NCERT Solutions for Class 9 Social Science Economics Chapter 4 Food Security in India (Hindi Medium)
These Solutions are part of NCERT Solutions for Class 9 Social Science in Hindi Medium. Here we have given NCERT Solutions for Class 9 Social Science Economics Chapter 4 Food Security in India.
เคช्เคฐเคถ्เคจ เค เคญ्เคฏाเคธ
เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค เคธे
เคช्เคฐเคถ्เคจ 1. เคญाเคฐเคค เคฎें เคाเคฆ्เคฏ เคธुเคฐเค्เคทा เคैเคธे เคธुเคจिเคถ्เคिเคค เคी เคाเคคी เคนै?
เคเคค्เคคเคฐः
(เค) เคช्เคฐเคค्เคฏेเค เคต्เคฏเค्เคคि เคे เคฒिเค เคाเคฆ्เคฏ เคเคชเคฒเคฌ्เคง เคฐเคนे।
(เค) เคฒोเคों เคे เคชाเคธ เค เคชเคจी เคญोเคเคจ เคเคตเคถ्เคฏเคเคคाเคं เคो เคชूเคฐा เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคเคฐ เคชौเคท्เคिเค เคญोเคเคจ เคเคฐीเคฆเคจे เคे เคฒिเค เคงเคจ เคเคชเคฒเคฌ्เคง เคนो।।
(เค) เคช्เคฐเคค्เคฏेเค เคต्เคฏเค्เคคि เคी เคชเคนुँเค เคฎें เคाเคฆ्เคฏ เคฐเคนे।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 2. เคौเคจ เคฒोเค เคाเคฆ्เคฏ เค เคธुเคฐเค्เคทा เคธे เค เคงिเค เค्เคฐเคธ्เคค เคนो เคธเคเคคे เคนैं?
เคเคค्เคคเคฐः เคญूเคฎिเคนीเคจ เคो เคฅोเคก़ी เคฌเคนुเคค เค เคฅเคตा เคจเคเคฃ्เคฏ เคญूเคฎि เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เคนैं।
(เค) เคชाเคฐंเคชเคฐिเค เคฆเคธ्เคคเคाเคฐ
(เค) เคชाเคฐंเคชเคฐिเค เคธेเคตाเคँ เคช्เคฐเคฆाเคจ เคเคฐเคจे เคตाเคฒे เคฒोเค
(เค) เค เคชเคจा เคोเคा-เคฎोเคा เคाเคฎ เคเคฐเคจे เคตाเคฒे เคाเคฎเคाเคฐ
(เค) เคญिเคाเคฐी
(เค) เคถเคนเคฐी เคाเคฎเคाเคी เคฎเคเคฆूเคฐ
(เค) เค เคจुเคธूเคिเคค เคाเคคि, เค เคจुเคธूเคिเคค เคเคจเคाเคคि เคเคฐ เค เคจ्เคฏ เคชिเคเคก़ी เคाเคคिเคฏों เคे เคुเค เคตเคฐ्เคों เคे เคฒोเค
(เค) เคช्เคฐाเคृเคคिเค เคเคชเคฆाเคं เคธे เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคฒोเค
(เค) เคเคฐ्เคญเคตเคคी เคคเคฅा เคฆूเคง เคชिเคฒा เคฐเคนी เคฎเคนिเคฒाเคँ เคคเคฅा เคชाँเค เคตเคฐ्เคท เคธे เคเคฎ เคเคฎ्เคฐ เคे เคฌเค्เคे
เคช्เคฐเคถ्เคจ 3. เคญाเคฐเคค เคฎें เคौเคจ เคธे เคฐाเค्เคฏ เคाเคฆ्เคฏ เค เคธुเคฐเค्เคทा เคธे เค เคงिเค เค्เคฐเคธ्เคค เคนैं?
เคเคค्เคคเคฐः เคญाเคฐเคค เคฎें เคเคค्เคคเคฐ เคช्เคฐเคฆेเคถ (เคชूเคฐ्เคตी เคเคฐ เคฆเค्เคทिเคฃ-เคชूเคฐ्เคตी เคนिเคธ्เคธे), เคฌिเคนाเคฐ, เคाเคฐเคंเคก, เคเคก़ीเคธा, เคชเคถ्เคिเคฎ เคฌंเคाเคฒ, เคเคค्เคคीเคธเคเคข़, เคฎเคง्เคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคเคฐ เคฎเคนाเคฐाเคท्เค्เคฐ เคे เคुเค เคญाเคों เคฎें เคाเคฆ्เคฏ เคी เคฆृเคท्เคि เคธे เค เคธुเคฐเค्เคทिเคค เคฒोเคों เคी เคธเคฐ्เคตाเคงिเค เคธंเค्เคฏा เคนै।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 4. เค्เคฏा เคเคช เคฎाเคจเคคे เคนैं เคि เคนเคฐिเคค เค्เคฐांเคคि เคจे เคญाเคฐเคค เคो เคाเคฆ्เคฏाเคจ्เคจ เคฎें เคเคค्เคฎเคจिเคฐ्เคญเคฐ เคฌเคจा เคฆिเคฏा เคนै? เคैเคธे?
เคเคค्เคคเคฐः เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐเคคा เคे เคชเคถ्เคाเคค् เคाเคฆ्เคฏाเคจ्เคจों เคฎें เคเคค्เคฎเคจिเคฐ्เคญเคฐเคคा เคช्เคฐाเคช्เคค เคเคฐเคจे เคे เคธเคญी เคเคชाเคฏ เคिเค เคเค। เคญाเคฐเคค เคจे เคृเคทि เคฎें เคเค เคจเคฏी เคฐเคฃเคจीเคคि เค เคชเคจाเค। เคैเคธे–เคนเคฐिเคค เค्เคฐांเคคि เคे เคाเคฐเคฃ เคेเคนूँ เคเคค्เคชाเคฆเคจ เคฎें เคตृเคฆ्เคงि เคนुเค। เคेเคนूँ เคी เคธเคซเคฒเคคा เคे เคฌाเคฆ เคाเคตเคฒ เคे เค्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคเคธ เคธเคซเคฒเคคा เคी เคชुเคจเคฐाเคตृเคค्เคคि เคนुเค। เคชंเคाเคฌ เคเคฐ เคนเคฐिเคฏाเคฃा เคฎें เคธเคฐ्เคตाเคงिเค เคตृเคฆ्เคงि เคฆเคฐ เคฆเคฐ्เค เคी เคเค, เคเคนाँ เค เคจाเคों เคा เคเคค्เคชाเคฆเคจ 1964-65 เคे 72.3 เคฒाเค เคเคจ เคी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคฌเคข़เคเคฐ 1995-96 เคฎें 3.03 เคเคฐोเคก़ เคเคจ เคชเคฐ เคชเคนुँเค เคเคฏा, เคो เค เคฌ เคคเค เคा เคธเคฐ्เคตाเคงिเค เคँเคा เคฐिเคाเคฐ्เคก เคฅा। เคฆूเคธเคฐी เคคเคฐเคซ, เคคเคฎिเคฒเคจाเคกु เคเคฐ เคंเคง्เคฐ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคฎें เคाเคตเคฒ เคे เคเคค्เคชाเคฆเคจ เคฎें เคเคฒ्เคฒेเคเคจीเคฏ เคตृเคฆ्เคงि เคนुเค เค เคคः เคนเคฐिเคค เค्เคฐांเคคि เคจे เคญाเคฐเคค เคो เคाเคซी เคนเคฆ เคคเค เคाเคฆ्เคฏाเคจ्เคจ เคฎें เคเคค्เคฎเคจिเคฐ्เคญเคฐ เคฌเคจा เคฆिเคฏा เคนै।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 5. เคญाเคฐเคค เคฎें เคฒोเคों เคा เคเค เคตเคฐ्เค เค เคฌ เคญी เคाเคฆ्เคฏ เคธे เคตंเคिเคค เคนै? เคต्เคฏाเค्เคฏा เคीเคिเค।
เคเคค्เคคเคฐः เคฏเคฆ्เคฏเคชि เคญाเคฐเคค เคฎें เคฒोเคों เคा เคเค เคฌเคก़ा เคตเคฐ्เค เคाเคฆ्เคฏ เคเคตं เคชोเคทเคฃ เคी เคฆृเคท्เคि เคธे เค เคธुเคฐเค्เคทिเคค เคนै, เคชเคฐंเคคु เคเคธเคธे เคธเคฐ्เคตाเคงिเค เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคตเคฐ्เคों เคฎें เคนैं: เค्เคฐाเคฎीเคฃ เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคญूเคฎिเคนीเคจ เคชเคฐिเคตाเคฐ เคो เคฅोเคก़ी เคฌเคนुเคค เค เคฅเคตा. เคจเคเคฃ्เคฏ เคญूเคฎि เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เคนैं, เคเคฎ เคตेเคคเคจ เคชाเคจे เคตाเคฒे เคฒोเค, เคถเคนเคฐों เคฎें เคฎौเคธเคฎी เคฐोเคเคाเคฐ เคชाเคจे เคตाเคฒे เคฒोเค। เค เคจुเคธूเคिเคค เคाเคคि, เค เคจुเคธूเคिเคค เคเคจเคाเคคि เคเคฐ เค เคจ्เคฏ เคชिเคเคก़ी เคाเคคिเคฏों เคे เคुเค เคตเคฐ्เคों (เคเคจเคฎें เคธे เคจिเคเคฒी เคाเคคिเคฏाँ) เคा เคฏा เคคो เคญूเคฎि เคाเคเคงाเคฐ เคเคฎเคोเคฐ เคนोเคคा เคนै। เคตे เคฒोเค เคญी เคाเคฆ्เคฏ เคी เคฆृเคท्เคि เคธे เคธเคฐ्เคตाเคงिเค เค เคธुเคฐเค्เคทिเคค เคนोเคคे เคนैं, เคो เคช्เคฐाเคृเคคिเค เคเคชเคฆाเคं เคธे เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคนैं เคเคฐ เคिเคจ्เคนें เคाเคฎ เคी เคคเคฒाเคถ เคฎें เคฆूเคธเคฐी เคเคเคน เคाเคจा เคชเคก़เคคा เคนै। เคाเคฆ्เคฏ เค เคธुเคฐเค्เคทा เคธे เค्เคฐเคธ्เคค เคเคฌाเคฆी เคा เคฌเคก़ा เคญाเค เคเคฐ्เคญเคตเคคी เคคเคฅा เคฆूเคง เคชिเคฒा เคฐเคนी เคฎเคนिเคฒाเคं เคคเคฅा เคชाँเค เคตเคฐ्เคท เคธे เคเคฎ เคเคฎ्เคฐ
เคे เคฌเค्เคों เคा เคนै।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 6. เคเคฌ เคोเค เคเคชเคฆा เคเคคी เคนै เคคो เคाเคฆ्เคฏ เคชूเคฐ्เคคि เคชเคฐ เค्เคฏा เคช्เคฐเคญाเคต เคนोเคคा เคนै?
เคเคค्เคคเคฐः เคिเคธी เคช्เคฐाเคृเคคिเค เคเคชเคฆा เคैเคธे, เคธूเคे เคे เคाเคฐเคฃ เคाเคฆ्เคฏाเคจ्เคจ เคी เคुเคฒ เคเคชเค เคฎें เคिเคฐाเคตเค เคเคคी เคนै। เคเคธเคธे เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคाเคฆ्เคฏाเคจ्เคจ เคी เคเคฎी เคนो เคाเคคी เคนै। เคाเคฆ्เคฏाเคจ्เคจ เคी เคเคฎी เคे เคाเคฐเคฃ เคीเคฎเคคें เคฌเคข़ เคाเคคी เคนैं। เคुเค เคฒोเค เคँเคी เคीเคฎเคคों เคชเคฐ เคाเคฆ्เคฏ เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคจเคนीं เคเคฐीเคฆ เคธเคเคคे। เค เคเคฐ เคฏเคน เคเคชเคฆा เค เคงिเค เคฒंเคฌे เคธเคฎเคฏ เคคเค เคฌเคจी เคฐเคนเคคी เคนै, เคคो เคญुเคเคฎเคฐी เคी เคธ्เคฅिเคคि เคชैเคฆा เคนो เคธเคเคคी เคนै เคो เค เคाเคฒ เคी เคธ्เคฅिเคคि เคฌเคจ เคธเคเคคी เคนै।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 7. เคฎौเคธเคฎी เคญुเคเคฎเคฐी เคเคฐ เคฆीเคฐ्เคเคाเคฒिเค เคญुเคเคฎเคฐी เคฎें เคญेเคฆ เคीเคिเค?
เคเคค्เคคเคฐः เคฆीเคฐ्เคเคाเคฒिเค เคญुเคเคฎเคฐीः เคฏเคน เคฎाเคค्เคฐा เคเคตं/เคฏा เคुเคฃเคตเคค्เคคा เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เค เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคเคนाเคฐ เค्เคฐเคนเคฃ เคเคฐเคจे เคे เคाเคฐเคฃ เคนोเคคी เคนै। เคเคฐीเคฌ เคฒोเค เค เคชเคจी เค เคค्เคฏंเคค เคจिเคฎ्เคจ เคเคฏ เคเคฐ เคीเคตिเคค เคฐเคนเคจे เคे เคฒिเค เคाเคฆ्เคฏ เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคเคฐीเคฆเคจे เคฎें เค เค्เคทเคฎเคคा เคे เคाเคฐเคฃ เคฆीเคฐ्เคเคाเคฒिเค เคญुเคเคฎเคฐी เคธे เค्เคฐเคธ्เคค เคนोเคคे เคนैं।
เคฎौเคธเคฎी เคญुเคเคฎเคฐीः เคฏเคน เคซเคธเคฒ เคเคชเคाเคจे เคเคฐ เคाเคเคจे เคे เคเค्เคฐ เคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เคนै। เคฏเคน เค्เคฐाเคฎीเคฃ เค्เคทेเคค्เคฐों เคी เคृเคทि เค्เคฐिเคฏाเคं เคी เคฎौเคธเคฎी เคช्เคฐเคृเคคि เคे เคाเคฐเคฃ เคคเคฅा เคจเคเคฐीเคฏ เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เค เคจिเคฏเคฎिเคค เคถ्เคฐเคฎ เคे เคाเคฐเคฃ เคนोเคคी เคนै, เคैเคธेः เคฌเคฐเคธाเคค เคे เคฎौเคธเคฎ เคฎें เค เคจिเคฏเคค เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคถ्เคฐเคฎिเค เคो เคเคฎ เคाเคฎ เคฐเคนเคคा เคนै।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 8. เคเคฐीเคฌों เคो เคाเคฆ्เคฏ เคธुเคฐเค्เคทा เคฆेเคจे เคे เคฒिเค เคธเคฐเคाเคฐ เคจे เค्เคฏा เคिเคฏा? เคธเคฐเคाเคฐ เคी เคเคฐ เคธे เคถुเคฐू เคी เคเค เคिเคจ्เคนीं เคฆो เคฏोเคเคจाเคं เคी เคเคฐ्เคा เคीเคिเค।
เคเคค्เคคเคฐः
(เค) เคธाเคฐ्เคตเคเคจिเค เคตिเคคเคฐเคฃ เคช्เคฐเคฃाเคฒीः เคญाเคฐเคคीเคฏ เคाเคฆ्เคฏ เคจिเคเคฎ เคฆ्เคตाเคฐा เค เคงिเคช्เคฐाเคช्เคค เค เคจाเค เคो เคธเคฐเคाเคฐ เคตिเคจिเคฏเคฎिเคค เคฐाเคถเคจ เคฆुเคाเคจों เคे เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคธเคฎाเค เคे เคเคฐीเคฌ เคตเคฐ्เคों เคฎें เคตिเคคเคฐिเคค เคเคฐเคคी เคนै। เคเคธे เคธाเคฐ्เคตเคเคจिเค เคตिเคคเคฐเคฃ เคช्เคฐเคฃाเคฒी (เคชी.เคกी.เคเคธ.) เคเคนเคคे เคนैं। เค เคฌ เค เคงिเคांเคถ เค्เคทेเคค्เคฐों, เคाँเคตों, เคเคธ्เคฌों เคเคฐ เคถเคนเคฐों เคฎें เคฐाเคถเคจ เคी เคฆुเคाเคจें เคนैं। เคธाเคฐ्เคตเคเคจिเค เคตिเคคเคฐเคฃ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคाเคฆ्เคฏ เคธुเคฐเค्เคทा เคे เคฒिเค เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธเคฐเคाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคเค ाเคฏा เคเคฏा เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคเคฆเคฎ เคนै। เคฐाเคถเคจ เคी เคฆुเคाเคจों เคฎें, เคिเคจ्เคนें เคเคिเคค เคฆเคฐ เคตाเคฒी เคฆुเคाเคจें เคเคนा เคाเคคा เคนै, เคเคนाँ เคीเคจी เคाเคฆ्เคฏाเคจ्เคจ เคเคฐ เคाเคจा เคชเคाเคจे เคे เคฒिเค เคฎिเค्เคी เคे เคคेเคฒ เคा เคญंเคกाเคฐ เคนोเคคा เคนै।
เคธंเคถोเคงिเคค เคธाเคฐ्เคตเคเคจिเค เคตिเคคเคฐเคฃ เคช्เคฐเคฃाเคฒी (เคเคฐ.เคชी.เคกी.เคเคธ) เคो 1992 เคฎें เคฆेเคถ เคे 1700 เคฌ्เคฒॉเคों เคฎें เคธंเคถोเคงिเคค เคธाเคฐ्เคตเคเคจिเค เคตिเคคเคฐเคฃ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคถुเคฐु เคी เคเค। เคเคธเคा เคฒเค्เคท्เคฏ เคฆूเคฐ-เคฆเคฐाเค เคเคฐ เคชिเคเคก़े เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคธाเคฐ्เคตเคเคจिเค เคตिเคคเคฐเคฃ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคธे เคฒाเคญ เคชเคนुँเคाเคจा เคฅा। เคฒเค्เคทिเคค เคธाเคฐ्เคตเคเคจिเค เคตिเคคเคฐเคฃ เคช्เคฐเคฃाเคฒी (เคी.เคชी.เคกी.เคเคธ) เคो เคूเคจ 1997 เคธे เคธเคญी เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคเคฐीเคฌों เคो เคฒเค्เคทिเคค เคเคฐเคจे เคे เคธिเคฆ्เคงांเคค เคो เค เคชเคจाเคจे เคे เคฒिเค เคช्เคฐाเคฐंเคญ เคी เคเค। เคฏเคน เคชเคนเคฒा เคฎौเคा เคฅा เคเคฌ เคจिเคฐ्เคงเคจों เคเคฐ เคैเคฐ-เคจिเคฐ्เคงเคจों เคे เคฒिเค เคตिเคญेเคฆเค เคीเคฎเคค เคจीเคคि เค เคชเคจाเค เคเค।
(เค) เค ंเคค्เคฏोเคฆเคฏ เค เคจ्เคจ เคฏोเคเคจा (เค.เค.เคตाเค) เคเคฐ เค เคจ्เคจเคชूเคฐ्เคฃा เคฏोเคเคจा (เค.เค.เคเคธ.)। เคฏे เคฏोเคเคจाเคँ เค्เคฐเคฎเคถः ‘เคเคฐीเคฌों เคฎें เคญी เคธเคฐ्เคตाเคงिเค เคเคฐीเคฌ’ เคเคฐ ‘เคฆीเคจ เคตเคฐिเคท्เค เคจाเคเคฐिเค เคธเคฎूเคนों เคชเคฐ เคฒเค्เคทिเคค เคนैं। เคเคธ เคฏोเคเคจा เคा เค्เคฐिเคฏाเคจ्เคตเคฏเคจ เคชी.เคกी.เคเคธ เคे เคชเคนเคฒे เคธे เคนी เคฎौเคूเคฆ เคจेเคเคตเคฐ्เค เคे เคธाเคฅ เคोเคก़ा เคเคฏा।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 9. เคธเคฐเคाเคฐ เคฌเคซเคฐ เคธ्เคॉเค เค्เคฏों เคฌเคจाเคคी เคนै?
เคเคค्เคคเคฐ : เคฌเคซเคฐ เคธ्เคॉเค เคญाเคฐเคคीเคฏ เคाเคฆ्เคฏ เคจिเคเคฎ (เคเคซ.เคธी.เคเค.) เคे เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคธเคฐเคाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เค เคงिเคช्เคฐाเคช्เคค เค เคจाเค, เคेเคนूँ เคเคฐ เคाเคตเคฒ เคा เคญंเคกाเคฐ เคนै। เคญाเคฐเคคीเคฏ เคाเคฆ्เคฏ เคจिเคเคฎ เค เคงिเคถेเคท เคเคค्เคชाเคฆเคจ เคตाเคฒे เคฐाเค्เคฏों เคฎें เคिเคธाเคจों เคธे เคेเคนूँ เคเคฐ เคाเคตเคฒ । เคเคฐीเคฆเคคा เคนै। เคिเคธाเคจों เคो เคเคจเคी เคซเคธเคฒ เคे เคฒिเค เคชเคนเคฒे เคธे เคोเคทिเคค เคीเคฎเคคें เคฆी เคाเคคी เคนैं। เคเคธ เคฎूเคฒ्เคฏ เคो เคจ्เคฏूเคจเคคเคฎ เคธเคฎเคฐ्เคฅिเคค เคीเคฎเคค เคเคนा เคाเคคा เคนै। เคเคจ เคซเคธเคฒों เคे เคเคค्เคชाเคฆเคจ เคो เคช्เคฐोเคค्เคธाเคนเคจ เคฆेเคจे เคे เคเคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เคฌुเคเค เคे เคฎौเคธเคฎ เคธे เคชเคนเคฒे เคธเคฐเคाเคฐे เคจ्เคฏूเคจเคคเคฎ เคธเคฎเคฐ्เคฅिเคค เคीเคฎเคค เคी เคोเคทเคฃा เคเคฐเคคी เคนै। เคเคฐीเคฆे เคนुเค เค เคจाเค เคाเคฆ्เคฏ เคญंเคกाเคฐों เคฎें เคฐเคे เคाเคคे เคนैं। เคเคธा เคเคฎी เคตाเคฒे เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคเคฐ เคธเคฎाเค เคे เคเคฐीเคฌ เคตเคฐ्เคों เคฎें เคฌाเคाเคฐ เคीเคฎเคค เคธे เคเคฎ เคीเคฎเคค เคชเคฐ เค เคจाเค เคे เคตिเคคเคฐเคฃ เคे เคฒिเค เคिเคฏा เคाเคคा เคนै। เคเคธ เคीเคฎเคค เคो เคจिเคฐ्เคเคฎ เคीเคฎเคค เคญी เคเคนเคคे เคนैं।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 10. เคिเคช्เคชเคฃी เคฒिเคें :
(เค) เคจ्เคฏूเคจเคคเคฎ เคธเคฎเคฐ्เคฅिเคค เคीเคฎเคค
(เค) เคฌเคซเคฐ เคธ्เคॉเค
(เค) เคจिเคฐ्เคเคฎ เคीเคฎเคค
(เค) เคเคिเคค เคฆเคฐ เคी เคฆुเคाเคจ
เคเคค्เคคเคฐ :
(เค) เคจ्เคฏूเคจเคคเคฎ เคธเคฎเคฐ्เคฅिเคค เคीเคฎเคค: เคญाเคฐเคคीเคฏ เคाเคฆ्เคฏ เคจिเคเคฎ เค เคงिเคถेเคท เคเคค्เคชाเคฆเคจ เคตाเคฒे เคฐाเค्เคฏों เคฎें เคिเคธाเคจों เคธे เคेเคนूँ เคเคฐ เคाเคตเคฒ เคเคฐीเคฆเคคा เคนै। เคिเคธाเคจों เคो เคเคจเคी เคซเคธเคฒ เคे เคฒिเค เคชเคนเคฒे เคธे เคोเคทिเคค เคीเคฎเคคें เคฆी เคाเคคी เคนैं। เคเคธ เคฎूเคฒ्เคฏ เคो เคจ्เคฏूเคจเคคเคฎ เคธเคฎเคฐ्เคฅिเคค เคीเคฎเคค เคเคนा เคाเคคा เคนै। เคธเคฐเคाเคฐ เคซเคธเคฒों เคे เคเคค्เคชाเคฆเคจ เคो เคช्เคฐोเคค्เคธाเคนเคจ เคฆेเคจे เคे เคเคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เคฌुเคเค เคे เคฎौเคธเคฎ เคธे เคชเคนเคฒे เคจ्เคฏूเคจเคคเคฎ เคธเคฎเคฐ्เคฅिเคค เคीเคฎเคค เคी เคोเคทเคฃा เคเคฐเคคी เคนै। เคเคฐीเคฆे เคนुเค เค เคจाเค เคाเคฆ्เคฏ เคญंเคกाเคฐों เคฎें เคฐเคे เคाเคคे เคนैं।
(เค) เคฌเคซเคฐ เคธ्เคॉเคः เคฌเคซเคฐ เคธ्เคॉเค เคญाเคฐเคคीเคฏ เคाเคฆ्เคฏ เคจिเคเคฎ (เคเคช्เคซ.เคธी.เคเค.) เคे เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคธเคฐเคाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เค เคงिเคช्เคฐाเคช्เคค เค เคจाเค, เคेเคนूँ เคเคฐ เคाเคตเคฒ เคा เคญंเคกाเคฐ เคนै। เคญाเคฐเคคीเคฏ เคाเคฆ्เคฏ เคจिเคเคฎ เค เคงिเคถेเคท เคเคค्เคชाเคฆเคจ เคตाเคฒे เคฐाเค्เคฏों เคฎें เคिเคธाเคจों เคธे เคेเคนूँ เคเคฐ เคाเคตเคฒ เคเคฐीเคฆเคคा เคนै। เคिเคธाเคจों เคो เคเคจเคी เคซเคธเคฒ เคे เคฒिเค เคชเคนเคฒे เคธे เคोเคทिเคค เคीเคฎเคคें เคฆी เคाเคคी เคนैं। เคเคธे เคฎूเคฒ्เคฏ เคो เคจ्เคฏूเคจเคคเคฎ เคธเคฎเคฐ्เคฅिเคค เคीเคฎเคค เคเคนा เคाเคคा เคนै। เคธเคฐเคाเคฐ เคซเคธเคฒों เคे เคเคค्เคชाเคฆเคจ เคो เคช्เคฐोเคค्เคธाเคนเคจ เคฆेเคจे เคे เคเคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เคฌुเคเค เคे เคฎौเคธเคฎ เคธे เคชเคนเคฒे เคจ्เคฏूเคจเคคเคฎ เคธเคฎเคฐ्เคฅिเคค เคीเคฎเคค เคी เคोเคทเคฃा เคเคฐเคคी เคนै। เคเคฐीเคฆे เคนुเค เค เคจाเค เคो เคाเคฆ्เคฏ เคญंเคกाเคฐों เคฎें เคฐเคा เคाเคคा เคนैं। เคเคธा เคเคฎी เคตाเคฒे เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคเคฐ เคธเคฎाเค เคे เคเคฐीเคฌ เคตเคฐ्เคों เคฎें เคฌाเคाเคฐ เคीเคฎเคค เคธे เคเคฎ เคीเคฎเคค เคชเคฐ เค เคจाเค เคे เคตिเคคเคฐเคฃ เคे เคฒिเค เคिเคฏा เคाเคคा เคนै। เคเคธ เคीเคฎเคค เคो เคจिเคฐ्เคเคฎ เคीเคฎเคค เคญी เคเคนเคคे เคนैं।
(เค) เคจिเคฐ्เคฎเคฎ เคीเคฎเคคः เคซเคธเคฒों เคे เคเคค्เคชाเคฆเคจ เคो เคช्เคฐोเคค्เคธाเคนเคจ เคฆेเคจे เคे เคเคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เคฌुเคเค เคे เคฎौเคธเคฎ เคธे เคชเคนเคฒे เคธเคฐเคाเคฐ เคจ्เคฏूเคจเคคเคฎ เคธเคฎเคฐ्เคฅिเคค เคीเคฎเคค เคी เคोเคทเคฃा เคเคฐเคคी เคนै। เคเคฐीเคฆे เคนुเค เค เคจाเค เคाเคฆ्เคฏ เคญंเคกाเคฐों เคฎें เคฐเคे เคाเคคे เคนैं। เคเคธा เคเคฎी เคตाเคฒे เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคเคฐ เคธเคฎाเค เคे เคเคฐीเคฌ เคตเคฐ्เคों เคฎें เคฌाเคाเคฐ เคीเคฎเคค เคธे เคเคฎ เคीเคฎเคค เคชเคฐ เค เคจाเค เคे เคตिเคคเคฐเคฃ เคे เคฒिเค เคिเคฏा เคाเคคा เคนै। เคเคธ เคीเคฎเคค เคो เคจिเคฐ्เคเคฎ เคीเคฎเคค เคเคนเคคे เคนैं।
(เค) เคเคिเคค เคฆเคฐ เคตाเคฒी เคฆुเคाเคจेंः เคญाเคฐเคคीเคฏ เคाเคฆ्เคฏ เคจिเคเคฎ เคฆ्เคตाเคฐा เค เคงिเคช्เคฐाเคช्เคค เค เคจाเค เคो เคธเคฐเคाเคฐ เคตिเคจिเคฏเคฎिเคค เคฐाเคถเคจ เคฆुเคाเคจों เคे เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคธเคฎाเค เคे เคเคฐीเคฌ เคตเคฐ्เคों เคฎें เคตिเคคเคฐिเคค เคเคฐเคคी เคนै। เคฐाเคถเคจ เคी เคฆुเคाเคจों เคฎें, เคिเคจ्เคนें เคเคिเคค เคฆเคฐ เคตाเคฒी เคฆुเคाเคจें เคเคนा เคाเคคा เคนै, เคชเคฐ เคीเคจी, เคाเคฆ्เคฏाเคจ्เคจ เคเคฐ เคाเคจा เคชเคाเคจे เคे เคฒिเค เคฎिเค्เคी เคे เคคेเคฒ เคा เคญंเคกाเคฐ เคนोเคคा เคนै। เคฏे เคฒाเคों เคो เคธाเคฎाเคจ เคฌाเคाเคฐ เคीเคฎเคค เคธे เคเคฎ เคीเคฎเคค เคชเคฐ เคฆेเคคी เคนै। เค เคฌ เค เคงिเคांเคถ เค्เคทेเคค्เคฐों, เคाँเคตों, เคเคธ्เคฌों เคเคฐ เคถเคนเคฐों เคฎें เคฐाเคถเคจ เคी เคฆुเคाเคจें เคนैं।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 11. เคฐाเคถเคจ เคी เคฆुเคाเคจों เคे เคธंเคाเคฒเคจ เคฎें เค्เคฏा เคธเคฎเคธ्เคฏाเคँ เคนैं? ।
เคเคค्เคคเคฐः เคชी.เคกी.เคเคธ. เคกीเคฒเคฐ เค เคงिเค เคฒाเคญ เคเคฎाเคจे เคे เคฒिเค เค เคจाเค เคो เคुเคฒे เคฌाเคाเคฐ เคฎें เคฌेเคเคจा, เคฐाเคถเคจ เคฆुเคाเคจों เคฎें เคเคिเคฏा เค เคจाเค เคฌेเคเคจा, เคฆुเคाเคจ เคเคญी-เคเคญाเคฐ เคोเคฒเคจा เคเคค्เคฏाเคฆि เคเคฐเคคे เคนैं। เคฐाเคถเคจ เคฆुเคाเคจों เคฎें เคเคिเคฏा เคिเคธ्เคฎ เคे เค เคจाเค เคा เคชเคก़ा เคฐเคนเคจा เคเคฎ เคฌाเคค เคนै, เคो เคฌिเค เคจเคนीं เคชाเคคा। เคฏเคน เคเค เคฌเคก़ी เคธเคฎเคธ्เคฏा เคธाเคฌिเคค เคนो เคฐเคนी เคนै।
เคช्เคฐเคถ्เคจ 12. เคाเคฆ्เคฏ เคเคฐ เคธंเคฌंเคงिเคค เคตเคธ्เคคुเคं เคो เคเคชเคฒเคฌ्เคง เคเคฐाเคจे เคฎें เคธเคนเคाเคฐी เคธเคฎिเคคिเคฏों เคी เคญूเคฎिเคा เคชเคฐ เคเค เคिเคช्เคชเคฃी เคฒिเคें।
เคเคค्เคคเคฐः เคญाเคฐเคค เคฎें เคตिเคถेเคทเคเคฐ เคฆेเคถ เคे เคฆเค्เคทिเคฃी เคเคฐ เคชเคถ्เคिเคฎी เคญाเคों เคฎें เคธเคนเคाเคฐी เคธเคฎिเคคिเคฏाँ เคญी เคाเคฆ्เคฏ เคธुเคฐเค्เคทा เคฎें เคเค เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคญूเคฎिเคा เคจिเคญा เคฐเคนी เคนैं।
(เค) เคธเคนเคाเคฐी เคธเคฎिเคคिเคฏाँ เคจिเคฐ्เคงเคจ เคฒोเคों เคो เคाเคฆ्เคฏाเคจ्เคจ เคी เคฌिเค्เคฐी เคे เคฒिเค เคเคฎ เคीเคฎเคค เคตाเคฒी เคฆुเคाเคจें เคोเคฒเคคी เคนैं।
(เค) เคฆिเคฒ्เคฒी เคฎें เคฎเคฆเคฐ เคกेเคฏเคฐी เคเคชเคญोเค्เคคाเคं เคो เคฆिเคฒ्เคฒी เคธเคฐเคाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เคฆเคฐों เคชเคฐ เคฆूเคง เคเคฐ เคธเคฌ्เคिเคฏाँ เคเคชเคฒเคฌ्เคง เคเคฐाเคจे เคฎें เคคेเคी เคธे เคช्เคฐเคเคคि เคเคฐ เคฐเคนी เคนै।
(เค) เคुเคเคฐाเคค เคฎें เคฆूเคง เคคเคฅा เคฆुเค्เคง เคเคค्เคชाเคฆों เคฎें เค เคฎूเคฒ เคเคฐ เคธเคซเคฒ เคธเคนเคाเคฐी เคธเคฎिเคคि เคा เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคนै। เคเคธเคจे เคฆेเคถ เคฎें เคถ्เคตेเคค เค्เคฐांเคคि เคฒा เคฆी เคนैं।
(เค) เคญाเคฐเคค เคฎें เคธเคนเคाเคฐी เคธเคฎिเคคिเคฏों เคे เคเค เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคนैं เคो เคธเคฎाเค เคे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคตเคฐ्เคों เคी เคाเคฆ्เคฏ เคธुเคฐเค्เคทा เคे เคฒिเค เค เค्เคा เคाเคฎ เคเคฐ เคฐเคนे เคนैं।
