NCERT Solutions for Class 9 Social Science History Chapter 4 Forest Society and Colonialism (Hindi Medium)
These Solutions are part of NCERT Solutions for Class 9 Social Science in Hindi Medium. Here we have given NCERT Solutions for Class 9 Social Science History Chapter 4 Forest Society and Colonialism.
เคช्เคฐเคถ्เคจ เค เคญ्เคฏाเคธ
เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค เคธे
เคช्เคฐเคถ्เคจ 1. เคเคชเคจिเคตेเคถिเค เคाเคฒ เคे เคตเคจ เคช्เคฐเคฌंเคงเคจ เคฎें เคเค เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจों เคจे เคเคจ เคธเคฎूเคนों เคो เคैเคธे เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคिเคฏा :
(เค) เคूเคฎ เคेเคคी เคเคฐเคจे เคตाเคฒों เคो
(เค) เคुเคฎंเคคू เคเคฐ เคเคฐเคตाเคนा เคธเคฎुเคฆाเคฏों เคो
(เค) เคฒเคเคก़ी เคเคฐ เคตเคจ-เคเคค्เคชाเคฆों เคा เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคเคฐเคจे เคตाเคฒी เคंเคชเคจिเคฏों เคो
(เค) เคฌाเคाเคจ เคฎाเคฒिเคों เคो
(เค) เคถिเคाเคฐ เคेเคฒเคจे เคตाเคฒे เคฐाเคाเคं เคเคฐ เค ंเค्เคฐेเค เค เคซเคธเคฐों เคो
เคเคค्เคคเคฐः
(เค) เคूเคฎ เคेเคคी เคเคฐเคจे เคตाเคฒों เคो เคฌเคฒเคชूเคฐ्เคตเค เคตเคจों เคฎें เคเคจเคे เคเคฐों เคธे เคตिเคธ्เคฅाเคชिเคค เคเคฐ เคฆिเคฏा เคเคฏा। เคเคจ्เคนें เค เคชเคจे เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เคฌเคฆเคฒเคจे เคชเคฐ เคฎเคเคฌूเคฐ เคिเคฏा เคเคฏा เคเคฌเคि เคुเค เคจे เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เคा เคตिเคฐोเคง เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคฌเคก़े เคเคฐ เคोเคे เคตिเคฆ्เคฐोเคนों เคฎें เคญाเค เคฒिเคฏा।
(เค) เคเคจเคे เคฆैเคจिเค เคीเคตเคจ เคชเคฐ เคจเค เคตเคจ เคाเคจूเคจों เคा เคฌเคนुเคค เคฌुเคฐा เคช्เคฐเคญाเคต เคชเคก़ा। เคตเคจ เคช्เคฐเคฌंเคงเคจ เคฆ्เคตाเคฐा เคฒाเค เคเค เคฌเคฆเคฒाเคตों เคे เคाเคฐเคฃ เคจोเคฎเคก เคเคตं เคเคฐเคตाเคนा เคธเคฎुเคฆाเคฏ เคे เคฒोเค เคตเคจों เคฎें เคชเคถु เคจเคนीं เคเคฐा เคธเคเคคे เคฅे, เคंเคฆเคฎूเคฒ เคต เคซเคฒ เคเคเคค्เคฐ เคจเคนीं เคเคฐ เคธเคเคคे เคฅे เคเคฐ เคถिเคाเคฐ เคคเคฅा เคฎเคเคฒी เคจเคนीं เคชเคเคก़ เคธเคเคคे เคฅे। เคฏเคน เคธเคฌ เคैเคฐเคाเคจूเคจी เคोเคทिเคค เคเคฐ เคฆिเคฏा เคเคฏा เคฅा। เคเคธเคे เคซเคฒเคธ्เคตเคฐूเคช เคเคจ्เคนें เคฒเคเคก़ी เคोเคฐी เคเคฐเคจे เคो เคฎเคเคฌूเคฐ เคนोเคจा เคชเคก़เคคा เคเคฐ เคฏเคฆि เคชเคเคก़े เคाเคคे เคคो เคเคจ्เคนें เคตเคจ เคฐเค्เคทเคों เคो เคूเคธ เคฆेเคจी เคชเคก़เคคी। เคเคจเคฎें เคธे เคुเค เคธเคฎुเคฆाเคฏों เคो เค เคชเคฐाเคงी เคเคฌीเคฒे เคญी เคเคนा เคाเคคा เคฅा।
(เค) เคเคจ्เคจीเคธเคตीं เคธเคฆी เคे เคช्เคฐाเคฐंเคญ เคคเค เคंเค्เคฒैเคฃ्เคก เคฎें เคฌเคฒूเคค เคे เคตเคจ เคฒुเคช्เคค เคนोเคจे เคฒเคे เคฅे เคिเคธเคจे เคถाเคนी เคจौเคธेเคจा เคे เคฒिเค เคฒเคเคก़ी เคी เคเคชूเคฐ्เคคि เคी เคिเคฒ्เคฒเคค เคชैเคฆा เคเคฐ เคฆी। 1820 เคคเค เค ंเค्เคฐेเคी เคोเคी เคฆเคธ्เคคे เคญाเคฐเคค เคी। เคตเคจ-เคธंเคชเคฆा เคा เค เคจ्เคตेเคทเคฃ เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคญेเคे เคเค। เคเค เคฆเคถเค เคे เค ंเคฆเคฐ เคฌเคก़ी เคธंเค्เคฏा เคฎें เคชेเคก़ों เคो เคाเค เคกाเคฒा เคเคฏा เคเคฐ เคฌเคนुเคค เค เคงिเค เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เคฒเคเคก़ी เคा เคญाเคฐเคค เคธे เคจिเคฐ्เคฏाเคค เคिเคฏा เคเคฏा। เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคชूเคฐ्เคฃเคคเคฏा เคธเคฐเคाเคฐी เค เคงिเคจिเคฏเคฎ เคे เค ंเคคเคฐ्เคเคค เคธंเคाเคฒिเคค เคिเคฏा เคाเคคा เคฅा। เคฌ्เคฐिเคिเคถ เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เคจे เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคंเคชเคจिเคฏों เคो เคตिเคถेเคท เค เคงिเคाเคฐ เคฆिเค เคि เคตे เคนी เคुเค เคจिเคถ्เคिเคค เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคตเคจ्เคฏ เคเคค्เคชाเคฆों เคฎें เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคเคฐ เคธเคेंเคे। เคฒเคเคก़ी/ เคตเคจ्เคฏ เคเคค्เคชाเคฆों เคा เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคเคฐเคจे เคตाเคฒी เคुเค เคंเคชเคจिเคฏों เคे เคฒिเค เคฏเคน เคซाเคฏเคฆेเคฎंเคฆ เคธाเคฌिเคค เคนुเค। เคตे เค เคชเคจे เคซाเคฏเคฆे เคे เคฒिเค เค ंเคงाเคงुंเคง เคตเคจ เคाเคเคจे เคฎें เคฒเค เคเค।
(เค) เคฏूเคฐोเคช เคฎें เคเคจ เคตเคธ्เคคुเคं เคी เคฌเคข़เคคी เคฎाँเค เคो เคชूเคฐा เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคช्เคฐाเคृเคคिเค เคตเคจों เคे เคฌเคก़े เค्เคทेเคค्เคฐों เคो เคाเคฏ, เคॉเคซी, เคฐเคฌเคก़ เคे เคฌाเคाเคจों เคे เคฒिเค เคธाเคซ เคเคฐ เคฆिเคฏा เคเคฏा। เคเคชเคจिเคตेเคถी เคธเคฐเคाเคฐ เคจे เคตเคจों เคชเคฐ เค เคงिเคाเคฐ เคเคฐ เคฒिเคฏा เคเคฐ เคเคจเคे เคฌเคก़े เค्เคทेเคค्เคฐों เคो เคเคฎ เคीเคฎเคค เคชเคฐ เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคฌाเค เคฒเคाเคจे เคตाเคฒों เคो เคฆे เคฆिเค। เคเคจ। เค्เคทेเคค्เคฐों เคी เคฌाเคก़เคฌंเคฆी เคเคฐ เคฆी เคเค เคเคฐ เคตเคจों เคो เคธाเคซ เคเคฐเคे เคाเคฏ เคต เคॉเคซी เคे เคฌाเค เคฒเคा เคฆिเค เคเค। เคฌाเคाเคจ เคे เคฎाเคฒिเคों เคจे เคฎเคเคฆूเคฐों เคो เคฒंเคฌे เคธเคฎเคฏ เคคเค เคเคฐ เคตเคน เคญी เคเคฎ เคฎเคเคฆूเคฐी เคชเคฐ เคाเคฎ เคเคฐเคตा เคเคฐ เคฌเคนुเคค เคฒाเคญ เคเคฎाเคฏा। เคจเค เคตเคจ्เคฏ เคाเคจूเคจों เคे เคाเคฐเคฃ เคฎเคเคฆूเคฐ เคเคธเคा เคตिเคฐोเคง เคญी เคจเคนीं เคเคฐ เคธเคเคคे เคฅे เค्เคฏोंเคि เคฏเคนी เคเคจเคी เคเคीเคตिเคा เคเคฎाเคจे เคा เคเคเคฎाเคค्เคฐ เคเคฐिเคฏा เคฅा।
(เค) เคฌ्เคฐिเคिเคถ เคฒोเค เคฌเคก़े เคाเคจเคตเคฐों เคो เคเคคเคฐเคจाเค เคธเคฎเคเคคे เคฅे เคเคฐ เคเคจเคो เคตिเคถ्เคตाเคธ เคฅा เคि เคเคคเคฐเคจाเค เคाเคจเคตเคฐों
เคो เคฎाเคฐ เคเคฐ เคตे เคญाเคฐเคค เคो เคธเคญ्เคฏ เคฌเคจाเคँเคे। เคตे เคฌाเค, เคญेเคก़िเคฏे เคเคฐ เค เคจ्เคฏ เคฌเคก़े เคाเคจเคตเคฐों เคो เคฎाเคฐเคจे เคชเคฐ เคฏเคน เคเคน เคเคฐ เคเคจाเคฎ เคฆेเคคे เคฅे เคि เคตे เคिเคธाเคจों เคे เคฒिเค เคเคคเคฐा เคฅे। เคชเคฐिเคฃाเคฎเคธ्เคตเคฐूเคช เคเคคเคฐเคจाเค เคंเคเคฒी เคाเคจเคตเคฐों เคे เคถिเคाเคฐ เคो เคช्เคฐोเคค्เคธाเคนिเคค เคिเคฏा เคเคฏा เคैเคธे เคि เคฌाเค เคเคฐ เคญेเคก़िเคฏा เคเคฆि।
80,000 เคฌाเค, 1,50,000 เคคेंเคฆुเค เคเคฐ 2,00,000 เคญेเคก़िเค 1875 เคธे 1925 เคी เค เคตเคงि เคे เคฆौเคฐाเคจ เคเคจाเคฎ เคे เคฒिเค เคฎाเคฐ เคกाเคฒे เคเค।
เคธเคฐเคुเคा เคे เคฎเคนाเคฐाเค เคจे เคธเคจ् 1957 เคคเค เค เคेเคฒे เคนी 1,157 เคฌाเคों เคเคฐ 2,000 เคคेंเคฆुเคं เคा เคถिเคाเคฐ เคिเคฏा เคฅा। เคเค เค ंเค्เคฐेเคी เคช्เคฐเคถाเคธเค เคॉเคฐ्เค เคฏूเคฒ เคจे 400 เคฌाเคों เคा เคถिเคाเคฐ เคिเคฏा।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 2. เคฌเคธ्เคคเคฐ เคเคฐ เคाเคตा เคे เคเคชเคจिเคตेเคถिเค เคตเคจ เคช्เคฐเคฌंเคงเคจ เคฎें เค्เคฏा เคธเคฎाเคจเคคाเคँ เคนैं?
เคเคค्เคคเคฐः เคฌเคธ्เคคเคฐ เคฎें เคตเคจ เคช्เคฐเคฌंเคงเคจ เค ंเค्เคฐेเคों เคे เคนाเคฅों เคฎें เคเคฐ เคाเคตा เคฎें เคกเคों เคे เคนाเคฅों เคฎें เคฅा। เคिเคจ्เคคु เคฆोเคจों เคธเคฐเคाเคฐों เคा เคเคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคเค เคนी เคฅा।
เคฆोเคจों เคนी เคธเคฐเคाเคฐें เค เคชเคจी เคเคฐूเคฐเคคों เคे เคฒिเค เคฒเคเคก़ी เคाเคนเคคी เคฅीं เคเคฐ เคเคจ्เคนोंเคจे เค เคชเคจे เคเคाเคงिเคाเคฐ เคे เคฒिเค เคाเคฎ เคिเคฏा। เคฆोเคจों เคจे เคนी เค्เคฐाเคฎीเคฃों เคो เคुเคฎंเคคू เคेเคคी เคเคฐเคจे เคธे เคฐोเคा। เคฆोเคจों เคนी เคเคชเคจिเคตेเคถिเค เคธเคฐเคाเคฐों เคจे เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคธเคฎुเคฆाเคฏों เคो เคตिเคธ्เคฅाเคชिเคค เคเคฐเคे เคตเคจ्เคฏ เคเคค्เคชाเคฆों เคा เคชूเคฐ्เคฃ เคเคชเคฏोเค เคเคฐ เคเคจเคो เคชाเคฐंเคชเคฐिเค เคเคीเคตिเคा เคเคฎाเคจे เคธे เคฐोเคा।
เคฌเคธ्เคคเคฐ เคे เคฒोเคों เคो เคเคฐเค्เคทिเคค เคตเคจों เคฎें เคเคธ เคถเคฐ्เคค เคชเคฐ เคฐเคนเคจे เคฆिเคฏा เคเคฏा เคि เคตे เคฒเคเคก़ी เคा เคाเคฎ เคเคฐเคจे เคตाเคฒी เคंเคชเคจिเคฏों เคे เคฒिเค เคाเคฎ เคฎुเคซ्เคค เคฎें เคिเคฏा เคเคฐेंเคे। เคเคธी เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เคाเคฎ เคी เคฎाँเค เคाเคตा เคฎें เคฌ्เคฒैเคจ्เคกाँเคเคกिเคเคจ्เคธ्เคेเคจ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคे เค ंเคคเคฐ्เคเคค เคชेเคก़ เคाเคเคจे เคเคฐ เคฒเคเคก़ी เคขोเคจे เคे เคฒिเค เค्เคฐाเคฎीเคฃों เคธे เคी เคเค।
เคเคฌ เคฆोเคจों เคธ्เคฅाเคจों เคชเคฐ เคंเคเคฒी เคธเคฎुเคฆाเคฏों เคो เค เคชเคจी เคเคฎीเคจ เคोเคก़เคจी เคชเคก़ी เคคो เคตिเคฆ्เคฐोเคน เคนुเค เคिเคจ्เคนें เค ंเคคเคคः เคुเคเคฒ เคฆिเคฏा เคเคฏा। เคिเคธ เคช्เคฐเคाเคฐ 1770 เคฎें เคाเคตा เคฎें เคเคฒंเค เคตिเคฆ्เคฐोเคน เคो เคฆเคฌा เคฆिเคฏा เคเคฏा เคเคธी เคช्เคฐเคाเคฐ 1910 เคฎें เคฌเคธ्เคคเคฐ เคा เคตिเคฆ्เคฐोเคน เคญी เค เค्เคฐेเคों เคฆ्เคตाเคฐा เคुเคเคฒ เคฆिเคฏा เคเคฏा।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 3. เคธเคจ् 1880 เคธे 1920 เคे เคฌीเค เคญाเคฐเคคीเคฏ เคเคชเคฎเคนाเคฆ्เคตीเคช เคे เคตเคจाเค्เคाเคฆिเคค เค्เคทेเคค्เคฐ เคฎें 97 เคฒाเค เคนेเค्เคेเคฏเคฐ เคी เคिเคฐाเคตเค เคเคฏी। เคชเคนเคฒे เคे 10.86 เคเคฐोเคก़ เคนेเค्เคेเคฏเคฐ เคธे เคเคเคเคฐ เคฏเคน เค्เคทेเคค्เคฐ 9.89 เคเคฐोเคก़ เคนेเค्เคेเคฏเคฐ เคฐเคน เคเคฏा เคฅा। เคเคธ เคिเคฐाเคตเค เคฎें เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคाเคฐเคों เคी เคญूเคฎिเคा เคฌเคคाเคँ
(เค) เคฐेเคฒเคตे
(เค) เคเคนाเค़ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ
(เค) เคृเคทि เคตिเคธ्เคคाเคฐ
(เค) เคต्เคฏाเคตเคธाเคฏिเค เคेเคคी
(เค) เคाเคฏ-เคॉเคซी เคे เคฌเคाเคจ
(เค) เคเคฆिเคตाเคธी เคเคฐ เคिเคธाเคจ
เคเคค्เคคเคฐः
(เค) 1850 เคฎें เคฐेเคฒเคตे เคे เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคจे เคเค เคจเค เคฎाँเค เคो เคเคจ्เคฎ เคฆिเคฏा। เคเคชเคจिเคตेเคถिเค เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคเคตं เคถाเคนी เคธैเคจिเค เคुเคเคก़िเคฏों เคे เคเคตाเคเคฎเคจ เคे เคฒिเค เคฐेเคฒเคตे เคเคตเคถ्เคฏเค เคฅा। เคฐेเคฒ เคे เคंเคเคจ เคเคฒाเคจे เคे เคฒिเค เคंเคงเคจ เคे เคคौเคฐ เคชเคฐ เคเคตं เคฐेเคฒเคตे เคฒाเคเคจ เคฌिเคाเคจे เคे เคฒिเค เคธ्เคฒीเคชเคฐ (เคฒเคเคก़ी เคे เคฌเคจे เคนुเค) เคो เคि เคชเคเคฐिเคฏों เคो เคเคจเคी เคเคเคน เคชเคฐ เคฌเคจाเค เคฐเคเคจे เคे เคฒिเค เคเคตเคถ्เคฏเค เคฅे, เคธเคญी เคे เคฒिเค เคฒเคเคก़ी เคाเคนिเค เคฅी। 1860 เคे เคฆเคถเค เคे เคฌाเคฆ เคธे เคฐेเคฒเคตे เคे เคाเคฒ เคฎें เคคेเคी เคธे เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคนुเค। เคैเคธे-เคैเคธे เคฐेเคฒเคตे เคชเคเคฐिเคฏों เคा เคญाเคฐเคค เคฎें เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคนुเค, เค เคงिเคाเคงिเค เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เคชेเคก़ เคाเคे เคเค। 1850 เคे เคฆเคถเค เคฎें เค เคेเคฒे เคฎเคฆ्เคฐाเคธ เคช्เคฐेเคธीเคกेंเคธी เคฎें เคธ्เคฒीเคชเคฐों เคे เคฒिเค 35,000 เคชेเคก़ เคธाเคฒाเคจा เคाเคे เคाเคคे เคฅे। เคเคตเคถ्เคฏเค เคธंเค्เคฏा เคฎें เคเคชूเคฐ्เคคि เคे เคฒिเค เคธเคฐเคाเคฐ เคจे เคจिเคी เค ेเคे เคฆिเค। เคเคจ เค ेเคेเคฆाเคฐों เคจे เคฌिเคจा เคธोเคे-เคธเคฎเคे เคชेเคก़ เคाเคเคจा เคถुเคฐू เคเคฐ เคฆिเคฏा เคเคฐ เคฐेเคฒ เคฒाเคเคจों เคे เคเคฐ्เคฆ-เคिเคฐ्เคฆ เคंเคเคฒ เคคेเคी เคธे เคाเคฏเคฌ เคนोเคจे เคฒเคे।
(เค) เคเคจ्เคจीเคธเคตीं เคธเคฆी เคे เคช्เคฐाเคฐंเคญ เคคเค เคंเค्เคฒैเคฃ्เคก เคฎें เคฌเคฒूเคค เคे เคंเคเคฒ เคाเคฏเคฌ เคนोเคจे เคฒเคे เคฅे เคिเคธเคจे เค ंเคคเคคः เคถाเคนी เคเคฒ เคธेเคจा เคे เคฒिเค เคฒเคเคก़ी เคी เคเคชूเคฐ्เคคि เคฎें เคธเคฎเคธ्เคฏा เคชैเคฆा เคเคฐ เคฆी। เคธเคฎुเคฆ्เคฐी เคเคนाเคों เคे เคฌिเคจा เคถाเคนी เคธเคค्เคคा เคो เคฌเคाเค เคเคตं เคฌเคจाเค เคฐเคเคจा เคเค िเคจ เคนो เคเคฏा เคฅा। เคเคธเคฒिเค, 1820 เคคเค เค ंเค्เคฐेเคी เคोเคी เคฆเคธ्เคคे เคญाเคฐเคค เคी เคตเคจ-เคธंเคชเคฆा เคा เค เคจ्เคตेเคทเคฃ เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคญेเคे เคเค। เคเค เคฆเคถเค เคे เค ंเคฆเคฐ เคฌเคก़ी เคธंเค्เคฏा เคฎें เคชेเคก़ों เคो เคाเค เคกाเคฒा เคเคฏा เคเคฐ เคฌเคนुเคค เค เคงिเค เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เคฒเคเคก़ी เคो เคญाเคฐเคค เคธे เคจिเคฐ्เคฏाเคค เคिเคฏा เคเคฏा।
(เค) เคเคจ्เคจीเคธเคตीं เคธเคฆी เคे เคช्เคฐाเคฐंเคญ เคฎें เคเคชเคจिเคตेเคถिเค เคธเคฐเคाเคฐ เคจे เคธोเคा เคि เคตเคจ เค เคจुเคค्เคชाเคฆเค เคฅे। เคตเคจों เคी เคญूเคฎि เคो เคต्เคฏเคฐ्เคฅ เคธเคฎเคा เคाเคคा เคฅा เคिเคธे เคुเคคाเค เคे เค เคงीเคจ เคฒाเคฏा เคाเคจा เคाเคนिเค เคคाเคि เคเคธ เคญूเคฎि เคธे เคฐाเคเคธ्เคต เคเคฐ เคृเคทि เคเคค्เคชाเคฆों เคो เคชैเคฆा เคिเคฏा เคा เคธเคเคคा เคฅा เคเคฐ เคเคธ เคคเคฐเคน เคฐाเค्เคฏ เคी เคเคฏ เคฎें เคฌเคข़ोเคคเคฐी เคी เคा เคธเคเคคी เคฅी। เคฏเคนी เคाเคฐเคฃ เคฅा เคि 1880 เคธे 1920 เคे เคฌीเค เคेเคคी เคฏोเค्เคฏ เคญूเคฎि เคे เค्เคทेเคค्เคฐเคซเคฒ เคฎें 67 เคฒाเค เคนेเค्เคेเคฏเคฐ เคी เคตृเคฆ्เคงि เคนुเค।
เคเคจ्เคจीเคธเคตीं เคธเคฆी เคฎें เคฌเคข़เคคी เคถเคนเคฐी เคเคจเคธंเค्เคฏा เคे เคฒिเค เคตाเคฃिเค्เคฏिเค เคซเคธเคฒों เคैเคธे เคि เคूเค, เคीเคจी, เคेเคนूँ। เคเคตं เคเคชाเคธ เคी เคฎाँเค เคฌเคข़ เคเค เคเคฐ เคเคฆ्เคฏोเคिเค เคเคค्เคชाเคฆเคจ เคे เคฒिเค เคเค्เคे เคฎाเคฒ เคी เคเคฐूเคฐเคค เคชเคก़ी। เคเคธเคฒिเค เค ंเคेเคों เคจे เคธीเคงे เคคौเคฐ เคชเคฐ เคตाเคฃिเค्เคฏिเค เคซเคธเคฒों เคो เคฌเคข़ाเคตा เคฆिเคฏा। เคเคธ เคช्เคฐเคाเคฐ เคญूเคฎि เคो เคुเคคाเค เคे เค ंเคคเคฐ्เคเคค เคฒाเคจे เคे เคฒिเค เคตเคจों เคो เคाเค เคฆिเคฏा เคเคฏा।
(เค) เคตाเคฃिเค्เคฏिเค เคตाเคจिเคी เคฎें เคช्เคฐाเคृเคคिเค เคตเคจों เคฎें เคฎौเคूเคฆ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เคชेเคก़ों เคो เคाเค เคฆिเคฏा เคเคฏा। เคช्เคฐाเคीเคจ เคตเคจों เคे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เคชेเคก़ों เคो เคเคชเคฏोเคी เคจเคนीं เคฎाเคจा เคเคฏा। เคเคจเคे เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคเค เคนी เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เคชेเคก़ เคธीเคงी เคฒाเคเคจ เคฎें เคฒเคाเค เคเค। เคเคจ्เคนें เคฌाเคाเคจ เคเคนा เคाเคคा เคนै। เคตเคจ เค เคงिเคाเคฐिเคฏों เคจे เคंเคเคฒों เคा เคธเคฐ्เคตेเค्เคทเคฃ เคिเคฏा, เคตिเคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เคชेเคก़ों เคे เค ंเคคเคฐ्เคเคค เคเคจे เคตाเคฒे เค्เคทेเคค्เคฐ เคा เคंเคเคฒเคจ เคिเคฏा เคเคฐ เคตเคจ เคช्เคฐเคฌंเคงเคจ เคे เคฒिเค เคाเคฐ्เคฏเคฏोเคเคจा เคฌเคจाเค। เคเคจ्เคนोंเคจे เคฏเคน เคญी เคคเคฏ เคिเคฏा เคि เคฌाเคाเคจ เคा เคिเคคเคจा เค्เคทेเคค्เคฐ เคช्เคฐเคคिเคตเคฐ्เคท เคाเคा เคाเค। เคเคจ्เคนें เคाเคे เคाเคจे เคे เคฌाเคฆ เคเคจเคा เคธ्เคฅाเคจ “เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅिเคค เคตเคจ เคฒเคाเค เคाเคจे เคฅे। เคเคाเค เคे เคฌाเคฆ เคाเคฒी เคเคฎीเคจ เคชเคฐ เคชुเคจः เคชेเคก़ เคฒเคाเค เคाเคจे เคฅे เคคाเคि เคुเค เคนी เคตเคฐ्เคทों เคฎें เคฏเคน เค्เคทेเคค्เคฐ เคชुเคจः เคเคाเค เคे เคฒिเค। เคคैเคฏाเคฐ เคนो เคाเค।
(เค) เคฏूเคฐोเคช เคฎें เคเคจ เคตเคธ्เคคुเคं เคी เคฌเคข़เคคी เคฎाँเค เคो เคชूเคฐा เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคช्เคฐाเคृเคคिเค เคตเคจों เคे เคฌเคก़े เค्เคทेเคค्เคฐों เคो เคाเคฏ, เคॉเคซी, เคฐเคฌเคก़ เคे เคฌाเคाเคจों เคे เคฒिเค เคธाเคซ เคเคฐ เคฆिเคฏा เคเคฏा। เคเคชเคจिเคตेเคถी เคธเคฐเคाเคฐ เคจे เคตเคจों เคชเคฐ เค เคงिเคाเคฐ เคเคฐ เคฒिเคฏा เคเคฐ เคเคจเคे เคฌเคก़े เค्เคทेเคค्เคฐों เคो เคเคฎ เคीเคฎเคค เคชเคฐ เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคฌाเค เคฒเคाเคจे เคตाเคฒों เคो เคฆे เคฆिเค। เคเคจ। เค्เคทेเคค्เคฐों เคी เคฌाเคก़เคฌंเคฆी เคเคฐ เคฆी เคเค เคเคฐ เคตเคจों เคो เคธाเคซ เคเคฐเคे เคाเคฏ เคต เคॉเคซी เคे เคฌाเค เคฒเคा เคฆिเค เคเค। เคฌाเคाเคจ เคे เคฎाเคฒिเคों เคจे เคฎเคเคฆूเคฐों เคो เคฒंเคฌे เคธเคฎเคฏ เคคเค เคเคฐ เคตเคน เคญी เคเคฎ เคฎเคเคฆूเคฐी เคชเคฐ เคाเคฎ เคเคฐเคตा เคเคฐ เคฌเคนुเคค เคฒाเคญ เคเคฎाเคฏा। เคुเคฎंเคคू เคेเคคी เคเคฐเคจे เคตाเคฒे เคเคฒे เคนुเค เคตเคจों เคी เคเคฎीเคจ เคชเคฐ เคฌीเค เคฌो เคฆेเคคे เคเคฐ เคชुเคจः เคชेเคก़ เคเคाเคคे। เคเคฌ เคฏे เคเคฒे เคाเคคे เคคो เคตเคจों เคी เคฆेเคเคญाเคฒ เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคोเค เคญी เคจเคนीं เคฌเคเคคा เคฅा, เคเค เคเคธी เคीเค เคो เคเคจ्เคนोंเคจे เค เคชเคจे เคชैเคคृเค เคाँเคต เคฎें เคช्เคฐाเคृเคคिเค เคฐूเคช เคธे เคी เคนोเคคी เคฅी।
(เค) เคตे เคธाเคฎाเคจ्เคฏเคคः เคुเคฎंเคคू เคेเคคी เคเคฐเคคे เคฅे เคिเคธเคฎें เคตเคจों เคे เคนिเคธ्เคธों เคो เคฌाเคฐी-เคฌाเคฐी เคธे เคाเคा เคเคตं เคเคฒाเคฏा เคाเคคा เคนै। เคฎाเคจเคธूเคจ เคी เคชเคนเคฒी เคฌเคฐเคธाเคค เคे เคฌाเคฆ เคฐाเค เคฎें เคฌीเค เคฌो เคฆिเค เคाเคคे เคนैं। เคฏเคน เคช्เคฐเค्เคฐिเคฏा เคตเคจों เคे เคฒिเค เคนाเคจिเคाเคฐเค เคฅी। เคเคธเคฎें เคนเคฎेเคถा เคंเคเคฒ เคी เคเค เคा เคเคคเคฐा เคฌเคจा เคฐเคนเคคा เคฅा,
เคช्เคฐเคถ्เคจ 4. เคฏुเคฆ्เคง เคธे เคंเคเคฒ เค्เคฏों เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคนोเคคे เคนैं?
เคเคค्เคคเคฐ: เคฏुเคฆ्เคงों เคธे เคตเคจों เคชเคฐ เคเค เคाเคฐเคฃों เคธे เคช्เคฐเคญाเคต เคชเคก़เคคा เคนै :
(เค) เคญाเคฐเคค เคฎें เคตเคจ เคตिเคญाเค เคจे เคฌ्เคฐिเคेเคจ เคी เคฒเคก़ाเค เคी เคเคตเคถ्เคฏเคเคคाเคं เคो เคชूเคฐा เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เค ंเคงाเคงुंเคง เคตเคจ เคाเคे। เคเคธ เค ंเคงाเคงुंเคง เคตिเคจाเคถ เคเคตं เคฐाเคท्เค्เคฐीเคฏ เคฒเคก़ाเค เคी เคเคตเคถ्เคฏเคเคคाเคं เคो เคชूเคฐा เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคตเคจों เคी เคเคाเค เคตเคจों เคो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคเคฐเคคी เคนै เค्เคฏोंเคि เคตे เคฌเคนुเคค เคคेเคी เคธे เคเคค्เคฎ เคนोเคคे เคนैं เคเคฌเคि เคฏे | เคฆोเคฌाเคฐा เคชैเคฆा เคนोเคจे เคฎें เคฌเคนुเคค เคธเคฎเคฏ เคฒेเคคे เคนैं।
(เค) เคाเคตा เคฎें เคाเคชाเคจिเคฏों เคे เคเคฌ्เคा เคเคฐเคจे เคธे เคชเคนเคฒे, เคกเคों เคจे ‘เคญเคธ्เคฎ เคเคฐ เคญाเคो เคจीเคคि เค เคชเคจाเค เคिเคธเคे เคคเคนเคค เคเคฐा เคฎเคถीเคจों เคเคฐ เคธाเคौเคจ เคे เคตिเคถाเคฒ เคฒเค्เค ों เคे เคขेเคฐ เคเคฒा เคฆिเค เคเค เคिเคธเคธे เคตे เคाเคชाเคจिเคฏों เคे เคนाเคฅ เคจ เคฒเคें। เคเคธเคे เคฌाเคฆ เคाเคชाเคจिเคฏों เคจे เคตเคจ्เคฏ-เค्เคฐाเคฎเคตाเคธिเคฏों เคो เคंเคเคฒ เคाเคเคจे เคे เคฒिเค เคฌाเคง्เคฏ เคเคฐเคे เคตเคจों เคा เค เคชเคจे เคฏुเคฆ्เคง เคाเคฐเคाเคจों เคे เคฒिเค เคจिเคฐ्เคฎเคฎเคคा เคธे เคฆोเคนเคจ เคिเคฏा। เคฌเคนुเคค เคธे เคाँเคต เคตाเคฒों เคจे เคเคธ เค เคตเคธเคฐ เคा เคฒाเคญ เคเค ा เคเคฐ เคंเคเคฒ เคฎें เค เคชเคจी เคेเคคी เคा เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคिเคฏा। เคฏुเคฆ्เคง เคे เคฌाเคฆ เคंเคกोเคจेเคถिเคฏाเค เคตเคจ เคธेเคตा เคे เคฒिเค เคเคจ เคเคฎीเคจों เคो เคตाเคชเคธ เคนाเคธिเคฒ เคเคฐ เคชाเคจा เคเค िเคจ เคฅा।
