NCERT Solutions for Class 7 Social Science Civics Chapter 8 (Hindi Medium)

 

NCERT Solutions for Class 7 Social Science Civics Chapter 8 Markets Around us (Hindi Medium)

These Solutions are part of NCERT Solutions for Class 7 Social Science in Hindi Medium. Here we have given NCERT Solutions for Class 7 Social Science Civics Chapter 8 Markets Around us.

เคชाเค เค—เคค เคช्เคฐเคถ्เคจ

1. เคฒोเค— เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœाเคฐों เคฎें เค•्เคฏों เคœाเคคे เคนैं? เคคीเคจ เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคคाเค‡เค। (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-96)
เค‰เคค्เคคเคฐ :
เคฒोเค—ों เค•े เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœाเคฐों เคฎें เคœाเคจे เค•े เคคीเคจ เค•ाเคฐเคฃ

  1. เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœाเคฐों เคฎें เคฌเคนुเคค-เคธी เคšीเคœें เคธเคธ्เคคे เคฆाเคฎों เคชเคฐ เคฎिเคฒ เคœाเคคी เคนैं।
  2. เคœเคฐूเคฐเคค เค•ा เคธเคญी เคธाเคฎाเคจ เคเค• เคนी เคœเค—เคน เคชเคฐ เคฎिเคฒ เคœाเคคा เคนै।
  3. เค–เคฐीเคฆाเคฐों เค•े เคชाเคธ เคฏเคน เคญी เค…เคตเคธเคฐ เคนोเคคा เคนै เค•ि เคตे เคฎोเคฒ-เคคोเคฒ เค•เคฐเค•े เคญाเคต เค•เคฎ เค•เคฐเคตा เคธเค•ें।

2. เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœ़ाเคฐों เคฎें เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เค•ौเคจ เคนोเคคे เคนैं? เคฌเคก़े เคต्เคฏाเคชाเคฐी เค‡เคจ เคฌाเคœाเคฐों เคฎें เค•्เคฏों เคจเคนीं เคฆिเค–เคคे? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-96)
เค‰เคค्เคคเคฐ : เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœाเคฐों เคฎें เคช्เคฐเคคिเคฆिเคจ เค–ुเคฒเคจेเคตाเคฒी เคชเค•्เค•ी เคฆुเค•ाเคจें เคจเคนीं เคนोเคคी เคนैं। เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เคฆिเคจ เคฎें เคฆुเค•ाเคจ เคฒเค—ाเคคे เคนैं เค”เคฐ เคถाเคฎ เคนोเคจे เคชเคฐ เค‰เคจ्เคนें เคธเคฎेเคŸ เคฒेเคคे เคนैं। เค…เค—เคฒे เคฆिเคจ เคตे เค…เคชเคจी เคฆुเค•ाเคจें เค•िเคธी เค”เคฐ เคœเค—เคน เคชเคฐ เคฒเค—ाเคคे เคนैं। เคฌเคก़े เคต्เคฏाเคชाเคฐी । เค•ो เค…เคชเคจे เคธ्เคฅाเคฏी เคฆुเค•ाเคจों เคธे เคนी เคซुเคฐเคธเคค เคจเคนीं เคฎिเคฒเคคी, เค‡เคธเคฒिเค เคตे เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœाเคฐों เคฎें เคจเคนीं เคฆिเค–เคคे।।

3. เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœाเคฐों เคฎें เคธाเคฎाเคจ เคธเคธ्เคคे เคฆाเคฎों เคฎें เค•्เคฏों เคฎिเคฒ เคœाเคคा เคนै? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-96)
เค‰เคค्เคคเคฐ : เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœाเคฐों เคฎें เคฌเคนुเคค-เคธी เคšीเคœें เคธเคธ्เคคे เคฆाเคฎों เคชเคฐ เคฎिเคฒ เคœाเคคी เคนैं। เคเคธा เค‡เคธเคฒिเค เค•ि เคœो เคชเค•्เค•ी เคฆुเค•ाเคจें เคนोเคคी।เคนैं, เค‰เคจ्เคนें เค…เคชเคจी เคฆुเค•ाเคจों เค•े เค•เคˆ เคคเคฐเคน เค•े เค–เคฐ्เคšे เคœोเคก़เคจे เคนोเคคे เคนैं। เค‰เคจ्เคนें เคฆुเค•ाเคจों เค•ा เค•िเคฐाเคฏा, เคฌिเคœเคฒी เค•ा เคฌिเคฒ, เคธเคฐเค•ाเคฐी เคถुเคฒ्เค• เค†เคฆि เคฆेเคจा เคชเคก़เคคा เคนै। เค‡เคจ เคฆुเค•ाเคจों เคชเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐिเคฏों เค•ी เคคเคจเค–्เคตाเคน เคญी เค‡เคจ्เคนीं เค–เคฐ्เคšी เคฎें เคœोเคก़เคจी เคนोเคคी เคนै। เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœाเคฐों เคฎें เคฌेเคšी เคœाเคจे เคตाเคฒी เคšीเคœों เค•ो เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เค…เคชเคจे เค˜เคฐों เคฎें เคนी เคœเคฎा เค•เคฐเค•े เคฐเค–เคคे เคนैं। เค‡เคจ เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐों เค•े เค˜เคฐ เค•े เคฒोเค— เค…เค•เคธเคฐ เค‡เคจเค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เค•เคฐเคคे เคนैं, เคœिเคธเคธे เค‡เคจ्เคนें เค…เคฒเค— เคธे เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐी เคจเคนीं เคฐเค–เคจे เคชเคก़เคคे। เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœाเคฐ เคฎें เคเค• เคนी เคคเคฐเคน เค•े เคธाเคฎाเคจों เค•े เคฒिเค เค•เคˆ เคฆुเค•ाเคจें เคนोเคคी เคนैं, เคœिเคธเคธे เค‰เคจเคฎें เค†เคชเคธ เคฎें เคช्เคฐเคคिเคฏोเค—िเคคा เคญी เคนोเคคी เคนै। เคฏเคฆि เคเค• เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เค•िเคธी เคตเคธ्เคคु เค•े เคฒिเค เค…เคงिเค• เค•ीเคฎเคค เคฎाँเค—เคคा เคนै, เคคो เคฒोเค—ों เค•े เคชाเคธ เคฏเคน เคตिเค•เคฒ्เคช เคนोเคคा เคนै เค•ि เคตे เค…เค—เคฒी เคฆुเค•ाเคจों เคชเคฐ เคตเคนी เคธाเคฎाเคจ เคฆेเค– เคฒें, เคœเคนाँ เคธंเคญเคต เคนै เค•ि เคตเคนी เคตเคธ्เคคु เค•เคฎ เค•ीเคฎเคค เคฎें เคฎिเคฒ เคœाเค। เคเคธी เคธ्เคฅिเคคिเคฏों เคฎें เค–เคฐीเคฆाเคฐों เค•े เคชाเคธ เคฏเคน เค…เคตเคธเคฐ เคญी เคนोเคคा เคนै เค•ि เคตे เคฎोเคฒ-เคคोเคฒ เค•เคฐเค•े เคญाเคต เค•เคฎ เค•เคฐเคตा เคธเค•ें।

4. เคเค• เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคฆेเค•เคฐ เคธเคฎเคाเค‡เค เค•ि เคฒोเค— เคฌाเคœ़ाเคฐों เคฎें เค•ैเคธे เคฎोเคฒ-เคคोเคฒ เค•เคฐเคคे เคนैं? เค•्เคฏा เค†เคช เคเคธी เคธ्เคฅिเคคि เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคธोเคš เคธเค•เคคे เคนैं, เคœเคนाँ เคฎोเคฒ-เคคोเคฒ เค•เคฐเคจा เค…เคจ्เคฏाเคฏเคชूเคฐ्เคฃ เคนोเค—ा? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-96)
เค‰เคค्เคคเคฐ :
เคœเคฌ เค—्เคฐाเคนเค• เค•िเคธी เคธाเคฎाเคจ เค•ो เคฒेเคจे เค•े เคฒिเค เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เค•े เคชाเคธ เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เคตเคน เค•िเคธी เคธाเคฎाเคจ เค•ी เค•ीเคฎเคคเคชूเค›เคคा เคนै เค”เคฐ เคœเคฌ เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคตเคธ्เคคु เค•ी เค•ीเคฎเคค เคฌเคคเคฒाเคˆ เคœाเคคी เคนै, เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เคœเคฌ เค—्เคฐाเคนเค• เค‰เคธ เค•ीเคฎเคค เคธे เคธंเคคुเคท्เคŸ เคจเคนीं เคนोเคคा เคคो เคตเคน เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เคธे เคฎोเคฒ-เคคोเคฒ เค•เคฐเคจे เคฒเค—เคคा เคนै เค”เคฐ เคœिเคธ เค•ीเคฎเคค เคชเคฐ เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เค”เคฐ เค—्เคฐाเคนเค• เคตเคธ्เคคु เค•ो เคฆेเคจे เค”เคฐ เคฒेเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคนเคฎเคค เคนो เคœाเคคे เคนैं, เคตเคธ्เคคु เค•ी เค•ीเคฎเคค เคตเคนीं เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เคนो เคœाเคคी เคนै।

เคœिเคจ เคตเคธ्เคคुเค“ं เค•ी เค•ीเคฎเคค เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคจिเคถ्เคšिเคค เค•ी เคœाเคคी เคนै เคคเคฅा เคฌเคก़ी-เคฌเคก़ी เค•เคฎ्เคชเคจिเคฏों เค•ी เค•ीเคฎเคค เคเค• เคจिเคถ्เคšिเคค เคนोเคคी เคนै, เคตเคนाँ เคชเคฐ เคตเคธ्เคคुเค“ं เค•ी เค•ीเคฎเคค เค•ा เคฎोเคฒ-เคคोเคฒ เค•เคฐเคจा เค‰เคšिเคค เคจเคนीं เคนोเค—ा।

5. เคธुเคœाเคคा เคจोเคŸเคฌुเค• เคฒेเค•เคฐ เคฆुเค•ाเคจ เค•्เคฏों เค—เคˆ? เค•्เคฏा เคฏเคน เคคเคฐीเค•ा เค‰เคชเคฏोเค—ी เคนै? เค•्เคฏा เค‡เคธเคฎें เค•ोเคˆ เคธเคฎเคธ्เคฏा เคญी। เค† เคธเค•เคคी เคนै? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-97)
เค‰เคค्เคคเคฐ :
เคธुเคœाเคคा เคเค• เคฆिเคจ เค…เคชเคจे เคฎोเคนเคฒ्เคฒे เค•ी เคฆुเค•ाเคจ เคธे เค•ुเค› เคธाเคฎाเคจ เค–เคฐीเคฆเคจे เคชเคนुँเคšी। เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เคธुเคœाเคคा เค•ो เคœाเคจเคจे เคตाเคฒा เคฅा เคœो เคธुเคœाเคคा เค•ो เค‰เคงाเคฐ เคธाเคฎाเคจ เคญी เคฆिเคฏा เค•เคฐเคคा เคฅा เค”เคฐ เค‰เคธ เค‰เคงाเคฐ เคธाเคฎाเคจ เค•ी เค•ीเคฎเคค เคธुเคœाเคคा เค•े เคจोเคŸเคฌुเค• เคชเคฐ เคฒिเค– เคฆेเคคा เคฅा। เค‡เคธเคฒिเค เคธुเคœाเคคा เค•ो เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เคธे เคœเคฌ เค‰เคงाเคฐ เคธाเคฎाเคจ เคฒेเคจा เคนोเคคा เคนै, เค‰เคธे เค…เคชเคจे เคธाเคฅ เคจोเคŸเคฌुเค• เคฒेเค•เคฐ เคœाเคจा เคชเคก़เคคा เคฅा। เคฏเคน เคคเคฐीเค•ा เค•ाเคซी เค‰เคชเคฏोเค—ी เคนै, เค•्เคฏोंเค•ि เค•เคญी เค•िเคธी เค—्เคฐाเคนเค• เค•े เคชाเคธ เคชैเคธा เคจ เคนोเคจे เคชเคฐเคญी เค‰เคธे เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคธाเคฎाเคจ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐा เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธเคธे เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เค•ो เคญी เคซाเคฏเคฆा เคนोเคคा เคนै เค•ि เค—्เคฐाเคนเค• เคœुเคก़ा เคฐเคนเคคा เคนै เค”เคฐ เคธाเคฐा เคธाเคฎाเคจ เค‰เคธी เคธे เคฒेเคคा เคนै।

เค‡เคธเคฎें เค•เคˆ เคฌाเคฐ เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐों เค•ा เคชैเคธा เคกूเคฌ เคธเค•เคคा เคนै। เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เคญी เคเคธे เค—्เคฐाเคนเค•ों เค•ो เค…เคงिเค• เค•ीเคฎเคค เคชเคฐ เคธाเคฎाเคจ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐเคตाเคคा เคนै।

6. เค†เคชเค•े เคฎोเคนเคฒ्เคฒे เคฎें เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เค•ौเคจ-เคธी เคฆुเค•ाเคจें เคนैं? เค†เคช เค‰เคจเคธे เค•्เคฏा-เค•्เคฏा เค–เคฐीเคฆเคคे เคนैं? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-97)
เค‰เคค्เคคเคฐ : เคนเคฎाเคฐे เคฎोเคนเคฒ्เคฒे เคฎें เค•เคˆ เคคเคฐเคน เค•ी เคฆुเค•ाเคจें เคนैं, เคœो เค•ि เคจिเคฎ्เคจ เคนैं

  1. เค•िเคฐाเคจे เค•ी เคฆुเค•ाเคจ ।
  2. เค•เคชเคก़े เค•ी เคฆुเค•ाเคจ
  3. เคœเคจเคฐเคฒ เคธ्เคŸोเคฐ ।
  4. เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เค•ी เคฆुเค•ाเคจ
  5. เคฎिเค ाเคˆ เค•ी เคฆुเค•ाเคจ ।
  6. เคธोเคจे-เคšाँเคฆी เคœ्เคตैเคฒเคฐी เค•ी เคฆुเค•ाเคจ
  7. เคธ्เคŸेเคถเคจเคฐी เค•ी เคฆुเค•ाเคจ
    เคนเคฎ เค‡เคจ เคฆुเค•ाเคจों เคธे เค–ाเคจे-เคชीเคจे เค•ा เคธाเคฎाเคจ, เคชเคนเคจเคจे เค•ा เคธाเคฎाเคจ, เคชเคข़เคจे-เคฒिเค–เคจे เค•े เคธाเคฎाเคจ เคเคตं เค…เคจ्เคฏ เคธाเคฎाเคจों เคเคตं เคธेเคตाเค“ं เค•ो เค–เคฐीเคฆเคคे เคนैं।

7. เคธเคก़เค• เค•िเคจाเคฐे เค•ी เคฆुเค•ाเคจों เคฏा เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœ़ाเคฐ เคฎें เคฎिเคฒเคจे เคตाเคฒे เคธाเคฎाเคจ เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคชเค•्เค•ी เคฆुเค•ाเคจों เคธे เคฎिเคฒเคจे เคตाเคฒा เคธाเคฎाเคจ เคฎเคนँเค—ा เค•्เคฏों เคนोเคคा เคนै? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-97)
เค‰เคค्เคคเคฐ : เคธเคก़เค• เค•िเคจाเคฐे เค•ी เคฆुเค•ाเคจों เคฏा เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœाเคฐ เคฎें เคฎिเคฒเคจे เคตाเคฒे เคธाเคฎाเคจ เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคชเค•्เค•ी เคฆुเค•ाเคจों เคธे เคฎिเคฒเคจे เคตाเคฒा เคธाเคฎाเคจ เคฎเคนँเค—ा เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ

  1. เคชเค•्เค•ी เคฆुเค•ाเคจों เค•ो เค•เคˆ เคคเคฐเคน เค•े เค–เคฐ्เคšे; เคœैเคธे-เคฆुเค•ाเคจों เค•ा เค•िเคฐाเคฏा, เคฌिเคœเคฒी เค•ा เคฌिเคฒ, เคธเคฐเค•ाเคฐी เคถुเคฒ्เค• เค†เคฆि เคฆेเคจा เคชเคก़เคคा เคนै।
  2. เค‡เคจ เคฆुเค•ाเคจों เคชเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐिเคฏों เค•ी เคคเคจเค–्เคตाเคน เคญी เค‡เคจ्เคนीं เค–เคฐ्เคšे เคฎें เคœोเคก़เคจी เคนोเคคी เคนै।
  3. เคชเค•्เค•ी เคฆुเค•ाเคจों เคชเคฐ เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เค‰เคค्เคชाเคฆ เค•เคฎ เค”เคฐ เคฌ्เคฐांเคกेเคก เค•เคฎ्เคชเคจी เค•े เคธाเคฎाเคจ เค…เคงिเค• เคฎिเคฒเคคे เคนैं। เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เค‰เคค्เคชाเคฆ เคตเคธ्เคคुเค“ं เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เคฌ्เคฐांเคกेเคก เค•เคฎ्เคชเคจी เค•ी เคตเคธ्เคคुเคँ เคฎเคนँเค—ी เคนोเคคी เคนैं।

8. เค†เคช เค•्เคฏा เคธोเคšเคคे เคนैं, เคธुเคฐเค•्เคทा เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐी เคจे เคธुเคœाเคคा เค”เคฐ เค•เคตिเคคा เค•ो เค…ंเคฆเคฐ เคœाเคจे เคธे เคฐोเค•เคจा เค•्เคฏों เคšाเคนा เคนोเค—ा? เคฏเคฆि เค•เคนीं เค•िเคธी เคฌाเคœ़ाเคฐ เคฎें เค•ोเคˆ เค†เคชเค•ो เคเคธी เคนी เคฆुเค•ाเคจ เคฎें เค…ंเคฆเคฐ เคœाเคจे เคธे เคฐोเค•े เคคो เค†เคช เค•्เคฏा เค•เคนेंเค—े? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-98)
เค‰เคค्เคคเคฐ : เคธुเคœाเคคा เค”เคฐ เค•เคตिเคคा เค…ंเคœเคฒ เคฎॉเคฒ เคฎें เค—เคฏी เคฅीं, เคœो เค•ि เคเค• เคชाँเคš เคฎंเคœिเคฒा เคถॉเคชिंเค— เค•ॉเคฎ्เคชเคฒेเค•्เคธ เคนै। เค•เคตिเคคा เค”เคฐ เคธुเคœाเคคा เค‡เคธเคฎें เคฒिเคซ्เคŸ เคธे เคŠเคชเคฐ เคœाเคจे เค”เคฐ เคจीเคšे เค†เคจे เค•ा เค†เคจंเคฆ เคฒे เคฐเคนी เคฅीं। เค‡เคธเคฎें เคธे เคฌाเคนเคฐ เค•ा เคจเคœाเคฐा เคฆेเค–เคคी เคนुเคˆ เคŠเคชเคฐ เคจीเคšे เคœा เคฐเคนी เคฅीं। เค‰เคจ्เคนें เคฏเคนाँ เค†เคˆเคธเค•्เคฐीเคฎ, เคฌเคฐ्เค—เคฐ, เคชिเคœ्เคœा เค†เคฆि เค–ाเคจे เค•ी เคšीเคœें, เค˜เคฐेเคฒू เค‰เคชเคฏोเค— เค•ा เคธाเคฎाเคจ, เคšเคฎเคก़े เค•े เคœूเคคे, เค•िเคคाเคฌें เค†เคฆि เคคเคฐเคน-เคคเคฐเคน เค•ी เคฆुเค•ाเคจों เค•ो เคฆेเค–เคจा เค…เคฆ्เคญुเคค เคฒเค— เคฐเคนा เคฅा। เคœเคฌ เคตे เคฒोเค— เคฐेเคกिเคฎेเคก เค•เคชเคก़े เค•ी เคฆुเค•ाเคจ เคชเคฐ เคชเคนुँเคšी เคคो เคธुเคฐเค•्เคทा เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐी เคจे เค‰เคจ्เคนें เคฐोเค•เคจा เคšाเคนा, เค‡เคธเค•ा เคฎुเค–्เคฏ เค•ाเคฐเคฃ เคฏเคน เคฅा เค•ि เคตे เคฆोเคจों เคฎॉเคฒ เคฎें เคธाเคฎाเคจ เคฒेเคจे เคจเคนीं, เคฌเคฒ्เค•ि เค˜ूเคฎเคจे เค•े เค‡เคฐाเคฆे เคธे เค—เคˆ เคฅीं เค”เคฐ เคตे เคฎॉเคฒ เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฆुเค•ाเคจों เค•ो เค†เคถ्เคšเคฐ्เคฏเคšเค•िเคค เคนोเค•เคฐ เคฆेเค– เคฐเคนी เคฅीं, เค‡เคธเคฒिเค เคธुเคฐเค•्เคทाเค•เคฐ्เคฎी เค•ो เค‰เคจเค•े เค‡เคฐाเคฆों เคชเคฐ เคธंเคฆेเคน เคนो เคฐเคนा เคฅा।

เคนเคฎें เคเคธी เคฆुเค•ाเคจ เค•े เค…ंเคฆเคฐ เคœाเคจे เคธे เคฐोเค•เคจे เคชเคฐ เคนเคฎ เค‰เคจ เคธुเคฐเค•्เคทाเค•เคฐ्เคฎी เค•ो เคฎॉเคฒ เคฎें เค†เคจे เค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคฌเคคเคฒाเคँเค—े เค…เคฐ्เคฅाเคค เคธाเคฎाเคจों เค•ो เค–เคฐीเคฆเคจे เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฌเคคเคฒाเคँเค—े।

9. เคเคธा เค•्เคฏों เคนोเคคा เคนै เค•ि เคฒोเค— เคฎॉเคฒ เคฎें เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐों เคธे เคฎोเคฒ-เคคोเคฒ เคจเคนीं เค•เคฐเคคे เคนैं, เคœเคฌเค•ि เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœ़ाเคฐों เคฎें เคเคธा เค–ूเคฌ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-99)
เค‰เคค्เคคเคฐ :
เคฒोเค— เคฎॉเคฒ เคฎें เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐों เคธे เคฎोเคฒ-เคคोเคฒ เค•เคฐเคจा เค…เคชเคจी เคถเค–्เคธिเคฏเคค เค•े เค–िเคฒाเคซ เคฎाเคจเคคे เคนैं। เคธाเคฅ-เคนी-เคธाเคฅ เคฎॉเคฒ เคฎें เค•เคˆ เคฆुเค•ाเคจों เค•ी เค•ीเคฎเคค เคจिเคถ्เคšिเคค เคนोเคคी เคนै। เคเคธी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคฒोเค— เคฎॉเคฒ เคฎें เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐों เคธे เคฎोเคฒ-เคคोเคฒ เคจเคนीं เค•เคฐเคคे เคนैं।

เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœाเคฐों เคฎें เคฌ्เคฐांเคกेเคก เค•เคฎ्เคชเคจी เค•े เคธाเคฎाเคจ เคจเคนीं เคฎिเคฒเคคे เคนैं, เคœिเคธเค•ी เค•ीเคฎเคค เคจिเคถ्เคšिเคค เคนोเคคी เคนै, เคฌเคฒ्เค•ि เค‡เคจ เคฌाเคœाเคฐों เคฎें เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เค‰เคค्เคชाเคฆ เคตाเคฒी เคตเคธ्เคคुเคँ เคฎिเคฒเคคी เคนैं, เคœिเคธเค•ी เค•ीเคฎเคค เคจिเคถ्เคšिเคค เคจเคนीं เคนोเคคी। เคเคธी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคฒोเค— เค‡เคจ เคตเคธ्เคคुเค“ं เค•े เคฎोเคฒ-เคคोเคฒ เค•เคฐเคคे เคนैं।

10. เค†เคชเค•ो เค•्เคฏा เคฒเค—เคคा เคนै, เค†เคชเค•े เคฎुเคนเคฒ्เคฒे เค•ी เคฆुเค•ाเคจ เคฎें เคธाเคฎाเคจ เค•ैเคธे เค†เคคा เคนै? เคชเคคा เคฒเค—ाเค‡เค เค”เคฐ เค•ुเค› เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃों เคธे เคธเคฎเคाเค‡เค। (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-99)
เค‰เคค्เคคเคฐ : เคนเคฎाเคฐे เคฎुเคนเคฒ्เคฒे เค•ी เคฆुเค•ाเคจ เคฎें เคธाเคฎाเคจ เคฅोเค• เคตिเค•्เคฐेเคคाเค“ं เคธे เค†เคคा เคนै। เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃเคธ्เคตเคฐूเคช-เคนเคฐ เคถเคนเคฐ เคฎें เคฅोเค• เคฌाเคœ़ाเคฐ เค•ा เคเค• เค•्เคทेเคค्เคฐ เคนोเคคा เคนै। เคฅोเค• เคต्เคฏाเคชाเคฐी เคฏा เคตिเค•्เคฐेเคคा เค…เคชเคจा เคธाเคฎाเคจ เคตिเคคเคฐเค• เคฏा เค‰เคค्เคชाเคฆเค• เคธे เค•ाเคซी เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เค–เคฐीเคฆเคคा | เคนै। เคฅोเค• เคตिเค•्เคฐेเคคा เค…เคชเคจा เคธाเคฎाเคจ เค–ुเคฆเคฐा เคตिเค•्เคฐेเคคा เค•ो เคฌेเคšเคคे เคนैं। เค–ुเคฆเคฐा เคตिเค•्เคฐेเคคा เคนी เคฎोเคนเคฒ्เคฒे เคฎें เคธाเคฎाเคจ เคฌेเคšเคคे เคนैं, เคœिเคธे เค‰เคชเคญोเค•्เคคा เค–เคฐीเคฆเคคे เคนैं।

11. เคฅोเค• เคต्เคฏाเคชाเคฐी เค•ी เคญूเคฎिเค•ा เคœเคฐूเคฐी เค•्เคฏों เคนोเคคी เคนै? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-99)
เค‰เคค्เคคเคฐ : เคฌाเคœ़ाเคฐ เคฎें เคฅोเค• เคต्เคฏाเคชाเคฐी เค•ी เคญूเคฎिเค•ा เค•ाเคซी เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนोเคคी เคนै। เคฅोเค• เคต्เคฏाเคชाเคฐी เคตिเคคเคฐเค• เคคเคฅा เค‰เคค्เคชाเคฆเค• เคธे เค•ाเคซी เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เคตเคธ्เคคु เค–เคฐीเคฆเคคे เคนैं। เค‰เคธ เคตเคธ्เคคु เค•ो เคฅोเค• เคต्เคฏाเคชाเคฐी เค–ुเคฆเคฐा เคต्เคฏाเคชाเคฐी เค•ो เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคคे เคนैं। เค•เคˆ เค–ुเคฆเคฐा เคต्เคฏाเคชाเคฐी เค•े เคชाเคธ เค‡เคคเคจे เค…เคงिเค• เคชैเคธे เคจเคนीं เคนोเคคे เค•ि เคตे เคตिเคคเคฐเค• เคคเคฅा เค‰เคค्เคชाเคฆเค• เคธे เค•ाเคซी เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เคธाเคฎाเคจ เค–เคฐीเคฆ เคธเค•ें। เค–ुเคฆเคฐा เคต्เคฏाเคชाเคฐी เคนी เค‰เคชเคญोเค•्เคคा เคคเค• เคธाเคฎाเคจ เค•ो เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคคा เคนै।

เคช्เคฐเคถ्เคจ-เค…เคญ्เคฏाเคธ
เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค• เคธे

1. เคเค• เคซेเคฐीเคตाเคฒा, เค•िเคธी เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เคธे เค•ैเคธे เคญिเคจ्เคจ เคนै?
เค‰เคค्เคคเคฐ : เคเค• เคซेเคฐीเคตाเคฒा เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เคธे เค•เคˆ เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคญिเคจ्เคจ เคนै

  1. เคซेเคฐीเคตाเคฒों เค•ी เค•ोเคˆ เคจिเคถ्เคšिเคค เคฏा เคธ्เคฅाเคฏी เคฆुเค•ाเคจ เคจเคนीं เคนोเคคी เคนै। เคตे เค˜ूเคฎ-เค˜ूเคฎเค•เคฐ เค…เคชเคจा เคธाเคฎाเคจ เคฌेเคšเคคे เคนैं, เคœเคฌเค•ि เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เค•ी เค…เคชเคจी เคเค• เคจिเคถ्เคšिเคค เคฆुเค•ाเคจ เคนोเคคी เคนै।
  2. เคซेเคฐीเคตाเคฒा เค…เคชเคจे เคธाเคฎाเคจ เค•ो เค†เคตाเคœ़ เคฒเค—ाเค•เคฐ เคฌेเคšเคคा เคนै, เคœเคฌเค•ि เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เค•ो เค…เคชเคจे เคธाเคฎाเคจ เค•ो เคฌेเคšเคจे เค•े เคฒिเค เค†เคตाเคœ़ เคจเคนीं เคฒเค—ाเคจी เคชเคก़เคคी।
  3. เคซेเคฐीเคตाเคฒे เค•े เคชाเคธ เคธाเคฎाเคจ เคฌเคนुเคค เค•เคฎ เคนोเคคा เคนै, เคœिเคธเค•े เค•ाเคฐเคฃ เคชूँเคœी เคญी เค•เคฎ เคฒเค—เคคी เคนै। เค‡เคธเค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เค•े เคชाเคธ เคธाเคฎाเคจ เค…เคงिเค• เคนोเคคा เคนै เค”เคฐ เคชूँเคœी เคญी เค…เคงिเค• เคฒเค—เคคी เคนै।
  4. เคซेเคฐीเคตाเคฒा เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เค‰เคค्เคชाเคฆ เค•ा เคธाเคฎाเคจ เคฌेเคšเคคा เคนै, เคœเคฌเค•ि เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เค‰เคค्เคชाเคฆ เค•ा เคธाเคฎाเคจ เค”เคฐ เคฌ्เคฐांเคกेเคก เคฆोเคจों เคคเคฐเคน เค•े เคธाเคฎाเคจ เคฌेเคšเคคा เคนै।।

2. เคจिเคฎ्เคจ เคคाเคฒिเค•ा เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคเค• เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœ़ाเคฐ เค”เคฐ เคเค• เคถॉเคชिंเค— เค•ॉเคฎ्เคช्เคฒेเค•्เคธ เค•ी เคคुเคฒเคจा เค•เคฐเคคे เคนुเค เค‰เคจเค•ा เค…ंเคคเคฐ เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•ीเคœिเค।
NCERT Solutions for Class 7 Social Science Civics Chapter 8 (Hindi Medium) 1
เค‰เคค्เคคเคฐ :
NCERT Solutions for Class 7 Social Science Civics Chapter 8 (Hindi Medium) 2

3. เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•ीเคœिเค เค•ि เคฌाเคœाเคฐों เค•ी เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เค•ैเคธे เคฌเคจเคคी เคนै? เค‡เคธเคธे เค•िเคจ เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏों เค•ी เคชूเคฐ्เคคि เคนोเคคी เคนै?
เค‰เคค्เคคเคฐ : เคเค• เค‰เคค्เคชाเคฆเค• เคตเคธ्เคคुเค“ं เค•ा เค‰เคค्เคชाเคฆเคจ เค•เคฐเคคा เคนै। เค‰เคค्เคชाเคฆเค• เคฆ्เคตाเคฐा เคตเคธ्เคคुเคँ เคตिเคคเคฐเค• เคคเคฅा เคฅोเค• เคต्เคฏाเคชाเคฐिเคฏों เค•ो เคฌेเคšा เคœाเคคा เคนै। เค•เคˆ เคฌเคก़ी-เคฌเคก़ी เค•เคฎ्เคชเคจिเคฏाँ เค…เคชเคจा เคธाเคฎाเคจ เคฅोเค• เคตिเค•्เคฐेเคคाเค“ं เค•ो เคจ เคฆेเค•เคฐ เคตिเคคเคฐเค•ों เค•ो เคฆेเคคे เคนैं เค”เคฐ เคตिเคคเคฐเค• เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฅोเค• เคตिเค•्เคฐेเคคाเค“ं เค•े เคชाเคธ เคธाเคฎाเคจ เคชเคนुँเคšเคคा เคนै। เคฅोเค• เคตिเค•्เคฐेเคคा เค–ुเคฆเคฐा เคตिเค•्เคฐेเคคा เค•ो เคธाเคฎाเคจ เคฌेเคšเคคा เคนै। เค–ुเคฆเคฐा เคตिเค•्เคฐेเคคा เค‰เคจ เคตเคธ्เคคुเค“ं เค•ो เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เค—्เคฐाเคนเค•ों เค•ो เคฌेเคšเคคे เคนैं।
เคฌाเคœ़ाเคฐ เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เคฆ्เคตाเคฐा เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏों เค•ी เคชूเคฐ्เคคि เคนोเคคी เคนै-

  1. เค‰เคค्เคชाเคฆเค• เค•े เคฒिเค เคธीเคงे เคฐूเคช เคฎें เค—्เคฐाเคนเค•ों เค•ो เคธाเคฎाเคจ เคฌेเคšเคจा เคธंเคญเคต เคจเคนीं เคนोเคคा, เค‡เคธเคฒिเค เคฌाเคœ़ाเคฐ เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै।
  2. เค›ोเคŸे เคต्เคฏเคตเคธाเคฏी เคเคตं เค–ुเคฆเคฐा เคตिเค•्เคฐेเคคा เค‰เคค्เคชाเคฆเค• เค•ा เคธाเคฐा เคธाเคฎाเคจ เค–เคฐीเคฆเคจे เคฎें เค…เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนोเคคे เคนैं, เค‡เคธเคฒिเค เค‰เคจ्เคนें เคญी เคฌाเคœ़ाเคฐ เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै।
  3. เคฌाเคœाเคฐ เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคนी เค‰เคค्เคชाเคฆเค• เคธे เค‰เคชเคญोเค•्เคคा เคคเค• เคธाเคฎाเคจ เค†เคธाเคจी เคธे เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคนो เคœाเคคा เคนै।

4. เคธเคฌ เคฒोเค—ों เค•ो เคฌाเคœाเคฐ เคฎें เค•िเคธी เคญी เคฆुเค•ाเคจ เคชเคฐ เคœाเคจे เค•ा เคธเคฎाเคจ เค…เคงिเค•ाเคฐ เคนै। เค•्เคฏा เค†เคชเค•े เคตिเคšाเคฐ เคธे เคฎเคนँเค—े เค‰เคค्เคชाเคฆों เค•ी เคฆुเค•ाเคจों เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฏเคน เคฌाเคค เคธเคค्เคฏ เคนै? เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคฆेเค•เคฐ เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•ीเคœिเค।
เค‰เคค्เคคเคฐ : เคธเคฌ เคฒोเค—ों เค•ो เคฌाเคœ़ाเคฐ เคฎें เค•िเคธी เคญी เคฆुเค•ाเคจ เคชเคฐ เคœाเคจे เค•ा เคธเคฎाเคจ เค…เคงिเค•ाเคฐ เคนै। เคฏเคน เคฌाเคค เคฎเคนँเค—े เค‰เคค्เคชाเคฆों เค•ी เคฆुเค•ाเคจों เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคญी เคธเคค्เคฏ เคนै, เคชเคฐंเคคु เคฎเคนँเค—े เค‰เคค्เคชाเคฆ เคช्เคฐाเคฏः เค‰เคš्เคš เค†เคฏ เคตाเคฒे เคนी เค–เคฐीเคฆ เคชाเคคे เคนैं। เค—เคฐीเคฌ เคฒोเค— เคฎเคนँเค—े เค‰เคค्เคชाเคฆों เค•ी เคฆुเค•ाเคจों เค•े เคธाเคฎाเคจ เค•ो เคจเคนीं เค–เคฐीเคฆ เคธเค•เคคे। เคตे เคธिเคฐ्เคซ เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคฌाเคœ़ाเคฐों, เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคฆुเค•ाเคจों เคคเคฅा เคซेเคฐीเคตाเคฒों เคธे เคนी เคธाเคฎाเคจ เค–เคฐीเคฆเคคे เคนैं।

เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃเคธ्เคตเคฐूเคช-เค‰เคš्เคš เค†เคฏ เคตเคฐ्เค— เค•े เคฒोเค— เคฌ्เคฐांเคกेเคก เคธाเคฎाเคจ เคถॉเคชिंเค— เคฎॉเคฒ เคธे เค–เคฐीเคฆเคคे เคนैं, เคœเคฌเค•ि เคจिเคฎ्เคจ เค†เคฏ เคตเคฐ्เค— เค•े เคฒोเค— เค‡เคธे เค–เคฐीเคฆเคจे เคฎें เค…เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนोเคคे เคนैं।

5. เคฌाเคœ़ाเคฐ เคฎें เคœाเค เคฌिเคจा เคญी เค–เคฐीเคฆเคจा เค”เคฐ เคฌेเคšเคจा เคนो เคธเค•เคคा เคนै। เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคฆेเค•เคฐ เค‡เคธ เค•เคฅเคจ เค•ी เคต्เคฏाเค–्เคฏा เค•ीเคœिเค।
เค‰เคค्เคคเคฐ : เค†เคœ เค•े เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฏुเค— เคฎें เคฌाเคœाเคฐ เคฎें เคœाเค เคฌिเคจा เคญी เค–เคฐीเคฆเคจा เค”เคฐ เคฌेเคšเคจा เคธंเคญเคต เคนै। เค‡เคธे เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคธเคฎเคा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃเคธ्เคตเคฐूเคช-เค•ोเคˆ เค‰เคชเคญोเค•्เคคा เค…เคชเคจे เค˜เคฐ เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เค•े เคฒिเค เค•ुเค› เคธाเคฎाเคจ เค–เคฐीเคฆเคจा เคšाเคนเคคा เคนै เค‰เคธเค•े เคฒिเค เคตเคน เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เค…เคชเคจी เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคธाเคฎाเคจों เค•ी เคธूเคšी เคฌเคจाเคเค—ा। เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เคตเคน เคจเคœเคฆीเค• เค•े เคกिเคชाเคฐ्เคŸเคฎेंเคŸเคฒ เคธ्เคŸोเคฐ เค•ो เคซोเคจ เค…เคฅเคตा เคˆ-เคฎेเคฒ เคฆ्เคตाเคฐा เคธाเคฎाเคจ เค•ी เคธूเคšी เค•ो เคจोเคŸ เค•เคฐाเคเค—ा เค”เคฐ เคธाเคฅ-เคนी-เคธाเคฅ เค‰เคธे เค…เคชเคจा เคซोเคจ เคจเคฎ्เคฌเคฐ। เคˆ-เคฎेเคฒ เคจเคฎ्เคฌเคฐ เค”เคฐ เค˜เคฐ เค•ा เคชเคคा เคญी เคฌเคคเคฒाเคเค—ा। เคกिเคชाเคฐ्เคŸเคฎेंเคŸเคฒ เคธ्เคŸोเคฐ เค•े เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐी เค‰เคธ เคชเคคे เคชเคฐ เคธाเคฐे เคธाเคฎाเคจ เค•ो เคชเคนुँเคšा เคฆेเค—ा เค”เคฐ เค‰เคชเคญोเค•्เคคा เคธे เคธाเคฎाเคจ เค•ी เค•ीเคฎเคค เคตเคธूเคฒ เค•เคฐ เคตाเคชเคธ เคšเคฒा เคœाเคเค—ा।

0 comments: