NCERT Solutions for Class 9 Social Science History Chapter 5 Pastoralists in the Modern World (Hindi Medium)



NCERT Solutions for Class 9 Social Science History Chapter 5 Pastoralists in the Modern World (Hindi Medium)



These Solutions are part of NCERT Solutions for Class 9 Social Science in Hindi Medium. Here we have given NCERT Solutions for Class 9 Social Science History Chapter 5 Pastoralists in the Modern World.

เคช्เคฐเคถ्เคจ เค…เคญ्เคฏाเคธ

เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค• เคธे

เคช्เคฐเคถ्เคจ 1. เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•ीเคœिเค เค•ि เค˜ुเคฎंเคคू เคธเคฎुเคฆाเคฏों เค•ो เคฌाเคฐ-เคฌाเคฐ เคเค• เคœเค—เคน เคธे เคฆूเคธเคฐी เคœเค—เคน เค•्เคฏों เคœाเคจा เคชเคก़เคคा เคนै? เค‡เคธ เคจिเคฐंเคคเคฐ เค†เคตाเค—เคฎเคจ เคธे เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ो เค•्เคฏा เคฒाเคญ เคนैं?

เค‰เคค्เคคเคฐः เค˜ुเคฎंเคคू เคธเคฎुเคฆाเคฏ เคฏा เค–ाเคจाเคฌเคฆोเคถ เคตे เคฒोเค— เคนैं เคœो เคเค• เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคŸिเค• เค•เคฐ เคจเคนीं เคฐเคนเคคे เค…เคชिเคคु เค…เคชเคจी เค†เคœीเคตिเค•ा เค•े เคฒिเค เคเค• เคธ्เคฅाเคจ เคธे เคฆूเคธเคฐे เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เค˜ूเคฎเคคे เคฐเคนเคคे เคนैं। เคนเคฎ เคœाเคจเคคे เคนैं เค•ि เค‰เคจเค•ा เคœीเคตเคจ เคฎुเค–्เคฏเคคः เค‰เคจเค•े เคชเคถुเค“ं เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคนै। เค•्เคฏोंเค•ि เคชूเคฐे เคตเคฐ्เคท เค•िเคธी เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เคชाเคจी เค”เคฐ เคšाเคฐा เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคจเคนीं। เคนो เคธเค•เคคा เคฅा, เค‡เคธเคฒिเค เค…เคชเคจे เคชเคถुเค“ं เค•े เคฒिเค เคชाเคจी เค”เคฐ เคšाเคฐा เค–ोเคœเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคจ्เคนें เค…เคชเคจे เคชเคถुเค“ं เค•े เคธाเคฅ เคเค• เคธ्เคฅाเคจ เคธे เคฆूเคธเคฐे เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคœाเคจा เคชเคก़เคคा เคฅा। เคœเคฌ เคคเค• เคเค• เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคšเคฐाเค—ाเคน เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคฐเคนเคคी, เคคเคฌ เคคเค• เคตे เค‰เคธ เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคฐเคนเคคे, เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เคตे เคจเค เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคšเคฒे เคœाเคคे।

เค‰เคจเค•ा เคจिเคฐंเคคเคฐ เค†เคตाเค—เคฎเคจ เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เค•ाเคฐเคฃों เคธे เคฒाเคญเคฆाเคฏเค• เคนै।

(เค•) เคฏเคน เคšเคฐाเค—ाเคนों เค•ो เคชुเคจः เคนเคฐा-เคญเคฐा เคนोเคจे เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เค…เคคि–เคšाเคฐเคฃ เคธे เคฌเคšाเคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเคคा เค•เคฐเคคा เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เคšเคฐाเค—ाเคนें เค…เคคिเคšाเคฐเคฃ เคเคตं เคฒंเคฌे เคช्เคฐเคฏोเค— เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฌंเคœเคฐ เคจเคนीं เคฌเคจเคคीं।

(เค–) เคฏเคน เคตिเคญिเคจ्เคจ เค•्เคทेเคค्เคฐों เค•ी เคšเคฐाเค—ाเคนों เค•े เคช्เคฐเคญाเคตเคถाเคฒी เคช्เคฐเคฏोเค— เคฎें เคธเคนाเคฏเคคा เค•เคฐเคคा เคนै।

(เค—) เคฏเคน เค–ाเคจाเคฌเคฆोเคถ เค•เคฌीเคฒों เค•ो เคฌเคนुเคค เคธे เค•ाเคฎ เคœैเคธे เค•ि เค–ेเคคी, เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคเคตं เคชเคถुเคชाเคฒเคจ เค•เคฐเคจे เค•ा เค…เคตเคธเคฐ | เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै।

(เค˜) เค‰เคจเค•े เคชเคถु เคฎृเคฆा เค•ो เค–ाเคฆ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเคคा เค•เคฐเคคे เคนैं।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 2. เค‡เคธ เคฌाเคฐे เคฎें เคšเคฐ्เคšा เค•ीเคœिเค เค•ि เค”เคชเคจिเคตेเคถिเค• เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เค•ाเคจूเคจ เค•्เคฏों เคฌเคจाเค? เคฏเคน เคญी เคฌเคคाเค‡เค เค•ि เค‡เคจ เค•ाเคจूเคจों เคธे เคšเคฐเคตाเคนों เค•े เคœीเคตเคจ เคชเคฐ เค•्เคฏा เค…เคธเคฐ เคชเคก़ा?


เคชเคฐเคคी เคญूเคฎि เคจिเคฏเคฎाเคตाเคฒी


เคตเคจ เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ


เค…เคชเคฐाเคงी เคœเคจเคœाเคคि เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ


เคšเคฐाเคˆ เค•เคฐ


เค‰เคค्เคคเคฐः

เคชเคฐเคคी เคญूเคฎि เคจिเคฏเคฎाเคตเคฒी : เค…ंเค—्เคฐेเคœ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคšเคฐाเค—ाเคนों เค•ी เค–ेเคคी เค•ी เคœเคฎीเคจ เค•ो เค…เคจुเคค्เคชाเคฆเค• เคฎाเคจเคคी เคฅी। เคฏเคฆि เคฏเคน เคญूเคฎि เคœुเคคाเคˆ เคฏोเค—्เคฏ เค•ृเคทि เคญूเคฎि เคฎें เคฌเคฆเคฒ เคฆी เคœाเค เคคो เค–ेเคคी เค•ा เค•्เคทेเคค्เคฐเคซเคฒ เคฌเคข़เคจे เคธे เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ी เค†เคฏ เคฎें เค”เคฐ เคฌเคข़ोเคคเคฐी เคนो เคธเค•เคคी เคฅी। เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ เคนी เค‡เคธเคธे เคœूเคŸ (เคชเคŸเคธเคจ), เค•เคชाเคธ, เค—ेเคนूं เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ เค–ेเคคिเคนเคฐ เคšीเคœों เค•े เค‰เคค्เคชाเคฆเคจ เคฎें เคญी เคตृเคฆ्เคงि เคนो เคœाเคคी เคœिเคจเค•ी เค‡ंเค—्เคฒैंเคก เคฎें เคฌเคนुเคค เค…เคงिเค• เคœเคฐूเคฐเคค เคฐเคนเคคी เคฅी। เคธเคญी เคšเคฐाเค—ाเคนों เค•ो เค…ंเค—्เคฐेเคœ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคชเคฐเคคी เคญूเคฎि เคฎाเคจเคคी เคฅी เค•्เคฏोंเค•ि เค‰เคธเคธे เค‰เคจ्เคนें เค•ोเคˆ เคฒเค—ाเคจ เคจเคนीं เคฎिเคฒเคคा เคฅा। เค‡เคธी เคฌाเคค เค•ो เคง्เคฏाเคจ เคฎें เคฐเค–เคคे เคนुเค เค‰เคจ्เคจीเคธเคตीं เคถเคคाเคฌ्เคฆी เค•े เคฎเคง्เคฏ เคธे เคฆेเคถ เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เคญाเค—ों เคฎें เคชเคฐเคคी เคญूเคฎि เคตिเค•ाเคธ เค•े เคฒिเค เคจिเคฏเคฎ เคฌเคจाเค เคœाเคจे เคฒเค—े। เค‡เคจ เคจिเคฏเคฎों เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เคธเคฐเค•ाเคฐ เค—ैเคฐ–เค–ेเคคिเคนเคฐ เคœเคฎीเคจ เค•ो เค…เคชเคจे เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฎें เคฒेเค•เคฐ เค•ुเค› เคตिเคถेเคท เคฒोเค—ों เค•ो เคธौंเคชเคจे เคฒเค—ी। เค‡เคจ เคฒोเค—ों เค•ो เคตिเคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เค›ूเคŸ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•ी เค—เคˆं เค”เคฐ เคเคธी เคญूเคฎि เคชเคฐ เค–ेเคคी เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคช्เคฐोเคค्เคธाเคนिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा। เค‡เคจเคฎें เคธे เค•ुเค› เคฒोเค—ों เค•ो เค‡เคธ เคจเคˆ เคœเคฎीเคจ เคชเคฐ เคฌเคธे เค—ाँเคต เค•ा เคฎुเค–िเคฏा เคฌเคจा เคฆिเคฏा เค—เคฏा। เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•เคฌ्เคœे เคฎें เคฒी เค—เคˆ เคœ्เคฏाเคฆाเคคเคฐ เคœเคฎीเคจ เคšเคฐाเค—ाเคนों เค•ी เคฅी เคœिเคจเค•ा เคšเคฐเคตाเคนे เคจिเคฏเคฎिเคค เคฐूเคช เคธे เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•िเคฏा เค•เคฐเคคे เคฅे। เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค–ेเคคी เค•े เคซैเคฒाเคต เคธे เคšเคฐाเค—ाเคน เคธिเคฎเคŸเคจे เคฒเค—े เคœिเคธเคจे เคšเคฐเคตाเคนों เค•े เคœीเคตเคจ เคชเคฐ เคฌเคนुเคค เคฌुเคฐा เคช्เคฐเคญाเคต เคกाเคฒा।

เคตเคจ เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ : เค‰เคจ्เคจीเคธเคตीं เคธเคฆी เค•े เคฎเคง्เคฏ เคคเค• เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคช्เคฐांเคคों เคฎें เคตिเคญिเคจ्เคจ เคตเคจ เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ เคฌเคจाเค เค—เค। เคœिเคธเค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคœंเค—เคฒों เค•ो เคฆो เคถ्เคฐेเคฃिเคฏों เคฎें เคฌाँเคŸ เคฆिเคฏा เค—เคฏा :

(เค•) เค†เคฐเค•्เคทिเคค เคตเคจ : เค•ुเค› เคœंเค—เคฒ เคœो เคตाเคฃिเคœ्เคฏिเค• เคฐूเคช เคธे เค•ीเคฎเคคी เคฒเค•เคก़ी เคœैเคธे เค•ि เคฆेเคตเคฆाเคฐ เคเคตं เคธाเคฒ เค•े เคชेเคก़ เคชैเคฆा เค•เคฐเคคे เคฅे เค‰เคจ्เคนें ‘เค†เคฐเค•्เคทिเคค’ เค˜ोเคทिเคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคฅा। เคšเคฐเคตाเคนों เค•ा เค‡เคจ เคœंเค—เคฒों เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เคตเคฐ्เคœिเคค เคฅा।

(เค–) เคธंเคฐเค•्เคทिเคค เคตเคจ : เค‡เคจ เคตเคจों เคฎें เคšเคฐเคตाเคนों เค•ो เค•ुเค› เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฆिเค เค—เค เคฅे เคฒेเค•िเคจ เค‰เคจเค•ी เค†เคตाเคœाเคนी เคชเคฐ เคซिเคฐ เคญी เคฌเคนुเคค เคธे เคช्เคฐเคคिเคฌंเคง เคฒเค—े เคนुเค เคฅे। เคšเคฐเคตाเคนों เค•ो เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เค…เคจुเคฎเคคि เคฒेเคจी เคชเคก़เคคी เคฅी। เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เค‡เคจ เคจिเคฏเคฎों เค•ो เค‡เคธเคฒिเค เคฒाเค—ू เค•िเคฏा เค•्เคฏोंเค•ि เคฏเคน เคธोเคšเคคी เคฅी เค•ि เค‡เคจเค•े เคชเคถु เคตเคจ เค•ी เคœเคฎीเคจ เคชเคฐ เคฎौเคœूเคฆ เค›ोเคŸे เคชौเคงों เค•ो เค•ुเคšเคฒ เคฆेเคคे เคนैं เค”เคฐ เค•ोंเคชเคฒों เค•ो เค–ा เคœाเคคे เคนैं। เค…เคฌ เคšเคฐเคตाเคนों เค•े เคฒिเค เค…เคชเคจे เคชเคถुเค“ं เค•ो เคตเคจ-เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคšเคฐाเคจा เคฌเคนुเคค เค•เค िเคจ เคนो เค—เคฏा। เค‰เคจเค•े เคชเคถुเค“ं เค•े เคฒिเค เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคšाเคฐा เค–ोเคœเคจा เคญी เค•เค िเคจ เคนो เค—เคฏा เคฅा। เคœंเค—เคฒों เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐเคจे เคธे เคชเคนเคฒे เค‰เคจ्เคนें เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เค…เคจुเคฎเคคि เคฒेเคจी เคชเคก़เคคी เคฅी เค”เคฐ เค…เค—เคฐ เคตे เคธเคฎเคฏ-เคธीเคฎा เค•ा เค‰เคฒ्เคฒंเค˜เคจ เค•เคฐเคคे เคฅे เคคो เค‰เคจ เคชเคฐ เคœुเคฐ्เคฎाเคจा เคฒเค—ा เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคฅा।

เค…เคชเคฐाเคงी เคœเคจเคœाเคคि เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ : เค…ंเค—्เคฐेเคœ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค–ाเคจाเคฌเคฆोเคถ เคฒोเค—ों เค•ो เคธंเคฆेเคน เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคฆेเค–เคคी เคฅी เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เค˜ुเคฎเค•्เค•เคก़เคชเคจ เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค‰เคจเค•ा เค…เคจाเคฆเคฐ เค•เคฐเคคी เคฅी। เคตे เค—ाँเคต- เค—ाँเคต เคœाเค•เคฐ เคฌेเคšเคจे เคตाเคฒे เค•ाเคฐीเค—เคฐों เคต เคต्เคฏाเคชाเคฐिเคฏों เค”เคฐ เค…เคชเคจे เคฐेเคตเคก़ เค•े เคฒिเค เคนเคฐ เคธाเคฒ เคจเค-เคจเค เคšเคฐाเค—ाเคนों เค•ी เคคเคฒाเคถ เคฎें เคฐเคนเคจे เคตाเคฒे, เคนเคฐ เคฎौเคธเคฎ เคฎें เค…เคชเคจी เคฐिเคนाเค‡เคถ เคฌเคฆเคฒ เคฒेเคจे เคตाเคฒे เคšเคฐเคตाเคนों เคชเคฐ เคฏเค•ीเคจ เคจเคนीं เค•เคฐ เคชाเคคे เคฅे। เค‡เคธเคฒिเค เค”เคชเคจिเคตेเคถिเค• เคธเคค्เคคा เค–ाเคจाเคฌเคฆोเคถ เค•เคฌीเคฒों เค•ो เค…เคชเคฐाเคงी เคฎाเคจเคคी เคฅी। 1871 เคฎें เค”เคชเคจिเคตेเคถिเค• เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เค…เคชเคฐाเคงी เคœเคจเคœाเคคि เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ (Criminal Tribes Act) เคชाเคฐिเคค เค•िเคฏा। เค‡เคธ เค•ाเคจूเคจ เคจे เคฆเคธ्เคคเค•ाเคฐों, เคต्เคฏाเคชाเคฐिเคฏों เค”เคฐ เคšเคฐเคตाเคนों เค•े เคฌเคนुเคค เคธाเคฐे เคธเคฎुเคฆाเคฏों เค•ो เค…เคชเคฐाเคงी เคธเคฎुเคฆाเคฏों เค•ी เคธूเคšी เคฎें เคฐเค– เคฆिเคฏा। เคตैเคง เคชเคฐเคฎिเคŸ เค•े เคฌिเคจा เคเคธे เคธเคฎुเคฆाเคฏों เค•ो เค‰เคจเค•े เค…เคงिเคธूเคšिเคค เค—ाँเคตों เคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคจे เค•ी เค…เคจुเคฎเคคि เคจเคนीं เคฅी। เค—्เคฐाเคฎ्เคฏ เคชुเคฒिเคธ เค‰เคจ เคชเคฐ เคจिเคฐंเคคเคฐ เคจเคœเคฐ เคฐเค–เคคी เคฅी।

เค‡เคธ เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ เคจे เค‰เคจ्เคนें เค•ुเคฆเคฐเคคी เค”เคฐ เคœเคจ्เคฎเคœाเคค เค…เคชเคฐाเคงी เค˜ोเคทिเคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा। เค‡เคธ เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ เค•े เคชเคฐिเคฃाเคฎเคธ्เคตเคฐूเคช เค–ाเคจाเคฌเคฆोเคถ เคธเคฎुเคฆाเคฏों เค•ो เค‰เคจเค•े เค…เคงिเคธूเคšिเคค เค—ाँเคตों เคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคจे เค•ी เค…เคจुเคฎเคคि เคจเคนीं เคฅी เค”เคฐ เค‰เคจ्เคนें เค•ुเค› เค–ाเคธ เค…เคงिเคธूเคšिเคค เค—ाँเคตों/เคฌเคธ्เคคिเคฏों เคฎें เคฌเคธ เคœाเคจे เค•ा เค†เคฆेเคถ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคฅा। เคฏเคน เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ เค‡เคจ เค–ाเคจाเคฌเคฆोเคถ เคธเคฎुเคฆाเคฏों เค•ी เค˜ुเคฎंเคคू เค•्เคฐिเคฏाเค“ं เคชเคฐ เคฌเคนुเคค เค˜ाเคคเค• เคช्เคฐเคนाเคฐ เคฅा।

เคšเคฐाเคˆ–เค•เคฐ : เค…ंเค—्เคฐेเคœ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เค‰เคจ्เคจीเคธเคตीं เคธเคฆी เค•े เคฎเคง्เคฏ เคฎें : เคšเคฐाเคˆ เค•เคฐ เค•ी เคถुเคฐूเค†เคค เค•ी। เคเคธा เค‡เคธเค•ा เคฐाเคœเคธ्เคต เคฌเคข़ाเคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा। เคญूเคฎि, เคจเคฆी เค•े เคœเคฒ, เคจเคฎเค•, เคต्เคฏाเคชाเคฐ เค•े เคธाเคฎाเคจ เค”เคฐ เคฏเคนाँ เคคเค• เค•ि เคชเคถुเค“ं เคชเคฐ เคญी เค•เคฐ เคฒเค—ा เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคฅा। เค•िเคธी เคšเคฐाเคˆ เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เค˜ुเคธเคจे เคธे เคชเคนเคฒे เค•िเคธी เคญी เคšเคฐเคตाเคนे เค•ो เค…เคชเคจा เคชाเคธ เคฆिเค–ाเคจा เคชเคก़เคคा เคฅा เค”เคฐ เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคชเคถु เค•े เคฒिเค เค•เคฐ เค…เคฆा เค•เคฐเคจा เคชเคก़เคคा เคฅा। เค‰เคธเค•े เคชเคถुเค“ं เค•ी เคธंเค–्เคฏा เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคฆा เค•िเคฏा เค—เคฏा เค•เคฐ เค‰เคธเค•े เคชाเคธ เคชเคฐ เค…ंเค•िเคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคฅा। 1850 เคธे 1880 เค•े เคฆเคถเค•ों เค•े เคฌीเคš เค•เคฐ เคเค•เคค्เคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เค…เคงिเค•ाเคฐों เค•ी เค ेเค•ेเคฆाเคฐों เคฎें เคฌोเคฒी เคฒเค—ा เคฆी เค—เคˆ। เคฏे เค ेเค•ेเคฆाเคฐ เคšเคฐเคตाเคนों เคธे เค…เคงिเค• เค•เคฐ เคตเคธूเคฒเคจे เค•ी เค•ोเคถिเคถ เค•เคฐเคคे เคฅे। 1880 เคคเค• เคธเคฐเค•ाเคฐ เคšเคฐเคตाเคนों เคธे เคธीเคงे เค•เคฐ เคตเคธूเคฒเคจे เคฒเค—े। เค…เคชเคจी เค†เคฏ เคฌเคข़ाเคจे เค•े เคฒिเค เค”เคชเคจिเคตेเคถिเค• เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคชเคถुเค“ं เคชเคฐ เคญी เค•เคฐ เคฒเค—ा เคฆिเค । เคชเคฐिเคฃाเคฎเคธ्เคตเคฐूเคช เคšเคฐเคตाเคนों เค•ो เคšเคฐाเค—ाเคนों เคฎें เคšเคฐเคจे เคตाเคฒे เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคœाเคจเคตเคฐ เค•े เคฒिเค เค•เคฐ เคฆेเคจा เคชเคก़เคคा เคฅा। เคšเคฐเคตाเคนों เค•ो เค‰เคš्เคš เคฆเคฐों เคชเคฐ เค•เคฐ เคฆेเคจे เค•ाเคฐเคฃ เคญी เคฌเคนुเคค เคจुเค•เคธाเคจ เคนोเคคा เคฅा เคœो เค•ि เค ेเค•ेเคฆाเคฐ เค…เคชเคจे เคจिเคœी เคฒाเคญ เค•े เคฒिเค เค‰เคจเคธे เคตเคธूเคฒ เค•เคฐเคคे เคฅे। เคฏเคน เค‰เคจเค•े เคฒिเค เคฌเคนुเคค เค…เคงिเค• เคจुเค•เคธाเคจเคฆाเคฏเค• เคธिเคฆ्เคง เคนुเคˆ।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 3. เคฎाเคธाเคˆ เคธเคฎुเคฆाเคฏ เค•े เคšเคฐाเค—ाเคน เค‰เคธเคธे เค•्เคฏों เค›िเคจ เค—เค? เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคคाเคँ।

เค‰เคค्เคคเคฐः เค…เคซ्เคฐीเค•ा เคฎें เค”เคชเคจिเคตेเคถिเค• เคถाเคธเคจ เคธ्เคฅाเคชिเคค เคนो เคœाเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฎाเคธाเคˆ เคธเคฎुเคฆाเคฏ เค•े เคšเคฐाเค—ाเคน เค‰เคธเคธे เค›िเคจ เค—เค। เค…ंเคคเคฐ्เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธीเคฎाเค“ं เคคเคฅा เคฌंเคฆिเคถों เคจे เค‰เคจเค•ी เคšเคฐเคตाเคนी เคเคตं เคต्เคฏाเคชाเคฐिเค• เคฆोเคจों เคนी เค—เคคिเคตिเคงिเคฏों เค•ो เคฌुเคฐी เคคเคฐเคน เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•िเคฏा।

เคฎाเคธाเคˆ เคธเคฎुเคฆाเคฏ เค•े เค…เคงिเค•เคคเคฐ เคšเคฐाเค—ाเคน เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค›िเคจ เค—เค เคœเคฌ เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคธाเคฎ्เคฐाเคœ्เคฏเคตाเคฆी เคถเค•्เคคिเคฏों เคจे เค…เคซ्เคฐीเค•ा เค•ो 1885 เคฎें เคตिเคญिเคจ्เคจ เค‰เคชเคจिเคตेเคถों เคฎें เคฌाँเคŸ เคฆिเคฏा เคถ्เคตेเคคों เค•े เคฒिเค เคฌเคธ्เคคिเคฏाँ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเค เคฎाเคธाเคˆ เคฒोเค—ों เค•ी เคธเคฐ्เคตเคถ्เคฐेเคท्เค  เคšเคฐाเค—ाเคนों เค•ो เค›ीเคจ เคฒिเคฏा เค—เคฏा เค”เคฐ เคฎाเคธाเคˆ เคฒोเค—ों เค•ो เคฆเค•्เคทिเคฃ เค•ेเคจ्เคฏा เคเคตं เค‰เคค्เคคเคฐ เคคंเคœाเคจिเคฏा เค•े เค›ोเคŸे เคธे เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคงเค•ेเคฒ เคฆिเคฏा เค—เคฏा। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค…เคชเคจी เคšเคฐाเค—ाเคนों เค•ा เคฒเค—เคญเค— 60 เคช्เคฐเคคिเคถเคค เคญाเค— เค–ो เคฆिเคฏा। เค”เคชเคจिเคตेเคถिเค• เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เค‰เคจเค•े เค†เคตाเค—เคฎเคจ เคชเคฐ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฌंเคฆिเคถें เคฒเค—ाเคจा เคช्เคฐाเคฐंเคญ เค•เคฐ เคฆिเคฏा। เคšเคฐเคตाเคนों เค•ो เคญी เคตिเคถेเคท เค†เคฐเค•्เคทिเคค เคธ्เคฅाเคจों เคฎें เคฐเคนเคจे เค•े เคฒिเค เคฌाเคง्เคฏ เค•िเคฏा เค—เคฏा। เคตिเคถेเคท เคชเคฐเคฎिเคŸ เค•े เคฌिเคจा เค‰เคจ्เคนें เค‡เคจ เคธीเคฎाเค“ं เคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคจे เค•ी เค…เคจुเคฎเคคि เคจเคนीं เคฅी।

เค•्เคฏोंเค•ि เคฎाเคธाเคˆ เคฒोเค—ों เค•ो เคเค• เคจिเคถ्เคšिเคค เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคธीเคฎिเคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคฅा, เค‡เคธเคฒिเค เคตे เคธเคฐ्เคตเคถ्เคฐेเคท्เค  เคšเคฐाเค—ाเคนों เคธे เค•เคŸ เค—เค เค”เคฐ เคเค• เคเคธी เค…เคฐ्เคง-เคถुเคท्เค• เคชเคŸ्เคŸी เคฎें เคฐเคนเคจे เคชเคฐ เคฎเคœเคฌूเคฐ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคœเคนाँ เคธूเค–े เค•ी เค†เคถंเค•ा เคนเคฎेเคถा เคฌเคจी เคฐเคนเคคी เคฅी।

เค‰เคจ्เคจीเคธเคตीं เคธเคฆी เค•े เค…ंเคค เคฎें เคชूเคฐ्เคต เค…เคซ्เคฐीเค•ा เคฎें เค”เคชเคจिเคตेเคถिเค• เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เค•िเคธाเคจ เคธเคฎुเคฆाเคฏों เค•ो เค…เคชเคจी เค–ेเคคी เค•ी เคญूเคฎि เคฌเคขाเคจे เค•े เคฒिเค เคช्เคฐोเคค्เคธाเคนिเคค เค•िเคฏा। เคœिเคธเค•े เคชเคฐिเคฃाเคฎเคธ्เคตเคฐूเคช เคฎाเคธाเคˆ เคฒोเค—ों เค•ी เคšเคฐाเค—ाเคนें เค–ेเคคी เค•ी เคœเคฎीเคจ เคฎें เคคเคฌเคฆीเคฒ เคนो เค—เค।

เคฎाเคธाเคˆ เคฒोเค—ों เค•े เคฐेเคตเคก़ เคšเคฐाเคจे เค•े เคตिเคถाเคฒ เค•्เคทेเคค्เคฐों เค•ो เคถिเค•ाเคฐเค—ाเคน เคฌเคจा เคฆिเคฏा เค—เคฏा (เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃเคคः เค•ीเคจिเคฏा เคฎें เคฎाเคธाเคˆ เคฎाเคฐा เคต เคธाเคฎ्เคฌूเคฐू เคจैเคถเคจเคฒ เคชाเคฐ्เค• เค”เคฐ เคคंเคœाเคจिเคฏा เคฎें เคธेเคฐेเคจ्เค—ेเคŸी เคชाเคฐ्เค•। เค‡เคจ เค†เคฐเค•्เคทिเคค เคœंเค—เคฒों เคฎें เคšเคฐเคตाเคนों เค•ा เค†เคจा เคฎเคจा เคฅा। เคตे เค‡เคจ เค‡เคฒाเค•ों เคฎें เคจ เคคो เคถिเค•ाเคฐ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคฅे เค”เคฐ เคจ เค…เคชเคจे เคœाเคจเคตเคฐों เค•ो เคนी เคšเคฐा เคธเค•เคคे เคฅे। 14,760 เคตเคฐ्เค— เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เค•्เคทेเคค्เคฐเคซเคฒ เคฎें เคซैเคฒा เคธेเคฐेเคจเค—ेเคŸी เคจैเคถเคจเคฒ เคชाเคฐ्เค• เคญी เคฎाเคธाเค‡เคฏों เค•े เคšเคฐाเค—ाเคนों เคชเคฐ เค•เคฌ्เคœा เค•เคฐเค•े เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคฅा।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 4. เค†เคงुเคจिเค• เคตिเคถ्เคต เคจे เคญाเคฐเคค เค”เคฐ เคชूเคฐ्เคตी เค…เคซ्เคฐीเค•ी เคšเคฐเคตाเคนा เคธเคฎुเคฆाเคฏों เค•े เคœीเคตเคจ เคฎें เคœिเคจ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจों เค•ो เคœเคจ्เคฎ เคฆिเคฏा เค‰เคจเคฎें เค•เคˆ เคธเคฎाเคจเคคाเคँ เคฅीं। เคเคธे เคฆो เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจों เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฒिเค–िเค เคœो เคญाเคฐเคคीเคฏ เคšเคฐเคตाเคนों เค”เคฐ เคฎเคธाเคˆ เค—เคก़เคฐिเคฏों, เคฆोเคจों เค•े เคฌीเคš เคธเคฎाเคจ เคฐूเคช เคธे เคฎौเคœूเคฆ เคฅे।

เค‰เคค्เคคเคฐः เค•्เคฏोंเค•ि เคญाเคฐเคค เค”เคฐ เคชूเคฐ्เคตी เค…เคซ्เคฐीเค•ा เคฆोเคจों เคนी เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคธाเคฎ्เคฐाเคœ्เคฏเคตाเคฆी เคคाเค•เคคों เค•े เค…เคงीเคจ เคฅे, เค‡เคธเคฒिเค เค‰เคจเค•े เคถोเคทเคฃ เค•ा เคคเคฐीเค•ा เคญी เคเค• เคœैเคธा เคนी เคฅा।


(เค•) เคญाเคฐเคค เค”เคฐ เคชूเคฐ्เคตी เค…เคซ्เคฐीเค•ा เค•े เคšเคฐเคตाเคนा เคธเคฎुเคฆाเคฏ เค–ाเคจाเคฌเคฆोเคถ เคฅे เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค เค‰เคจ เคชเคฐ เคถाเคธเคจ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒी เค”เคชเคจिเคตेเคถिเค• เคถเค•्เคคिเคฏाँ เค‰เคจ्เคนें เค…เคค्เคฏเคงिเค• เคธंเคฆेเคน เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคฆेเค–เคคी เคฅीं। เคฏเคน เค‰เคจเค•े เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคชเคคเคจ เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคจा।


(เค–) เคฆोเคจों เคธ्เคฅाเคจों เค•े เคšเคฐเคตाเคนा เคธเคฎुเคฆाเคฏ เค…เคชเคจी-เค…เคชเคจी เคšเคฐाเค—ाเคนें เค•ृเคทि เคญूเคฎि เค•ो เคคเคฐเคœीเคน เคฆिเค เคœाเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค–ो เคฌैเค े। เคญाเคฐเคค เคฎें เคšเคฐाเค—ाเคนों เค•ो เค–ेเคคी เค•ी เคœเคฎीเคจ เคฎें เคคเคฌเคฆीเคฒ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคจ्เคนें เค•ुเค› เคšुเคจिंเคฆा เคฒोเค—ों เค•ो เคฆिเคฏा เค—เคฏा। เคœो เคœเคฎीเคจ เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค›ीเคจी เค—เคˆ เคฅी เคตे เค…เคงिเค•เคคเคฐ เคšเคฐเคตाเคนों เค•ी เคšเคฐाเค—ाเคนें เคฅीं। เคเคธे เคฌเคฆเคฒाเคต เคšเคฐाเค—ाเคนों เค•े เคชเคคเคจ เคเคตं เคšเคฐเคตाเคนों เค•े เคฒिเค เคฌเคนुเคค เคธी เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคจ เค—เค। เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค…เคซ्เคฐीเค•ा เคฎें เคญी เคฎाเคธाเคˆ เคฒोเค—ों เค•ी เคšเคฐाเค—ाเคนें เคถ्เคตेเคค เคฌเคธ्เคคी เคฌเคธाเคจे เคตाเคฒे เคฒोเค—ों เคฆ्เคตाเคฐा เค‰เคจเคธे เค›ीเคจ เคฒी เค—เคˆ เค”เคฐ เค‰เคจ्เคนें เค–ेเคคी เค•ी เคœเคฎीเคจ เคฌเคข़ाเคจे เค•े เคฒिเค เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เค•िเคธाเคจ เคธเคฎुเคฆाเคฏों เค•ो เคนเคธ्เคคांเคคเคฐिเคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा।


(เค—) เคญाเคฐเคค เค”เคฐ เค…เคซ्เคฐीเค•ा เคฆोเคจों เคฎें เคนी เคœंเค—เคฒों เค•ो เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคถाเคธเค•ों เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคฐเค•्เคทिเคค เค•เคฐ เคฆिเค เค—เค เค”เคฐ เคšเคฐเคตाเคนों เค•ा เค‡เคจ เคœंเค—เคฒों เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เคจिเคทेเคง เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा। เคฏे เค†เคฐเค•्เคทिเคค เคœंเค—เคฒ เค‡เคจ เคฆोเคจों เคฆेเคถों เคฎें เค…เคงिเค•เคคเคฐ เค‰เคจ เค•्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคฅे เคœो เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคฐूเคช เคธे เค–ाเคจाเคฌเคฆोเคถ เคšเคฐเคตाเคนों เค•ी เคšเคฐाเค—ाเคน เคฅे।


เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ, เคฆोเคจों เคนी เคฎाเคฎเคฒों เคฎें เค”เคชเคจिเคตेเคถिเค• เคถाเคธเค•ों เคจे เค–ेเคคीเคฌाเคก़ी เค•ो เคช्เคฐोเคค्เคธाเคนเคจ เคฆिเคฏा เคœो เค…ंเคคเคคः เคšเคฐเคตाเคนों เค•ी เคšเคฐाเค—ाเคนों เค•े เคชเคคเคจ เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคจी।

0 comments: