NCERT Solutions for Class 12 History Chapter 3 Kinship, Caste and Class Early Societies (Hindi Medium)

 


NCERT Solutions for Class 12 History Chapter 3 Kinship, Caste and Class Early Societies (Hindi Medium)

рдЕрдн्рдпाрд╕-рдк्рд░рд╢्рди ।
(NCERT Textbook Questions Solved)

рдЙрдд्рддрд░ рджीрдЬिрдП (рд▓рдЧрднрдЧ 100-150 рд╢рдм्рджों рдоें)

рдк्рд░рд╢्рди 1.
рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХीрдЬिрдП рдХि рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдоें рдкिрддृрд╡ंрд╢िрдХрддा рдХ्рдпों рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд░рд╣ी рд╣ोрдЧी?
рдЙрдд्рддрд░:
рдкिрддृрд╡ंрд╢рдХिрддा рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै-рд╡рд╣ рд╡ंрд╢-рдкрд░ंрдкрд░ा рдЬो рдкिрддा рдХे рдмाрдж рдкुрдд्рд░, рдлिрд░ рдкौрдд्рд░, рдк्рд░рдкौрдд्рд░ рдЗрдд्рдпाрджि рд╕े рдЪрд▓рддी рд╣ै। рдЗрддिрд╣ाрд╕рдХाрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ | рдФрд░ рдмंрдзुрддा рд╕ंрдмंрдзी рд╡िрдЪाрд░ों рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдЗрд╕рд▓िрдП рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рд╕े рдЙрдирдХी рд╕ोрдЪ рдХा рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै। рд╕ंрднрд╡рддः рдЗрди рд╡िрдЪाрд░ों рдиे рд▓ोрдЧों рдХे рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдкों рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХिрдпा рд╣ोрдЧा। рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рд╕े рд╡िрдЪाрд░ों рдоें рдмрджрд▓ाрд╡ рдЖрдпा рд╣ोрдЧा, рд╣рдоें рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╕ंрдХेрдд рдЛрдЧ्рд╡ेрдж рдЬैрд╕े рдХрд░्рдордХांрдбीрдп рдЧ्рд░ंрде рд╕े рднी рдоिрд▓рддा рд╣ै। рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдоें рд╡рд╕्рддुрддः рд╢ाрд╕рдХ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдПрд╡ं рд╕ंрдкрди्рди рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╢ाрдоिрд▓ рдеे। рдРрд╕े рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХी рдкिрддृрд╡ंрд╢िрдХрддा рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рджो рдХाрд░рдгों рд╕े рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд░рд╣ी рд╣ोрдЧी

  1. рд╡ंрд╢-рдкрд░ंрдкрд░ा рдХो рдиिрдпрдоिрдд рд░рдЦрдиे рд╣ेрддु-
    рдзрд░्рдорд╕ुрдд्рд░ों рдХी рдоाрдиे рддो рд╡ंрд╢ рдХो рдкुрдд्рд░ рд╣ी рдЖрдЧे рдмрдв़ाрддे рд╣ैं। рдЕрддः рд╕рднी рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХी рдХाрдордиा рдкुрдд्рд░ рдк्рд░ाрдк्рддि рдХी рдеी। рдпрд╣ рддрде्рдп рдЛрдЧ्рд╡ेрдж рдХे рдоंрдд्рд░ों рд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдкिрддा рдЕрдкрдиी рдкुрдд्рд░ी рдХे рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рд╕рдордп рдЗंрдж्рд░ рд╕े рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдкुрдд्рд░ рдХी рдХाрдордиा рдХрд░рддा рд╣ै।
  2. рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ рд╕ंрдмंрдзी рд╡िрд╡ाрдж рд╕े рдмрдЪрдиे рд╣ेрддु-
    рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХे рдоाрддा-рдкिрддा рдирд╣ीं рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि рдЙрдирдХे рдмाрдж рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ рдХो рд▓ेрдХрд░ рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдЭрдЧрдб़ा рд╣ो। рд░ाрдЬ рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдоें рддो рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд░ाрдЬрдЧрдж्рджी рднी рд╢ाрдоिрд▓ рдеी। рдЕрддः рдкुрдд्рд░ рди рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЕрдиाрд╡рд╢्рдпрдХ рд╡िрд╡ाрдж рд╣ोрддा рдеा।

рдк्рд░рд╢्рди 2.

рдХ्рдпा рдЖрд░ंрднिрдХ рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд╢ाрд╕рдХ рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рд╣ी рд╣ोрддे рдеे? рдЪрд░्рдЪा рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рдЖрд░ंрднिрдХ рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд╢ाрд╕рдХ рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ोрддे рдеे рдмрд▓्рдХि рдЕрди्рдп рд╡рд░्рдЧों рд╕े рднी рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ोрддे рдеे। рджेрд╢ рдХे рдЕंрджрд░ рд╢ुрд░ू рд╕े рд╣ी рд╡рд░्рдг-рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдЬрдЯिрд▓ рдеी рдФрд░ рдЪाрд░ों рд╡рд░्рд╖ों рдХे рд▓िрдП рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдХрд░्рддрд╡्рдп рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдеे। рдЙрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдХेрд╡рд▓ рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рд╡рд░्рдЧ рдХे рд▓ोрдЧों рдХो рд╣ी рдеा, рдзрд░्рдорд╕ूрдд्рд░ों рдФрд░ рдзрд░्рдорд╢рд╕्рдд्рд░ों рдоें рдЗрд╕े рдПрдХ рдЖрджрд░्рд╢ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдХ्рд╖рдд्рд░िрдпों рдХा рдХрд░्рдо рд╢ाрд╕рди рдХрд░рдиा, рдпुрдж्рдз рдХрд░рдиा, рд▓ोрдЧों рдХो рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा, рди्рдпाрдп рдХрд░рдиा, рдпрдЬ्рдЮ рдХрд░рд╡ाрдиा, рд╡ेрдж рдкрдв़рдиा рдФрд░ рджाрди-рджрдХ्рд╖िрдгा рджेрдиा рдеा। рдм्рд░ाрд╣्рдордг рднी рдЗрд╕ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕े рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рдеे, рдХ्рдпोंрдХि рдЙрди्рд╣ें рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдвाँрдЪे рдоें рдкрд╣рд▓ा рд╕्рдеाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा рдФрд░ рд╡े рд╡рд░्рдг-рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рджैрд╡ीрдп рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоाрдирддे рдеे। рдпрд╣ рднी рд╕рдд्рдп рд╣ै рдХि рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рдЧैрд░-рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рд░ाрдЬा рд╣ोрдиे рдХे рдк्рд░рдоाрдг рдоिрд▓рддे рд╣ैं। рдХрдИ рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд░ाрдЬрд╡ंрд╢ों рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдЕрди्рдп рд╡рд░्рдЧों рд╕े рд╣ुрдИ рдеी। рдоौрд░्рдп рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдПрдХ рд╡िрд╢ाрд▓ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░ рд╢ाрд╕рди рдХिрдпा, рдХे рдЙрдж्рднрд╡ рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЧрд░्рдордЬोрд╢ी рд╕े рдмрд╣рд╕ рд╣ोрддी рд░рд╣ी рд╣ै। рдмाрдж рдХे рдмौрдж्рдз рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рдпрд╣ рдЗंрдЧिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рд╡े рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рдеे, рдХिंрддु рдм्рд░ाрд╣рдордгीрдп рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдЙрди्рд╣ें рдиिрдо्рди рдХुрд▓ рдХा рдоाрдирддे рд╣ैं।

рд╢ुंрдЧ рдФрд░ рдХрдг्рд╡ рдЬो рдоौрд░्рдпों рдХे рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рдеे рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдеे। рд╡рд╕्рддुрддः рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕рдд्рддा рдХा рдЙрдкрднोрдЧ рд╣рд░ рд╡рд╣ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХрд░ рд╕рдХрддा рдеा рдЬो рд╕рдорд░्рдерди рдФрд░ рд╕ंрд╕ाрдзрди рдЬुрдЯा рд╕рдХे। рдПрдХ рдФрд░ рдмाрдд рд╣ै рдпрд╣ рдХि рд╕ाрддрд╡ाрд╣рди рдХुрд▓ рдХे рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╢ाрд╕рдХ рдЧोрддрдоी-рдкुрдд्рдд рд╕िрд░ी-рд╕ाрддрдХाрдиि рдиे рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЕрдиूрдаा рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдФрд░ рд╕ाрде рд╣ी рдХ्рд╖рдд्рд░िрдпों рдХे рджрд░्рдк рдХा рд╣рдирди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдмрддाрдпा рдеा। рдЙрд╕рдиे рдпрд╣ рднी рджाрд╡ा рдХिрдпा рдХि рдЪाрд░ों рд╡рд░्рдЧों рдХे рднीрддрд░ рд╡िрд╡ाрд╣ рд╕ंрдмंрдз рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЙрд╕рдиे рд░ोрдХ рд▓рдЧाрдИ, рдХिंрддु рдлिрд░ рднी рд░ुрдж्рд░рджाрдорди рдХे рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╕े рдЙрд╕рдиे рд╡िрд╡ाрд╣ рд╕ंрдмंрдз рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдП। рдЬाрддि рдк्рд░рдеा рдХे рднीрддрд░ рдЖрдд्рдорд╕ाрдд् рд╣ोрдиा рдмрд╣ुрдзा рдПрдХ рдЬрдЯिрд▓ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдеी। рд╕ाрддрд╡ाрд╣рди рд╕्рд╡рдпं рдХो рдм्рд░ाрд╣्рдордг рд╡рд░्рдг рдХा рдмрддाрддे рдеे, рдЬрдмрдХि рдм्рд░ाрд╣्рдордгीрдп рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд░ाрдЬा рдХो рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рд╡े рд╡рд░्рдг-рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХी рдорд░्рдпाрджा рдмрдиाрдП рд░рдЦрдиे рдХा рджाрд╡ा рдХрд░рддे рдеे, рдХिंрддु рд╕ाрде рд╣ी рдЙрди рд▓ोрдЧों рд╕े рд╡ैрд╡ाрд╣िрдХ рд╕ंрдмंрдз рднी рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рддे рдеे।

class 12 History Chapter 3 Kinship, Caste and Class Early Societies

рдк्рд░рд╢्рди 3.
рдж्рд░ोрдг, рд╣िрдбिंрдмा рдФрд░ рдоाрддंрдЧ рдХी рдХрдеाрдУं рдоें рдзрд░्рдо рдХे рдоाрдирджंрдбों рдХी рддुрд▓рдиा рдХीрдЬिрдП рд╡े рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рддрд░ рдХो рднी рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
1. рдж्рд░ोрдг рдХी рдХрдеा рдФрд░ рдзाрд░्рдоिрдХ рдоाрдирджंрдб-
рдж्рд░ोрдг рдХे рдкाрд╕ рдПрдХрд▓рд╡्рдп рдиाрдордХ рд╡рдирд╡ाрд╕ी рдиिрд╖ाрдж (рд╢िрдХाрд░ी рд╕рдоुрджाрдп) рдЖрдпा। рдж्рд░ोрдг,
рдЬो рдзрд░्рдо рд╕рдордЭрддे рдеे, рдЙрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрд╕े рд╢िрд╖्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиे рд╕े рдордиा рдХрд░ рджिрдпा। рдПрдХрд▓рд╡्рдп рдиे рд╡рди рдоें рд▓ौрдЯрдХрд░ рдоिрдЯ्рдЯी рд╕े рдж्рд░ोрдг рдХी рдк्рд░рддिрдоा рдмрдиाрдИ рдФрд░ рдЙрд╕े рдЕрдкрдиा рдЧुрд░ु рдоाрдирдХрд░ рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рддीрд░ рдЪрд▓ाрдиे рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХрд░рдиे рд▓рдЧा। рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рд╡рд╣ рддीрд░ рдЪрд▓ाрдиे рдоें рд╕िрдж्рдзрд╣рд╕्рдд рд╣ो рдЧрдпा। рдмрд╣ुрдд рджिрди рдмाрдж рдПрдХ рджिрди рдХुрд░ु рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ рдЕрдкрдиे рдХुрдд्рддे рдХे рд╕ाрде рдЬंрдЧрд▓ рдоें рд╢िрдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдПрдХрд▓рд╡्рдп рдХे рд╕рдоीрдк рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдП। рдХुрдд्рддा рдХाрд▓े рдоृрдЧ рдХी рдЪрдордб़ी рдХे рд╡рд╕्рдд्рд░ рдоें рд▓िрдкрдЯे рдиिрд╖ाрдж рдХो рджेрдЦрдХрд░ рднौंрдХрдиे рд▓рдЧा। рдПрдХрд▓рд╡्рдп рдиे рдПрдХ рд╕ाрде рд╕ाрдд рддीрд░ рдЪрд▓ाрдХрд░ рдЙрд╕рдХा рдоुँрд╣ рдмंрдж рдХрд░ рджिрдпा। рдЬрдм рд╡рд╣ рдХुрдд्рддा рд▓ौрдЯा рддो рдкांрдбрд╡ рддीрд░ंрджाрдЬी рдХा рдпрд╣ рдЕрдж्рднुрдд
рдж्рд░ोрдг рдиे рдЕрдкрдиे рдк्рд░िрдп рд╢िрд╖्рдп рдЕрд░्рдЬुрди рдХे рд╕ाрдордиे рдпрд╣ рдк्рд░рдг рдХिрдпा рдеा рдХि рдЙрд╕े рд╡े рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдЕрдж्рд╡िрддीрдп рддीрд░ंрджाрдЬ рдмрдиाрдПँрдЧे। рдЗрд╕ рджृрд╢्рдп рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдЕрд░्рдЬुрди рдиे рдж्рд░ोрдг рдХो рдЙрдирдХा рдк्рд░рдг рдпाрдж рджिрд▓ाрдпा। рдж्рд░ोрдг рдПрдХрд▓рд╡्рдп рдХे рдкाрд╕ рдЧрдП।

рдЙрд╕рдиे рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиा рдЧुрд░ु рдоाрдирдХрд░ рдк्рд░рдгाрдо рдХिрдпा। рддрдм рдж्рд░ोрдг рдиे рдЧुрд░ुрджрдХ्рд╖िрдгा рдХे рд░ूрдк рдоें рдПрдХрд▓рд╡्рдп рд╕े рдЙрд╕рдХे рджाрд╣िрдиे рд╣ाрде рдХा рдЕँрдЧूрдаा рдоाँрдЧ рд▓िрдпा। рдПрдХрд▓рд╡्рдп рдиे рдлौрд░рди рдЧुрд░ु рдХो рдЕрдкрдиा рдЕँрдЧूрдаा рдХाрдЯ рдХрд░ рджे рджिрдпा। рдЕрдм рдПрдХрд▓рд╡्рдп рддीрд░ рдЪрд▓ाрдиे рдоें рдЙрддрдиा рддेрдЬ़ рдирд╣ीं рд░рд╣ा, рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдж्рд░ोрдг рдиे рдЕрд░्рдЬुрди рдХो рджिрдП рд╡рдЪрди рдХो рдиिрднाрдпा। рдХोрдИ рднी рдЕрд░्рдЬुрди рд╕े рдмेрд╣рддрд░ рдзрдиुрд░्рдзाрд░ी рдирд╣ीं рд░рд╣ा। рд╣ाрд▓ाँрдХि рдЧुрд░ु рдХो рдРрд╕ा рдирд╣ीं рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЯिрдк्рдкрдгी-рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдХрдеा рд╕े рджो рдмाрддें рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ैं рдХि рдж्рд░ोрдг рдПрдХ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдеे। рдЙрдирдХा рдХाрдо рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрдиा рдеा рдФрд░ рд╡рд░्рдг-рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕ैрдиिрдХ рджाрдпिрдд्рд╡ рдХा рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рд╣ी рдХрд░рддे рдеे। рдж्рд░ोрдг рдХे рд╢िрд╖्рдп рдкांрдбрд╡ рдФрд░ рдХौрд░рд╡ рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рдеे। рд╡े рдЙрди्рд╣ें рдзрд░्рдорд╕ूрдд्рд░ рдпा рд╡рд░्рдг-рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдзрд░्рдо рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдзрдиुрд░्рд╡िрдж्рдпा рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджे рд░рд╣े рдеे। рджूрд╕рд░ी рдмाрдд рдЗрд╕ рдХрд╣ाрдиी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд╖ाрджों рдХो рдпрд╣ рд╕ंрджेрд╢ рджिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै рдХि рд╡े рд╡рдирд╡ाрд╕ी рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд╣ैं। рдЕрддः рд╡े рд╡рд░्рдг-рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рд╡рд░्рдЧों рдХी рдмрд░ाрдмрд░ी рдХा рджाрд╡ा рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддे।

2. рд╣िрдбिंрдмा рдХी рдХрдеा рдФрд░ рдзाрд░्рдоिрдХ рдоाрдирджंрдб-
рдкांрдбрд╡ рдЧрд╣рди рд╡рди рдоें рдЪрд▓े рдЧрдП рдеे। рдердХрдХрд░ рд╡े рд╕ो рдЧрдП। рдХेрд╡рд▓ рд╡िрддीрдп рдкांрдбрд╡ рднीрдо рдЬो рдЕрдкрдиे рдмрд▓ рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдеे, рд░рдЦрд╡ाрд▓ी рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рдПрдХ рдирд░рднрдХ्рд╖ी рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рдХो рдкांрдбрд╡ों рдХी рдоाрдиुрд╖ рдЧंрдз рдиे рд╡िрдЪрд▓िрдд рдХिрдпा рдФрд░ рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиी рдмрд╣рди рд╣िрдбिंрдмा рдХो рдЙрди्рд╣ें рдкрдХрдб़рдХрд░ рд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рднेрдЬा। рд╣िрдбिंрдмा рднीрдо рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдоोрд╣िрдд рд╣ो рдЧрдИ рдФрд░ рдПрдХ рд╕ुंрджрд░ рд╕्рдд्рд░ी рдХे рд╡ेрд╖ рдоें рдЙрд╕рдиे рднीрдо рдХे рд╕ाрдордиे рд╡िрд╡ाрд╣ рдХा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рд░рдЦा, рдЬिрд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрд╕ рдмीрдЪ рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рд╡рд╣ाँ рдЖ рдЧрдпा рдФрд░ рдЙрд╕рдиे рднीрдо рдХो рдпुрдж्рдз рдХे рд▓िрдП рд▓рд▓рдХाрд░ा। рднीрдо рдиे рдЙрд╕рдХी рдЪुрдиौрддी рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рд╡рдз рдХрд░ рджिрдпा। рд╢ोрд░ рд╕ुрдирдХрд░ рдЕрди्рдп рдкांрдбрд╡ рдЬाрдЧ рдЧрдП। рд╣िрдбिंрдмा рдиे рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиा рдкрд░िрдЪрдп рджिрдпा рдФрд░ рднीрдо рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдкрдиे рдк्рд░ेрдо рд╕े рдЙрди्рд╣ें рдЕрд╡рдЧрдд рдХрд░ाрдпा। рд╡рд╣ рдХुंрддी рд╕े рдмोрд▓ी-“рд╣े рдЙрдд्рддрдо рджेрд╡ी, рдоैंрдиे рдоिрдд्рд░, рдмांрдзрд╡ рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдзрд░्рдо рдХा рднी рдкрд░िрдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै।

рдФрд░ рдЖрдкрдХे рдмाрдШ рд╕рджृрд╢ рдкुрдд्рд░ рдХा рдЕрдкрдиे рдкрддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪрдпрди рдХिрдпा рд╣ै…рдЪाрд╣े рдЖрдк рдоुрдЭे рдоूрд░्рдЦ рд╕рдордЭे рдЕрдерд╡ा рдЕрдкрдиी рд╕рдорд░्рдкिрдд рджाрд╕ी, рдХृрдкрдпा рдоुрдЭे рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рд▓ें, рддрдеा рдЖрдкрдХा рдкुрдд्рд░ рдоेрд░ा рдкрддि рд╣ो।” рдЕंрддрддः рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдЗрд╕ рд╢рд░्рдд рдкрд░ рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рд╣ो рдЧрдП рдХि рднीрдо рджिрдирднрд░ рд╣िрдбिंрдмा рдХे рд╕ाрде рд░рд╣рдХрд░ рд░ाрдд्рд░ि рдоें рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рдЖ рдЬाрдПँрдЧे। рджोрдиों рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рд╕ंрдкрди्рди рд╣ुрдЖ। рд╣िрдбिंрдмा рдиे рдПрдХ рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рдкुрдд्рд░ рдХो рдЬрди्рдо рджिрдпा рдЬिрд╕рдХा рдиाрдо рдШрдЯोрдд्рдХрдЪ рд░рдЦा рдЧрдпा। рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рдоाँ рдФрд░ рдкुрдд्рд░ рдкांрдбрд╡ों рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рд╡рди рдоें рдЪрд▓े рдЧрдП рдХिंрддु рдШрдЯोрдд्рдХрдЪ рдиे рдпрд╣ рдк्рд░рдг рдХिрдпा рдХि рдЬрдм рднी рдкांрдбрд╡ों рдХो рдЙрд╕рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрдЧी рд╡рд╣ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ो рдЬाрдПрдЧा। рдЯिрдк्рдкрдгी-рдХुрдЫ рдЗрддिрд╣ाрд╕рдХाрд░ों рдХा рдпрд╣ рдордд рд╣ै рдХि рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рдЙрди рд▓ोрдЧों рдХो рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा рдЬिрдирдХे рдЖрдЪाрд░-рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдЙрди рдоाрдирджंрдбों рд╕े рднिрди्рди рдеे рдЬिрдирдХा рдЪिрдд्рд░рдг рдм्рд░ाрд╣рдордгीрдп рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рд╣ुрдЖ рдеा।

3. рдоाрддंрдЧ рдХी рдХрдеा рдФрд░ рдзाрд░्рдоिрдХ рдоाрдирджंрдб-
рдПрдХ рдмाрд░ рдмोрдзिрд╕рдд्рд╡ рдиे рдмрдиाрд░рд╕ рдирдЧрд░ рдХे рдмाрд╣рд░ рдПрдХ рдЪांрдбाрд▓ рдХे рдкुрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬрди्рдо рд▓िрдпा, рдЙрдирдХा рдиाрдо рдоाрддंрдЧ рдеा। рдПрдХ рджिрди рд╡े рдХिрд╕ी рдХाрд░्рдпрд╡рд╢ рдирдЧрд░ рдоें рдЧрдП рдФрд░ рд╡рд╣ाँ рдЙрдирдХी рдоुрд▓ाрдХाрдд рджिрде्рде рдоांрдЧрд▓िрдХ рдиाрдордХ рдПрдХ рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдХी рдкुрдд्рд░ी рд╕े рд╣ुрдИ। рдЙрди्рд╣ें рджेрдЦрдХрд░ рд╡рд╣ рдЪिрд▓्рд▓ाрдИ, “рдоैंрдиे рдХुрдЫ рдЕрд╢ुрдн рджेрдЦ рд▓िрдпा рд╣ै।” рдпрд╣ рдХрд╣рдХрд░ рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиी рдЖँрдЦें рдзोрдИं। рдЙрд╕рдХे рдХ्рд░ोрдзिрдд рд╕ेрд╡рдХों рдиे рдоाрддंрдЧ рдХी рдкिрдЯाрдИ рдХी। рд╡िрд░ोрдз рдоें рдоाрддंрдЧ рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдХे рдШрд░ рдХे рджрд░рд╡ाрдЬे рдХे рдмाрд╣рд░ рдЬाрдХрд░ рд▓ेрдЯ рдЧрдП। рд╕ाрддрд╡ें рд░ोрдЬ рдШрд░ рдХे рд▓ोрдЧों рдиे рдмाрд╣рд░ рдЖрдХрд░ рджिрде्рде рдХो рдЙрди्рд╣ें рд╕ौंрдк рджिрдпा। рджिрде्рде рдЙрдкрд╡ाрд╕ рд╕े рдХ्рд╖ीрдг рд╣ुрдП рдоाрддंрдЧ рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЪांрдбाрд▓ рдмрд╕्рддी рдоें рдЖрдИ। рдШрд░ рд▓ौрдЯрдиे рдкрд░ рдоाрддंрдЧ рдиे рд╕ंрд╕ाрд░ рдд्рдпाрдЧрдиे рдХा рдиिрд░्рдгрдп рд▓िрдпा। рдЕрд▓ौрдХिрдХ рд╢рдХ्рддि рд╣ाрд╕िрд▓ рдХрд░рдиे рдХे рдЙрдкрд░ांрдд рд╡рд╣ рдмрдиाрд░рд╕ рд▓ौрдЯे рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджिрде्рде рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░ рд▓िрдпा। рдоाрдг्рдбрд╡्рдпрдХुрдоाрд░ рдиाрдордХ рдЙрдирдХा рдПрдХ рдкुрдд्рд░ рд╣ुрдЖ।

рдмрдб़े рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЙрд╕рдиे рддीрди рд╡ेрджों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рддрдеा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рджिрди рд╡рд╣ 16,000 рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдХो рднोрдЬрди рдХрд░ाрддा рдеा। рдПрдХ рджिрди рдлрдЯे рд╡рд╕्рдд्рд░ рдкрд╣рдиे рддрдеा рдоिрдЯ्рдЯी рдХा рднिрдХ्рд╖ाрдкाрдд्рд░ рд╣ाрде рдоें рд▓िрдП рдоाрддंрдЧ рдЕрдкрдиे рдкुрдд्рд░ рдХे рджрд░рд╡ाрдЬे рдкрд░ рдЖрдпे рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднोрдЬрди рдоाँрдЧा। рдЙрди्рд╣ें рджेрдЦрдХрд░ рдоाрдг्рдбрд╡्рдп рдиे рдХрд╣ा рдХि рддुрдо рджेрдЦрдиे рд╕े рдПрдХ рдкрддिрдд рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддे рд╣ो, рдЕрддः рддुрдо рднिрдХ्рд╖ा рдХे рдпीрдЧ्рдп рдирд╣ीं рд╣ो। рднोрдЬрди рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдХे рд▓िрдП рд╣ै। рдоाрддंрдЧ рдиे рдЙрдд्рддрд░ рджिрдпा, “рдЬिрди्рд╣ें рдЕрдкрдиे рдЬрди्рдо рдкрд░ рдЧрд░्рд╡ рд╣ै рдкрд░ рдЕрдЬ्рдЮाрдиी рд╣ैं рд╡े рднेंрдЯ рдХे рдкाрдд्рд░ рдирд╣ीं рд╣ैं। рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рдЬो рд▓ोрдЧ рджोрд╖рдоुрдХ्рдд рд╣ैं рд╡े рднेंрдЯ рдХे рдпोрдЧ्рдп рд╣ैं।” рдоाрдг्рдбрд╡्рдп рдиे рдХ्рд░ोрдзिрдд рд╣ोрдХрд░ рдЕрдкрдиे рд╕ेрд╡рдХों рд╕े рдоाрддंрдЧ рдХो рдШрд░ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдиिрдХाрд▓рдиे рдХो рдХрд╣ा। рдоाрддंрдЧ рдЖрдХाрд╢ рдоें рдЬाрдХрд░ рдЕрджृрд╢्рдп рд╣ो рдЧрдП। рдЬрдм рджिрде्рде рдоांрдЧрд▓िрдХ рдХो рдЗрд╕ рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдХे рдмाрд░े рдоें рдкрддा рдЪрд▓ा рддो рд╡рд╣ рдЙрдирд╕े рдоाрдлी рдоाँрдЧрдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрдирдХे рдкीрдЫे рдЖрдИ। рдЯिрдк्рдкрдгी-рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдХрдеा рд╕े рдпрд╣ рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि рд▓ोрдЧ рдорд╣ाрди рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕ंрдд рдпा рднिрдХ्рд╖ु рдХो рднी рдЙрд╕рдХे рдиिрдо्рди рд╡рд░्рдг рдпा рдЬाрддि рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЙрд╕рдХे рд╕ाрде рдШृрдгा рдФрд░ рддिрд░рд╕्рдХाрд░ рдХा рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХрд░рддे рдеे। рд╣ाрд▓ाँрдХि рдмोрдзिрд╕рдд्рд╡ рдоाрддंрдЧ рдХी рдЕрд▓ौрдХिрдХ рд╢рдХ्рддि рдХो рджेрдЦрдиे рдХे рдмाрдж рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд░िрдЬрди рдЙрдирд╕े рдХ्рд╖рдоाрдпाрдЪрдиा рдХрд░рддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 4.
рдХिрди рдоाрдпрдиों рдоें рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЕрдиुрдмंрдз рдХी рдмौрдж्рдз рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЙрд╕, рдм्рд░ाрд╣्рдордгीрдп рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рднिрди्рди рдеी рдЬो ‘рдкुрд░ुрд╖рд╕ूрдХ्рдд’ рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдеा?
рдЙрдд्рддрд░:
рдмौрдж्рдзों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рднाрд░рддीрдп рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╡िрд╖рдорддा рдоौрдЬूрдж рдеी, рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ рднेрдж рди рддो рдиैрд╕рд░्рдЧिрдХ рд╣ै рдФрд░ рди рд╣ी рд╕्рдеाрдпी рд╣ै। рдЬो рдЬрди्рдо рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдЕрдкрдиे рдЕрдиेрдХ рд╕ूрдХ्рддों рдЬैрд╕े ‘рдкुрд░ुрд╖рд╕ूрдХ्рдд’ рдоें рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЙрд╕े рдмौрдж्рдз рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рд╕िрд░े рд╕े рдЦाрд░िрдЬ рдХрд░рддी рд╣ै। рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЕрдиुрдмंрдз рдХे рдмाрд░े рдоें рдмौрдж्рдзों рдиे рд╕рдоाрдЬ рдоें рдлैрд▓ी рд╡िрд╖рдорддाрдУं рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рдПрдХ рдЕрд▓рдЧ рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХी। рд╕ाрде рд╣ी рд╕рдоाрдЬ рдоें рдлैрд▓े рдЕंрддрд░्рд╡िрд░ोрдзों рдХो рдиिрдпрдоिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЬिрди рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдеी, рдЙрд╕ рдкрд░ рднी рдЕрдкрдиा рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕ाрдордиे рд░рдЦा।

рд╕ूрдд्рддрдкिрдЯрдХ рдиाрдордХ рдЧ्рд░ंрде рдоें рдПрдХ рдоिрдердХ рд╡рд░्рдгिрдд рд╣ै-“рд╡рдирд╕्рдкрддि рдЬрдЧрдд् рднी рдЕрд╡िрдХрд╕िрдд рдеा। рд╕рднी рдЬीрд╡ рд╢ांрддि рдХे рдПрдХ рдиिрд░्рдмाрдз рд▓ोрдХ рдоें рд░рд╣рддे рдеे рдФрд░ рдк्рд░рдХृрддि рд╕े рдЙрддрдиा рд╣ी рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рддे рдеे рдЬिрддрдиी рдПрдХ рд╕рдордп рдХे рднोрдЬрди рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै। рдХिंрддु рдпрд╣ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХ्рд░рдорд╢ः рдкрддрдирд╢ीрд▓ рд╣ुрдИ। рдордиुрд╖्рдп рдЕрдзिрдХाрдзिрдХ рд▓ाрд▓рдЪी, рдк्рд░рддिрд╣िंрд╕рдХ рдФрд░ рдХрдкрдЯी рд╣ो рдЧрдП। ‘рдХрд░’ рд╡рд╣ рдоूрд▓्рдп рдеा рдЬो рд▓ोрдЧ рд░ाрдЬा рдХी рд╕ेрд╡ा рдХे рдмрджрд▓े рдЙрд╕े рджेрддे рдеे।” рдпрд╣ рдоिрдердХ рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рднी рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै рдХि рдЖрд░्рдеिрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ंрдмंрдзों рдХो рдмрдиाрдиे рдоें рдоाрдирд╡ीрдп рдХрд░्рдо рдХा рдмрдб़ा рд╣ाрде рдеा। рдЗрд╕ рддрде्рдп рдХे рдХुрдЫ рдФрд░ рдЖрд╢рдп рднी рд╣ैं। рдЙрджाрд╣рд░рдгрдд: рдпрджि рдордиुрд╖्рдп рд╕्рд╡рдпं рдПрдХ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХो рдмрдиाрдП рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ рдеे рддो рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдЙрд╕рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рднी рд▓ा рд╕рдХрддे рдеे।

рдк्рд░рд╢्рди 5.
рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЕрд╡рддрд░рдг рдорд╣ाрднाрд░рдд рд╕े рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдЬ्рдпेрд╖्рда рдкांрдбрд╡ рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рджूрдд рд╕ंрдЬрдп рдХो рд╕ंрдмोрдзिрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं

“рд╕ंрдЬрдп рдзृрддрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдЧृрд╣ рдХे рд╕рднी рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдФрд░ рдоुрдЦ्рдп рдкुрд░ोрд╣िрдд рдХो рдоेрд░ा рд╡िрдиीрдд рдЕрднिрд╡ाрджрди рджीрдЬिрдПрдЧा। рдоैं рдЧुрд░ु рдж्рд░ोрдг рдХे рд╕ाрдордиे рдирддрдорд╕्рддрдХ рд╣ोрддा рд╣ूँ… рдоैं рдХृрдкाрдЪाрд░्рдп рдХा рдЪрд░рдг рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд░рддा рд╣ूँ… (рдФрд░) рдХुрд░ु рд╡ंрд╢ рдХे рдк्рд░рдзाрди рднीрд╖्рдо рдХे। рдоैं рд╡ृрдж्рдз рд░ाрдЬा ( рдзृрддрд░ाрд╖्рдЯ्рд░) рдХो рдирдорди рдХрд░рддा рд╣ूँ। рдоैं рдЙрдирдХे рдкुрдд्рд░ рджुрд░्рдпोрдзрди рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЕрдиुрдЬों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХे рдмाрд░े рдоें рдкूрдЫрддा рд╣ूँ рддрдеा рдЙрдирдХो рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПँ рджेрддा рд╣ूँ…рдоैं рдЙрди рд╕рдм рдХुрд░ु рдпोрдж्рдзाрдУं рдХा рдЕрднिрдиंрджрди рдХрд░рддा рд╣ूँ рдЬो рд╣рдоाрд░े рднाрдИ, рдкुрдд्рд░ рдФрд░ рдкौрдд्рд░ рд╣ैं… рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рдоैं рдЙрди рдорд╣ाрдорддि рд╡िрджुрд░ рдХो (рдЬिрдирдХो рдЬрди्рдо рджाрд╕ी рд╕े рд╣ुрдЖ рд╣ै) рдирдорд╕्рдХाрд░ рдХрд░рддा рд╣ूँ рдЬो рд╣рдоाрд░े рдкिрддा рдФрд░ рдоाрддा рдХे рд╕рджृрд╢ рд╣ैं…рдоैं рдЙрди рд╕рднी рд╡ृрдж्рдзा рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХो рдк्рд░рдгाрдо рдХрд░рддा рд╣ूँ рдЬो рд╣рдоाрд░ी рдоाрддाрдУं рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं। рдЬो рд╣рдоाрд░ी рдкрд▓िрдпाँ рд╣ैं рдЙрдирд╕े рдпрд╣ рдХрд╣िрдПрдЧा рдХि, “рдоैं рдЖрд╢ा рдХрд░рддा рд╣ूँ рдХि рд╡े рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╣ैं”…рдоेрд░ी рдУрд░ рд╕े рдЙрди рдХुрд▓рд╡рдзुрдУं рдХा рдЬो рдЙрдд्рддрдо рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдоें рдЬрди्рдоी рд╣ैं рдФрд░ рдмрдЪ्рдЪों рдХी рдоाрддाрдПँ рд╣ैं рдЕрднिрдиंрджрди рдХीрдЬिрдПрдЧा рддрдеा рд╣рдоाрд░ी рдкुрдд्рд░िрдпों рдХा рдЖрд▓िंрдЧрди рдХीрдЬिрдПрдЧा…рд╕ुंрджрд░, рд╕ुрдЧंрдзिрдд, рд╕ुрд╡ेрд╢िрдд рдЧрдгिрдХाрдУं рдХो рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПँ рджीрдЬिрдПрдЧा। рджाрд╕िрдпों рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╕ंрддाрдиों рддрдеा рд╡ृрдж्рдз , рд╡िрдХрд▓ांрдЧ рдФрд░ рдЕрд╕рд╣ाрдп рдЬрдиों рдХो рднी рдоेрд░ी рдУрд░ рд╕े рдирдорд╕्рдХाрд░ рдХीрдЬिрдПрдЧा….” ।

рдЗрд╕ рд╕ूрдЪी рдХो рдмрдиाрдиे рдХे рдЖрдзाрд░ों рдХी рдкрд╣рдЪाрди рдХीрдЬिрдП-рдЙрдо्рд░, рд▓िंрдЧ-рднेрдж рд╡ рдмंрдзुрдд्рд╡ рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें। рдХ्рдпा рдХोрдИ рдЕрди्рдп рдЖрдзाрд░ рднी рд╣ैं? рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╢्рд░ेрдгी рдХे рд▓िрдП рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХीрдЬिрдП рдХि рд╕ूрдЪी рдоें рдЙрди्рд╣ें рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдХ्рдпों рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЗрд╕ рд╕ूрдЪी рдоें рдЬिрди рдЖрдзाрд░ों рдХो рдЗрд╕рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ेрддु рдоाрди्рдпрддा рджी рдЧрдИ рд╣ै, рдЙрдирдХी рдкрд╣рдЪाрди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╣рдо рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдЙрдо्рд░, | рд▓िंрдЧ-рднेрдж, рдмंрдзुрдд्рд╡ рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЧुрд░ु-рд╢िрд╖्рдп рдХे рд╕ंрдмंрдз рд░ाрдЬा рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдо्рдоाрди, рдоाрддाрдУं рдХे рдк्рд░рддि рдЕрднिрдиंрджрди рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦे рдЧрдП рд╣ैं।

1. рдЗрд╕ рд╕ूрдЪी рдоें рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдиे рдХौрд░рд╡ों рдХे рджूрдд рд╕ंрдЬрдп рдХो рд╕ंрдмोрдзिрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╕рднी рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдФрд░ рдоुрдЦ्рдп рдкुрд░ोрд╣िрдд рдХो рдЕрдкрдиा рд╡िрдиीрдд рдЕрднिрд╡ाрджрди рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा। рд╡рд╕्рддुрддः рдорд╣ाрдХाрд╡्рдп рдХाрд▓ рдоें рднी рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рдкूрд░े рдм्рд░ाрд╣्рдордг рд╡рд░्рдг рдХा рдЕрднिрдиंрджрди рдпा рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░рддे рдеे, рдХ्рдпोंрдХि рдЙрди्рд╣ें рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЙрдирдХी рд╡िрдж्рд╡рддा, рдЬ्рдЮाрди рдЖрджि рдХे рд▓िрдП рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рд╕्рдеाрди, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдвाँрдЪे рдоें рдХेрд╡рд▓ рджिрдЦाрдиे рдХे рд▓िрдП рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рдвाँрдЪे рдоें рднी рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा।

2. рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдХे рдЙрдкрд░ांрдд рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдиे рдЧुрд░ु рдж्рд░ोрдг рдХे рдк्рд░рддि рд╣ृрджрдп рд╕े рдирддрдорд╕्рддрдХ рд╣ोрдХрд░ рдЕрдкрдиे рд╕рдо्рдоाрди рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХी। рд╡े рдж्рд░ोрдг рдХी рддрд░рд╣ рдХृрдкाрдЪाрд░्рдп рдХो рднी рдЧुрд░ु рдоाрдирддे рдеे।

3. рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХुрд░ुрдУं рдХे рдк्рд░рдзाрди рдФрд░ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╕рдмрд╕े рдмрдб़े рднीрд╖्рдо рдкिрддाрдорд╣ рдХो рд╕рдо्рдоाрди рджिрдпा рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рдЕрдкрдиी рдпोрдЧ्рдпрддा рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЙрдо्рд░ рдФрд░ рдЕрдиुрднрд╡ рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рднी рд╕рдо्рдоाрдирдиीрдп рдеे।

4. рдпрдж्рдпрдкि рдзृрддрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХौрд░рд╡ों рдХे рдкिрддा рдеे рд▓ेрдХिрди рдЙрди्рд╣ें рднी рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдиे рд╕рдо्рдоाрди рджिрдпा, рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рд╡ृрдж्рдз рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд╣рд╕्рддिрдиाрдкुрд░ рдХे рдирд░ेрд╢ рднी рдеे।

5. рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдорд░्рдпाрджा рдкुрд░ुрд╖ोрдд्рддрдоों рдоें рд╕े рдПрдХ рдеे। рдЗंрд╕ाрдиिрдпрдд рдЙрдирдХे рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдФрд░ рд╡िрдЪाрд░ों рд╕े рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдпрдж्рдпрдкि рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ों рдиे рджुрд░्рдпोрдзрди рдХो рдПрдХ рдЕрдЪ्рдЫे рдкाрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдирд╣ीं рдХिрдпा рд╣ै, рддрдеाрдкि рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдиे рджुрд░्рдпोрдзрди рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЕрдиेрдХ рдЫोрдЯे рднाрдЗрдпों рдХे рдмाрд░े рдоें рд░ाрдЬрдкूрдд рд╕ंрдЬрдп рд╕े рдкूрдЫрдХрд░ рд╢िрд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХा рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдХिрдпा рдФрд░ рдЕрдкрдиी рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПँ рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХीं। рдиिрд╕्рд╕ंрджेрд╣ рдпрд╣ рд╢िрд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХा рддрдХाрдЬा рд╣ै।

6. рдЙрд╕ рдХाрд▓ рдоें рдПрдХ рд╡ीрд░ рджूрд╕рд░े рд╡ीрд░ рдпा рдпोрдж्рдзा рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░рддा рдеा। рдлрд▓рддः рд╕ंрдЬрдп рд╕े рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдиे рдХрд╣ा, “рдоैं рдЙрди рд╕рдм рдпुрд╡ा рдХुрд░ु рдпोрдж्рдзाрдУं рдХा рдЕрднिрд╡ाрджрди рдХрд░рддा рд╣ूँ рдЬो рд╣рдоाрд░े рднाрдИ, рдкुрдд्рд░ рдФрд░ рдкौрдд्рд░ рд╣ैं।”

7. рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рд╕рдо्рдоाрди рдХा рдЕрдЧрд▓ा рдЖрдзाрд░ рдмौрдзिрдХ рд╕्рддрд░ рдХो рдмрдиाрддे рд╣ैं। рд╡िрджुрд░ рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдоें рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рдеे। рдиिрд╕्рд╕ंрджेрд╣ рдЙрдирдХा рдЬрди्рдо рдПрдХ рджाрд╕ी рдХी рдХोрдЦ рд╕े рд╣ुрдЖ рдеा рд▓ेрдХिрди рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдЬрди्рдо рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╡рд░्рдг-рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдпрдХीрди рдирд╣ीं рд░рдЦрддे рдеे। рдЕрддः рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмौрдж्рдзिрдХ рд╕्рддрд░ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╡िрджुрд░ рдХो рдирдорди рдХिрдпा рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдФрд░ рдоाрддा рдХे рд╕рдоाрди рд╕рд╣ृрджрдп рдмрддाрдпा।

8. рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдиे рд╕ंрдЬрдп рд╕े рд╕्рдд्рд░िрдпों, рд╡िрд╢ेрд╖рдХрд░ рд╡ृрдж्рдзा рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдоाрддा рдХी рдЙрдо्рд░ рдХी рдиाрд░िрдпों рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдкрдиा рдирдорд╕्рдХाрд░ рд╡ рд╕рдо्рдоाрди рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ा। рдпрд╣ рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै рдХि рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХे рд▓ोрдЧ рдиाрд░िрдпों рдХा рдмрд╣ुрдд рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░рддे рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╢ीрдШ्рд░ рд╣ी рдЕрдкрдиे рдЫोрдЯे рднाрдЗрдпों, рдкुрдд्рд░ों, рдкौрдд्рд░ों рдЖрджि рдХी рдкрдд्рдиिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЙрдо्рдоीрдж рдЬрддाрдИ рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдкूрд░्рдгрддрдпा рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╣ोंрдЧी। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХुрд▓рд╡рдзुрдУं рдХो рдЬो рдЙрдд्рддрдо рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдоें рдЬрди्рдоी рд╣ैं рдФрд░ рдмрдЪ्рдЪों рдХी рдоाрддाрдПँ рд╣ैं рдЙрдирдХो рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПँ рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рднी рдХрд╣ा।

9. рдпрд╣ी рдирд╣ीं, рдПрдХ рдЕрди्рдп рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдиे рдХुрд░ु рд░ाрдЬ्рдп рдХो рд╕ुंрджрд░, рд╕ुрдЧंрдзिрдд рдФрд░ рдЕрдЪ्рдЫे рд╡рд╕्рдд्рд░ рдкрд╣рдирдиे рд╡ाрд▓ी рдЧाрдпिрдХाрдУं рдХो рднी рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПँ рджीं। рдФрд░ рдЕंрдд рдоें рд╡ृрдж्рдз, рд╡िрдХрд▓ांрдЧ рдФрд░ рдЕрд╕рд╣ाрдп рдЬрдиों рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдирдорд╕्рдХाрд░ рдХрд╣ा। рдпрдж्рдпрдкि рд╡े рд╕рднी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЕрдиुрдХ्рд░рдо рдоें рд╕рдмрд╕े рдиीрдЪे рд╣ैं, рд▓ेрдХिрди рдЙрди्рд╣ें рди рднुрд▓ाрдХрд░ рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдиे рдПрдХ рдмाрд░ рдкुрдиः рдЕрдкрдиी рдорд╣ाрдирддा рдФрд░ рд╢िрд╖्рдЯ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджिрдпा। рд╣рдоाрд░े рд╡िрдЪाрд░ рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ी, рд╕ौрджाрдЧрд░, рдХृрд╖рдХ, рднूрдоिрд╣ीрди рдордЬ़рджूрд░ рдФрд░ рд╕ेрд╡рдХ-рд╕ेрд╡िрдХाрдУं рдХो рднी рд╕рдо्рдоाрди рдоिрд▓рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдХ्рдпोंрдХि рддрдеाрдХрдеिрдд рддीрд╕рд░े рдФрд░ рдЪौрдеे рд╡рд░्рдг рдХे рд▓ोрдЧ рднी рд╕рдоाрдЬ рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЙрдкрдпोрдЧी рдФрд░ рдоेрд╣рдирдд рдХे рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рдеे।

рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдкрд░ рдПрдХ рд▓рдШु рдиिрдмंрдз рд▓िрдЦिрдП (рд▓рдЧрднрдЧ 500 рд╢рдм्рджों рдоें)

рдк्рд░рд╢्рди 6.
рднाрд░рддीрдп рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЗрддिрд╣ाрд╕рдХाрд░ рдоौрд░िрд╕ рд╡िंрдЯрд░рд╡िрдЯ्рдЬ़ рдиे рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдмाрд░े рдоें рд▓िрдЦा рдеा рдХि : “рдЪूंрдХि рдорд╣ाрднाрд░рдд рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХрд░рддा рд╣ै…рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░ी рдФрд░ рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЪीрдЬें рдЗрд╕рдоें рдиिрд╣िрдд рд╣ैं…(рд╡рд╣) рднाрд░рддीрдпों рдХी рдЖрдд्рдоा рдХी рдЕрдЧाрдз рдЧрд╣рд░ाрдИ рдХो рдПрдХ рдЕंрддрд░्рджृрд╖्рдЯि рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै।” рдЪрд░्рдЪा рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рдорд╣ाрднाрд░рдд рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рдд рдХा рдПрдХ рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдорд╣ाрдХाрд╡्рдп рд╣ै। рдЖрдЬ рднी рднाрд░рддीрдп рдЬрди-рдЬीрд╡рди рдкрд░ рдЗрд╕рдХा рдЕрдЧाрдз рдк्рд░рднाрд╡ рд╣ै। рддрдд्рдХाрд▓ीрди рдЬрди-рдЬीрдирд╡ рдХे рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рднी рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкрд╣рд▓ुрдУं рдХा рд╕рдЬीрд╡ рдЪिрдд्рд░рдг рдЗрд╕ рдорд╣ाрдХाрд╡्рдп рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд╕ुрдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЗрддिрд╣ाрд╕рдХाрд░ рдоौрд░िрд╕ рд╡िंрдЯрд░рд╡िрдЯ्рдЬ़ рдиे рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рдкрд░ рдк्рд░рдХाрд╢ рдбाрд▓рддे рд╣ुрдП рд▓िрдЦा рдеा, “рдЪूंрдХि рдорд╣ाрднाрд░рдд рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХрд░рддा рд╣ै… рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░ी рдФрд░ рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЪीрдЬें рдЗрд╕рдоें рдиिрд╣िрдд рд╣ैं… рдпрд╣ рд╣рдоें рднाрд░рддीрдп рдЬрдирд╕ाрдоाрди्рдп рдХी рдЖрдд्рдоा рдХी рдЕрдЧाрдз рдЧрд╣рд░ाрдИ рдХा рджिрдЧ्рджрд░्рд╢рди рдХрд░ाрддा рд╣ै।” рдЙрд▓्рд▓ेрдЦрдиीрдп рд╣ै рдХि рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХाрд▓ рддрдХ рдЖрд░्рдпों рдХा рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрд░рдд рдоें рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╣ो рдЪुрдХा рдеा। рд╕рднी рд╕्рдеाрдиों рдкрд░ рдЖрд░्рдпों рдХे рд╡िрднिрди्рди рдХुрд▓ рд░ाрдЬ्рдп рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рдХौрд░рд╡ों рдФрд░ рдкांрдбрд╡ों рдХा рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдзрд░्рдо рдФрд░ рдЕрдзрд░्рдо рдХा, рдФрдЪिрдд्рдп рдФрд░ рдЕрдиौрдЪिрдд्рдп рдХो рд╕ंрдШрд░्рд╖ рд╣ै। рдкांрдбрд╡ рдзрд░्рдо рдФрд░ рдФрдЪिрдд्рдп рдХे рддрдеा рдХौрд░рд╡ рдЕрдзрд░्рдо рдПрд╡ं рдЕрдиौрдЪिрдд्рдп рдХे рдк्рд░рддीрдХ рд╣ैं। рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг, рдЬिрди्рд╣ें рд╡िрд╖्рдгु рдХा рдЕрд╡рддाрд░ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै, рдЗрд╕ी рдХाрд░рдг рдкांрдбрд╡ों рдХा рд╕рдорд░्рдерди рдХрд░рддे рд╣ैं।

рдЗрд╕ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдоें рдкांрдбрд╡ों рдХी рдХौрд░рд╡ों рдкрд░ рд╡िрдЬрдп рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдзрд░्рдо рдХी рдЕрдзрд░्рдо рдкрд░ рд╡िрдЬрдп рд╣ै। рдзрд░्рдо рдФрд░ рдЕрдзрд░्рдо рдХे рдЗрд╕ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдоें рд╡िрднिрди्рди рдкाрдд्рд░ों рдПрд╡ं рдХрдеाрдирдХों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рднाрд░рддीрдп рдЬрдирдоाрдирд╕ рдХो рдзрд░्рдо рдХे рдоाрд░्рдЧ рдХी рдУрд░ рдк्рд░ेрд░िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рддो рдЧांрдзाрд░ी рдЕрдкрдиे рдЬ्рдпेрд╖्рда рдкुрдд्рд░ рджुрд░्рдпोрдзрди рдХो рдкांрдбрд╡ों рд╕े рдпुрдж्рдз рди рдХрд░рдиे рдХी рд╕рд▓ाрд╣ рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддी рд╣ै, “рд╢ांрддि рдХी рд╕ंрдзि рдХрд░рдХे рддुрдо рдЕрдкрдиे рдкिрддा, рдоेрд░ा рдФрд░ рдЕрдкрдиे рд╢ुрднेрдЪ्рдЫुрдХों рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░ोрдЧे…। рд╡िрд╡ेрдХी рдкुрд░ुрд╖ рдЬो рдЕрдкрдиी рдЗंрдж्рд░िрдпों рдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд░рдЦрддा рд╣ै рд╡рд╣ी рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд░рдЦрд╡ाрд▓ी рдХрд░рддी рд╣ै। рд▓ाрд▓рдЪ рдПрд╡ं рдХ्рд░ोрдз рдордиुрд╖्рдп рдХो рд▓ाрдн рд╕े рджूрд░ рдЦрджेрдб़ рд▓े рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗрди рджोрдиों рд╢рдд्рд░ुрдУं рдХो рдкрд░ाрдЬिрдд рдХрд░ рд░ाрдЬा рд╕ंрдкूрд░्рдг рдкृрде्рд╡ी рдХो рдЬीрдд рд╕рдХрддा рд╣ै… рд╣े рдкुрдд्рд░, рддुрдо рд╡िрд╡ेрдХी рдФрд░ рд╡ीрд░ рдкांрдбрд╡ों рдХे рд╕ाрде рд╕ाрдиंрдж рдЗрд╕ рдкृрде्рд╡ी рдХा рднोрдЧ рдХрд░ोрдЧे… рдпुрдж्рдз рдоें рдХुрдЫ рднी рд╢ुрдн рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рди рдзрд░्рдо рдФрд░ рдЕрд░्рде рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рди рд╣ी рдк्рд░рд╕рди्рдирддा рдХी। рдпुрдж्рдз рдХे рдЕंрдд рдоें рд╕рдлрд▓рддा рдоिрд▓े рдпрд╣ рднी рдиिрд╢्рдЪिрдд рдирд╣ीं… рдЕрдкрдиे рдорди рдХो рдпुрдж्рдз рдоें рд▓िрдк्рдд рдордд рдХрд░ो।” рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд╕ाрдХ्рд╖ी рд╣ै рдХि рджुрд░्рдпोрдзрди рдиे рдЕрдкрдиी рдоाрддा рдХी рд╕рд▓ाрд╣ рдХी рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рдХी рдФрд░ рднाрдЧ्рдп рдиे рдЙрд╕рдХी।

рдЙрд╕рдиे рдпुрдж्рдз рд▓рдб़ा рдФрд░ рдкрд░ाрдЬिрдд рд╣ोрдХрд░ рд╕рд░्рд╡рдиाрд╢ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпा। рдорд╣ाрднाрд░рдд рдоें рднाрд░рддीрдп рд╢िрд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХा рдЖрджрд░्рд╢ рд░ूрдк рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдзрд░्рдордкुрдд्рд░ рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рднाрд░рддीрдп рд╢िрд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХा рд╕рдЬीрд╡ рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ैं, рдЬैрд╕ा рдХि рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЕрд╡рддрд░рдг рд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдЬ्рдпेрд╖्рда рдкांрдбрд╡ рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░, рдЬो рдзрд░्рдордкुрдд्рд░ рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдП, рд╕ंрдЬрдп рдХो рд╕ंрдмोрдзिрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддे рд╣ैं“рд╕ंрдЬрдп, рдзृрддрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдЧृрд╣ рдХे рд╕рднी рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдФрд░ рдоुрдЦ्рдп рдкुрд░ोрд╣िрдд рдХो рдоेрд░ा рд╡िрдиीрдд рдЕрднिрд╡ाрджрди рджीрдЬिрдПрдЧा рдоैं рдЧुрд░ु рдж्рд░ोрдг рдХे рд╕ाрдордиे рдирддрдорд╕्рддрдХ рд╣ोрддा рд╣ूँ… рдоैं рдХृрдкाрдЪाрд░्рдп рдХे рдЪрд░рдг рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд░рддा рд╣ूँ… (рдФрд░) рдХुрд░ु рд╡ंрд╢ рдХे рдк्рд░рдзाрди рднीрд╖्рдо рдХे। рдоैं рд╡ृрдж्рдз рд░ाрдЬा (рдзृрддрд░ाрд╖्рдЯ्рд░) рдХो рдирдорди рдХрд░рддा рд╣ूँ। рдоैं рдЙрдирдХे рдкुрдд्рд░ рджुрд░्рдпोрдзрди рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЕрдиुрдЬों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХे рдмाрд░े рдоें рдкूрдЫрддा рд╣ूँ рддрдеा рдЙрдирдХो рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПँ рджेрддा рд╣ूँ… рдоैं рдЙрди рд╕рдм рдпुрд╡ा рдХुрд░ु рдпोрдж्рдзाрдУं рдХा рдЕрднिрдиंрджрди рдХрд░рддा рд╣ूँ рдЬो рд╣рдоाрд░े рднाрдИ, рдкुрдд्рд░ рдФрд░ рдкौрдд्рд░ рд╣ैं… рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рдоैं рдЙрди рдорд╣ाрдорддि рд╡िрджुрд░ рдХो (рдЬिрдирдХा рдЬрди्рдо рджाрд╕ी рд╕े рд╣ुрдЖ рд╣ै) рдирдорд╕्рдХाрд░ рдХрд░рддा рд╣ूँ рдЬो рд╣рдоाрд░े рдкिрддा рдФрд░ рдоाрддा рдХे рд╕рджृрд╢ рд╣ैं… рдоैं рдЙрди рд╕рднी рд╡ृрдж्рдзा рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХो рдк्рд░рдоाрдг рдХрд░рддा рд╣ूँ рдЬो рд╣рдоाрд░ी рдоाрддाрдУं рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиी рдЬाрддी рд╣ैं। рдЬो рд╣рдоाрд░ी рдкрдд्рдиिрдпाँ рд╣ैं рдЙрдирд╕े рдпрд╣ рдХрд╣िрдПрдЧा рдХि, “рдоैं рдЖрд╢ा рдХрд░рддा рд╣ूँ рдХि рд╡े рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╣ैं”.. рдоेрд░ी рдУрд░ рд╕े рдЙрди рдХुрд▓рд╡рдзुрдУं рдХा рдЬो рдЙрдд्рддрдо рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдоें рдЬрди्рдоी рд╣ैं рдФрд░ рдмрдЪ्рдЪों рдХी рдоाрддाрдПँ рд╣ैं, рдЕрднिрдиंрджрди рдХीрдЬिрдПрдЧा рддрдеा рд╣рдоाрд░ी рдкुрдд्рд░िрдпों рдХा рдЖрд▓िंрдЧрди рдХीрдЬिрдПрдЧा… рд╕ुंрджрд░, рд╕ुрдЧंрдзिрдд, рд╕ुрд╡ेрд╢िрдд рдЧрдгिрдХाрдУं рдХो рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПँ рджीрдЬिрдПрдЧा।

рджाрд╕िрдпों рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╕ंрддाрдиों рддрдеा рд╡ृрдж्рдз, рд╡िрдХрд▓ांрдЧ рдФрд░ рдЕрд╕рд╣ाрдпрдЬрдиों рдХो рднी рдоेрд░ी рдУрд░ рд╕े рдирдорд╕्рдХाрд░ рдХीрдЬिрдПрдЧा…।” । рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рд╢िрд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХा рдпрд╣ рдирдоूрдиा рд╕्рд╡рдпं рдоें рдЕрдж्рд╡िрддीрдп рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдЖрдпु, рд▓िंрдЧ рдФрд░ рдмंрдзुрдд्рд╡ рднाрд╡ рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдХुрд▓ीрдирддा, рдк्рд░ेрдо, рд╕ुंрджрд░рддा, рджाрд╕рддा, рд╡िрдХрд▓ांрдЧрддा рдФрд░ рдЕрд╕рд╣ाрдпрддा рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕рднी рдХे рдк्рд░рддि рд╢िрд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдк्рд░рдХрдЯ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдиे рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдФрд░ рдоुрдЦ्рдп рдкुрд░ोрд╣िрдд рдХा рдЕрднिрд╡ाрджрди рдХिрдпा, рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдирдХी рд╕्рдеिрддि рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдеी। рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ु рдж्рд░ोрдгाрдЪाрд░्рдп рдХा рдирддрдорд╕्рддрдХ рдЕрднिрд╡ाрджрди рдХрд░рдиे рдХी рдмाрдд рдХрд╣ी рдФрд░ рдлिрд░ рдХृрдкाрдЪाрд░्рдп рдПрд╡ं рдХुрд░ु рд╡ंрд╢ рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рднीрд╖्рдо рдкिрддाрдорд╣ рдХे рдЪрд░рдг рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХी, рдХ्рдпोंрдХि рднीрд╖्рдо рдЖрдпु рдоें рд╕рдмрд╕े рдмрдб़े рдФрд░ рдпोрдЧ्рдпрддा рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдЖрджрд░рдгीрдп рдеे। рднीрд╖्рдо рдкिрддाрдорд╣ рдХे рдЕрднिрд╡ाрджрди рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХौрд░рд╡ों рдХे рдкिрддा рдФрд░ рдЕрдкрдиे рд╕ंрдмंрдзी рд╣рд╕्рддिрдиाрдкुрд░ рдирд░ेрд╢ рдзृрддрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХो рдирдорди рдХिрдпा। рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдиे рджुрд░्рдпोрдзрди рдХी рджुрд░्рднाрд╡рдиाрдУं рдХो рднुрд▓ाрдХрд░ рдХौрд░рд╡ों рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдкूрдЫा рддрдеा рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиी рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПँ рднी рднेрдЬीं। рд╡े рдпुрд╡ा рдХुрд░ु рдпोрдж्рдзाрдУं рдХो рднी рдирд╣ीं рднूрд▓े рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдорд╣ाрдорддि рд╡िрджुрд░ рдХा рднी рд╕рдо्рдоाрдирдкूрд░्рд╡рдХ рдЕрднिрд╡ाрджрди рдХिрдпा।

рдЕंрдд рдоें рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдиे рд╡рд░्рдг-рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╕рдмрд╕े рдиिрдЪрд▓े рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рджाрд╕, рджाрд╕िрдпों, рд╡िрдХрд▓ांрдЧों, рдЕрд╕рд╣ाрдпों рдЖрджि рдХे рдк्рд░рддि рднी рдЕрдкрдиा рдЕрднिрд╡ाрджрди рднेрдЬा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХрд░рдг рд╕े рдЬрд╣ाँ рдПрдХ рдУрд░ рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдХी рд╢ाрд▓ीрдирддा рдПрд╡ं рд╡िрдирдо्рд░рддा рдХा рдкрд░िрдЪрдп рдоिрд▓рддा рд╣ै, рд╡рд╣ीं рдпрд╣ рднी рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд╡рд░्рдг-рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдж्рд╡ाрд░ा рд╕्рдеाрдкिрдд рдоाрдирджंрдбों рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рддे рдеे। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХा рдоूрд▓ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рднाрд░рддीрдп рд╕рдоाрдЬ рдПрд╡ं рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХो рдЬीрд╡рди рдХी рдХुрдЫ рдоूрд▓ рдоाрди्рдпрддाрдУं рдХी рдУрд░ рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рдиा рд╣ै। рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХी рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рджेрди ‘рд╢्рд░ीрдордж्рднрдЧрд╡рдж्рдЧीрддा’ рд╣ै рдЬो рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХा рдиिрдЪोрдб़ рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдоोрдХ्рд╖ рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рддीрдиों рдоाрд░्рдЧों-рдЬ्рдЮाрди, рдХрд░्рдо рдФрд░ рднрдХ्рддि рдХा рдЕрдж्рднुрдд рд╕рдорди्рд╡рдп рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХा рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рдЗрд╕ рддрде्рдп рдоें рдиिрд╣िрдд рд╣ै рдХि рдЗрд╕рд╕े рд╣рдоें рдЙрдд्рддрд░ рд╡ैрджिрдХ рдХाрд▓ рдХे рдмाрдж рдХी рдХुрдЫ рд╢рддाрдм्рджिрдпों рдХी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдПрд╡ं рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рджрд╢ा рдХो рдЬाрдирдиे рдоें рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕рд╣ाрдпрддा рдоिрд▓рддी рд╣ै। рдиि:рд╕ंрджेрд╣ рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ, рдиैрддिрдХ рдФрд░ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рднाрд░рддीрдп рдЬीрд╡рди рдкрд░ рдЗрд╕ рдорд╣ाрдХाрд╡्рдп рдХा рдЧंрднीрд░ рдк्рд░рднाрд╡ рд░рд╣ा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 7.
рдХ्рдпा рдпрд╣ рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдХि рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХो рдПрдХ рд╣ी рд░рдЪрдпिрддा рдеा? рдЪрд░्рдЪा рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рд╕ंрднрд╡рддः рдоूрд▓ рдХрдеा рдХे рд░рдЪрдпिрддा рднाрдЯ рд╕ाрд░рдеी рдеे рдЬिрди्рд╣ें ‘рд╕ूрдд’ рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рдеा। рдпे рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рдпोрдж्рдзाрдУं рдХे рд╕ाрде рдпुрдж्рдз
рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЬाрддे рдеे рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╡िрдЬрдп рд╡ рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпों рдХे рдмाрд░े рдоें рдХрд╡िрддाрдПँ рд▓िрдЦрддे рдеे। рдпे рд░рдЪрдиाрдПँ рдоौрдЦिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдПрдХ рдкीрдв़ी рд╕े рджूрд╕рд░ी рдкीрдв़ी рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрддी рд░рд╣ीं। рдЗрддिрд╣ाрд╕рдХाрд░ों рдХा рдЕрдиुрдоाрди рд╣ै рдХि рдкाँрдЪрд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдИрежрдкूреж рд╕े рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдиे рдЗрд╕ рдХрдеा рдкрд░ंрдкрд░ा рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдЕрдзिрдХाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдФрд░ рдЗрд╕े рд▓िрдЦा। рдпрд╣ рд╡рд╣ рдХाрд▓ рдеा рдЬрдм рдХुрд░ु рдФрд░ рдкांрдЪाрд▓ рдЬिрдирдХे рдЗрд░्рдж-рдЧिрд░्рдж рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХी рдХрдеा рдШूрдорддी рд╣ै, рдоाрдд्рд░ рд╕рд░рджाрд░ी рд╕े рд░ाрдЬрддंрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрднрд░ рд░рд╣े рдеे। рдпрд╣ рднी рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдХि рдирдП рд░ाрдЬ्рдпों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд╕рдордп рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдЙрдерд▓-рдкुрдерд▓ рдХे рдХाрд░рдг рдкुрд░ाрдиे рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдоूрд▓्рдпों рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдирд╡ीрди рдоाрдирджंрдбों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ुрдИ рдЬिрдирдХा рдЗрд╕ рдХрд╣ाрдиी рдХे рдХुрдЫ рднाрдЧों рдоें рд╡рд░्рдгрди рдоिрд▓рддा рд╣ै। рд▓рдЧрднрдЧ 200 рдИрежрдкूреж рд╕े 200 рдИрд╕्рд╡ी рдХे рдмीрдЪ рд╣рдо рдЗрд╕ рдЧ्рд░ंрде рдХे рд░рдЪрдиाрдХाрд▓ рдХा рдПрдХ рдФрд░ рд╕्рддрд░ рджेрдЦрддे рд╣ैं।

рдпрд╣ рд╡рд╣ рд╕рдордп рдеा рдЬрдм рд╡िрд╖्рдгु рджेрд╡рддा рдХी рдЖрд░ाрдзрдиा рдк्рд░рднाрд╡ी рд╣ो рд░рд╣ी рдеी рддрдеा рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХो рдЬो рдЗрд╕ рдорд╣ाрдХाрд╡्рдп рдХे рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдиाрдпрдХों рдоें рд╕े рд╣ैं, рдЙрди्рд╣ें рд╡िрд╖्рдгु рдХा рд░ूрдк рдмрддाрдпा рдЬा рд░рд╣ा рдеा। рдХाрд▓ांрддрд░ рдоें рд▓рдЧрднрдЧ 200-400 рдИрд╕्рд╡ी рдХे рдмीрдЪ рдордиुрд╕्рдоृрддि рд╕े рдоिрд▓рддे-рдЬुрд▓рддे рдмृрд╣рдд् рдЙрдкрджेрд╢ाрдд्рдордХ рдк्рд░рдХрд░рдг рдорд╣ाрднाрд░рдд рдоें рдЬोрдб़े рдЧрдП। рдЗрди рд╕рдм рдкрд░िрд╡рд░्рдзрдиों рдХे рдХाрд░рдг рдпрд╣ рдЧ्рд░ंрде рдЬो рдЕрдкрдиे рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рд░ूрдк рдоें рд╕ंрднрд╡рддः 10,000 рд╢्рд▓ोрдХों рд╕े рднी рдХрдо рд░рд╣ा рд╣ोрдЧा рдмрдв़рдХрд░ рдПрдХ рд▓ाрдЦ рд╢्рд▓ोрдХों рд╡ाрд▓ा рд╣ो рдЧрдпा। рд╣ाрд▓ाँрдХि рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдкрд░ंрдкрд░ा рдоें рдЗрд╕ рдмृрд╣рдд рд░рдЪрдиा рдХे рд░рдЪिрдпрддा рдЛрд╖ि рд╡्рдпाрд╕ рдоाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 8.
рдЖрд░ंрднिрдХ рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╕्рдд्рд░ी-рдкुрд░ुрд╖ рдХे рдордз्рдп рд╕ंрдмंрдзों рдХी рд╡िрд╖рдорддाрдПँ рдХिрддрдиी рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд░рд╣ी рд╣ोंрдЧी? рдХाрд░рдг рд╕рд╣िрдд рдЙрдд्рддрд░ рджीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рдЖрд░ंрднिрдХ рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╕्рдд्рд░ी-рдкुрд░ुрд╖ рдХे рд╕ंрдмंрдзों рдоें рдЕрдиेрдХ рд╡िрд╖рдорддाрдПँ рдеीं। рд╣ाрд▓ाँрдХि рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХो рд╕рдо्рдоाрди рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рджेрдЦा рдЬाрддा рдеा। рд╡िрд╢ेрд╖рдХрд░ рдкुрдд्рд░ों рдХो рдЬрди्рдо рджेрдиे рд╡ाрд▓ी рдоाрддा рдХे рдк्рд░рддि рдкрд░िрдЬрди рдЕрдзिрдХ рд╕्рдиेрд╣ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे рдеे। рдЬिрд╕рдХी рдХोрдЦ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕ुंрджрд░ рд╕ुрд╢ीрд▓, рд╡ीрд░, рд╕рдж्рдЧुрдг рд╕ंрдкрди्рди, рд╡िрдж्рд╡ाрди рдкुрдд्рд░ рдкैрджा рд╣ोрддे рдеे, рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЙрд╕ рд╕्рдд्рд░ी рдХो рдиि:рд╕ंрджेрд╣ рдЕрдзिрдХ рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рджेрдЦा рдЬाрддा рдеा। рд╕рдоाрдЬ рдоें рдкिрддृрд╕рдд्рддाрдд्рдордХ рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХा рдк्рд░рдЪрд▓рди рдеा। рдкिрддृрд╡ंрд╢िрдХрддा рдХो рд╣ी рд╕рднी рд╡рд░्рдЧों рдФрд░ рдЬाрддिрдпों рдоें рдЕрдкрдиाрдпा рдЬाрддा рдеा। рдХुрдЫ рд╡िрдж्рд╡ाрди рдФрд░ рдЗрддिрд╣ाрд╕рдХाрд░ рд╕ाрддрд╡ाрд╣рдиों рдХो рдЗрд╕рдХा рдЕрдкрд╡ाрдж рдоाрдирддे рд╣ैं। рдЙрдирдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕ाрддрд╡ाрд╣рдиों рдоें рдоाрддृрд╡ंрд╢िрдХрддा рдеी рдХ्рдпोंрдХि рдЗрдирдХे рд░ाрдЬाрдУं рдХे рдиाрдо рдХे рд╕ाрде рдоाрддा рдХे рдиाрдо рдЬुрдб़े рд╣ुрдП рд╣ैं। рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП, рдЕрднिрд▓ेрдЦों рд╕े рд╕ाрддрд╡ाрд╣рди рд░ाрдЬाрдУं рдХी рдХрдИ рдкीрдв़िрдпों рдХे рд░ाрдЬा рдЧोрддрдоी-рдкुрдд्рдд рд╕िрд░ी-рд╕ाрддрдХрдиि рд░ाрдЬा рд╡рд╕िрдеि-рдкुрдд्рдд (рд╕ाрдоि) рд╕िрд░ि-рдкुрд▓ुрдоाрдпि рд░ाрдЬा рдЧोрддрдоी-рдкुрдд्рдд рд╕ाрдоि-рд╕िрд░ि-рдпрди-рд╕ाрддрдХрдиि рд░ाрдЬा рдордзाрд░ि-рдкुрдд्рдд рд╕्рд╡ाрдоी рд╕рдХрд╕ेрди рд░ाрдЬा рд╣рд░िрддि-рдкुрдд्рдд рдЪрдд्рддрд░рдкрди-рд╕ाрддрдХрдиि рд░ाрдЬा рд╣рд░िрддि-рдкुрдд्рдд рд╡िрдирд╣ुрдХрдж рдЪрддुрдХुрд▓ाрдирдо्рдж-рд╕ाрддрдХрдордиि рд░ाрдЬा рдЧोрддрдоी-рдкुрдд्рдд рд╕िрд░ी-рд╡िрдЬрдпे-рд╕ाрддрдХрдиि рдЗрди рд╕рднी рдиाрдоों рдоें рд░ाрдЬा рдХी рдПрдХ рдЬैрд╕ी рдкрджрд╡ी рдкрд░ рдз्рдпाрди рджीрдЬिрдП। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЕрдЧрд▓े рд╢рдм्рдж рдХो рднी рд▓рдХ्рд╖िрдд рдХीрдЬिрдП рдЬिрд╕рдХा рдкुрдд्рдд рд╕े рдЕंрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдПрдХ рдк्рд░ाрдХृрдд рд╢рдм्рдж рд╣ै рдЬिрд╕рдХा

рдЕрд░्рде ‘рдкुрдд्рд░’ рд╣ै। рдЧोрддрдоी-рдкुрдд्рдд рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै ‘рдЧोрддрдоी рдХा рдкुрдд्рд░’। рдЧोрддрдоी рдФрд░ рд╡рд╕िрдеि рд╕्рдд्рд░ीрд╡ाрдЪी рдиाрдо рд╣ैं। рдЧौрддрдо рдФрд░ рд╡рд╢िрд╖्рдЯ, рдпे рджोрдиों рд╡ैрджिрдХ рдЛрд╖ि рдеे рдЬिрдирдХे рдиाрдо рд╕े рдЧोрдд्рд░ рд╣ैं। рдпрд╣ी рдирд╣ीं, рд╕ाрддрд╡ाрд╣рди рд░ाрдЬрд╢ाрд╣ी рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдоें рд░ाрдЬा рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрдд्рдиी рдХी рдЖрдХृрддिрдпों рдХो рдк्рд░ाрдпः рдоूрд░्рддिрдпों рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрднिрди्рди рдЧुрдлाрдУं рдХी рджीрд╡ाрд░ों рдкрд░ рдЙрдд्рдХीрд░्рдг рдХिрдпा рдЬाрддा рдеा। рдпे рдЧुрдлाрдПँ рдФрд░ рдк्рд░рддिрдоाрдПँ рдмौрдж्рдз рднिрдХ्рд╖ुрдУं рдХो рджाрди рдоें рджी рдЬाрддी рдеीं। рдЙрдкрдиिрд╖рдж рднी рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╕्рдд्рд░ी-рдкुрд░ुрд╖ों рдХे рдЕрдЪ्рдЫे рд╕ंрдмंрдзों рдХे рдк्рд░рдоाрдг рджेрддे рд╣ैं। рдмृрд╣рджाрд░рдг्рдпрдХ рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдоें рдЬो рдЖрд░ंрднिрдХ рдЙрдкрдиिрд╖рджों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै-рдЖрдЪाрд░्рдпों рдФрд░ рд╢िрд╖्рдпों рдХी рдЙрдд्рддрд░ोрдд्рддрд░ рдкीрдв़िрдпों рдХी рд╕ूрдЪी рдоिрд▓рддी рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рд╕े рдХрдИ рд▓ोрдЧों рдХो рдЙрдирдХे рдоाрддृрдиाрдоों рд╕े рдиिрд░्рджिрд╖्рдЯ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╡िрд╡ाрд╣िрддा рд╕्рдд्рд░िрдпाँ рдЕрдкрдиे рдкрддि рдХो рд╕рдо्рдоाрди рджेрддी рдеीं рдФрд░ рд╡े рдк्рд░ाрдпः рдЙрдирдХे рдЧोрдд्рд░ рдХे рд╕ाрде рдЬुрдб़рдиे рдоें рдХोрдИ рдЖрдкрдд्рддि рдирд╣ीं рдХрд░рддी рдеीं। рдПрдХ рдм्рд░ाрд╣्рдордгीрдп рдкрдж्рдзрддि рдЬो рд▓рдЧрднрдЧ 1000 рдИрежрдкूреж рдХे рдмाрдж рд╕े рдк्рд░рдЪрд▓рди рдоें рдЖрдИ, рд╡рд╣ рд▓ोрдЧों (рдЦाрд╕рддौрд░ рд╕े рдм्рд░ाрд╣्рдордгों) рдХो рдЧोрдд्рд░ों рдоें рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдХрд░рдиे рдХी рдеी। рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЧोрдд्рд░ рдПрдХ рд╡ैрджिрдХ рдЛрд╖ि рдХे рдиाрдо рдкрд░ рд╣ोрддा рдеा।

рдЙрд╕ рдЧोрдд्рд░ рдХे рд╕рджрд╕्рдп рдЛрд╖ि рдХे рд╡ंрд╢рдЬ рдоाрдиे рдЬाрддे рдеे। рдЧोрдд्рд░ों рдХे рджो рдиिрдпрдо рдорд╣рдд्рдд्рд╡ूрдкрд░्рдг рдеे-рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХो рдкिрддा рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдкрддि рдХे рдЧोрдд्рд░ рдХा рдоाрдиा рдЬाрддा рдеा рддрдеा рдПрдХ рд╣ी рдЧोрдд्рд░ рдХे рд╕рджрд╕्рдп рдЖрдкрд╕ рдоें рд╡िрд╡ाрд╣ рд╕ंрдмंрдз рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддे рдеे। рдХ्рдпा рдЗрди рдиिрдпрдоों рдХा рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдЕрдиुрд╕рд░рдг рд╣ोрддा рдеा, рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рдЬाрдирдиे рдХे рд▓िрдП рд╣рдоें рд╕्рдд्рд░ी рдФрд░ рдкुрд░ुрд╖ рдиाрдоों рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХрд░рдиा рдкрдб़ेрдЧा рдЬो рдХрднी-рдХрднी рдЧोрдд्рд░ों рдХे рдиाрдо рд╕े рдЙрдж्рдзृрдд рд╣ोрддे рдеे। рд╣рдоें рдХुрдЫ рдиाрдо рд╕ाрддрд╡ाрд╣рдиों рдЬैрд╕े рдк्рд░рдмрд▓ рд╢ाрд╕рдХों рдХे рд╡ंрд╢ рд╕े рдоिрд▓рддे рд╣ैं। рд╕्рдд्рд░ी рдХो рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рдоाрддा рдХे рд░ूрдк рдоें рдкूрд░ा рд╕рдо्рдоाрди рдоिрд▓े, рдЙрд╕рдХा рдкрддि рднी рдпрд╣ рдЪाрд╣рддा рдеा। рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдоें рд╕्рдд्рд░िрдпाँ рджрд░рдмाрд░ों рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ोрддी рдеीं। рдХुрдЫ рд╕्рдд्рд░िрдпों рдиे рд╕्рд╡рдпं рднी рд░ाрдЬ्рдп рдХिрдпा рдпा рд╕ंрд░рдХ्рд╖िрдХा рдмрдиीं। рд╡े рдЕрдкрдиे рдЬ्рдпेрд╖्рда рдкुрдд्рд░ рдХो рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рджेрддी рдеीं। рдпрд╣ рдЕрд▓рдЧ рдмाрдд рд╣ै। рдХि рдХрдИ рдмाрд░ рдоाрддा рдХी рд╕рд▓ाрд╣ рдмрдб़ा рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ рдирд╣ीं рдоाрдирддा рдеा рдФрд░ рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рд▓ाрд▓рдЪ, рдХ्рд░ोрдз рдпा рдЧрд▓рдд рд╕्рд╡рднाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рдЕрдкрдиी рд╣рд░ рдЗрдЪ्рдЫा рдХो рдкूрд░ा рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рдеा। рдХुрдЫ рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдорд╣ाрднाрд░рдд рдоें рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдоिрд▓рддा рд╣ै рдХि рдЬрдм рдХौрд░рд╡ों рдФрд░ рдкांрдбрд╡ों рдХे рдмीрдЪ рдпुрдж्рдз рдЕрд╡рд╢्рдпंрднाрд╡ी рд╣ो рдЧрдпा рддो рдЧांрдзाрд░ी рдиे рдЕрдкрдиे рдЬ्рдпेрд╖्рда рдкुрдд्рд░ рджुрд░्рдпोрдзрди рд╕े рдпुрдж्рдз рди рдХрд░рдиे рдХी рд╡िрдирддी рдХी“рд╢ांрддि рдХी рд╕ंрдзि рдХрд░рдХे рддुрдо рдЕрдкрдиे рдкिрддा, рдоेрд░ा рддрдеा рдЕрдкрдиे рд╢ुрднрдЪिंрддрдХों рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░ोрдЧे। рдЬो рдкुрд░ुрд╖ рдЕрдкрдиी рдЗंрдж्рд░िрдпों рдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд░рдЦрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдкुрд░ुрд╖ рд╣ी рд░ाрдЬ्рдп рдХी рджेрдЦрднाрд▓ рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рд▓ाрд▓рдЪ рдФрд░ рдХ्рд░ोрдз рдПрдХ рдмुрд░ी рдмрд▓ा рд╣ै।” рдХिंрддु рджुрд░्рдпोрдзрди рдиे рдоाँ рдХी рд╕рд▓ाрд╣ рдирд╣ीं рдоाрдиी। рдлрд▓рддः рдЙрд╕рдХा рдЕंрдд рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдмुрд░ा рд╣ुрдЖ।

рдк्рд░рд╢्рди 9.
рдЙрди рд╕ाрдХ्рд╖्рдпों рдХी рдЪрд░्рдЪा рдХीрдЬिрдП рдЬो рдпрд╣ рджрд░्рд╢ाрддे рд╣ैं рдХि рдмंрдзुрдд्рд╡ рдФрд░ рд╡िрд╡ाрд╣ рд╕ंрдмंрдзी рдм्рд░ाрд╣्рдордгीрдп рдиिрдпрдоों рдХा рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдирд╣ीं рд╣ोрддा рдеा।
рдЙрдд्рддрд░:
1. рдмंрдзुрдд्рд╡ рд╕ंрдмंрдзी рдм्рд░ाрд╣्рдордгीрдп рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрдирдХा рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдЕрдиुрд╕рд░рдг-
‘рдХुрд▓’ рд╢рдм्рдж рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд▓िрдП рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдФрд░ ‘рдЬाрддि’ рд╢рдм्рдж рдХिрд╕ी рдмрдб़े рд╕рдоूрд╣ рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдмрд╣ुрдзा рдЕрдкрдиे рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рдЬीрд╡рди рдХो рд╕рд╣рдЬ рд╣ी рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं, рдкрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХे рд╕ाрде рд░िрд╢्рддों рдФрд░ рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдкों рдоें рднी рднिрди्рдирддा рд╣ै।
рдХрдИ рдмाрд░ рдПрдХ рд╣ी рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд▓ोрдЧ рднोрдЬрди рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдХा рдЖрдкрд╕ рдоें рдоिрд▓-рдмाँрдЯрдХрд░ рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдПрдХ рд╕ाрде рд░рд╣рддे рдФрд░ рдХाрдо рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЕрдиुрд╖्рдаाрдиों рдХो рд╕ाрде рд╣ी рд╕ंрдкाрджिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рдкрд░िрд╡ाрд░ рдПрдХ рдмрдб़े рд╕рдоूрд╣ рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ें рд╣рдо рд╕ंрдмंрдзी рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рд░िрд╢्рддे ‘рдиैрд╕рд░्рдЧिрдХ’ рдФрд░ рд░рдХ्рдд рд╕ंрдмрдж्рдз рдоाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗрддिрд╣ाрд╕рдХाрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдФрд░ рдмंрдзुрддा рд╕ंрдмंрдзी рд╡िрдЪाрд░ों рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрдирдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдЗрд╕рд▓िрдП рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рд╕े рд▓ोрдЧों рдХी рд╕ोрдЪ рдХा рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै। рд╕ंрднрд╡рдд: рдЗрди рд╡िрдЪाрд░ों рдиे рд▓ोрдЧों рдХे рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдкों рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХिрдпा рд╣ोрдЧा।

рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рд╕े рд╡िрдЪाрд░ों рдоें рдмрджрд▓ाрд╡ рдЖрдпा рд╣ोрдЧा। рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХाрд▓ рдоें рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдоें рдмंрдзрдд्рд╡ рд╕ंрдмंрдзों рдоें рдмрдб़ा рднाрд░ी рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдЖрдпा। рдПрдХ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдорд╣ाрднाрд░рдд рдЗрд╕ी рдХी рдХрд╣ाрдиी рд╣ै। рдпрд╣ рдмांрдзрд╡ों рдХे рджो рджрд▓ों, рдХौрд░рд╡ों рдФрд░ рдкांрдбрд╡ों рдХे рдмीрдЪ рднूрдоि рдФрд░ рд╕рдд्рддा рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╣ुрдП рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХा рдЪिрдд्рд░рдг рдХрд░рддी рд╣ै। рджोрдиों рд╣ी рджрд▓ рдХुрд░ु рд╡ंрд╢ рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдеे, рдЬिрдирдХा рдПрдХ рдЬрдирдкрдж рдкрд░ рд╢ाрд╕рди рдеा। рдпрд╣ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдПрдХ рдпुрдж्рдз рдоें рдкрд░िрдгрдд рд╣ुрдЖ рдЬिрд╕рдоें рдкांрдбрд╡ рд╡िрдЬрдпी рд╣ुрдП। рдЗрдирдХे рдЙрдкрд░ांрдд рдкिрддृрд╡ंрд╢िрдХ рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ рдХो рдЙрдж्рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рд╣ाрд▓ाँрдХि рдкिрддृрд╡ंрд╢िрдХрддा рдорд╣ाрдХाрд╡्рдп рдХी рд░рдЪрдиा рд╕े рдкрд╣рд▓े рднी рдоौрдЬूрдж рдеी, рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХी рдоुрдЦ्рдп рдХрдеाрд╡рд╕्рддु рдиे рдЗрд╕ рдЖрджрд░्рд╢ рдХो рдФрд░ рд╕ुрджृрдв़ рдХिрдпा। рдкिрддृрд╡ंрд╢िрдХрддा рдоें рдкुрдд्рд░ рдкिрддा рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рдЙрдирдХे рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдкрд░ (рд░ाрдЬाрдУं рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рд╕िंрд╣ाрд╕рди рдкрд░ рднी) рдЕрдзिрдХाрд░ рдЬрдоा рд╕рдХрддे рдеे। рдХрднी рдкुрдд्рд░ рдХे рди рд╣ोрдиे рдкрд░ рдПрдХ рднाрдИ рджूрд╕рд░े рдкрд░ рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рд╣ो рдЬाрддा рдеा рддो рдХрднी рдмंрдзु-рдмांрдзрд╡ рд╕िंрд╣ाрд╕рди рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдЕрдзिрдХाрд░ рдЬрдоाрддे рдеे।

2. рд╡िрд╡ाрд╣ рд╕ंрдмंрдзी рдм्рд░ाрд╣्рдордгीрдп рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдЕрдиुрд╕рд░рдг-
рдЬрд╣ाँ рдкिрддृрд╡ंрд╢ рдХो рдЖрдЧे рдмрдв़ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдкुрдд्рд░ рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдеे, рд╡рд╣ाँ рдЗрд╕ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдкुрдд्рд░िрдпों рдХो рдЕрд▓рдЧ рддрд░рд╣ рд╕े рджेрдЦा рдЬाрддा рдеा। рдкैрддृрдХ рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдкрд░ рдЙрдирдХा рдХोрдИ рдЕрдзिрдХाрд░ рдирд╣ीं рдеा। рдЕрдкрдиे рдЧोрдд्рд░ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдЙрдирдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░ рджेрдиा рд╣ी рд╡ांрдЫिрдд рдеा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдеा рдХो рдмрд╣िрд░्рд╡िрд╡ाрд╣ рдкрдж्рдзрддि рдХрд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рдЗрд╕рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп рдпрд╣ рдеा рдХि рдКँрдЪी рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рд╡ाрд▓े рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХी рдХрдо рдЙрдо्рд░ рдХी рдХрди्рдпाрдУं рдФрд░ рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХा рдЬीрд╡рди рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд╡рдзाрдиी рд╕े рдиिрдпрдоिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рдеा рдЬिрд╕рд╕े рдЙрдЪिрдд рд╕рдордп рдФрд░ ‘рдЙрдЪिрдд’ рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕े рдЙрдирдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे। рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдпрд╣ рд╣ुрдЖ рдХि рдХрди्рдпाрджाрди рдЕрд░्рдеाрдд् рд╡िрд╡ाрд╣ рдоें рдХрди्рдпा рдХी рднेंрдЯ рдХो рдкिрддा рдХा рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдзाрд░्рдоिрдХ рдХрд░्рддрд╡्рдп рдоाрдиा рдЧрдпा। рдирдпे рдирдЧрд░ों рдХे рдЙрдж्рднрд╡ рдоें рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЬीрд╡рди рдЕрдзिрдХ рдЬрдЯिрд▓ рд╣ुрдЖ।

рдпрд╣ाँ рдкрд░ рдиिрдХрдЯ рдФрд░ рджूрд░ рд╕े рдЖрдХрд░ рд▓ोрдЧ рдоिрд▓рддे рдеे рдФрд░ рд╡рд╕्рддुрдУं рдХी рдЦрд░ीрдж-рдлрд░ोрдЦ्рдд рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЗрд╕ рдирдЧрд░ीрдп рдкрд░िрд╡ेрд╢ рдоें рд╡िрдЪाрд░ों рдХा рднी рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди рд╣ोрддा рдеा। рд╕ंрднрд╡рддः рдЗрд╕ рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдЖрд░ंрднिрдХ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ों рдкрд░ рдк्рд░рд╢्рдирдЪिрд╣्рди рд▓рдЧाрдП рдЧрдП। рдЗрд╕ рдЪुрдиौрддी рдХे рдЬрд╡ाрдм рдоें рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдиे рд╕рдоाрдЬ рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╕्рддृрдд рдЖрдЪाрд░-рд╕ंрд╣िрддाрдПँ рддैрдпाрд░ рдХी। рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдХो рдЗрд╕ рдЖрдЪाрд░-рд╕ंрд╣िрддाрдУं рдХा рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдкाрд▓рди рдХрд░рдиा рд╣ोрддा рдеा, рдХिंрддु рдмाрдХी рд╕рдоाрдЬ рдХो рднी рдЗрд╕рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рдеा। рд▓рдЧрднрдЧ 500 рдИрежрдкूреж рд╕े рдЗрди рдоाрдирджंрдбों рдХा рд╕ंрдХрд▓рди рдзрд░्рдорд╕ूрдд्рд░ рд╡ рдзрд░्рдорд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдиाрдордХ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕рдоें рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдордиुрд╕्рдоृрддि рдеी рдЬिрд╕рдХा рд╕ंрдХрд▓рди рд▓рдЧрднрдЧ 200 рдИрежрдкूреж рд╕े 200 рдИрд╕्рд╡ी рдХे рдмीрдЪ рд╣ुрдЖ। рд╣ाрд▓ाँрдХि рдЗрди рдЧ्рд░ंрдеों рдХे рдм्рд░ाрд╣्рдордг рд▓ेрдЦрдХों рдХो рдпрд╣ рдоाрдирдиा рдеा рдХि рдЙрдирдХा рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕ाрд░्рд╡рднौрдоिрдХ рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирдХे рдмрдиाрдП рдиिрдпрдоों рдХा рд╕рдмрдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкाрд▓рди рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП, рдХिрди्рддु рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ंрдмंрдз рдХрд╣ीं рдЕрдзिрдХ рдЬрдЯिрд▓ рдеे। рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рднी рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрдиा рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै рдХि рдЙрдкрдорд╣ाрдж्рд╡ीрдк рдоें рдлैрд▓ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рд╡िрднिрди्рдирддा рдФрд░ рд╕ंрдЪाрд░ рдХी рдмाрдзाрдУं рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рднी рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рд╕ाрд░्рд╡рднौрдоिрдХ рдХрджाрдкि рдирд╣ीं рдеा।

0 comments: