NCERT Solutions for Class 9 Social Science Civics Chapter 4 Electoral Politics (Hindi Medium)



 NCERT Solutions for Class 9 Social Science Civics Chapter 4 Electoral Politics (Hindi Medium)


These Solutions are part of NCERT Solutions for Class 9 Social Science in Hindi Medium. Here we have given NCERT Solutions for Class 9 Social Science Civics Chapter 4 Electoral Politics.

เคช्เคฐเคถ्เคจ เค…เคญ्เคฏाเคธ

เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค• เคธे

เคช्เคฐเคถ्เคจ 1. เคšुเคจाเคต เค•्เคฏों เคนोเคคे เคนैं, เค‡เคธ เคฌाเคฐे เคฎें เค‡เคจเคฎें เคธे เค•ौเคจ-เคธा เคตाเค•्เคฏ เค ीเค• เคจเคนीं เคนै?

(เค•) เคšुเคจाเคต เคฒोเค—ों เค•ो เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เค•ाเคฎเค•ाเคœ เค•ा เคซैเคธเคฒा เค•เคฐเคจे เค•ा เค…เคตเคธเคฐ เคฆेเคคे เคนैं।

(เค–) เคฒोเค— เคšुเคจाเคต เคฎें เค…เคชเคจी เคชเคธंเคฆ เค•े เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ा เคšुเคจाเคต เค•เคฐเคคे เคนैं।

(เค—) เคšुเคจाเคต เคฒोเค—ों เค•ो เคจ्เคฏाเคฏเคชाเคฒिเค•ा เค•े เค•ाเคฎเค•ाเคœ เค•ा เคฎूเคฒ्เคฏांเค•เคจ เค•เคฐเคจे เค•ा เค…เคตเคธเคฐ เคฆेเคคे เคนैं।

(เค˜) เคฒोเค— เคšुเคจाเคต เคธे เค…เคชเคจी เคชเคธंเคฆ เค•ी เคจीเคคिเคฏाँ เคฌเคจा เคธเค•เคคे เคนैं।

เค‰เคค्เคคเคฐः (เค—) เค—เคฒเคค

เคช्เคฐเคถ्เคจ 2. เคญाเคฐเคค เค•े เคšुเคจाเคต เคฒोเค•เคคांเคค्เคฐिเค• เคนैं, เคฏเคน เคฌเคคाเคจे เค•े เคฒिเค เค‡เคจเคฎें เค•ौเคจ-เคธा เคตाเค•्เคฏ เคธเคนी เค•ाเคฐเคฃ เคจเคนीं เคฆेเคคा?

(เค•) เคญाเคฐเคค เคฎें เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคธเคฌเคธे เคœ़्เคฏाเคฆा เคฎเคคเคฆाเคคा เคนैं।

(เค–) เคญाเคฐเคค เคฎें เคšुเคจाเคต เค†เคฏोเค— เค•ाเคซी เคถเค•्เคคिเคถाเคฒी เคนै।

(เค—) เคญाเคฐเคค เคฎें 18 เคตเคฐ्เคท เคธे เค…เคงिเค• เค‰เคฎ्เคฐ เค•ा เคนเคฐ เคต्เคฏเค•्เคคि เคฎเคคเคฆाเคคा เคนै।

(เค˜) เคญाเคฐเคค เคฎें เคšुเคจाเคต เคนाเคฐเคจे เคตाเคฒी เคชाเคฐ्เคŸिเคฏाँ เคœเคจाเคฆेเคถ เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐ เคฒेเคคी เคนै।

เค‰เคค्เคคเคฐः (เค•) เคฏเคน เคฌเคคाเคจे เค•ा เคธเคนी เค•ाเคฐเคฃ เคจเคนीं เคนै เค•ि เคญाเคฐเคค เค•े เคšुเคจाเคต เคฒोเค•เคคांเคค्เคฐिเค• เคนैं।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 3. เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎें เคฎेเคฒ เคนूँเคฆें:

เค‰เคค्เคคเคฐः

เคช्เคฐเคถ्เคจ 4. เค‡เคธ เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें เคตเคฐ्เคฃिเคค เคšुเคจाเคต เคธंเคฌंเคงी เคธเคญी เค—เคคिเคตिเคงिเคฏों เค•ी เคธूเคšी เคฌเคจाเคँ เค”เคฐ เค‡เคจ्เคนें เคšुเคจाเคต เคฎें เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เค•िเค เคœाเคจे เคตाเคฒे เค•ाเคฎ เคธे เคฒेเค•เคฐ เค†เค–िเคฐ เคคเค• เค•े เค•्เคฐเคฎ เคฎें เคธเคœाเคँ। เคšुเคจाเคต เค˜ोเคทเคฃा เคชเคค्เคฐ เคœाเคฐी เค•เคฐเคจा, เคตोเคŸों เค•ी เค—िเคจเคคी, เคฎเคคเคฆाเคคा เคธूเคšी เคฌเคจाเคจा, เคšुเคจाเคต เค…เคญिเคฏाเคจ, เคšुเคจाเคต เคจเคคीเคœों เค•ी เค˜ोเคทเคฃा, เคฎเคคเคฆाเคจ, เคชुเคจเคฐ्เคฎเคคเคฆाเคจ เค•े เค†เคฆेเคถ, เคšुเคจाเคต เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เค•ी เค˜ोเคทเคฃा, เคจाเคฎांเค•เคจ เคฆाเค–िเคฒ เค•เคฐเคจा।

เค‰เคค्เคคเคฐः เคšुเคจाเคต เคธंเคฌंเคงी เค•्เคฐिเคฏाเค•เคฒाเคชों เค•ी เคธूเคšी เคšเคฐเคฃเคฌเคฆ्เคง เคคเคฐीเค•े เคธे เคจीเคšे เคฆी เค—เคˆ เคนै।

1. เคฎเคคเคฆाเคคा เคธूเคšी เคฌเคจाเคจा

2. เคšुเคจाเคต เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เค•ी เค˜ोเคทเคฃा

3. เคจाเคฎांเค•เคจ เคฆाเค–िเคฒ เค•เคฐเคจा

4. เคšुเคจाเคต เค˜ोเคทเคฃा เคชเคค्เคฐ เคœाเคฐी เค•เคฐเคจा

5. เคšुเคจाเคต เค…เคญिเคฏाเคจ

6. เคฎเคคเคฆाเคจ

7. เคชुเคจเคฐ्เคฎเคคเคฆाเคจ เค•े เค†เคฆेเคถ

8. เคตोเคŸों เค•ी เค—िเคจเคคी

9. เคšुเคจाเคตी เคจเคคीเคœों เค•ी เค˜ोเคทเคฃा

เคช्เคฐเคถ्เคจ 5. เคธुเคฐेเค–ा เคเค• เคฐाเคœ्เคฏ เคตिเคงाเคจเคธเคญा เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เค”เคฐ เคจिเคท्เคชเค•्เคท เคšुเคจाเคต เค•เคฐाเคจे เคตाเคฒी เค…เคงिเค•ाเคฐी เคนै। เคšुเคจाเคต เค•े เค‡เคจ เคšเคฐเคฃों เคฎें เค‰เคธे เค•िเคจ-เค•िเคจ เคฌाเคคों เคชเคฐ เคง्เคฏाเคจ เคฆेเคจा เคšाเคนिเค।

(เค•) เคšुเคจाเคต เคช्เคฐเคšाเคฐ

(เค–) เคฎเคคเคฆाเคจ เค•े เคฆिเคจ

(เค—) เคฎเคคเค—เคฃเคจा เค•े เคฆिเคจ

เค‰เคค्เคคเคฐः

(เค•) เคšुเคจाเคต เคช्เคฐเคšाเคฐ : เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคธुเคฐेเค–ा เค•ो เคฏเคน เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा เค•ि เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคจ เค•เคฐें:


เคฎเคคเคฆाเคคाเค“ं เค•ो เคฐिเคถ्เคตเคค/เค˜ूเคธ เค…เคฅเคตा เคงเคฎเค•ी เคฆेเคจा।


เคœाเคคि เค…เคฅเคตा เคงเคฐ्เคฎ เค•े เคจाเคฎ เคชเคฐ เคตोเคŸ เคฆेเคจे เค•ी เค…เคชीเคฒ เค•เคฐเคจा।


เคšुเคจाเคต เค…เคญिเคฏाเคจ เค•े เคฒिเค เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธंเคธाเคงเคจों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจा।


เคฒोเค•เคธเคญा เคšुเคจाเคต เคนेเคคु เคšुเคจाเคต เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें 25 เคฒाเค– เคฐुเคชเค เคคเคฅा เคตिเคงाเคจเคธเคญा เคšुเคจाเคต เคฎें 10 เคฒाเค– เคฐूเคชเค เคธे เค…เคงिเค• เค–เคฐ्เคš เค•เคฐเคจा।


เคšुเคจाเคต เคช्เคฐเคšाเคฐ เคนेเคคु เคชूเคœा เคธ्เคฅเคฒों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจा।।


เคฎंเคค्เคฐीเค—เคฃों เคฆ्เคตाเคฐा เคธเคฐเค•ाเคฐी เคตाเคนเคจों, เคนเคตाเคˆ เคœเคนाเคœों เคเคตं เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐिเคฏों เค•ा เคšुเคจाเคต เคนेเคคु เคช्เคฐเคฏोเค—।


(เค–) เคฎเคคเคฆाเคจ เค•े เคฆिเคจ : เค‡เคธ เคฆिเคจ เคธुเคฐेเค–ा เค•ो เคฏเคน เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा เค•ि เคšुเคจाเคตी เค—เคก़เคฌเคก़ी, เคฎเคคเคฆाเคจ เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐों เคชเคฐ เค•เคฌ्เคœा เคจ เคนो।

(เค—) เคตोเคŸों เค•ी เค—िเคจเคคी เค•ा เคฆिเคจ : เค‡เคธ เคฆिเคจ เคธुเคฐेเค–ा เค•ो เคฏเคน เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा เค•ि เคธเคญी เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐों เค•े เคเคœेเคจ्เคŸ เคตोเคŸों เค•ी เคธुเคšाเคฐू เคฐूเคช เคธे เค—เคฃเคจा เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคตเคนाँ เคฎौเคœूเคฆ เคนैं।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 6. เคจीเคšे เคฆी เค—เคˆ เคคाเคฒिเค•ा เคฌเคคाเคคी เคนै เค•ि เค…เคฎेเคฐिเค•ी เค•ांเค—्เคฐेเคธ เค•े เคšुเคจाเคตों เค•े เคตिเคœเคฏी เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐों เคฎें เค…เคฎेเคฐिเค•ी เคธเคฎाเคœ เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เคธเคฎुเคฆाเคฏ เค•े เคธเคฆเคธ्เคฏों เค•ा เค•्เคฏा เค…เคจुเคชाเคค เคฅा। เคฏे เค•िเคธ เค…เคจुเคชाเคค เคฎें เคœीเคคे। เค‡เคธเค•ी เคคुเคฒเคจा เค…เคฎेเคฐिเค•ी เคธเคฎाเคœ เคฎें เค‡เคจ เคธเคฎुเคฆाเคฏों เค•ी เค†เคฌाเคฆी เค•े เค…เคจुเคชाเคค เคธे เค•ीเคœिเค। เค‡เคธเค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เค•्เคฏा เค†เคช เค…เคฎेเคฐिเค•ी เคธंเคธเคฆ เค•े เคšुเคจाเคต เคฎें เคญी เค†เคฐเค•्เคทเคฃ เค•ा เคธुเคाเคต เคฆेंเค—े? เค…เค—เคฐ เคนाँ, เคคो เค•्เคฏों เค”เคฐ เค•िเคธ เคธเคฎुเคฆाเคฏ เค•े เคฒिเค? เค…เค—เคฐ เคจเคนीं, เคคो เค•्เคฏों?

เค‰เคค्เคคเคฐः เค‰เคชเคฐोเค•्เคค เคคाเคฒिเค•ा เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคนिเคธ्เคชैเคจिเค• เคธเคฎुเคฆाเคฏ เค•े เคฒिเค เค†เคฐเค•्เคทเคฃ เคเค• เค…เคš्เค›ा เคตिเคšाเคฐ เคนै। เค‰เคจเค•ी

เคœเคจเคธंเค–्เคฏा เค•े เค…เคจुเคชाเคค เคฎें เคช्เคฐเคคिเคจिเคงिเคค्เคต เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคเคธा เค•เคฐเคจा เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนै।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 7. เค•्เคฏा เคนเคฎ เค‡เคธ เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें เคฆी เค—เคˆ เคธूเคšเคจाเค“ं เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคจिเคท्เค•เคฐ्เคท เคจिเค•ाเคฒ เคธเค•เคคे | เคนैं? เค‡เคจเคฎें เคธเคญी เคชเคฐ เค…เคชเคจी เคฐाเคฏ เค•े เคชเค•्เคท เคฎें เคฆो เคคเคฅ्เคฏ เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•ीเคœिเค।

(เค•) เคญाเคฐเคค เค•े เคšुเคจाเคต เค†เคฏोเค— เค•ो เคฆेเคถ เคฎें เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เค”เคฐ เคจिเคท्เคชเค•्เคท เคšुเคจाเคต เค•เคฐा เคธเค•เคจे เคฒाเคฏเค• เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เค…เคงिเค•ाเคฐ เคจเคนीं เคนैं।

(เค–) เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เค•े เคšुเคจाเคต เคฎें เคฒोเค—ों เค•ी เคœเคฌเคฐ्เคฆเคธ्เคค เคญाเค—ीเคฆाเคฐी เคนोเคคी เคนै।

(เค—) เคธเคค्เคคाเคงाเคฐी เคชाเคฐ्เคŸी เค•े เคฒिเค เคšुเคจाเคต เคœीเคคเคจा เคฌเคนुเคค เค†เคธाเคจ เคนोเคคा เคนै।

(เค˜) เค…เคชเคจे เคšुเคจाเคตों เค•ो เคชूเคฐी เคคเคฐเคน เคธे เคจिเคท्เคชเค•्เคท เค”เคฐ เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเค เค•เคˆ เค•เคฆเคฎ เค‰เค ाเคจे เคœ़เคฐूเคฐी เคนैं।

เค‰เคค्เคคเคฐः

(เค•) เคจเคนीं। เคฏเคน เคธเคš เคจเคนीं เคนै। เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคšुเคจाเคต เค†เคฏोเค— เคญाเคฐเคค เคฎें เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคเคตं เคจिเคท्เคชเค•्เคท เคšुเคจाเคต เค•เคฐाเคจे เคฎें เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคฐूเคช เคธे เคถเค•्เคคिเคถाเคฒी เคนै। เคฏเคน เคšुเคจाเคต เค†เคšाเคฐ เคธंเคนिเคคा เคฒाเค—ू เค•เคฐเคคा เคนै เคคเคฅा เค‡เคธเค•ा เค‰เคฒ्เคฒंเค˜เคจ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐों เคฏा เคฆเคฒों เค•ो เคธเคœा เคฆेเคคा เคนै। เคšुเคจाเคตी เคก्เคฏूเคŸी เค•े เคฆौเคฐाเคจ เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐी เคšुเคจाเคต เค†เคฏोเค— เค•े เค…เคงीเคจ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคा เคนै เคจ เค•ि เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े।

(เค–) เคนाँ, เคฏเคน เคธเคš เคนै। เคšुเคจाเคตों เคฎें เคฒोเค—ों เค•ी เคญाเค—ीเคฆाเคฐी เคช्เคฐाเคฏः เคฎเคคเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคฒोเค—ों เค•े เค†ँเค•เคก़ों เคธे เคฎाเคชी เคœाเคคी เคนै। เคฎเคคเคฆाเคจ เคช्เคฐเคคिเคถเคค เคฏोเค—्เคฏ เคฎเคคเคฆाเคคाเค“ं เคฎें เคธे เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคฎเคคเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคฒोเค—ों เค•े เคช्เคฐเคคिเคถเคค เค•ो เคฆเคฐ्เคถाเคคा เคนै। เคชिเค›เคฒे 50 เคตเคฐ्เคทों เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคญाเคฐเคค เคฎें เคฎเคคเคฆाเคจ เคช्เคฐเคคिเคถเคค เคฏा เคคो เคธ्เคฅिเคฐ เคฐเคนा เคนै เคฏा เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคฌเคข़ा เคนै। เคญाเคฐเคค เคฎें เค†เคฎ เคฒोเค— เคšुเคจाเคตों เค•ो เค…เคค्เคฏเคงिเค• เคฎเคนเคค्เคค्เคต เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‰เคจเค•ा เคฎाเคจเคจा เคนै เค•ि เคšुเคจाเคตों เคฆ्เคตाเคฐा เคตे เคฐाเคœเคจैเคคिเค• เคฆเคฒों เคชเคฐ เค…เคชเคจे เค…เคจुเค•ूเคฒ เคจीเคคि เค”เคฐ เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎों เค•े เคฒिเค เคฆเคฌाเคต เคกाเคฒ เคธเค•เคคे เคนैं। เค‰เคจ्เคนें เคฒเค—เคคा เคนै เค•ि เคฆेเคถ เค•े เคถाเคธเคจ-เคธंเคšाเคฒเคจ เค•े เคคเคฐीเค•े เคฎें เค‰เคจเค•े เคตोเคŸ เค•ा เคฎเคนเคค्เคค्เคต เคนै।

(เค—) เคจเคนीं, เคฏเคน เคธเคš เคจเคนीं เคนै। เคธเคค्เคคाเคงाเคฐी เคฆเคฒ เคญी เคจिเคฐंเคคเคฐ เคšुเคจाเคต เคนाเคฐเคคे เค†เค เคนैं। เคเคธे เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคœो เค…เคงिเค• เคชैเคธा เค–เคฐ्เคš เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคœाเคจे เคœाเคคे เคนैं, เคตे เคช्เคฐाเคฏः เคšुเคจाเคต เคนाเคฐ เคœाเคคे เคนैं।

(เค˜) เคนाँ, เคฏเคน เคธเคš เคนै। เคธुเคงाเคฐ เค•िเคฏा เคœाเคจा เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เค•ुเค› เคฆเคฒ เคเคตं เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคœिเคจเค•े เคชाเคธ เค…เคงिเค• เคชैเคธा เคนै เค‰เคจ्เคนें เคšुเคจाเคต เคฎें เค…เคจुเคšिเคค เคฒाเคญ เคฎिเคฒเคคा เคนै। เคฆेเคถ เค•े เค•ुเค› เคญाเค—ों เคฎें เค†เคชเคฐाเคงिเค• เค›เคตि เคตाเคฒे เคฒोเค— เค…เคจ्เคฏ เคฒोเค—ों เค•ो เคšुเคจाเคตी เคฆौเคก़ เคฎें เคชเค›ाเคก़ เค•เคฐ เคฎुเค–्เคฏ เคฆเคฒों เคธे เคšुเคจाเคต เค•ा เคŸिเค•เคŸ เคชाเคจे เคฎें เคธเคซเคฒ เคนो เคœाเคคे เคนैं।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 8. เคšिเคจเคช्เคชा เค•ो เคฆเคนेเคœ เค•े เคฒिเค เค…เคชเคจी เคชเคค्เคจी เค•ो เคชเคฐेเคถाเคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคœुเคฐ्เคฎ เคฎें เคธเคœा เคฎिเคฒी เคฅी। เคธเคคเคฌीเคฐ เค•ो เค›ुเค†เค›ूเคค เคฎाเคจเคจे เค•ा เคฆोเคทी เคฎाเคจा เค—เคฏा เคฅा। เคฆोเคจों เค•ो เค…เคฆाเคฒเคค เคจे เคšुเคจाเคต เคฒเคก़เคจे เค•ी เค‡เคœाเคœเคค เคจเคนीं เคฆी। เค•्เคฏा เคฏเคนी เคซैเคธเคฒा เคฒोเค•เคคांเคค्เคฐिเค• เคšुเคจाเคตों เค•े เคฌुเคจिเคฏाเคฆी เคธिเคฆ्เคงाเคคों เค•े เค–िเคฒाเคซ़ เคœाเคคा เคนै? เค…เคชเคจे เค‰เคค्เคคเคฐ เค•े เคชเค•्เคท เคฎें เคคเคฐ्เค• เคฆीเคœिเค।

เค‰เคค्เคคเคฐः เคฏเคน เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒोเค•เคคांเคค्เคฐिเค• เคšुเคจाเคตों เค•े เคฌुเคจिเคฏाเคฆी เคธिเคฆ्เคงांเคคों เค•े เคตिเคฐूเคฆ्เคง เคจเคนीं เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เคšिเคจ्เคจเคชा เคต เคธเคคเคฌीเคฐ เคฆोเคจों เคนी เค…เคชเคฐाเคงी เคนैं เคคเคฅा เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เค…เคš्เค›े เคคเคฅा เค†เคฆเคฐ्เคถ เคจाเค—เคฐिเค• เคธिเคฆ्เคง เคจเคนीं เคนुเค। เค‡เคธเคฒिเค, เค‰เคจ्เคนें เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐ เค…เคฅเคตा เคฐाเคœ्เคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฎें เค•ोเคˆ เคชเคฆ เคงाเคฐเคฃ เคจเคนीं เค•เคฐเคจे เคฆेเคจा เคšाเคนिเค เค•्เคฏोंเค•ि เค‰เคจเคฎें เคชเคฐिเคตाเคฐ เคคเคฅा เคธเคฎाเคœ เค•े เคช्เคฐเคคि เค•ोเคˆ เคธเคฎ्เคฎाเคจ เคจเคนीं เคนै เค”เคฐ เคตे เคฆेเคถ เค•े เคช्เคฐเคคि เคญी เคธเคฎ्เคฎाเคจ เคจเคนीं เคฆिเค–ाเคंเค—े।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 9. เคฏเคนाँ เคฆुเคจिเคฏा เค•े เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคนिเคธ्เคธों เคฎें เคšुเคจाเคตी เค—เคก़เคฌเคก़िเคฏों เค•ी เค•ुเค› เคฐिเคชोเคฐ्เคŸ เคฆी เค—เคˆ เคนैं। เค•्เคฏा เคฏे เคฆेเคถ เค…เคชเคจे เคฏเคนाँ เค•े เคšुเคจाเคตों เค•े เคธुเคงाเคฐ เค•े เคฒिเค เคญाเคฐเคค เคธे เค•ुเค› เคฌाเคคें เคธीเค– เคธเค•เคคे เคนैं? เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคฎाเคฎเคฒे เคฎें เค†เคช เค•्เคฏा เคธुเคाเคต เคฆेंเค—े?

(เค•) เคจाเค‡เคœीเคฐिเคฏा เค•े เคเค• เคšुเคจाเคต เคฎें เคฎเคคเค—เคฃเคจा เค…เคงिเค•ाเคฐी เคจे เคœाเคจ-เคฌूเคเค•เคฐ เคเค• เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ो เคฎिเคฒे เคตोเคŸों เค•ी เคธंเค–्เคฏा เคฌเคข़ा เคฆी เค”เคฐ เค‰เคธे เคตिเคœเคฏी เค˜ोเคทिเคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा। เคฌाเคฆ เคฎें เค…เคฆाเคฒเคค เคจे เคชाเคฏा เค•ि เคฆूเคธเคฐे เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ो เคฎिเคฒे เคชाँเคš เคฒाเค– เคตोเคŸों เค•ो เค‰เคธ เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•े เคชเค•्เคท เคฎें เคฆเคฐ्เคœ เค•เคฐ เคฒिเคฏा เค—เคฏा เคฅा।

(เค–) เคซिเคœी เคฎें เคšुเคจाเคต เคธे เค ीเค• เคชเคนเคฒे เคเค• เคชเคฐเคšा เคฌाँเคŸा เค—เคฏा เคœिเคธเคฎें เคงเคฎเค•ी เคฆी เค—เคˆ เคฅी เค•ि เค…เค—เคฐ เคชूเคฐ्เคต เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เคฎเคนेंเคฆ्เคฐ เคšौเคงเคฐी เค•े เคชเค•्เคท เคฎें เคตोเคŸ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคคो เค–ूเคจ-เค–เคฐाเคฌा เคนो เคœाเคเค—ा। เคฏเคน เคงเคฎเค•ी เคญाเคฐเคคीเคฏ | เคฎूเคฒ เค•े เคฎเคคเคฆाเคคाเค“ं เค•ो เคฆी เค—เคˆ เคฅी।

(เค—) เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•े เคนเคฐ เคช्เคฐांเคค เคฎें เคฎเคคเคฆाเคจ, เคฎเคคเค—เคฃเคจा เค”เคฐ เคšुเคจाเคต เคธंเคšाเคฒเคจ เค•ी เค…เคชเคจी-เค…เคชเคจी เคช्เคฐเคฃाเคฒिเคฏाँ เคนैं। เคธเคจ् 2000 เค•े เคšुเคจाเคต เคฎें เคซ्เคฒोเคฐिเคกा เคช्เคฐांเคค เค•े เค…เคงिเค•ाเคฐिเคฏों เคจे เคœॉเคฐ्เคœ เคฌुเคถ เค•े เคชเค•्เคท เคฎें เค…เคจेเค• เคตिเคตाเคฆाเคธ्เคชเคฆ เคซैเคธเคฒे เคฒिเค เคชเคฐ เค‰เคจเค•े เคซैเคธเคฒे เค•ो เค•ोเคˆ เคญी เคจเคนीं เคฌเคฆเคฒ เคธเค•ा।

เค‰เคค्เคคเคฐः

(เค•) เค‡เคธ เคฎाเคฎเคฒे เคฎें เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ा เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคตเคนाँ เค‰เคชเคธ्เคฅिเคค เคนोเคจा เคšाเคนिเค เคœो เคฏे เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐेंเค—े เค•ि เคตोเคŸों เค•ी เค—िเคจเคคी เคจिเคท्เคชเค•्เคท เคคเคฐीเค•े เคธे เคนो เคฐเคนी เคนै।

(เค–) เคšुเคจाเคต เค†เคฏोเค— เค•ो เค‡เคธ เคฎाเคฎเคฒे เคฎें เคœाँเคš เค•เคฐเคจी เคšाเคนिเค เคคเคฅा เคเคธे เคชเคฐ्เคšे เคฌांเคŸเคจे เคตाเคฒे เคฆเคฒ เคฏा เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ो เคฌเคฐ्เค–ाเคธ्เคค เค•เคฐ เคฆेเคจा เคšाเคนिเค।

(เค—) เคตเคนाँ เค•ेเคตเคฒ เคเค• เคนी เคšुเคจाเคต เค†เคฏोเค— เคนोเคจा เคšाเคนिเค เคœिเคธे เคฐाเคœเคจैเคคिเค• เคช्เคฐเคญाเคต เคธे เคฎुเค•्เคค เคนोเคจा เคšाเคนिเค เค”เคฐ เคชूเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เคšुเคจाเคต เค†เคฏोเคœिเคค เค•เคฐाเคจे เค•े เคฒिเค เคœिเคฎ्เคฎเคฆाเคฐ เคนोเคจा เคšाเคนिเค।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 10. เคญाเคฐเคค เคฎें เคšुเคจाเคตी เค—เคก़เคฌเคก़िเคฏों เคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เค•ुเค› เคฐिเคชोเคฐ्เคฆै เคฏเคนाँ เคฆी เค—เคˆ เคนैं। เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคฎाเคฎเคฒे เคฎें เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เค•ीเคœिเค। เค‡เคจ्เคนें เคฆूเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•्เคฏा เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै?

(เค•) เคšुเคจाเคต เค•ी เค˜ोเคทเคฃा เคนोเคคे เคนी เคฎंเคค्เคฐी เคฎเคนोเคฆเคฏ เคจे เคฌंเคฆ เคชเคก़ी เคšीเคจी เคฎिเคฒ เค•ो เคฆोเคฌाเคฐा เค–ोเคฒเคจे เค•े เคฒिเค เคตिเคค्เคคीเคฏ เคธเคนाเคฏเคคा เคฆेเคจे เค•ी เค˜ोเคทเคฃा เค•ी।

(เค–) เคตिเคชเค•्เคทी เคฆเคฒों เค•ा เค†เคฐोเคช เคฅा เค•ि เคฆूเคฐเคฆเคฐ्เคถเคจ เค”เคฐ เค†เค•ाเคถเคตाเคฃी เคชเคฐ เค‰เคจเค•े เคฌเคฏाเคจों เค”เคฐ เคšुเคจाเคต เค…เคญिเคฏाเคจ เค•ो เค‰เคšिเคค เคœเค—เคน เคจเคนीं เคฎिเคฒी।

(เค—) เคšुเคจाเคต เค†เคฏोเค— เค•ी เคœाँเคš เคธे เคเค• เคฐाเคœ्เคฏ เค•ी เคฎเคคเคฆाเคคा เคธूเคšी เคฎें 2 เคฒाเค– เคซเคฐ्เคœी เคฎเคคเคฆाเคคाเค“ं เค•े เคจाเคฎ เคฎिเคฒे।

(เค˜) เคเค• เคฐाเคœเคจैเคคिเค• เคฆเคฒ เค•े เค—ुंเคกे เคฌंเคฆूเค•ों เค•े เคธाเคฅ เค˜ूเคฎ เคฐเคนे เคฅे, เคฆूเคธเคฐी เคชाเคฐ्เคŸिเคฏों เค•े เคฒोเค—ों เค•ो เคฎเคคเคฆाเคจ เคฎें เคญाเค— เคฒेเคจे เคธे เคฐोเค• เคฐเคนे เคฅे เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐी เคชाเคฐ्เคŸी เค•ी เคšुเคจाเคตी เคธเคญाเค“ं เคชเคฐ เคนเคฎเคฒे เค•เคฐ เคฐเคนे เคฅे।

เค‰เคค्เคคเคฐः

(เค•) เคšीเคจी เคฎिเคฒ เค•ो เค†เคฐ्เคฅिเค• เคธเคนाเคฏเคคा เคฆेเคจे เค•ा เคตाเคฆा เค•เคฐเค•े เคฎंเคค्เคฐी เคฎเคนोเคฆเคฏ เคจे เคเค• เคจीเคคिเค—เคค เคซैเคธเคฒे เค•ी เค˜ोเคทเคฃा เค•ी เคนै। เคฏเคน เคธเคนी เคจเคนीं เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เคšुเคจाเคตों เค•ी เค˜ोเคทเคฃा เคนोเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคจीเคคिเค—เคค เคซैเคธเคฒे เค•ी เค˜ोเคทเคฃा เคจเคนीं เค•ी เคœा เคธเค•เคคी। เคฎंเคค्เคฐी เค•ो เคšुเคจाเคต เคฒเคก़เคจे เค•ी เค…เคจुเคฎเคคि เคจเคนीं เคฆी เคœाเคจी เคšाเคนिเค।

(เค–) เคตिเคชเค•्เคทी เคฆเคฒ เค•े เคฌเคฏाเคจों เคเคตं เคšुเคจाเคต เค…เคญिเคฏाเคจ เค•ो เคฆूเคฐเคฆเคฐ्เคถเคจ เคคเคฅा เค†เค•ाเคถเคตाเคฃी เคชเคฐ เค‰เคšिเคค เคธ्เคฅाเคจ เคจ | เคฆेเค•เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เค…เคชเคจी เคธ्เคฅिเคคि เค•ा เคฆुเคฐूเคชเคฏोเค— เค•िเคฏा เคนै। เค‡เคธเค•े เคช्เคฐเคค्เคฏुเคค्เคคเคฐ เคฎें เคตिเคชเค•्เคท เค•ो เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคฎीเคกिเคฏा เคฎें เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคธเคฎเคฏ เคฎिเคฒเคจा เคšाเคนिเค।

(เค—) เคซเคฐ्เคœी เคฎเคคเคฆाเคคाเค“ं เค•ी เคฎौเคœूเคฆเค—ी เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เค•ि เคฎเคคเคฆाเคคा เคธूเคšी เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เค…เคงिเค•ाเคฐिเคฏों เคจे เคšुเคจाเคตी เค—เคก़เคฌเคก़ी เค•ी เคคैเคฏाเคฐी เค•ी เคฅी। เคšुเคจाเคต เค†เคฏोเค— เค•ो เคฎเคคเคฆाเคคा เคธूเคšी เค•ी เคคैเคฏाเคฐी เค•ी เคฆेเค–เคญाเคฒ เค•เคฐเคจी เคšाเคนिเค।

(เค˜) เค—ुंเคกों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเค•े เคฐाเคœเคจैเคคिเค• เคฆเคฒों เคจे เค…เคชเคจे เคช्เคฐเคคिเคฆ्เคตंเคฆ्เคตिเคฏों เค•ो เคงเคฎเค•ाเคฏा เคนै। เคšुเคจाเคต เค†เคฏोเค— เค•ो เคฌंเคฆूเค•เคงाเคฐिเคฏों เค•ी เค—िเคฐเคซ्เคคाเคฐी เค•ा เค†เคฆेเคถ เคฆेเคจा เคšाเคนिเค เคคเคฅा เค‰เคธ เคฆเคฒ เค•ो เคšुเคจाเคตों เคธे เคฌเคฐ्เค–ाเคธ्เคค เค•เคฐ เคฆेเคจा เคšाเคนिเค।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 11. เคœเคฌ เคฏเคน เค…เคง्เคฏाเคฏ เคชเคข़ाเคฏा เคœा เคฐเคนा เคฅा เคคो เคฐเคฎेเคถ เค•เค•्เคทा เคฎें เคจเคนीं เค† เคชाเคฏा เคฅा। เค…เค—เคฒे เคฆिเคจ เค•เค•्เคทा เคฎें เค†เคจे เค•े เคฌाเคฆ เค‰เคธเคจे เค…เคชเคจे เคชिเคคाเคœी เคธे เคธुเคจी เคฌाเคคों เค•ो เคฆोเคนเคฐाเคฏा। เค•्เคฏा เค†เคช เคฐเคฎेเคถ เค•ो เคฌเคคा เคธเค•เคคे เคนैं เค•ि เค‰เคธเค•े เค‡เคจ เคฌเคฏाเคจों เคฎें เค•्เคฏा เค—เคก़เคฌเคก़ी เคนै?

(เค•) เค”เคฐเคคें เค‰เคธी เคคเคฐเคน เคตोเคŸ เคฆेเคคी เคนैं เคœैเคธा เคชुเคฐुเคท เค‰เคจเคธे เค•เคนเคคे เคนैं เค‡เคธเคฒिเค เค‰เคจเค•ो เคฎเคคाเคงिเค•ाเคฐ เคฆेเคจे เค•ा เค•ोเคˆ เคฎเคคเคฒเคฌ เคจเคนीं เคนै।

(เค–) เคชाเคฐ्เคŸी-เคชॉเคฒिเคŸिเค•्เคธ เคธे เคธเคฎाเคœ เคฎें เคคเคจाเคต เคชैเคฆा เคนोเคคा เคนै। เคšुเคจाเคต เคฎें เคธเคฌเค•ी เคธเคนเคฎเคคि เคตाเคฒा เคซैเคธเคฒा เคนोเคจा เคšाเคนिเค, เคช्เคฐเคคिเคฆ्เคตंเคฆ्เคตिเคคा เคจเคนीं เคนोเคจी เคšाเคนिเค।

(เค—) เคธिเคฐ्เคซ เคธ्เคจाเคคเค•ों เค•ो เคนी เคšुเคจाเคต เคฒเคก़เคจे เค•ी เค‡เคœाเคœเคค เคนोเคจी เคšाเคนिเค।

เค‰เคค्เคคเคฐः

(เค•) เคฏเคน เค•เคฅเคจ เค—เคฒเคค เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เค—ुเคช्เคค เคฎเคคเคฆाเคจ เค•ी เคจीเคคि เคฏเคน เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐเคคी เคนै เค•ि เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคฎเคคเคฆाเคคा เคœिเคธे เคšाเคนे เค‰เคธे เค…เคชเคจा เคตोเคŸ เคฆे เคธเค•เคคा/เคธเค•เคคी เคนै। เคฎเคนिเคฒाเคँ เค…เคชเคจा เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคธ्เคตเคฏं เคฒेเคจे เคคเคฅा เค…เคชเคจी เคชเคธंเคฆ เค•े เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ा เคšเคฏเคจ เค•เคฐเคจे เคฎें เคชूเคฐ्เคฃเคคः เคธเค•्เคทเคฎ เคนैं।

(เค–) เคฏเคน เคธเคš เคนै เค•ि เคฆเคฒเค—เคค เคฐाเคœเคจीเคคि เคธเคฎाเคœ เคฎें เคคเคจाเคต เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคจเคคी เคนै, เค•िเคจ्เคคु เคฏเคน เค•เคนเคจा เค—เคฒเคค เคนै เค•ि เคšुเคจाเคต เคฎें เคธเคฌเค•ी เคธเคนเคฎเคคि เคตाเคฒे เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคนोเคจे เคšाเคนिเค। เคฐाเคœเคจीเคคि เคฎें เคช्เคฐเคคिเคฆ्เคตंเคฆ्เคตिเคคा เคฒोเค—ों เค•े เคฒिเค เค…เคš्เค›ी เคธिเคฆ्เคง เคนोเคคी เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เคฐाเคœเคจेเคคा เค…เคชเคจे-เค…เคชเคจे เคตाเคฆे เคจिเคญाเคจे เคฎें เคเค• เคฆूเคธเคฐे เคธे เคฎुเค•ाเคฌเคฒा เค•เคฐเคคे เคนैं। เคนो เคธเค•เคคा เคนै เค•ि เคตे เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐ เคจ เคนों, เค•िเคจ्เคคु เค‰เคจ्เคนें เคฏเคน เคชเคคा เคนोเคคा เคนै เค•ि เคจिเคฐ्เคตाเคšिเคค เคนोเคจे เค•े। เคฒिเค เค‰เคจ्เคนें เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจा เคชเคก़ेเค—ा।

(เค—) เคฒोเค—ों เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคाเค“ं เค•ो เคธเคฎเคเคจे เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เคนिเคคों เค•ा เคช्เคฐเคคिเคจिเคงिเคค्เคต เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคถैเค•्เคทिเค• เคฏोเค—्เคฏเคคा เคนोเคจा เค…เคจिเคตाเคฐ्เคฏ เคจเคนीं เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฐाเคœเคจेเคคाเค“ं เค•ो เคธ्เคจाเคคเค• เคนोเคจा เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคจเคนीं เคนै।

0 comments: