NCERT Solutions for Class 9 Social Science History Chapter 8 Clothing: A Social History (Hindi Medium)
These Solutions are part of NCERT Solutions for Class 9 Social Science in Hindi Medium. Here we have given NCERT Solutions for Class 9 Social Science History Chapter 8 Clothing: A Social History.
เคช्เคฐเคถ्เคจ เค เคญ्เคฏाเคธ
เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค เคธे
เคช्เคฐเคถ्เคจ 1. เค เค ाเคฐเคนเคตीं เคถเคคाเคฌ्เคฆी เคฎें เคชोเคถाเค เคถैเคฒिเคฏों เคเคฐ เคธाเคฎเค्เคฐी เคฎें เคเค เคฌเคฆเคฒाเคตों เคे เค्เคฏा เคाเคฐเคฃ เคฅे?
เคเคค्เคคเคฐः เค เค ाเคฐเคนเคตीं เคถเคคाเคฌ्เคฆी เคฎें เคชोเคถाเค เคถैเคฒिเคฏों เคเคฐ เคธाเคฎเค्เคฐी เคฎें เคฌเคฆเคฒाเคต เคชूंเคीเคตाเคฆ เคे เคตिเคाเคธ เคเคตं เคตैเคถ्เคตीเคเคฐเคฃ เคे เคाเคฐเคฃ เคเคฏा เคฅा। เคเคฆ्เคฏोเคों เคฎें เคตृเคฆ्เคงि เคนुเค เคเคฐ เคเคชเคจिเคตेเคถเคตाเคฆ เคจे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคธंเคธ्เคृเคคिเคฏों เคเคตं เค्เคทेเคค्เคฐों เคे เคฒोเคों เคो เคเค เคธाเคฅ เคฒा เคเคก़ा เคिเคฏा। เคฒोเค เคฆूเคธเคฐी เคธंเคธ्เคृเคคिเคฏों เคฏा เคเคฒाเคों เคฎें เคเคชเคฒเคฌ्เคง เคธाเคฎเค्เคฐी เคต เคถैเคฒी เคो เคชเคธंเคฆ เคเคฐเคจे เคฒเคे เคฅे। เคชूเคฐे เคตिเคถ्เคต เคฎें เคชुเคฐुเคทों เคे เคชाเคถ्เคाเคค्เคฏ เคชเคฐिเคงाเคจों เคो เค เคชเคจाเคฏा เคाเคจे เคฒเคा।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 2. เคซ्เคฐांเคธ เคे เคธเคฎ्เคช्เคुเค เคฐी เคाเคจूเคจ เค्เคฏा เคฅे? ।
เคเคค्เคคเคฐः เคฎเคง्เคฏเคाเคฒीเคจ เคฏूเคฐोเคช เคฎें เคธเคฎाเค เคे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคตเคฐ्เคों เคชเคฐ เคชเคฐिเคงाเคจ-เคธंเคนिเคคाเคँ เคฒाเคू เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคธเคฎ्เคช्เคुเค เคฐी เคाเคจूเคจ เคฌเคจाเค เคाเคคे เคฅे เคिเคจเคा เคตिเคธ्เคคृเคค เคตเคฐ्เคฃเคจ เคिเคฏा เคाเคคा เคฅा। เคเคฐीเคฌ 1294 เคธे 1789 เคฎें เคซ्เคฐांเคธीเคธी เค्เคฐांเคคि เคคเค เคซ्เคฐांเคธ เคे เคฒोเคों เคธे เคเคฎ्เคฎीเคฆ เคी เคाเคคी เคฅी เคि เคตे เคธเคฎ्เคช्เคुเค เคฐी เคाเคจूเคจों เคा เคชाเคฒเคจ เคเคฐें। เคเคจ เคाเคจूเคจों เคा เคเคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธเคฎाเค เคे เคจिเคเคฒे เคตเคฐ्เคों เคे เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคชเคฐ เคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃ เคเคฐเคจा เคฅा। เคฏे เคाเคจूเคจ เคจिเคเคฒे เคตเคฐ्เคों เคฆ्เคตाเคฐा เคเคฐीเคฆे เคाเคจे เคตाเคฒे เคเคชเคก़ों เคी เคीเคฎเคค เคเคตं เคเคจเคा เคช्เคฐเคाเคฐ เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เคเคฐเคे เคเคจเคी เคीเคตเคจ เคถैเคฒी เคो เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เคเคฐเคจे เคा เคช्เคฐเคฏाเคธ เคเคฐเคคे เคฅे। เคเคชเคก़े เคी เคธाเคฎเค्เคฐी เคญी, เคाเคจूเคจी เคฐूเคช เคธे เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เคी เคเค เคฅी। เคฏे เคाเคจूเคจ เคจिเคเคฒे เคตเคฐ्เค เคे เคฒोเคों เคो เคตिเคถेเคท เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เคเคชเคก़े เคชเคนเคจเคจे, เคตिเคถेเคท เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เคญोเคเคจ เคाเคจे เคต เคชेเคฏ เคชीเคจे, เคเคฐ เคुเค เคตिเคถेเคท เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคถिเคाเคฐ เคเคฐเคจे เคธे เคฐोเคเคคे เคฅे। เคจिเคเคฒे เคตเคฐ्เคों เคो เคเคฐ्เคฎाเคเคจ, เคซเคฐ, เคฐेเคถเคฎ, เคฎเคเคฎเคฒ เคฏा เคเคฐी เคी เคชोเคถाเค เคैเคธे เคฌेเคถเคीเคฎเคคी เคตเคธ्เคค्เคฐ เคชเคนเคจเคจे เคी เคฎเคจाเคนी เคฅी เคเคฐ เคเคจ्เคนें เคेเคตเคฒ เคถाเคนी เคाเคจเคฆाเคจ เคे เคฒोเค เคนी เคชเคนเคจ เคธเคเคคे เคฅे। เคेเคตเคฒ เคถाเคนी เคाเคจเคฆाเคจ เคे เคฒोเค เคนी เคฏे เคตเคธ्เคค्เคฐ เคชเคนเคจ เคธเคเคคे เคฅे।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 3. เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคชोเคถाเค เคธंเคนिเคคा เคเคฐ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคชोเคถाเค เคธंเคนिเคคा เคे เคฌीเค เคोเค เคฆो เค ंเคคเคฐ เคฌเคคाเคเค ।
เคเคค्เคคเคฐः

เคช्เคฐเคถ्เคจ 4. 1805 เคฎें เค ंเค्เคฐेเค เค เคซเคธเคฐ เคฌेंเคเคฎिเคจ เคนाเคเคจ เคจे เคฌंเคเคฒोเคฐ เคฎें เคฌเคจเคจे เคตाเคฒी เคीเค़ों เคी เคเค เคธूเคी เคฌเคจाเค เคฅी, เคिเคธเคฎें เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคเคค्เคชाเคฆ เคญी เคถाเคฎिเคฒ เคฅे :
เค เคฒเค-เค เคฒเค เคिเคธ्เคฎ เคเคฐ เคจाเคฎ เคตाเคฒे เคเคจाเคจा เคเคชเคก़े।
เคฎोเคी เคींเค
เคฎเคเคฎเคฒ
เคฐेเคถเคฎी เคเคชเคก़े
เคเคค्เคคเคฐ: เคธ्เคตเคฆेเคถी เคंเคฆोเคฒเคจ เคจे เคฒोเคों เคे เคฆिเคฒों เคฎें เคो เคฆेเคถเคญเค्เคคि เคी เคญाเคตเคจा เคเคाเค เคฅी เคเคธเคे เคाเคฐเคฃ เคเคชเคฐ เคฆी เคเค เคธूเคी เคฎें เคธे เคฐेเคถเคฎ เคे เคเคชเคก़े เคช्เคฐเคฏोเค เคธे เคฌाเคนเคฐ เคเคฒे เคเค เคนोंเคे। เคฌ्เคฐिเคिเคถ เคถाเคธเคจ เคे เคช्เคฐเคคि เคฌเคข़เคคे เคตिเคฐोเคง เคो เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค 1905 เคฎें เคฒॉเคฐ्เคก เคเคฐ्เคเคจ เคจे เคฌंเคाเคฒ เคตिเคญाเคเคจ เคा เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒिเคฏा। เคเคธ เคเคฆเคฎ เคे เคช्เคฐเคค्เคฏुเคค्เคคเคฐ เคฎें เคธ्เคตเคฆेเคถी เคंเคฆोเคฒเคจ เคจे เคเคจ्เคฎ เคฒे เคฒिเคฏा। เคฒोเคों เคจे เคธเคญी เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เคฌ्เคฐिเคिเคถ เคธाเคฎाเคจ เคा เคฌเคนिเคท्เคाเคฐ เคเคฐเคจे เคा เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒिเคฏा। เคเคจ्เคนोंเคจे เคฎाเคिเคธ เคต เคธिเคเคฐेเค เคैเคธे เคธाเคฎाเคจ เคे เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคे เคฒिเค เคธ्เคตเคฏं เคे เคเคฆ्เคฏोเค เคงเคจ्เคงे เคธ्เคฅाเคชिเคค เคเคฐ เคฒिเค। เคाเคฆी เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคฆेเคถเคญเค्เคคि เคे เคฒिเค เคเคฐ्เคค्เคคเคต्เคฏ เคฌเคจ เคเคฏा। เคฎเคนिเคฒाเคं เคจे เค เคชเคจे เคฐेเคถเคฎी เคเคชเคก़े เคต เคाँเค เคी เคूเคก़िเคฏाँ เคซेंเค เคฆी เคเคฐ เคธाเคฆी เคถंเค เคी เคूเคก़िเคฏाँ เคงाเคฐเคฃ เคเคฐเคจे เคฒเคीं।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 5. เคเคจ्เคจीเคธเคตीं เคธเคฆी เคे เคญाเคฐเคค เคฎें เคเคฐเคคें เคชเคฐंเคชเคฐाเคเคค เคเคชเคก़े เค्เคฏों เคชเคนเคจเคคी เคฐเคนीं เคเคฌเคि เคชुเคฐुเคท เคชเคถ्เคिเคฎी เคเคชเคก़े เคชเคนเคจเคจे เคฒเคे เคฅे? เคเคธเคธे เคธเคฎाเค เคฎें เคเคฐเคคों เคी เคธ्เคฅिเคคि เคे เคฌाเคฐे เคฎें เค्เคฏा เคชเคคा เคเคฒเคคा เคนै?
เคเคค्เคคเคฐ: เคญाเคฐเคค เคे เคธ्เคตाเคญाเคตिเค เคธाเคฎाเคिเค เคเคตं เคชाเคฐंเคชเคฐिเค เคฐिเคตाเคों เคे เคเคฒเคคे เคเคจ्เคจीเคธเคตीं เคธเคฆी เคे เคญाเคฐเคค เคฎें เคเคฐเคคें เคชเคฐंเคชเคฐाเคเคค เคเคชเคก़े เคชเคนเคจเคจे เคो เคฌाเคง्เคฏ เคฅीं เคเคฌเคि เคชुเคฐुเคท เคชเคถ्เคिเคฎी เคเคชเคก़े เคชเคนเคจเคจे เคฒเคे เคฅे। เคนเคฎाเคฐा เคธเคฎाเค เคฎुเค्เคฏเคคः เคชुเคฐुเคท เคช्เคฐเคงाเคจ เคนै เคเคฐ เคฎเคนिเคฒाเคं เคธे เค เคชेเค्เคทा เคी เคाเคคी เคนै เคि เคตे เคชाเคฐिเคตाเคฐिเค เคธเคฎ्เคฎाเคจ เคो เคฌเคจाเค เคฐเคें। เคเคจเคธे เคธुเคถीเคฒ เคเคตं เค เค्เคी เคृเคนिเคฃी เคฌเคจเคจे เคी เค เคชेเค्เคทा เคी เคाเคคी เคฅी। เคตे เคชुเคฐुเคทों เคैเคธे เคตเคธ्เคค्เคฐ เคจเคนीं เคชเคนเคจ เคธเคเคคी เคฅीं เคเคฐ เคเคธเคฒिเค, เคเคจ्เคนोंเคจे เคชाเคฐंเคชเคฐिเค เคชเคฐिเคงाเคจ เคชเคนเคจเคจा เคाเคฐी เคฐเคा। เคฏเคน เคธीเคงे เคคौเคฐ เคชเคฐ เคฎเคนिเคฒाเคं เคो เคธเคฎाเค เคฎें เคจिเคฎ्เคจ เคฆเคฐ्เคा เคนाเคธिเคฒ เคนोเคจे เคा เคธूเคเค เคนै।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 6. เคตिंเคธ्เคเคจ เคเคฐ्เคिเคฒ เคจे เคเคนा เคฅा เคि เคฎเคนाเคค्เคฎा เคांเคงी ‘เคฐाเคเคฆ्เคฐोเคนी เคฎिเคกिเคฒ เคेเคฎ्เคชเคฒ เคตเคीเคฒ’ เคธे เค़्เคฏाเคฆा เคुเค ‘เค เคงเคจंเคे เคซเคीเคฐ เคा เคฆिเคाเคตा เคเคฐ เคฐเคนे เคนैं। เคเคฐ्เคिเคฒ เคจे เคฏเคน เคตเค्เคคเคต्เคฏ เค्เคฏों เคฆिเคฏा เคเคฐ เคเคธเคธे เคฎเคนाเคค्เคฎा เคांเคงी เคी เคชोเคถाเค เคी เคช्เคฐเคคीเคाเคค्เคฎเค เคถเค्เคคि เคे เคฌाเคฐे เคฎें เค्เคฏा เคชเคคा เคเคฒเคคा เคนै।
เคเคค्เคคเคฐः เคฎเคนाเคค्เคฎा เคांเคงी เคे เคธाเคฎाเคिเค เคเคตं เคเคฐ्เคฅिเค เคฐूเคช เคธे เคตंเคिเคค เคฒोเคों เคे เคช्เคฐเคคि เคธเคนाเคจुเคญूเคคि เคช्เคฐเคเค เคเคฐเคจे เคนेเคคु เคเคจ्เคนीं เคैเคธी เคตेเคถเคญूเคทा เคงाเคฐเคฃ เคเคฐเคจ เคे เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคे เคช्เคฐเคคिเค्เคฐिเคฏाเคธ्เคตเคฐूเคช เคตिंเคธ्เคเคจ เคเคฐ्เคिเคฒ เคจे เคฎเคนाเคค्เคฎा เคांเคงी เคो ‘เคฐाเคเคฆ्เคฐोเคนी เคฎिเคกिเคฒ เคेเคฎ्เคชเคฒ เคตเคीเคฒ’ เคी เคธंเค्เคा เคฆे เคกाเคฒी เคเคฐ เคเคนा เคि เคตเคน เค เคฌ ‘เค เคงเคจंเคे เคซเคीเคฐ เคा เคฆिเคाเคตा เคเคฐ เคฐเคนे เคนैं। เคांเคงी เคी เคे เคชเคนเคจाเคตे เคी เคช्เคฐเคคीเคाเคค्เคฎเค เคถเค्เคคि เคเคธเคी เคธाเคฆเคी เคฎें เคฅी – เคตे เคเคฐीเคฌ เคे เคช्เคฐเคคि เคเคจเคा เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เคช्เคฐเคเค เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค, เคฌ्เคฐिเคिเคถ เคธाเคฎเค्เคฐी เคे เคฌเคนिเคท्เคाเคฐ เคो เคฌเคข़ाเคตा เคฆेเคจे เคे เคฒिเค เคเคตं เคงाเคฐ्เคฎिเค เคเคตं เคाเคคिเคเคค เคญेเคฆเคญाเคต เคฎिเคाเคจे เคे เคฒिเค เคเคธเคा เคช्เคฐเคฏोเค เคเคฐเคจा เคाเคนเคคे เคฅे। เคฎเคนाเคค्เคฎा เคाँเคงी เคจे เคเคชเคก़े เคो เคฌ्เคฐिเคिเคถ เคถाเคธเคจ เคे เคตिเคฐुเคฆ्เคง เคช्เคฐเคคीเคाเคค्เคฎเค เคนเคฅिเคฏाเคฐ เคे เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคฏोเค เคिเคฏा। เคเคจ्เคนोंเคจे เคฏเคน เคตेเคถเคญूเคทा เคเคธเคฒिเค เค เคชเคจाเค เค्เคฏोंเคि เคตे เคฆेเคถ เคे เค เคธंเค्เคฏ เคฒोเคों เคैเคธी เคธाเคฆी เคเคตं เคเคฐीเคฌ เคीเคตเคจเคถैเคฒी เค เคชเคจाเคจा เคाเคนเคคे เคฅे เคตिเคถेเคทเคคः เคเคจ เคเคฐीเคฌ เคिเคธाเคจों เคी เคो เคเค เคฒंเคोเคी เคต เคเค เคाเคฆเคฐ เคे เค เคคिเคฐिเค्เคค เคुเค เคญी เคจเคนीं เคुเคा เคธเคเคคे। เคฏเคน เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธंเคธाเคงเคจों เคे เค ंเค्เคฐเคों เคฆ्เคตाเคฐा เคिเค เคा เคฐเคนे เคถोเคทเคฃ เคे เคตिเคฐोเคงเคธ्เคตเคฐूเคช เคญी เคฅा।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 7. เคธเคฎूเคे เคฐाเคท्เค्เคฐ เคो เคाเคฆी เคชเคนเคจाเคจे เคा เคांเคงीเคी เคा เคธเคชเคจा เคญाเคฐเคคीเคฏ เคเคจเคคा เคे เคेเคตเคฒ เคुเค เคนिเคธ्เคธों เคคเค เคนी เคธीเคฎिเคค เค्เคฏों เคฐเคนा?
เคเคค्เคคเคฐः เคฎเคนाเคค्เคฎा เคांเคงी เคे เคชूเคฐे เคฐाเคท्เค्เคฐ เคो เคाเคฆी เคชเคนเคจाเคจे เคे เคธ्เคตเคช्เคจ เคจे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคाเคฐเคฃों เคธे เคुเค เคนी เคตเคฐ्เค เคे เคฒोเคों เคो เคเคเคฐ्เคทिเคค เคिเคฏा।
(เค) เคฆाเคธเคคा เคธे เคฎुเค्เคคि เคจे เคธเคฆिเคฏों เคธे เคตंเคिเคค เคตเคฐ्เคों เคे เคฒिเค เคจเค เคฆ्เคตाเคฐ เคोเคฒ เคฆिเค : เคตे เคชเคถ्เคिเคฎी เคถैเคฒी เคे เคเคชเคก़ों เคे เคธाเคฅ เคช्เคฐเคฏोเค เคเคฐเคจा เคाเคนเคคे เคฅे เคคाเคि เคตेเคถเคญूเคทा เคธंเคฌंเคงी เคฐोเคเคोเค เค เคฌ เคเคจเคी เคเค्เคाเคं เคो เคจ เคฆเคฌाเค। เคเคจ्เคนोंเคจे เคธाเคฐ्เคตเคเคจिเค เคฎौเคों เคชเคฐ เคूเคคे-เคฎोเคे เคเคฐ เคฅ्เคฐी-เคชीเคธ เคธूเค เคชเคนเคจเคจा, เคช्เคฐाเคฐंเคญ เคเคฐ เคฆिเคฏा เคो เคि เคเคจเคी เคเคฐ เคธे เคเคค्เคฎเคธเคฎ्เคฎाเคจ เคा เคฐाเคเคจीเคคिเค เคตเค्เคคเคต्เคฏ เคฅा।
(เค) เค เคจ्เคฏ เคฒोเคों เคे เคฒिเค เคाเคฆी เคชเคนเคจเคจा เคฎเคนंเคाเค เคा เคธौเคฆा เคฅा เคเคฌเคि เคฎเคนिเคฒाเคं เคจे เคเคนा เคि เคตे 9 เคเค (เคฆเค्เคทिเคฃ เคญाเคฐเคค เคฎें เคธाเคก़ी เคी เคฎाเคจเค เคฒंเคฌाเค) เคी เคाเคฆी เคธे เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคธाเคก़ी เคจเคนीं เคชเคนเคจ เคธเคเคคी।
เคเคธเคฒिเค, เคฎเคนाเคค्เคฎा เคांเคงी เคे เคตिเคชเคฐीเคค เคเคธเคฒिเค เคฌाเคฌा เคธाเคนเคฌ เค ंเคฌेเคกเคเคฐ เคैเคธे เค เคจ्เคฏ เคฐाเคท्เค्เคฐเคตाเคฆिเคฏों เคจे เคชाเคถ्เคाเคค्เคฏ เคถैเคฒी เคा เคธूเค เคชเคนเคจเคจा เคเคญी เคจเคนीं เคोเคก़ा। เคธเคฐोเคिเคจी เคจाเคฏเคกू เคเคฐ เคเคฎเคฒा เคจेเคนเคฐू เคैเคธी เคฎเคนिเคฒाเคं เคญी เคนाเคฅ เคธे เคฌुเคจे เคธเคซेเคฆ, เคฎोเคे เคเคชเคก़ों เคी เคเคเคน เคฐंเคीเคจ เคต เคกिเคाเคเคจเคฆाเคฐ เคธाเคก़िเคฏाँ เคชเคนเคจเคคी เคฅीं।
