เค‰เคชเค•เคฐเคฃों เคคเคฅा เค•ीเคŸเคจाเคถเค•ों เค•े เคฒिเค เค†เคฐ्เคฅिเค• เคธเคนाเคฏเคคा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคी เคนै।
  3. เค•िเคธाเคจों เค•ो เค‰เคš्เคš เค‰เคชเคœ เคฆेเคจे เคตाเคฒे เคฌीเคœ เคคเคฅा เค‰เคฐ्เคตเคฐเค• เค†เคฆि เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเค•เคฐ เค‰เคค्เคชाเคฆเคจ เคฌเคข़ाเคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเคคा เค•เคฐเคคी เคนै।
  4. เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ृเคทि เค‰เคค्เคชाเคฆों เค•े เคญंเคกाเคฐเคฃ เคคเคฅा เคตिเคคเคฐเคฃ เค•ी เคธुเคตिเคงा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคी เคนै।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 2.
เคธเคนी เค‰เคค्เคคเคฐ เค•ो เคšिเคน्เคจिเคค เค•ीเคœिเค-
(i) เค‰เคฆ्เคฏाเคจ เค•ृเคทि เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै-
(เค•) เค—ेเคนूँ เค‰เค—ाเคจा
(เค–) เค†เคฆिเคฎ เค•ृเคทि
(เค—) เคซเคฒों เคต เคธเคฌ्เคœिเคฏों เค•ो เค‰เค—ाเคจा
เค‰เคค्เคคเคฐ
(เค—) เคซเคฒों เคต เคธเคฌ्เคœिเคฏों เค•ो เค‰เค—ाเคจा

(ii) เคธुเคจเคนเคฐा เคฐेเคถा’ เคธे เค…เคญिเคช्เคฐाเคฏ เคนै
(เค•) เคšाเคฏ |
(เค–) เค•เคชाเคธ
(เค—) เคชเคŸเคธเคจ
เค‰เคค्เคคเคฐ
(เค—) เคชเคŸเคธเคจ

(iii) เค•ॉเคซी เค•ा เคช्เคฐเคฎुเค– เค‰เคค्เคชाเคฆเค• เคนै
(เค•) เคฌ्เคฐाเคœीเคฒ
(เค–) เคญाเคฐเคค
(เค—) เคฐूเคธ
เค‰เคค्เคคเคฐ
(เค•) เคฌ्เคฐाเคœीเคฒ

เคช्เคฐเคถ्เคจ 3.
เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคคाเค‡เค
(i) เคญाเคฐเคค เคฎें เค•ृเคทि เคเค• เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เค•्เคฐिเคฏा เคนै।
(ii) เคตिเคญिเคจ्เคจ เคซเคธเคฒें เคตिเคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐเคฆेเคถों เคฎें เค‰เค—ाเคฏी เคœाเคคी เคนैं।
เค‰เคค्เคคเคฐ
(i) เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เค•्เคฐिเคฏाเค“ं

เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เค•्เคฐिเคฏाเค“ं เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เค‰เคจ เคธเคญी เค•्เคฐिเคฏाเค“ं เค•ो เคถाเคฎिเคฒ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคœिเคจเค•ा เคธंเคฌंเคง เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธंเคธाเคงเคจों เค•े เค‰เคค्เคชाเคฆเคจ เค”เคฐ เคจिเคท्เค•เคฐ्เคทเคฃ เคธे เคนोเคคा เคนै। เคญाเคฐเคค เค•ी เค•ृเคทि เคฎें เคซเคฒों, เคซเคธเคฒों, เคธเคฌ्เคœिเคฏों, เคซूเคฒों เค•ो เค‰เค—ाเคจा เค”เคฐ เคชเคถुเคงเคจ เคชाเคฒเคจ เคถाเคฎिเคฒ เคนैं เคฏे เคธเคญी เค•्เคฐिเคฏाเคँ เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เค•्เคฐिเคฏाเค“ं เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เค†เคคी เคนै เค‡เคธเคฒिเค
เค•ृเคทि เคเค• เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เค•्เคฐिเคฏा เคนै।

(ii) เคตिเคญिเคจ्เคจ เคซเคธเคฒें-

เคตिเคญिเคจ्เคจ เคซเคธเคฒें เคตिเคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐเคฆेเคถों เคฎें เค‡เคธเคฒिเค เค‰เค—ाเคˆ เคœाเคคी เคนैं, เค•्เคฏोंเค•ि เคตिเคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐเคฆेเคถों เคฎें เคธ्เคฅเคฒाเค•ृเคคि, เคฎृเคฆा เค”เคฐ เคœเคฒเคตाเคฏु เคตिเคญिเคจ्เคจ เคนोเคคी เคนै। เคตिเคญिเคจ्เคจ เคธ्เคฅเคฒाเค•ृเคคि, เคฎृเคฆा เค”เคฐ เคœเคฒเคตाเคฏु เคฎें เคตिเคญिเคจ्เคจ เคซเคธเคฒें เคนी เคชैเคฆा เคนोเคคी

เคช्เคฐเคถ्เคจ 4.
เค…ंเคคเคฐ เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•ीเคœिเค-
(i) เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เค•्เคฐिเคฏाเคँ เค”เคฐ เคคृเคคीเคฏเค• เค•्เคฐिเคฏाเคँ
(ii) เคจिเคฐ्เคตाเคน เค•ृเคทि เค”เคฐ เค—เคนเคจ เค•ृเคทि
เค‰เคค्เคคเคฐ
(i) เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เค•्เคฐिเคฏाเคँ เค”เคฐ เคคृเคคीเคฏเค• เค•्เคฐिเคฏाเคँ


(ii) เคจिเคฐ्เคตाเคน เค•ृเคทि เค”เคฐ เค—เคนเคจ เค•ृเคทि


เคช्เคฐเคถ्เคจ 5.
เค•्เคฐिเคฏाเค•เคฒाเคช
(i) เคฌाเคœाเคฐ เคฎें เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค—ेเคนूँ, เคšाเคตเคฒ, เคœ्เคตाเคฐ, เคฌाเคœเคฐा, เคฐाเค—ी, เคฎเค•्เค•ा, เคคिเคฒเคนเคจ เค”เคฐ เคฆเคฒเคนเคจ เค•े เคฌीเคœों เค•ो เคเค•เคค्เคฐ เค•ीเคœिเค। เค‰เคจ्เคนें เค•เค•्เคทा เคฎें เคฒाเค‡เค เค”เคฐ เคชเคคा เคฒเค—ाเค‡เค เค•ि เคตे เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคฎृเคฆा เคฎें เค‰เค—เคคे เคนैं?
(ii) เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं, เคชुเคธ्เคคเค•ों, เคธเคฎाเคšाเคฐ-เคชเคค्เคฐों เค”เคฐ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคธे เคธंเค—ृเคนीเคค เคšिเคค्เคฐों เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคธंเคฏुเค•्เคค เคฐाเคœ्เคฏ เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค”เคฐ เคญाเคฐเคค เค•े เค•िเคธाเคจों เค•ी เคœीเคตเคจ เคถैเคฒी เค•े เคฎเคง्เคฏ เค…ंเคคเคฐ เคชเคคा เค•ीเคœिเค।
เค‰เคค्เคคเคฐ
(1) เคตिเคญिเคจ्เคจ เคซเคธเคฒों เค•े เคฌीเคœ เค›ाเคค्เคฐ เคธ्เคตเคฏं เคเค•เคค्เคฐ เค•เคฐें।


(ii) เคšिเคค्เคฐ เค›ाเคค्เคฐ เคธ्เคตเคฏं เค•เคฐें।
เค…ंเคคเคฐ
เคญाเคฐเคคीเคฏ เค•िเคธाเคจ-

  • เคญाเคฐเคค เคฎें เคซाเคฐ्เคฎ เค•ा เค†เค•ाเคฐ เค›ोเคŸा (เคฒเค—เคญเค— 1 เคธे 1-5 เคนेเค•्เคŸेเคฏเคฐ) เคนोเคคा เคนै।
  • เค•िเคธाเคจ เคฎुเค–्เคฏ เคฐूเคช เคธे เค—ाँเคต เคฎें เคฐเคนเคคा เคนै।
  • เค•िเคธाเคจ เคตเคฐ्เคท เคฎें เค•เคฎ-เคธे-เค•เคฎ เคฆो เคซเคธเคฒें เค‰เค—ाเคคा เคนै।
  • เค•िเคธाเคจ เค…เคชเคจे เคฎिเคค्เคฐों เค”เคฐ เคฌुเคœुเคฐ्เค—ों เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคธเคฐเค•ाเคฐी เค•ृเคทि เค…เคงिเค•ाเคฐिเคฏों เคธे เค•ृเคทि เค•ाเคฐ्เคฏों เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เคธเคฒाเคน เคฒेเคคा เคนै।
  • เค•िเคธाเคจ เค–ेเคคों เค•ी เคœुเคคाเคˆ เคญाเคก़े เค•े เคŸ्เคฐैเค•्เคŸเคฐ เคธे เคฏा เคฌैเคฒों เคธे เคชเคฐंเคชเคฐाเค—เคค เคตिเคงि เคธे เค•เคฐเคคे เคนैं।
  • เค•िเคธाเคจों เค•े เคชाเคธ เคญंเคกाเคฐเคฃ เค•ी เคธुเคตिเคงाเค“ं เค•ी เค•เคฎी เคนोเคคी เคนै।

เคธंเคฏुเค•्เคค เคฐाเคœ्เคฏ เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•ा เค•िเคธाเคจ-

  • เคธंเคฏुเค•्เคค เคฐाเคœ्เคฏ เค…เคฎेเคฐिเค•ा เคฎें เคซाเคฐ्เคฎ เค•ा เค”เคธเคค เค†เค•ाเคฐ 250 เคนेเค•्เคŸेเคฏเคฐ เคนोเคคा เคนै।
  • เค•िเคธाเคจ เคธाเคฎाเคจ्เคฏเคคः เคซाเคฐ्เคฎ เคฎें เคฐเคนเคคा เคนै।
  • เค•िเคธाเคจ เคตเคฐ्เคท เคฎें เคเค• เคซเคธเคฒ เค‰เค—ाเคคा เคนै।
  • เค•िเคธाเคจ เค‰เคฐ्เคตเคฐเค• เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เค•ी เคฏोเคœเคจा เคฌเคจाเคจे เคฎें เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคฎเคฆเคฆ เคฒेเคคा เคนै เค‰เคธเค•ा เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค‰เคชเค—्เคฐเคน เคธे เคœुเคก़ा เคนुเค† เคนै เคœो เค•िเคธाเคจ เค•ो เค‰เคธเค•े เค–ेเคค เค•ी เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เคคเคธ्เคตीเคฐ เคฆेเคคा เคนै।
  • เค•िเคธाเคจ เคŸ्เคฐैเค•्เคŸเคฐों, เคฌीเคœ เคฌोเคจे เค•ी เคฎเคถीเคจों, เคธเคฎเคคเคฒเค•, เคธंเคฏुเค•्เคค เคนाเคฐ्เคตेเคธ्เคŸเคฐ เค”เคฐ เคช्เคฐेเคธเคฐ เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•ृเคทि เคธंเคฌंเคงी เคตिเคตिเคง เคธंเค•्เคฐिเคฏाเค“ं เคฎें เค•เคฐเคคा เคนै।
  • เค…เคจाเคœ เคธ्เคตเคšाเคฒिเคค เค…เคจ्เคจ เคญंเคกाเคฐ เคฎें เคธंเคšिเคค เค•िเค เคœाเคคे เคนैं เค…เคฅเคตा เคฌाเคœाเคฐ เค…เคญिเค•เคฐเคฃों (เคฎाเคฐ्เค•ेเคŸ-เคเคœेंเคธिเคฏों) เคฎें เคญेเคœे เคœाเคคे เคนैं।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 6.
เค†เค“ เค–ेเคฒें
เคถเคฌ्เคฆ เคชเคนेเคฒी เค•ो เคฆिเค เคธंเค•ेเคคों เค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เคนเคฒ เค•ीเคœिเค।
เคจोเคŸ : เคตเคฐ्เค— เคชเคนेเคฒी เค•े เค‰เคค्เคคเคฐ เค…ंเค—्เคฐेเคœी เค•े เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เคนैं।


เค‰เคค्เคคเคฐ
เคฌाเคँ เคธे เคฆाเคँ-
1. MAIZE (เคฎเค•्เค•ा)
2. GREEN REVOLUTION (เคนเคฐिเคค เค•्เคฐांเคคि)
4. WHEAT (เค—ेเคนूँ)
10. SUBSISTENCE (เคจिเคฐ्เคตाเคน เค•ृเคทि)
13. LIVE STOCK (เคกेเคฏเคฐी เคซाเคฐ्เคฎिंเค—)
14. VITI CULTURE (เคตिเคŸिเค•เคฒ्เคšเคฐ)

เคŠเคชเคฐ เคธे เคจीเคšे
1. MILLETS (เคฎिเคฒेเคŸ्เคธ)
3. SHIFTING (เคธ्เคฅाเคจांเคคเคฐी เค•ृเคทि)
5. AGRICULTURE (เคเค—्เคฐीเค•เคฒ्เคšเคฐ)
8. HORTICULTURE (เคนॉเคฐ्เคŸीเค•เคฒ्เคšเคฐ)
7. COTTON (เค•เคชाเคธ)
6. PLANTATIONS (เคฐोเคชเคฃ เค•ृเคทि)
9. JUTE (เคœूเคŸ)
11. RICE (เคšाเคตเคฒ)
12. PRIMARY (เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เค•्เคฐिเคฏा)

0 comments: