NCERT Solutions for Class 9 Social Science Civics Chapter 5 Working of Institutions (Hindi Medium)


 

NCERT Solutions for Class 9 Social Science Civics Chapter 5 Working of Institutions (Hindi Medium)


These Solutions are part of NCERT Solutions for Class 9 Social Science in Hindi Medium. Here we have given NCERT Solutions for Class 9 Social Science Civics Chapter 5 Working of Institutions.

เคช्เคฐเคถ्เคจ เค…เคญ्เคฏाเคธ

เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค• เคธे

เคช्เคฐเคถ्เคจ 1. เค…เค—เคฐ เค†เคชเค•ो เคญाเคฐเคค เค•ा เคฐाเคท्เคŸ्เคฐเคชเคคि เคšुเคจा เคœाเค เคคो เค†เคช เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎें เคธे เค•ौเคจ-เคธा เคซैเคธเคฒा เค–ुเคฆ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं?

(เค•) เค…เคชเคจी เคชเคธंเคฆ เค•े เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ो เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เคšुเคจ เคธเค•เคคे เคนैं।

(เค–) เคฒोเค•เคธเคญा เคฎें เคฌเคนुเคฎเคค เคตाเคฒे เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เค•ो เค‰เคธเค•े เคชเคฆ เคธे เคนเคŸा เคธเค•เคคे เคนैं।

(เค—) เคฆोเคจों เคธเคฆเคจों เคฆ्เคตाเคฐा เคชाเคฐिเคค เคตिเคงेเคฏเค• เคชเคฐ เคชुเคจเคฐ्เคตिเคšाเคฐ เค•े เคฒिเค เค•เคน เคธเค•เคคे เคนैं।

(เค˜) เคฎंเคค्เคฐीเคชเคฐिเคทเคฆ् เคฎें เค…เคชเคจी เคชเคธंเคฆ เค•े เคจेเคคाเค“ं เค•ा เคšเคฏเคจ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं।

เค‰เคค्เคคเคฐः (เค—) เคฆोเคจों เคธเคฆเคจों เคฆ्เคตाเคฐा เคชाเคฐिเคค เคตिเคงेเคฏเค• เคชเคฐ เคชुเคจเคฐ्เคตिเคšाเคฐ เค•े เคฒिเค เค•เคน เคธเค•เคคे เคนैं।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 2. เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎें เคธे เค•ौเคจ เคฐाเคœเคจैเคคिเค• เค•ाเคฐ्เคฏเคชाเคฒिเค•ा เค•ा เคนिเคธ्เคธा เคนोเคคा เคนै?

(เค•) เคœिเคฒाเคงीเคถ

(เค–) เค—ृเคน เคฎंเคค्เคฐाเคฒเคฏ เค•ा เคธเคšिเคต

(เค—) เค—ृเคน เคฎंเคค्เคฐी

(เค˜) เคชुเคฒिเคธ เคฎเคนाเคจिเคฆेเคถเค•

เค‰เคค्เคคเคฐः (เค—) เค—ृเคน เคฎंเคค्เคฐी

เคช्เคฐเคถ्เคจ 3. เคจ्เคฏाเคฏเคชाเคฒिเค•ा เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎें เคธे เค•ौเคจ เคธा เคฌเคฏाเคจ เค—เคฒเคค เคนै?

(เค•) เคธंเคธเคฆ เคฆ्เคตाเคฐा เคชाเคฐिเคค เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค•ाเคจूเคจ เค•ो เคธเคฐ्เคตोเคš्เคš เคจ्เคฏाเคฏाเคฒเคฏ เค•ी เคฎंเคœूเคฐी เค•ी เคœเคฐुเคฐเคค เคนोเคคी เคนै।

(เค–) เค…เค—เคฐ เค•ोเคˆ เค•ाเคจूเคจ เคธंเคตिเคงाเคจ เค•ी เคญाเคตเคจा เค•े เค–िเคฒाเคซ เคนै เคคो เคจ्เคฏाเคฏเคชाเคฒिเค•ा เค‰เคธे เค…เคฎाเคจ्เคฏ เค˜ोเคทिเคค เค•เคฐ เคธเค•เคคी เคนै।

(เค—) เคจ्เคฏाเคฏเคชाเคฒिเค•ा เค•ाเคฐ्เคฏเคชाเคฒिเค•ा เคธे เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคนोเคคी เคนै।

(เค˜) เค…เค—เคฐ เค•िเคธी เคจाเค—เคฐिเค• เค•े เค…เคงिเค•ाเคฐों เค•ा เคนเคจเคจ เคนोเคคा เคนै เคคो เคตเคน เค…เคฆाเคฒเคค เคฎें เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

เค‰เคค्เคคเคฐः (เค•) เคธंเคธเคฆ เคฆ्เคตाเคฐा เคชाเคฐिเคค เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค•ाเคจूเคจ เค•ो เคธเคฐ्เคตोเคš्เคš เคจ्เคฏाเคฏाเคฒเคฏ เค•ी เคฎंเคœूเคฐी เค•ी เคœเคฐुเคฐเคค เคนोเคคी เคนै।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 4. เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฐाเคœเคจैเคคिเค• เคธंเคธ्เคฅाเค“ं เคฎें เคธे เค•ौเคจ-เคธी เคธंเคธ्เคฅा เคฆेเคถ เค•े เคฎौเคœूเคฆा เค•ाเคจूเคจ เคฎें เคธंเคถोเคงเคจ เค•เคฐ เคธเค•เคคी เคนै?

(เค•) เคธเคฐ्เคตोเคš्เคš เคจ्เคฏाเคฏाเคฒเคฏ

(เค–) เคฐाเคท्เคŸ्เคฐเคชเคคि

(เค—) เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी

(เค˜) เคธंเคธเคฆ เค‰เคค्เคคเคฐ

เค‰เคค्เคคเคฐः

(เค˜) เคธंเคธเคฆ เคช्เคฐเคถ्เคจ

5. เค‰เคธ เคฎंเคค्เคฐाเคฒเคฏ เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เค•เคฐें เคœिเคธเคจे เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคธเคฎाเคšाเคฐ เคœाเคฐी เค•िเคฏा เคนोเค—ाः

เค‰เคค्เคคเคฐः

เคช्เคฐเคถ्เคจ 6. เคฆेเคถ เค•ी เคตिเคงाเคฏिเค•ा, เค•ाเคฐ्เคฏเคชाเคฒिเค•ा เค”เคฐ เคจ्เคฏाเคฏเคชाเคฒिเค•ा เคฎें เคธे เค‰เคธ เคฐाเคœเคจैเคคिเค• เคธंเคธ्เคฅा เค•ा เคจाเคฎ เคฌเคคाเค‡เค เคœो เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎाเคฎเคฒों เคฎें เค…เคงिเค•ाเคฐों เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•เคฐเคคी เคนैं:

(เค•) เคธเคก़เค•, เคธिंเคšाเคˆ, เคœैเคธे เคฌुเคจिเคฏाเคฆी เคขाँเคšों เค•े เคตिเค•ाเคธ เค”เคฐ เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ी เคตिเคญिเคจ्เคจ เค•เคฒ्เคฏाเคฃเค•ाเคฐी เค—เคคिเคตिเคงिเคฏों เคชเคฐ เค•िเคคเคจा เคชैเคธा เค–เคฐ्เคš เค•िเคฏा เคœाเคเค—ा।

(เค–) เคธ्เคŸॉเค• เคเค•्เคธเคšेंเคœ เค•ो เคจिเคฏเคฎिเคค เค•เคฐเคจे เคธंเคฌंเคงी เค•ाเคจूเคจ เคฌเคจाเคจे เค•ी เค•เคฎेเคŸी เค•े เคธुเคाเคต เคชเคฐ เคตिเคšाเคฐ เคตिเคฎเคฐ्เคถ เค•เคฐเคคी เคนै।

(เค—) เคฆो เคฐाเคœ्เคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐों เค•े เคฌीเคš เค•ाเคจूเคจी เคตिเคตाเคฆ เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒेเคคी เคนै।

(เค˜) เคญूเค•ंเคช เคชीเคก़िเคคों เค•ी เคฐाเคนเคค เค•े เคช्เคฐเคฏाเคธों เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคธूเคšเคจा เคฎाँเค—เคคी เคนै।

เค‰เคค्เคคเคฐः

(เค•) เคฒोเค•เคธเคญा (เคตिเคค्เคค เคฎंเคค्เคฐाเคฒเคฏ)

(เค–) เคธंเคธเคฆ

(เค—) เคธเคฐ्เคตोเคš्เคš เคจ्เคฏाเคฏाเคฒเคฏ

(เค˜) เค•ाเคฐ्เคฏเคชाเคฒिเค•ा

เคช्เคฐเคถ्เคจ 7. เคญाเคฐเคค เค•ा เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เคธीเคงे เคœเคจเคคा เคฆ्เคตाเคฐा เค•्เคฏों เคจเคนीं เคšुเคจा เคœाเคคा? เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคšाเคฐ เคœเคตाเคฌों เคฎें เคธเคฌเคธे เคธเคนी เค•ो เคšुเคจเค•เคฐ เค…เคชเคจी เคชเคธंเคฆ เค•े เคชเค•्เคท เคฎें เค•ाเคฐเคฃ เคฆीเคœिเค।

(เค•) เคธंเคธเคฆीเคฏ เคฒोเค•เคคंเคค्เคฐ เคฎें เคฒोเค•เคธเคญा เคฎें เคฌเคนुเคฎเคค เคตाเคฒी เคชाเคฐ्เคŸी เค•ा เคจेเคคा เคนी เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เคฌเคจ เคธเค•เคคा เคนै।

(เค–) เคฒोเค•เคธเคญा, เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เค”เคฐ เคฎंเคค्เคฐीเคชเคฐिเคทเคฆ เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏเค•ाเคฒ เคชूเคฐा เคนोเคจे เคธे เคชเคนเคฒे เคนी เค‰เคจ्เคนें เคนเคŸा เคธเค•เคคी เคนै।

(เค—) เคšूँเค•ि เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เค•ो เคฐाเคท्เคŸ्เคฐเคชเคคि เคจिเคฏुเค•्เคค เค•เคฐเคคा เคนै เคฒिเคนाเคœा เค‰เคธे เคœเคจเคคा เคฆ्เคตाเคฐा เคšुเคจे เคœाเคจे เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคจเคนीं เคนै।

(เค˜) เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เค•े เคธीเคงे เคšुเคจाเคต เคฎें เคฌเคนुเคค เคœ्เคฏाเคฆा เค–เคฐ्เคš เค†เคเค—ा। เคธเคฐ्เคตเคฅा เค‰เคชเคฏुเค•्เคค

เค‰เคค्เคคเคฐ: (เค•) เคนै। เคเคธा เคฏเคน เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เค•ो เคฌเคนुเคฎเคค เคช्เคฐाเคช्เคค เคนो। เคฏเคน เค‰เคธे เค•เค เคชुเคคเคฒी เคฏा เคคाเคจाเคถाเคน เคฌเคจเคจे เคธे เคฐोเค•เคคा เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เค‰เคธे เคฎंเคค्เคฐीเคชเคฐिเคทเคฆ เค•े เคธाเคฅ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจा เคชเคก़เคคा เคนै।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 8. เคคीเคจ เคฆोเคธ्เคค เคเค• เคเคธी เคซिเคฒ्เคฎ เคฆेเค–เคจे เค—เค เคœिเคธเคฎें เคนीเคฐो เคเค• เคฆिเคจ เค•े เคฒिเค เคฎुเค–्เคฏเคฎंเคค्เคฐी เคฌเคจเคคा เคนै। เค”เคฐ เคฐाเคœ्เคฏ เคฎें เคฌเคนुเคค เคธे เคฌเคฆเคฒाเคต เคฒाเคคा เคนै। เค‡เคฎเคฐाเคจ เคจे เค•เคนा เค•ि เคฆेเคถ เค•ो เค‡เคธी เคšीเคœ เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนै। เคฐिเคœเคตाเคจ เคจे เค•เคนा เค•ि เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•ा, เคฌिเคจा เคธंเคธ्เคฅाเค“ं เคตाเคฒा เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ा เคฐाเคœ เค–เคคเคฐเคจाเค• เคนै। | เคถंเค•เคฐ เคจे เค•เคนा เค•ि เคฏเคน เคคो เคเค• เค•เคฒ्เคชเคจा เคนै। เค•ोเคˆ เคญी เคฎुเค–्เคฏเคฎंเคค्เคฐी เคเค• เคฆिเคจ เคฎें เค•ुเค› เคญी เคจเคนींเค•เคฐ เคธเค•เคคा। เคเคธी เคซिเคฒ्เคฎों เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค†เคชเค•ी เค•्เคฏा เคฐाเคฏ เคนै?

เค‰เคค्เคคเคฐः เคเคธी เคซिเคฒ्เคฎ เค…เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ्เคฏ เคคเคฅा เค…เคฒोเค•เคคांเคค्เคฐिเค• เคนै। เค•िเคธी เคฏोเคœเคจा เค•ो เค•ाเคฐ्เคฏाเคจ्เคตिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคค्เคคाเคงाเคฐी เคฒोเค—ों เค•ा เค…เคจुเคฎोเคฆเคจ เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนोเคคा เคนै। เคฎुเค–्เคฏเคฎंเคค्เคฐी เค•ी เคจिเคฏुเค•्เคคि เคจिเคท्เคชเค•्เคท เคšुเคจाเคต เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เค•े เค‰เคชเคฐांเคค เค•ी เคœाเคคी เคนै। เคธाเคฅ เคนी เคธुเคงाเคฐों เค•े เคฒिเค เค…เคค्เคฏเคงिเค• เคฏोเคœเคจा เคฌเคจाเคจे เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนोเคคी เคนै। เคฎैं เคญी เคถंเค•เคฐ เคธे เคธเคนเคฎเคค เคนूँ। เคฐाเคœ्เคฏ เคฎें เคฌเคฆเคฒाเคต เคฒाเคจे เค•े เคฒिเค เค•ेเคตเคฒ เคเค• เคฆिเคจ เค•ाเคซी เคจเคนीं เคนोเคคा।

เคช्เคฐเคถ्เคจ 9. เคเค• เคถिเค•्เคทिเค•ा เค›ाเคค्เคฐों เค•ी เคธंเคธเคฆ เค•े เค†เคฏोเคœเคจ เค•ी เคคैเคฏाเคฐी เค•เคฐ เคฐเคนी เคฅी। เค‰เคธเคจे เคฆो เค›ाเคค्เคฐाเค“ं เค•ो เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคชाเคฐ्เคŸिเคฏों เค•े เคจेเคคाเค“ं เค•ी เคญूเคฎिเค•ा เค•เคฐเคจे เค•ो เค•เคนा। เค‰เคธเคจे เค‰เคจ्เคนें เคตिเค•เคฒ्เคช เคญी เคฆिเคฏा। เคฏเคฆि เคตे เคšाเคนें เคคो เคฐाเคœ्เคฏเคธเคญा เคฎें เคฌเคนुเคฎเคค เคช्เคฐाเคช्เคค เคฆเคฒ เค•ी เคจेเคคा เคนो เคธเค•เคคीं เคฅी เค”เคฐ เค…เค—เคฐ เคšाเคนें เคคो เคฒोเค•เคธเคญा เค•े เคฌเคนुเคฎเคค เคช्เคฐाเคช्เคค เคฆเคฒ เค•ी। เค…เค—เคฐ เค†เคชเค•ो เคฏเคน เคตिเค•เคฒ्เคช เคฆिเคฏा เคœाเค เคคो เค†เคช เค•्เคฏा เคšुเคจेंเค—े เค”เคฐ เค•्เคฏों?

เค‰เคค्เคคเคฐः เคฎैं เค•ृเคค्เคฐिเคฎ เคฒोเค•เคธเคญा เค•ो เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค•เคคा เคฆूंเค—ा เค•्เคฏोंเค•ि เคฐाเคœ्เคฏเคธเคญा เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เคฒोเค•เคธเคญा เค…เคงिเค• เคถเค•्เคถिाเคฒी เคนोเคคी เคนै।


เค•ोเคˆ เคญी เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคฌिเคฒ เคฆोเคจों เคธเคฆเคจों เคฆ्เคตाเคฐा เคชाเคธ เค•िเคฏा เคœाเคจा เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนै। เค•िเคจ्เคคु เคฒोเค•เคธเคญा เค•े เคธเคฆเคธ्เคฏों เค•ी เคธंเค–्เคฏा เค…เคงिเค• เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคนुเคฎเคค เค•ा เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฎाเคจ्เคฏ เคนोเคคा เคนै।


เคตिเคค्เคคीเคฏ เคฎाเคฎเคฒों เคฎें เคฒोเค•เคธเคญा เค•ी เคถเค•्เคคिเคฏाँ เค…เคงिเค• เคนोเคคी เคนैं। เคตिเคค्เคคीเคฏ เคฌिเคฒ เค•ेเคตเคฒ เคฒोเค•เคธเคญा เคฎें เคชेเคถ เค•िเค เคœा เคธเค•เคคे เคนैं। เคฆेเคถ เค•े เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เค•ो เคšเคฒाเคจे เค•े เคฒिเค เคธाเคฐा เคงเคจ เคฒोเค•เคธเคญा เคฆ्เคตाเคฐा เคนी เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคฒोเค•เคธเคญा เคฎंเคค्เคฐिเคฎंเคกเคฒ เค•ो เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เค•เคฐเคคी เคนै।


เคฒोเค•เคธเคญा เค•े เคธเคฆเคธ्เคฏ เคฏोเค—्เคฏ เคฎเคคเคฆाเคคाเค“ं เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐเคค्เคฏเค•्เคท เคฐूเคช เคธे เคšुเคจे เคœाเคคे เคนैं।


เคช्เคฐเคถ्เคจ 10. เค†เคฐเค•्เคทเคฃ เคชเคฐ เค†เคฆेเคถ เค•ा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคชเคข़เค•เคฐ เคคीเคจ เคตिเคฆ्เคฏाเคฐ्เคฅिเคฏों เค•ी เคจ्เคฏाเคฏเคชाเคฒिเค•ा เคชเคฐ เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคช्เคฐเคคिเค•्เคฐिเคฏा เคฅी। เค‡เคธเคฎें เคธे เค•ौเคจ-เคธी เคช्เคฐเคคिเค•्เคฐिเคฏा, เคจ्เคฏाเคฏเคชाเคฒिเค•ा เค•ी เคญूเคฎिเค•ा เค•ो เคธเคนी เคคเคฐเคน เคธे เคธเคฎเคเคคी เคนै?

(เค•) เคถ्เคฐीเคจिเคตाเคธ เค•ा เคคเคฐ्เค• เคนै เค•ि เคšूंเค•ि เคธเคฐ्เคตोเคš्เคš เคจ्เคฏाเคฏाเคฒเคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคธाเคฅ เคธเคนเคฎเคค เคนो เค—เคˆ เคนै เคฒिเคนाเคœा เคตเคน เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคจเคนीं เคนै।

(เค–) เค…ंเคœैเคฏा เค•ा เค•เคนเคจा เคนै เค•ि เคจ्เคฏाเคฏเคชाเคฒिเค•ा เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เคตเคน เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เค†เคฆेเคถ เค•े เค–िเคฒाเคซ เคซैเคธเคฒा เคธुเคจा เคธเค•เคคी เคฅी। เคธเคฐ्เคตोเคš्เคš เคจ्เคฏाเคฏाเคฒเคฏ เคจे เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ो เค‰เคธเคฎें เคธंเคถोเคงเคจ เค•ा เคจिเคฐ्เคฆेเคถ เคฆिเคฏा।

(เค—) เคตिเคœเคฏा เค•ा เคฎाเคจเคจा เคนै เค•ि เคจ्เคฏाเคฏเคชाเคฒिเค•ा เคจ เคคो เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคนै เคจ เคนी เค•िเคธी เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคšเคฒเคจे เคตाเคฒी เคนै। เคฌเคฒ्เค•ि เคตเคน เคตिเคฐोเคงी เคธเคฎूเคนों เค•े เคฌीเคš เคฎเคง्เคฏเคธ्เคฅ เค•ी เคญूเคฎिเค•ा เคจिเคญाเคคी เคนै। เคจ्เคฏाเคฏाเคฒเคฏ เคจे เค‡เคธ เค†เคฆेเคถ เค•े เคธเคฎเคฐ्เคฅเค•ों เค”เคฐ เคตिเคฐोเคงिเคฏों เค•े เคฌीเคš เคฌเคข़िเคฏा เคธंเคคुเคฒเคจ เคฌเคจाเคฏा। เค†เคชเค•ी เคฐाเคฏ เคฎें เค•ौเคจ-เคธा เคตिเคšाเคฐ เคธเคนी เคนै?

เค‰เคค्เคคเคฐः เคจ्เคฏाเคฏเคชाเคฒिเค•ा เค•ी เคญूเคฎिเค•ा เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค…ंเคœैเคฏा เค•ा เคตिเคšाเคฐ เคธเคนी เคนै।

0 comments: