NCERT Solutions for Class 7 Social Science History Chapter 3 The Delhi Sultans (Hindi Medium)

 เคชाเค เค—เคค เคช्เคฐเคถ्เคจ

1. เค•्เคฏा เค†เคชเค•ो เคฒเค—เคคा เคนै เค•ि เคจ्เคฏाเคฏ-เคšเค•्เคฐ เคฐाเคœा เค”เคฐ เคช्เคฐเคœा เค•े เคฌीเคš เค•े เคธंเคฌंเคง เค•ो เคธเคฎเคाเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคชเคฏुเค•्เคค เคถเคฌ्เคฆ เคนै? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-32)
เค‰เคค्เคคเคฐ เคคेเคฐเคนเคตीं เคธเคฆी เค•े เค‡เคคिเคนाเคธเค•ाเคฐ เคซเค–़-เค เคฎुเคฆเคฌ्เคฌिเคฐ เคจे เคจ्เคฏाเคฏ เคšเค•्เคฐ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฒिเค–ा เคนै เคฐाเคœा เค•ा เค•ाเคฎ เคธैเคจिเค•ों เค•े เคฌिเคจा เคจเคนीं เคšเคฒ เคธเค•เคคा। เคธैเคจिเค• เคตेเคคเคจ เค•े เคฌिเคจा เคจเคนीं เคœी เคธเค•เคคे। เคตेเคคเคจ เค†เคคा เคนै เค•िเคธाเคจों เคธे เคเค•เคค्เคฐिเคค เค•िเค เค—เค เคฐाเคœเคธ्เคต เคธे। เคฎเค—เคฐ เค•िเคธाเคจ เคญी เคฐाเคœเคธ्เคต เคคเคญी เคšुเค•ा เคธเค•ेंเค—े, เคœเคฌ เคตे เค–ुเคถเคนाเคฒ เค”เคฐ เคช्เคฐเคธเคจ्เคจ เคนों। เคเคธा เคคเคญी เคนो เคธเค•เคคा เคนै เคœเคฌ เคฐाเคœा เคจ्เคฏाเคฏ เค”เคฐ เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐ เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เค•ो เคฌเคข़ाเคตा เคฆे। เคจ्เคฏाเคฏ เคšเค•्เคฐ เค•ा เค‰เคชเคฐोเค•्เคค เคตเคฐ्เคฃเคจ เคฐाเคœा เค”เคฐ เคช्เคฐเคœा เค•े เคฌीเคš เค•े เคธंเคฌंเคง เค•ो เคธเคฎเคाเคจे เค•े เคฒिเค เค†ंเคถिเค• เคฐूเคช เคธे เค‰เคชเคฏुเค•्เคค เคถเคฌ्เคฆ เคนै।

2. เคฎिเคจ्เคนाเคœ เค•े เคตिเคšाเคฐ เค…เคชเคจे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เคต्เคฏเค•्เคค เค•ीเคœिเค। เค•्เคฏा เค†เคชเค•ो เคฒเค—เคคा เคนै เค•ि เคฐเคœिเคฏा เค•े เคตिเคšाเคฐ เคญी เคฏเคนी เคฅे ? เค†เคชเค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคธ्เคค्เคฐी เค•े เคฒिเค เคถाเคธเค• เคฌเคจเคจा เค‡เคคเคจा เค•เค िเคจ เค•्เคฏों เคฅा? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-33)
เค‰เคค्เคคเคฐ เคฎिเคจ्เคนाเคœ-เค-เคธिเคฐाเคœ เค•ा เคฎाเคจเคจा เคฅा เค•ि เคˆเคถ्เคตเคฐ เคจे เคœो เค†เคฆเคฐ्เคถ เคธเคฎाเคœ เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคฌเคจाเคˆ เคนै เค‰เคธเคฎें เคธ्เคค्เคฐिเคฏों เค•ो เคชुเคฐुเคทों เค•े เค…เคงीเคจ เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เคเคธी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคฐाเคจी เค•ा เคถाเคธเคจ เค‡เคธ เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•े เคตिเคฐुเคฆ्เคง เคฅा। เคฐเคœिเคฏा เคธुเคฒ्เคคाเคจ 1236 เคธे 1240 เคˆ. เคคเค• เคฆिเคฒ्เคฒी เคธเคฒ्เคคเคจเคค เค•ी เคถाเคธिเค•ा เคฅी। เคฐเคœिเคฏा เคธुเคฒ्เคคाเคจ เค•ो เคฎเคนिเคฒा เคถाเคธเค• เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค•ाเคซी เคตिเคฐोเคง เค•ा เคธाเคฎเคจा เค•เคฐเคจा เคชเคก़ा เคฅा, เคœเคฌเค•ि เคฐเคœिเคฏा เคธुเคฒ्เคคाเคจा เคจे เคฎเคฐ्เคฆो เค•ी เคคเคฐเคน เคถाเคธเคจ เคšเคฒाเคฏा। เคฐเคœिเคฏा เคธुเคฒ्เคคाเคจ เค•े เคตिเคšाเคฐ เคฎिเคจ्เคนाเคœ เคธिเคฐाเคœ เค•े เคตिเคชเคฐीเคค เคฅा। เคชเคนเคฒे เคชिเคคृ-เคช्เคฐเคงाเคจ เคธเคฎाเคœ เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคชिเคคा เค•ा เคชुเคค्เคฐ เคนी เคฐाเคœा เคนोเคคा เคฅा, เค‡เคธเคฒिเค เคธ्เคค्เคฐी เค•े เคฒिเค เคถाเคธเค• เคฌเคจเคจा เค•เค िเคจ เค•ाเคฎ เคฅा।

3. เค•्เคฏा เค†เคชเค•ो เค—ुเคฒाเคฎ เค•ो เคฌेเคŸे เคธे เคฌเคข़เค•เคฐ เคฎाเคจเคจे เค•ा เค•ोเคˆ เค•ाเคฐเคฃ เคธเคฎเค เคฎें เค†เคคा เคนै? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-33)
เค‰เคค्เคคเคฐ เคธเคฒ्เคคเคจเคค เค•ाเคฒ เค•े เคช्เคฐाเคฐเคฎ्เคญिเค• เคถाเคธเค• เค—ुเคฒाเคฎ เคตंเคถ เค•े เคฅे। เคฎुเคนเคฎ्เคฎเคฆ เค—ोเคฐी เค•ा เค—ुเคฒाเคฎ เค•ुเคคुเคฌुเคฆ्เคฆीเคจ เคเคฌเค• เคฆिเคฒ्เคฒी เค•ा เคถाเคธเค• เคฌเคจा เคฅा เค”เคฐ เค•ुเคคुเคฌुเคฆ्เคฆीเคจ เคเคฌเค• เค•ा เค—ुเคฒाเคฎ เค‡เคฒ्เคคुเคคเคฎिเคถ เคฆिเคฒ्เคฒी เค•ा เคถाเคธเค• เคฌเคจा เคฅा। เคฏे เคฆोเคจों เคถाเคธเค• เค•ाเคซी เคฏोเค—्เคฏ เค”เคฐ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎाเคจ เคฅे। เค‡เคธเคฒिเค เคฌुเคฆ्เคงिเคฎाเคจों เค•ा เค•เคนเคจा เคนै เค•ि เคฏोเค—्เคฏ เค”เคฐ เค…เคจुเคญเคตी เค—ुเคฒाเคฎ เคฌेเคŸे เคธे เคญी เคฌเคข़เค•เคฐ เคนोเคคा เคนै….เคฏเคน เค•เคฅเคจ เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ เคธเคนी เคนै, เค•्เคฏोंเค•ि เคฏे เค—ुเคฒाเคฎ เค…เคชเคจी เคฏोเค—्เคฏเคคा เค”เคฐ เคฌुเคฆ्เคงि เคธे เคนी เคฐाเคœा เคฏा เคธुเคฒ्เคคाเคจ เค•े เคฆिเคฒ เคœीเคค เคชाเคคे เคฅे, เค‡เคธเคฒिเค เคธुเคฒ्เคคाเคจ เค‰เคจ्เคนें เคฌेเคŸे เคธे เคฌเคข़เค•เคฐ เคฎाเคจเคคे เคฅे।

4. เค†เคชเค•े เค–्เคฏाเคฒ เคธे เคฌเคฐเคจी เคจे เคธुเคฒ्เคคाเคจ เค•ी เค†เคฒोเคšเคจा เค•्เคฏों เค•ी เคฅी? (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-33 )
เค‰เคค्เคคเคฐ เคธुเคฒ्เคคाเคจ เคฎुเคนเคฎ्เคฎเคฆ เคคुเค—เคฒเค• เคจे เค…เคœीเคœ เค–ुเคฎ्เคฎाเคฐ เคจाเคฎเค• เค•เคฒाเคฒ (เคถเคฐाเคฌ เคฌเคจाเคจे เค”เคฐ เคฌेเคšเคจे เคตाเคฒा), เคซिเคฐुเคœ เคนเคœ्เคœाเคฎ เคจाเคฎเค• เคจाเคˆ, เคฎเคจเค•ा เคคเคฌ्เคฌाเค– เคจाเคฎเค• เคฌाเคตเคฐ्เคœी เค”เคฐ เคฒเคก्เคขा เคคเคฅा เคชीเคฐा เคจाเคฎเค• เคฎाเคฒिเคฏों เค•ो เคŠँเคšे เคช्เคฐเคถाเคธเคจिเค• เคชเคฆों เคชเคฐ เคฌैเค ाเคฏा เคฅा। เคฏे เคฒोเค— เคธुเคฒ्เคคाเคจ เค•ो เคšाเคชเคฒूเคธी เค•เคฐเค•े เคฌเคก़े เคชเคฆ เคชाเค เคฅे เค‡เคจเค•े เค…ंเคฆเคฐ เคฌเคก़े เคชเคฆ เคชाเคจे เค•ी เคฏोเค—्เคฏเคคा | เคจเคนीं เคฅी, เค‡เคธเคฒिเค เค‡เคคिเคนाเคธเค•ाเคฐ เคœिเคฏाเค‰เคฆ्เคฆीเคจ เคฌเคฐเคจी เคจे เค‡เคจ เคจिเคฏुเค•्เคคिเคฏों เค•ा เค‰เคฒ्เคฒेเค– เคธुเคฒ्เคคाเคจ เค•े เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคตिเคตेเค• เค•े เคจाเคถ เค”เคฐ เคถाเคธเคจ เค•เคฐเคจे เค•ी เค…เค•्เคทเคฎเคคा เค•े เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃों เค•े เคฐूเคช เคฎें เค•िเคฏा เคนै।

5. เคธเคฐเคฆाเคฐों เค•ी เคฐเค•्เคทा-เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•ीเคœिเค। (เคเคจเฅฆเคธीเฅฆเคˆเฅฆเค†เคฐเฅฆเคŸीเฅฆ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•, เคชेเคœ-40)
เค‰เคค्เคคเคฐ เคฎोเคฐเค•्เค•ो เคธे เคšौเคฆเคนเคตीं เคธเคฆी เคฎें เคญाเคฐเคค เค†เค เคฏाเคค्เคฐी เค‡เคฌ्เคจเคฌเคคूเคคा เคจे เคญाเคฐเคค เค•े เคธเคฐเคฆाเคฐों เค•ी เคฐเค•्เคทा เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•िเคฏा เคฅा, เค‰เคธเค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคธเคฐเคฆाเคฐ เคšเคŸ्เคŸाเคจी, เค‰เคฌเคก़-เค–ाเคฌเคก़ เคชเคนाเคก़ी เค‡เคฒाเค•ों เคฎें เค•िเคฒे เคฌเคจाเค•เคฐ เคฐเคนเคคे เคฅे เค”เคฐ เค•เคญी-เค•เคญी เคฌाँเคธ เค•े เคुเคฐเคฎुเคŸों เคฎें। เคฏे เคฆोเคจों เคธ्เคฅाเคจ เค•ाเคซी เคฆुเคฐ्เค—เคฎ เคนोเคคे เคฅे। เคธเคฐเคฆाเคฐ เค‡เคจ เคœंเค—เคฒों เคฎें เคฐเคนเคคे เคฅे เคœो เค‡เคจเค•े เคฒिเค เค•िเคฒे เค•ी เคช्เคฐाเคšीเคฐ เค•ा เค•ाเคฎ เคฆेเคคे เคฅे। เค‡เคธ เคฆीเคตाเคฐ เค•े เค˜ेเคฐे เคฎें เคนी เค‰เคจเค•े เคฎเคตेเคถी เค”เคฐ เคซเคธเคฒ เคฐเคนเคคे เคฅे। เค…ंเคฆเคฐ เคนी เคชाเคจी เคญी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคฐเคนเคคा เคฅा เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคตเคนाँ เคเค•เคค्เคฐिเคค เคนुเค† เคตเคฐ्เคทा เค•ा เคœเคฒ, เค‡เคธเคฒिเค เค‰เคจ्เคนें เคช्เคฐเคฌเคฒ เคฌเคฒเคถाเคฒी เคธेเคจाเค“ं เค•े เคฌिเคจा เคนเคฐाเคฏा เคจเคนीं เคœा เคธเค•เคคा เคฅा।

เคช्เคฐเคถ्เคจ-เค…เคญ्เคฏाเคธ
(เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค• เคธे)

เคซिเคฐ เคธे เคฏाเคฆ เค•เคฐें

1. เคฆिเคฒ्เคฒी เคฎें เคชเคนเคฒे-เคชเคนเคฒ เค•िเคธเคจे เคฐाเคœเคงाเคจी เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•ी?
เค‰เคค्เคคเคฐ เคคोเคฎเคฐ เคฐाเคœเคชूเคค เคšौเคนाเคจ เคฐाเคœाเค“ं เคจे เคชเคนเคฒे-เคชเคนเคฒ เคฆिเคฒ्เคฒी เคฎें เคฐाเคœเคงाเคจी เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•ी เคฅी।

2. เคฆिเคฒ्เคฒी เค•े เคธुเคฒเคคाเคจों เค•े เคถाเคธเคจเค•ाเคฒों เคฎें เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เค•ी เคญाเคทा เค•्เคฏा เคฅी?
เค‰เคค्เคคเคฐ เคซाเคฐเคธी เคญाเคทा।।

3. เค•िเคธเค•े เคถाเคธเคจ เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคธเคฒ्เคคเคจเคค เค•ा เคธเคฌเคธे เค…เคงिเค• เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคนुเค†?
เค‰เคค्เคคเคฐ เคฎुเคนเคฎ्เคฎเคฆ เคคुเค—เคฒเค•।

4. เค‡เคฌ्เคจเคฌเคคूเคคा เค•िเคธ เคฆेเคถ เคธे เคญाเคฐเคค เคฎें เค†เคฏा เคฅा?
เค‰เคค्เคคเคฐ เคฎोเคฐเค•्เค•ो (เค…เคซ्เคฐीเค•ा)।

เค†เค‡เค เคธเคฎเคें

5. ‘เคจ्เคฏाเคฏ เคšเค•्เคฐ’ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคธेเคจाเคชเคคिเคฏों เค•े เคฒिเค เค•िเคธाเคจों เค•े เคนिเคคों เค•ा เคง्เคฏाเคจ เคฐเค–เคจा เค•्เคฏों เคœ़เคฐूเคฐी เคฅा?
เค‰เคค्เคคเคฐ ‘เคจ्เคฏाเคฏ เคšเค•्เคฐ’ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคธेเคจाเคชเคคिเคฏों เค•े เคฒिเค เค•िเคธाเคจों เค•े เคนिเคคों เค•ा เคง्เคฏाเคจ เคฐเค–เคจा เค‡เคธเคฒिเค เคœเคฐूเคฐी เคฅा, เค•्เคฏोंเค•ि เค•िเคธाเคจों เคธे เคเค•เคค्เคฐिเคค เค•िเค เค—เค เคฐाเคœเคธ्เคต เคธे เคนी เคธैเคจिเค•ों เค•ो เคตेเคคเคจ เคฎिเคฒเคคा เคฅा। เคฎเค—เคฐ เค•िเคธाเคจ เคญी เคฐाเคœเคธ्เคต เคคเคญी เคšुเค•ा เคธเค•เคคे เคฅे, เคœเคฌ เคตे เค–ुเคถเคนाเคฒ เค”เคฐ เคช्เคฐเคธเคจ्เคจ เคนों। เคเคธा เคคเคญी เคนो เคธเค•เคคा เคนै เคœเคฌ เคฐाเคœा เคจ्เคฏाเคฏ เค”เคฐ เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐ เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เค•ो เคฌเคข़ाเคตा เคฆें।

6. เคธเคฒ्เคคเคจเคค เค•ी ‘เคญीเคคเคฐी’ เค”เคฐ ‘เคฌाเคนเคฐी’ เคธीเคฎा เคธे เค†เคช เค•्เคฏा เคธเคฎเคเคคे เคนैं?
เค‰เคค्เคคเคฐ เคญीเคคเคฐी เคธीเคฎा-เคญीเคคเคฐी เคธीเคฎा เคธे เค…เคญिเคช्เคฐाเคฏ เค—ैเคฐिเคธเคจ เคถเคนเคฐों เค•ी เคชृเคท्เค เคญूเคฎि เคฎें เคธ्เคฅिเคค เค•्เคทेเคค्เคฐों เคธे เค—ैเคฐिเคธเคจ เคถเคนเคฐों เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคाเค“ं เค•ी เคชूเคฐ्เคคि เคนोเคคी เคฅी। เคฌाเคนเคฐी เคธीเคฎा-เค—ैเคฐिเคธเคจ เคถเคนเคฐों เค•ी เคชृเคท्เค เคญूเคฎि เคธे เคธुเคฆूเคฐเคตเคฐ्เคคी เค•्เคทेเคค्เคฐों เค•ो เคฌाเคนเคฐी เคธीเคฎा เค•เคนा เคœाเคคा เคฅा।

7. เคฎुเค•्เคคी เค…เคชเคจे-เค…เคชเคจे เค•เคฐ्เคคเคต्เคฏों เค•ा เคชाเคฒเคจ เค•เคฐें, เคฏเคน เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•ौเคจ-เค•ौเคจ เคธे เค•เคฆเคฎ เค‰เค ाเค เค—เค เคฅे? เค†เคชเค•े เคตिเคšाเคฐ เคฎें เคธुเคฒเคคाเคจ เค•े เค†เคฆेเคถों เค•ा เค‰เคฒ्เคฒंเค˜เคจ เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคจे เค•े เคชीเค›े เค‰เคจเค•े เค•्เคฏा เค•ाเคฐเคฃ เคนो เคธเค•เคคे เคฅे ?
เค‰เคค्เคคเคฐ เคฎुเคซ़्เคคी เค…เคชเคจे เค•เคฐ्เคคเคต्เคฏों เค•ा เคชाเคฒเคจ เค•เคฐें, เคฏเคน เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เค•เคฆเคฎ เค‰เค ाเค เค—เค เคฅे

  1. เค‰เคจเค•ी เคจिเคฏुเค•्เคคि เคตंเคถ เคชเคฐंเคชเคฐा เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคจเคนीं เค•ी เคœाเคคी เคฅी।
  2. เค‰เคจ्เคนें เค•ोเคˆ เคญी เค‡เค•्เคคा (เค•्เคทेเคค्เคฐ) เคฅोเคก़े เคธเคฎเคฏ เค•े เคฒिเค เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคฅा।
  3. เคฎुเค•़्เคคी เคฒोเค—ों เค•ा เคธเคฎเคฏ-เคธเคฎเคฏ เคชเคฐ เคธ्เคฅाเคจांเคคเคฐเคฃ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคฅा।
  4. เคฎुเค•्เคคी เคฒोเค—ों เคฆ्เคตाเคฐा เคเค•เคค्เคฐिเคค เค•िเค เค—เค เคฐाเคœเคธ्เคต เค•ी เคฐเค•เคฎ เค•ा เคนिเคธाเคฌ เคฒेเคจे เค•े เคฒिเค เคฐाเคœ्เคฏ เคฆ्เคตाเคฐा เคฒेเค–ा เค…เคงिเค•ाเคฐी เคจिเคฏुเค•्เคค เค•िเค เคœाเคคे เคฅे।
  5. เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ा เคง्เคฏाเคจ เคฐเค–ा เคœाเคคा เคฅा เค•ि เคฎुเค•़्เคคी เคฐाเคœ्เคฏ เคฆ्เคตाเคฐा เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เค•เคฐ เคนी เคตเคธूเคฒें เค”เคฐ เคคเคฏ เคธंเค–्เคฏा เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคธैเคจिเค• เคฐเค–ें।

8. เคฆिเคฒ्เคฒी เคธเคฒ्เคคเคจเคค เคชเคฐ เคฎंเค—ोเคฒ เค†เค•्เคฐเคฎเคฃों เค•ा เค•्เคฏा เคช्เคฐเคญाเคต เคชเคก़ा?
เค‰เคค्เคคเคฐ เคฆिเคฒ्เคฒी เคธเคฒ्เคคเคจเคค เคชเคฐ เคฎंเค—ोเคฒ เค†เค•्เคฐเคฎเคฃों เค•ा เคจिเคฎ्เคจ เคช्เคฐเคญाเคต เคชเคก़ा

  1. เคฎंเค—ोเคฒ เค†เค•्เคฐเคฎเคฃों เคธे เคฎเคœเคฌूเคฐ เคนोเค•เคฐ เค…เคฒाเค‰เคฆ्เคฆीเคจ เค–िเคฒเคœी เค”เคฐ เคฎुเคนเคฎ्เคฎเคฆ เคคुเค—เคฒเค• เค•ो เคเค• เคตिเคถाเคฒ เคธेเคจा เค–เคก़ी เค•เคฐเคจी เคชเคก़ी।
  2. เค…เคฒाเค‰เคฆ्เคฆीเคจ เค–िเคฒเคœी เคจे เคธैเคจिเค•ों เค•ो เค‡เค•्เคคा เค•े เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคจเค•เคฆ เคตेเคคเคจ เคฆेเคจा เคคเคฏ เค•िเคฏा।
  3. เคฎुเคนเคฎ्เคฎเคฆ เคฌिเคจ เคคुเค—เคฒเค• เคจे เคฆिเคฒ्เคฒी เค•े เคชुเคฐाเคจे เคถเคนเคฐ เค•े เคจिเคตाเคธिเคฏों เค•ो เคจเคฏी เคฐाเคœเคงाเคจी เคฆौเคฒเคคाเคฌाเคฆ เคญेเคœ เคฆिเคฏा เค”เคฐ เค‰เคธ เค‡เคฒाเค•े เคฎें เคฌเคก़ी เคธैเคจिเค• เค›ाเคตเคจी เคฌเคจा เคฆी เค—เคˆ।
  4. เค…เคฒाเค‰เคฆ्เคฆीเคจ เค–िเคฒเคœी เคจे เคœเคจเคคा เคชเคฐ เค”เคฐ เค…เคงिเค• เค•เคฐ เคฒเค—ाเค เคคो เคฎुเคนเคฎ्เคฎเคฆ เคคुเค—เคฒเค• เคจे เคคाँเคฌे เค•े เคจเค เคธिเค•्เค•े เคšเคฒเคตाเค।

เค†เค‡เค เคตिเคšाเคฐ เค•เคฐें

9. เค•्เคฏा เค†เคชเค•ी เคธเคฎเค เคฎें เคคเคตाเคฐीเค– เค•े เคฒेเค–เค•, เค†เคฎ เคœเคจเคคा เค•े เคœीเคตเคจ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค•ोเคˆ เคœाเคจเค•ाเคฐी เคฆेเคคे เคนैं ?
เค‰เคค्เคคเคฐ เคนเคฎाเคฐी เคธเคฎเค เคฎें เคคเคตाเคฐीเค– เค•े เคฒेเค–เค• เค†เคฎ เคœเคจเคคा เค•े เคœीเคตเคจ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคœाเคจเค•ाเคฐी เคจเคนीं เคฆेเคคे เคฅे, เค•्เคฏोंเค•ि

  1. เคคเคตाเคฐीเค– เค•े เคฒेเค–เค• เคธเคšिเคต, เคช्เคฐเคถाเคธเค•, เค•เคตि เค”เคฐ เคฆเคฐเคฌाเคฐिเคฏों เคœैเคธे เคธुเคถिเค•्เคทिเคค เคต्เคฏเค•्เคคि เคนोเคคे เคฅे เคœो เค˜เคŸเคจाเค“ं เค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ | เคญी เค•เคฐเคคे เคฅे เค”เคฐ เคถाเคธเค•ों เค•ो เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เคธंเคฌंเคงी เคธเคฒाเคน เคฆेเคคे เคฅे। เคตे เคจ्เคฏाเคฏ-เคธंเค—เคค เคถाเคธเคจ เค•े เคฎเคนเคค्เคค्เคต เคชเคฐ เคฌเคฒ เคฆेเคคे เคฅे।
  2. เคคเคตाเคฐीเค– เค•े เคฒेเค–เค• เคจเค—เคฐों เคฎें เคฐเคนเคคे เคฅे, เค—ाँเคต เคฎें เคถाเคฏเคฆ เคนी เค•เคญी เคฐเคนเคคे เคนों।
  3. เคตे เค…เค•เคธเคฐ เค…เคชเคจे เค‡เคคिเคนाเคธ เคธुเคฒเคคाเคจों เค•े เคฒिเค, เค‰เคจเคธे เคขेเคฐ เคธाเคฐे เค‡เคจाเคฎ-เค‡เค•เคฐाเคฎ เคชाเคจे เค•ी เค†เคถा เคฎें เคฒिเค–ा เค•เคฐเคคे เคฅे।

10. เคฆिเคฒ्เคฒी เคธเคฒ्เคคเคจเคค เค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เคฎें เคฐเคœिเคฏा เคธुเคฒเคคाเคจ เค…เคชเคจे เคขंเค— เค•ी เคเค• เคนी เคฅीं। เค•्เคฏा เค†เคชเค•ो เคฒเค—เคคा เคนै เค•ि เค†เคœ เคฎเคนिเคฒा เคจेเคคाเค“ं เค•ो เคœ्เคฏाเคฆा เค†เคธाเคจी เคธे เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै?
เค‰เคค्เคคเคฐ เค†เคœ เคญी เคฎเคนिเคฒा เคจेเคคाเค“ं เค•ो เคœ्เคฏाเคฆा เค†เคธाเคจी เคธे เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เคจเคนीं เค•िเคฏा เคœाเคคा। เค†เคœ เคญी เคญाเคฐเคค เคฎें เคฒोเค•เคธเคญा เค”เคฐ เคตिเคงाเคจเคธเคญा เคฎें เคฎเคนिเคฒाเค“ं เค•ी เคธंเค–्เคฏा 5 เคช्เคฐเคคिเคถเคค เคธे เคญी เค•เคฎ เคนै। เคฏे เค…เคฒเค— เคฌाเคค เคนै เค•ि เคธเคฒ्เคคเคจเคค เค•ाเคฒ เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฎें เคฎเคนिเคฒा เคจेเคคाเค“ं เค•ो เคœ्เคฏाเคฆा เค†เคธाเคจी เคธे เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

11. เคฆिเคฒ्เคฒी เค•े เคธुเคฒเคคाเคจ เคœंเค—เคฒों เค•ो เค•्เคฏों เค•เคŸเคตा เคฆेเคจा เคšाเคนเคคे เคฅे? เค•्เคฏा เค†เคœ เคญी เคœंเค—เคฒ เค‰เคจ्เคนीं เค•ाเคฐเคฃों เคธे เค•ाเคŸे เคœा เคฐเคนे เคนैं?
เค‰เคค्เคคเคฐ เค—ैเคฐिเคธเคจ เคถเคนเคฐों เค•ी เคชृเคท्เค เคญूเคฎि เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคญीเคคเคฐी เค•्เคทेเคค्เคฐों เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เค•ो เคฎเคœเคฌूเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค—ंเค—ा-เคฏเคฎुเคจा เค•े เคฆोเค†เคฌ เคธे เคœंเค—เคฒों เค•ो เคธाเคซ़ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เค”เคฐ เคถिเค•ाเคฐी-เคธंเค—्เคฐाเคนเค•ों เคคเคฅा เคšเคฐเคตाเคนों เค•ो เค‰เคจเค•े เคชเคฐ्เคฏाเคตाเคธ เคธे เค–เคฆेเคก़ เคฆिเคฏा เค—เคฏा। เคตเคน เคœเคฎीเคจ เค•िเคธाเคจों เค•ो เคฆे เคฆी เค—เคˆ เค”เคฐ เค•ृเคทि เค•ाเคฐ्เคฏ เค•ो เคช्เคฐोเคค्เคธाเคนเคจ เคฆिเคฏा เค—เคฏा।

เค†เคœ เคœंเค—เคฒ เค•เคˆ เค•ाเคฐเคฃों เคธे เค•ाเคŸा เคœा เคฐเคนा เคนै।

  1. เค•ृเคทि เคญूเคฎि เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा เคต เค†เคตाเคธों เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ।
  2. เคชเคฐिเคตเคนเคจ เคฎाเคฐ्เค—ों เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคเคตं เค–เคจเคจ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•े เคฒिเค।
  3. เคฌเคก़े เคฌाँเคงों เค•े เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคฎें เคตเคจों เค•ी เค•เคŸाเคˆ। เค†เค‡เค เค•เคฐเค•े เคฆेเค–ें

12. เคชเคคा เคฒเค—ाเค‡เค เค•ि เค•्เคฏा เค†เคชเค•े เค‡เคฒाเค•े เคฎें เคฆिเคฒ्เคฒी เค•े เคธुเคฒเคคाเคจों เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคจเคตाเคˆ เค—เคˆ เค•ोเคˆ เค‡เคฎाเคฐเคค เคนै? เค•्เคฏा เค†เคชเค•े เค‡เคฒाเค•े เคฎें เค”เคฐ เคญी เค•ोเคˆ เคเคธी เค‡เคฎाเคฐเคค เคนै, เคœो เคฌाเคฐเคนเคตीं เคธे เคชंเคฆ्เคฐเคนเคตीं เคธเคฆी เค•े เคฌीเคš เคฌเคจाเคˆ เค—เคˆ เคนो? เค‡เคจเคฎें เคธे เค•ुเค› เค‡เคฎाเคฐเคคों เค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•ीเคœिเค เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เคฐेเค–ाเคšिเคค्เคฐ เคฌเคจाเค‡เค।
เค‰เคค्เคคเคฐ เคฆिเคฒ्เคฒी เค•े เคธुเคฒ्เคคाเคจों เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคจाเคˆ เค—เคˆ เค‡เคฎाเคฐเคคें

NCERT Solutions for Class 7 Social Science History Chapter 3 (Hindi Medium) 6

0 comments: