NCERT Solutions for Class 12 Geography Fundamentals of Human Geography Chapter 2 The World Population (Distribution, Density and Growth) (Hindi Medium)
เค เคญ्เคฏाเคธ เคช्เคฐเคถ्เคจ (เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค เคธे)
เคช्เคฐเฅฆ 1. เคจीเคे เคฆिเค เคเคฏे เคाเคฐ เคตिเคเคฒ्เคชों เคฎें เคธे เคธเคนी เคเคค्เคคเคฐ เคुเคจिเค।
(i) เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคฎें เคธे เคिเคธ เคฎเคนाเคฆ्เคตीเคช เคฎें เคเคจเคธंเค्เคฏा เคตृเคฆ्เคงि เคธเคฐ्เคตाเคงिเค เคนै?
(เค) เค
เคซ्เคฐीเคा
(เค) เคเคถिเคฏा
(เค) เคฆเค्เคทिเคฃ เค
เคฎेเคฐिเคा
(เค) เคเคค्เคคเคฐ เค
เคฎेเคฐिเคा
(ii) เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคฎें เคธे เคौเคจ-เคธा เคเค เคตिเคฐเคฒ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคตाเคฒा เค्เคทेเคค्เคฐ เคจเคนीं เคนै?
(เค) เค
เคाเคाเคฎा
(เค) เคญूเคฎเคง्เคฏเคฐेเคीเคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ
(เค) เคฆเค्เคทिเคฃ-เคชूเคฐ्เคตी เคเคถिเคฏा
(เค) เคง्เคฐुเคตीเคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ
(ii) เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคฎें เคธे เคौเคจ-เคธा เคเค เคช्เคฐเคคिเคเคฐ्เคท เคाเคฐเค เคจเคนीं เคนै?
(เค) เคเคฒाเคญाเคต
(เค) เคฌेเคฐोเคเคाเคฐी
(เค) เคिเคिเคค्เคธा/เคถैเค्เคทเคฃिเค เคธुเคตिเคงाเคँ
(เค) เคฎเคนाเคฎाเคฐिเคฏाँ
(iv) เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคฎें เคธे เคौเคจ-เคธा เคเค เคคเคฅ्เคฏ เคธเคนी เคจเคนीं เคนै?
(เค) เคตिเคเคค 500 เคตเคฐ्เคทों เคฎें เคฎाเคจเคต เคเคจเคธंเค्เคฏा 10 เคुเคจा เคธे เค
เคงिเค เคฌเคข़ी เคนै।
(เค) เคตिเคถ्เคต เคเคจเคธंเค्เคฏा เคฎें เคช्เคฐเคคिเคตเคฐ्เคท 8 เคเคฐोเคก़ เคฒोเค เคुเคก़ เคाเคคे เคนैं।
(เค) 5 เค
เคฐเคฌ เคธे 6 เค
เคฐเคฌ เคคเค เคฌเคข़เคจे เคฎें เคเคจเคธंเค्เคฏा เคो 100 เคตเคฐ्เคท เคฒเคे।
(เค) เคเคจांเคिเคीเคฏ เคธंเค्เคฐเคฎเคฃ เคी เคช्เคฐเคฅเคฎ เค
เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคเคจเคธंเค्เคฏा เคตृเคฆ्เคงि เคเค्เค เคนोเคคी เคนै।
เคเคค्เคคเคฐ:
(i) (เค) เค
เคซ्เคฐीเคा
(ii) (เค) เคฆเค्เคทिเคฃ-เคชूเคฐ्เคตी เคเคถिเคฏा
(iii) (เค) เคिเคिเคค्เคธा/เคถैเค्เคทเคฃिเค เคธुเคตिเคงाเคँ ।
(iv) (เค) เคเคจांเคिเคीเคฏ เคธंเค्เคฐเคฎเคฃ เคी เคช्เคฐเคฅเคฎ เค
เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคเคจเคธंเค्เคฏा เคตृเคฆ्เคงि เคเค्เค เคนोเคคी เคนै।
เคช्เคฐเฅฆ 2. เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคช्เคฐเคถ्เคจों เคे เคเคค्เคคเคฐ เคฒเคเคญเค 30 เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เคฆीเคिเคः
(i) เคเคจเคธंเค्เคฏा เคे เคตिเคคเคฐเคฃ เคो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคเคฐเคจे เคตाเคฒे เคคीเคจ เคญौเคोเคฒिเค เคाเคฐเคों เคा เคเคฒ्เคฒेเค เคीเคिเค।
เคเคค्เคคเคฐ: เคเคจเคธंเค्เคฏा เคे เคตिเคคเคฐเคฃ เคो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคเคฐเคจे เคตाเคฒे เคคीเคจ เคญौเคोเคฒिเค เคाเคฐเคों เคฎें เคญू-เคเคृเคคिเคฏाँ, เคเคฒเคตाเคฏु เคคเคฅा เคฎृเคฆाเคँ เคนैं। เคเคฌเคก़-เคाเคฌเคก़ เคต เคเค्เค เคญूเคฎिเคฏों เคी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคฒोเค เคธเคฎเคคเคฒ เคต เคฎैเคฆाเคจी เคญाเคों เคฎें เค
เคงिเค เคจिเคตाเคธ เคเคฐเคคे เคนैं। เคเคธी เคคเคฐเคน เคตिเคทเคฎ เคเคฒเคตाเคฏु เคी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคธเคฎ เคเคฒเคตाเคฏु เคช्เคฐเคฆेเคถों เคฎें เคเคจเคธंเค्เคฏा เคा เคเค्เค เคเคจเคค्เคต เคชाเคฏा เคाเคคा เคนै เคคเคฅा เคเคชเคाเค เคฎृเคฆाเคँ เคृเคทि เคाเคฐ्เคฏों เคे เคฒिเค เคเคตเคถ्เคฏเค เคนैं, เค
เคคः เคฌंเคเคฐ เคญूเคฎिเคฏों เคी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคเคชเคाเค เคญूเคฎिเคฏों เคฎें เค
เคงिเค เคเคจเคธंเค्เคฏा เคจिเคตाเคธ เคเคฐเคคी เคนै।
(ii) เคตिเคถ्เคต เคฎें เคเค्เค เคเคจเคธंเค्เคฏा เคเคจเคค्เคต เคตाเคฒे เค
เคจेเค เค्เคทेเคค्เคฐ เคนैं। เคเคธा เค्เคฏों เคนै?
เคเคค्เคคเคฐ: เคตिเคถ्เคต เคे เคिเคจ เค्เคทेเคค्เคฐों เคी เคเคฒเคตाเคฏु เคฎाเคจเคต เคต เคฎाเคจเคตीเคฏ เค्เคฐिเคฏाเคं เคे เค
เคจुเคूเคฒ เคนै, เคญूเคฎि เคธเคฎเคคเคฒ เคต เคเคชเคाเค เคนै เคคเคฅा เคเคฒ เคต เคเคจिเค เคช्เคฐเคुเคฐ เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เคเคชเคฒเคฌ्เคง เคนैं เคตเคนाँ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคा เคเค्เค เคเคจเคค्เคต เคชाเคฏा เคाเคคा เคนै। เคธंเคฏुเค्เคค เคฐाเค्เคฏ เค
เคฎेเคฐिเคा เคा | เคเคค्เคคเคฐ-เคชूเคฐ्เคตी เคญाเค, เคฏूเคฐोเคช เคा เคเคค्เคคเคฐ-เคชเคถ्เคिเคฎी เคญाเค เคคเคฅा เคฆเค्เคทिเคฃ, เคฆเค्เคทिเคฃी เคชूเคฐ्เคตी เคต เคชूเคฐ्เคตी เคเคถिเคฏा เคฎें เคเค्เค เคเคจเคธंเค्เคฏा เคเคจเคค्เคต เคे เคฏเคนी เคाเคฐเคฃ เคนैं।
(iii) เคเคจเคธंเค्เคฏा เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เคे เคคीเคจ เคเคเค เคौเคจ-เคธे เคนैं?
เคเคค्เคคเคฐ: เคเคจเคธंเค्เคฏा เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เคे เคคीเคจ เคเคเค-เคเคจ्เคฎเคฆเคฐ, เคฎृเคค्เคฏुเคฆเคฐ เคคเคฅा เคช्เคฐเคตाเคธ เคนैं।
(เค) เคเคจ्เคฎเคฆเคฐ เคो เคช्เคฐเคคि เคนเคाเคฐ เคธ्เคค्เคฐिเคฏों เคชเคฐ เคเคจ्เคฎे เคीเคตिเคค เคฌเค्เคों เคी เคเคฃเคจा เคจिเคฎ्เคจाเคจुเคธाเคฐ เคเคฐเคे เค्เคाเคค เคเคฐเคคे เคนैं:
(เค) เคिเคธी เค्เคทेเคค्เคฐ เคตिเคถेเคท เคฎें เคिเคธी เคตเคฐ्เคท เคตिเคถेเคท เคे เคฆौเคฐाเคจ เคช्เคฐเคคि เคนเคाเคฐ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคชเคฐ เคฎृเคคเคों เคी เคธंเค्เคฏा เคो เคจिเคฎ्เคจाเคจुเคธाเคฐ เคเคฃเคจा เคเคฐเคे เค्เคाเคค เคเคฐเคคे เคนैं:
(เค) เคช्เคฐเคตाเคธ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคเคฐ เคธंเคธाเคงเคจों เคे เคฌीเค เคฌेเคนเคคเคฐ เคธंเคคुเคฒเคจ เคธ्เคฅाเคชिเคค เคเคฐเคจे เคी เคฆिเคถा เคฎें เคเค ाเคฏा เคเคฏा เคเคฆเคฎ เคนै। เคเคธเคे เค
ंเคคเคฐ्เคเคค เคฒोเค เคช्เคฐเคคिเคเคฐ्เคท เคाเคฐเคों เคे เคाเคฐเคฃ เคเค เคธ्เคฅाเคจ เคो เคोเคก़ เคฆेเคคे เคนैं เคคเคฅा เค
เคชเคเคฐ्เคท เคाเคฐเคों เคे เคाเคฐเคฃ เคฆूเคธเคฐे
เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคाเคเคฐ เคฌเคธ เคाเคคे เคนैं। เคเคธ เคคเคฐเคน เคฆोเคจों เคธ्เคฅाเคจों เคी เคเคจเคธंเค्เคฏा เคฎें เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เคนोเคคा เคนै।
เคช्เคฐเฅฆ 3. เค
ंเคคเคฐ เคธ्เคชเคท्เค เคीเคिเค
(i) เคเคจ्เคฎเคฆเคฐ เคเคฐ เคฎृเคค्เคฏुเคฆเคฐ
เคเคค्เคคเคฐ: เคเคจ्เคฎเคตเคฐ-เคเคธे เคช्เคฐเคคि เคนเคाเคฐ เคธ्เคค्เคฐिเคฏों เคชเคฐ เคเคจ्เคฎे เคीเคตिเคค เคฌเค्เคों เคी เคธंเค्เคฏा เคी เคเคฃเคจा เคฆ्เคตाเคฐा เคจिเคฎ्เคจ เคเคฃिเคคीเคฏ เคธूเคค्เคฐ เคธे เคเคฐเคे เค्เคाเคค เคเคฐเคคे เคนैं
เคเคจ्เคฎเคฆเคฐ เคिเคธी เค्เคทेเคค्เคฐ เคตिเคถेเคท เคी เคเคจเคธंเค्เคฏा เคตृเคฆ्เคงि เคे เคฒिเค เคเคคเคฐเคฆाเคฏी เคคीเคจ เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคเคเคों เคฎें เคธे เคเค เคนै।
เคฎृเคค्เคฏुเคตเคฐ – เคिเคธी เค्เคทेเคค्เคฐ เคตिเคถेเคท เคฎें เคिเคธी เคตเคฐ्เคท เคตिเคถेเคท เคी เคธเคฎเคฏाเคตเคงि เคฎें เคช्เคฐเคคि เคนเคाเคฐ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคชเคฐ เคฎृเคคเคों เคी เคธंเค्เคฏा เคी เคเคฃเคจा เคจिเคฎ्เคจाเคจुเคธाเคฐ เคเคฐเคे เค्เคाเคค เคเคฐเคคे เคนैं
เคฎृเคค्เคฏुเคฆเคฐ เคिเคธी เค्เคทेเคค्เคฐ เคตिเคถेเคท เคी เคเคจเคธंเค्เคฏा เคตृเคฆ्เคงि เคो เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เคเคฐเคจे เคตाเคฒे เคाเคฐเคों เคฎें เคธे เคเค เคฎाเคจा เคाเคคा เคนै।
(ii) เคช्เคฐเคตाเคธ เคे เคช्เคฐเคคिเคเคฐ्เคท เคाเคฐเค เคเคฐ เค
เคชเคเคฐ्เคท เคाเคฐเค
เคเคค्เคคเคฐ:
(i) เคช्เคฐเคตाเคธ เคे เคช्เคฐเคคिเคเคฐ्เคท เคाเคฐเค-เคช्เคฐเคคिเคเคฐ्เคท เคाเคฐเค เคฒोเคों เคो เคธ्เคฅाเคจ เคो เคोเคก़เคจे เคे เคฒिเค เคฌाเคง्เคฏ เคเคฐเคคे เคนैं, เคเคนाँ เคตเคน เคฒเคฎ्เคฌे เคธเคฎเคฏ เคธे เคฐเคน เคฐเคนे เคนोเคคे เคนैं।
(ii) เคฌेเคฐोเคเคाเคฐी, เคीเคตเคจเคฏाเคชเคจ เคी เคจिเคฎ्เคจ เคฆเคถाเคँ, เคฐाเคเคจीเคคिเค เค
เคธ्เคฅिเคฐเคคा เคต เคเคชเคฆ्เคฐเคต, เคช्เคฐเคคिเคूเคฒ เคเคฒเคตाเคฏु, เคช्เคฐाเคृเคคिเค เคเคชเคฆाเคँ, เคฎเคนाเคฎाเคฐिเคฏाँ เคต เคเคฒ เคी เคเคฎी, เคเคฌเคก़-เคाเคฌเคก़ เคเค्เค เคญूเคฎिเคฏाँ เคฒोเคों เคे เคช्เคฐเคคिเคเคฐ्เคท เคा เคाเคฐเคฃ เคฌเคจเคคी เคนैं। เค
เคชเคเคฐ्เคท เคाเคฐเค – เคฐोเคเคाเคฐ เคे เคฌेเคนเคคเคฐ เค
เคตเคธเคฐ, เคीเคตเคจเคฏाเคชเคจ เคी เค
เค्เคी เคฆเคถाเคँ, เคถांเคคि เคต เคธुเคฐเค्เคทा, เค
เคจुเคूเคฒ เคเคฒเคตाเคฏु, เคเคฒ เคी เคเคชเคฒเคฌ्เคงเคคा, เคธเคฎเคคเคฒ เคเคชเคाเค เคญूเคฎि, เคถिเค्เคทा เคต เคธ्เคตाเคธ्เคฅ्เคฏ เคธेเคตाเคं เคा เคตिเคाเคธ เคเคฆि เคเคธे เคाเคฐเค เคिเคธी เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคเคช्เคฐเคตाเคธ เคा เคाเคฐเคฃ เคฌเคจเคคे เคนैं। เคตिเคถ्เคต เคे เคเคธे เคธ्เคฅाเคจ เคฒोเคों เคो เคธ्เคฅाเคฏी เคฐूเคช เคธे เคฌเคธเคจे เคे เคฒिเค เคเคเคฐ्เคทเคฃ เคा เคेเคจ्เคฆ्เคฐ เคนोเคคे เคนैं।
เคช्เคฐเฅฆ 4. เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคช्เคฐเคถ्เคจों เคे เคเคค्เคคเคฐ เคฒเคเคญเค 150 เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เคฆीเคिเค
(i) เคตिเคถ्เคต เคฎें เคเคจเคธंเค्เคฏा เคे เคตिเคคเคฐเคฃ เคเคฐ เคเคจเคค्เคต เคो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคเคฐเคจे เคตाเคฒे เคाเคฐเคों เคी เคตिเคตेเคเคจा เคीเคिเค।
เคเคค्เคคเคฐ: เคตिเคถ्เคต เคी เคเคจเคธंเค्เคฏा, เคो เคि 600 เคเคฐोเคก़ เคธे เค
เคงिเค เคนै, เค
เคธเคฎाเคจ เคฐूเคช เคธे เคตिเคคเคฐिเคค เค
เคฅเคตा เคฌเคธी เคนुเค เคนै। เคตिเคถ्เคต เคे เคुเค เค्เคทेเคค्เคฐ เคธเคเคจ เคฌเคธे เคนुเค เคนैं เคคो เคเคนीं เคฌเคนुเคค เคนी เคตिเคฐเคฒ เคฐूเคช เคธे เคฌเคธे เคนैं। เคญूเคฎि เคे เคिเคธ เคญाเค เคชเคฐ เคिเคคเคจे เคฒोเค เคฌเคธे เคนैं, เคเคธे เคाเคจเคจे เคे เคฒिเค เคเคจเคธंเค्เคฏा เคเคจเคค्เคต เคा เคเคเคฒเคจ เคिเคฏा เคाเคคा เคนै। เคिเคธเคธे เคช्เคฐเคคि เคตเคฐ्เค เคिเคฎीเฅฆ เคฎें เคฌเคธเคจे เคตाเคฒे เคต्เคฏเค्เคคिเคฏों เคी เคธंเค्เคฏा เคा เคชเคคा เคเคฒเคคा เคนै। เคเคจเคธंเค्เคฏा เคे เคตिเคคเคฐเคฃ เคเคฐ เคเคจเคค्เคต เคे เคช्เคฐाเคฐूเคช เคธे เคนเคฎें เคिเคธी เค्เคทेเคค्เคฐ เคी เคเคจांเคिเคीเคฏ เคตिเคถेเคทเคคाเคं เคो เคธเคฎเคเคจे เคฎें เคฎเคฆเคฆ เคฎिเคฒเคคी เคนै। เคตिเคถ्เคต เคी เคเคจเคธंเค्เคฏा เคा 90% เคเคธเคे 10% เคธ्เคฅเคฒ เคญाเค เคชเคฐ เคจिเคตाเคธ เคเคฐเคคा เคนै। เคถेเคท 10% เคเคจเคธंเค्เคฏा เคเคธเคे 90% เคธ्เคฅเคฒ เคญाเค เคฎें เคจिเคตाเคธ เคเคฐเคคी เคนै। เคिเคธ เคोเคे เคญूเคญाเค เคชเคฐ 90% เคเคจเคธंเค्เคฏा เคจिเคตाเคธ เคเคฐเคคी เคนै เคตเคนाँ เคे เคธंเคธाเคงเคจों เคा เคฆोเคนเคจ เคคेเคी เคธे เคนोเคคा เคนै। เคธंเคธाเคงเคจों เคी เคเคฎी เคเคे เคเคฒเคเคฐ เคเค เคช्เคฐเคाเคฐ เคी เคธाเคฎाเคिเค-เคเคฐ्เคฅिเค, เคธांเคธ्เคृเคคिเค เคธเคฎเคธ्เคฏाเคं เคो เคเคจ्เคฎ เคฆेเคคी เคนै। เคซिเคฐ เคญी เคฒोเค เคเคจ्เคนीं เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคฐเคนเคจा เคชเคธंเคฆ เคเคฐเคคे เคนैं। เคเคจเคธंเค्เคฏा เคे เคตिเคคเคฐเคฃ เคต เคเคจเคค्เคต เคो เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคाเคฐเค เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคเคฐเคคे เคนैं।
1. เคญौเคคिเค เค
เคฅเคตा เคญौเคोเคฒिเค เคाเคฐเค
2. เคเคฐ्เคฅिเค เคाเคฐเค
3. เคธाเคฎाเคिเค-เคธांเคธ्เคृเคคिเค เคाเคฐเค
1. เคญौเคคिเค เค
เคฅเคตा เคญौเคोเคฒिเค เคाเคฐเค – เคญौเคोเคฒिเค เคाเคฐเคों เคฎें เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคो เคถाเคฎिเคฒ เคिเคฏा เคाเคคा เคนै
(เค) เคตिเคถ्เคต เคे เคธเคฎเคคเคฒ เคฎैเคฆाเคจी เคญाเคों เคฎें เคเคฌเคก़-เคाเคฌเคก़, เคชเคนाเคก़ी เคต เคชเค ाเคฐी เคญाเคों เคी เค
เคชेเค्เคทा เค
เคงिเค เคฒोเค เคจिเคตाเคธ เคเคฐเคคे เคนैं। เคฎैเคฆाเคจी เคญाเคों เคฎें เคृเคทि, เคเคฒ-เคธिंเคाเค, เคฏाเคคाเคฏाเคค, เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคคเคฅा เคीเคตเคจ-เคจिเคฐ्เคตाเคน เคी เคธเคฎเคธ्เคค เคธुเคตिเคงाเคं เคे เคाเคฐเคฃ เคเคจी เคเคฌाเคฆी (เคเคจเคธंเค्เคฏा) เคฎिเคฒเคคी เคนै।
(เค) เคเคฒเคตाเคฏु-เคคाเคชเคฎाเคจ เคต เคตเคฐ्เคทा เคเคจเคธंเค्เคฏा เคे เคตिเคคเคฐเคฃ เคต เคเคจเคค्เคต เคชเคฐ เคธ्เคชเคท्เค เคช्เคฐเคญाเคต เคกाเคฒเคคे เคนैं। เคตिเคถ्เคต เคे เคिเคจ เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคธเคฎ เคเคฒเคตाเคฏु เคนै เคตเคนाँ เคตिเคทเคฎ เคเคฒเคตाเคฏु เคी เค
เคชेเค्เคทा เค
เคงिเค เคฒोเค เคจिเคตाเคธ เคเคฐเคคे เคนैं। เค
เคงिเค เคคाเคชเคฎाเคจ เคคเคฅा เค
เคงिเค เคถीเคคเคฒ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคैเคธे เคฎเคฐुเคธ्เคฅเคฒ เคต เคง्เคฐुเคตीเคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคฒเคเคญเค เคฎाเคจเคต เคตिเคนीเคจ เคนैं। เคिเคจ เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคตเคฐ्เคทा เคต เคคाเคชเคฎाเคจ เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคนै เคคเคฅा เค
เคจुเคूเคฒ เคเคฒเคตाเคฏु เคนै เคตเคนाँ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคा เค
เคงिเค เคเคจเคค्เคต เคนै।
(เค) เคฎृเคฆाเคँ-เคृเคทिเคฏोเค्เคฏ เคเคนเคฐी เคเคชเคाเค เคฎिเค्เคिเคฏों เคฎें เค
เคงिเค เคเคจเคธंเค्เคฏा เคे เคญเคฐเคฃ-เคชोเคทเคฃ เคी เค्เคทเคฎเคคा เคนोเคคी เคนै। เคจเคฆी เคाเคिเคฏों เคฎें เคเคชเคाเค เคเคฒोเคข़ เคฎिเค्เคी เคฌिเคी เคนोเคคी เคนै। เค
เคคः เค
เคจेเค เคช्เคฐाเคीเคจ เคธเคญ्เคฏเคคाเคं เคा เคตिเคाเคธ เคญी เคเคจ เคจเคฆी เคाเคिเคฏों เคฎें เคนी เคนुเค เคนै। เคฏเคนाँ เคृเคทि เคे เคฒिเค เคเคชเคाเค เคฎिเค्เคी เคी เคช्เคฐเคुเคฐเคคा เคคो เคนै เคนी, เคฎीเค े เคธ्เคตเค्เค เคเคฒ เคे เคธ्เคฐोเคค เคญी เคฏเคนी เคจเคฆिเคฏाँ เคนैं। เค
เคคः เคตिเคถ्เคต เคी เคธเคญी เคจเคฆी เคाเคिเคฏों เคฎें เคธเคเคจ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคा เคเคจเคค्เคต เคฆेเคเคจे เคो เคฎिเคฒเคคा เคนै।
(เค) เคเคฒ-เคธ्เคฐोเคค-เคीเคฒें เคต เคจเคฆिเคฏाँ เคฎीเค े เคเคฒ เคे เคฎुเค्เคฏ เคธ्เคฐोเคค เคนैं เคเคฌเคि เคธाเคเคฐ เคต เคฎเคนाเคธाเคเคฐीเคฏ เคเคฒ เคाเคฐा เคนोเคจे เคे เคाเคฐเคฃ เคเคชเคฏोเคी เคจเคนीं เคนै। เคตिเคถ्เคต เคी เคช्เคฐाเคीเคจ เคธเคญ्เคฏเคคाเคं เคा เคตिเคाเคธ เคจเคฆी เคाเคिเคฏों เคฎें เคเคธเคฒिเค เคนुเค เค्เคฏोंเคि เคตเคนाँ เคชीเคจे เคต เคธिंเคाเค เคे เคฒिเค เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคเคฒ เคเคชเคฒเคฌ्เคง เคฅा। เคเค เคญी เคจเคฆी เคाเคिเคฏों เคต เคฎीเค े เคเคฒ เคी เคीเคฒों เคे เคเคธเคชाเคธ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคा เคเค्เค เคเคจเคค्เคต เคฎिเคฒเคคा เคนै।
2. เคเคฐ्เคฅिเค เคाเคฐเค – เคตिเคถ्เคต เคे เคिเคจ เคญूเคญाเคों/เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคเคจिเคों เคे เคช्เคฐเคुเคฐ เคญंเคกाเคฐ เคนैं เคตเคนाँ เคเคฆ्เคฏोเคों เคा เคตिเคाเคธ เคนुเค เคนै เคคเคฅा เคเคนाँ เคธเคฎเคคเคฒ เคเคชเคाเค เคญूเคฎिเคฏाँ เคนैं เคตเคนाँ เคृเคทि เคा เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคนुเค เคนै। เคเคธे เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคฒोเคों เคो เคฐोเคเคाเคฐ เคे เค
เคตเคธเคฐ เคธुเคฒเคญ เคนोเคคे เคนैं เคคเคฅा เค
เคจ्เคฏ เคเคฐ्เคฅिเค เค्เคฐिเคฏाเคँ เคैเคธे เคฏाเคคाเคฏाเคค เคตे เคชเคฐिเคตเคนเคจ เคी เคธुเคตिเคงाเคँ, เคฌैंเคिเค เคต เคตाเคฃिเค्เคฏिเค เคเคคिเคตिเคงिเคฏाँ เคธ्เคตเคคः เคนी เคตिเคเคธिเคค เคนो เคाเคคी เคนैं। เค
เคคः เคเคจ เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคจเคเคฐीเคเคฐเคฃ เคो เคฌเคข़ाเคตा เคฎिเคฒเคคा เคนै। เคเคฐ เคฒोเคों เคे เคฌเคธเคจे เคे เคฒिเค เค
เคชเคเคฐ्เคท เคा เคाเคฐเคฃ เคนोเคคे เคนैं। เคงीเคฐे-เคงीเคฐे เคนी เคธเคนी, เคเคธे เค्เคทेเคค्เคฐ เคเคे เคเคฒเคเคฐ เคเค्เค เคเคจเคธंเค्เคฏा เคเคจเคค्เคต เคो เคेंเคฆ्เคฐ เคฌเคจเคคे เคนैं।
3. เคธाเคฎाเคिเค-เคธांเคธ्เคृเคคिเค เคाเคฐเค-เคตिเคถ्เคต เคे เคुเค เค्เคทेเคค्เคฐों เคा เคตिเคाเคธ เคธाเคฎाเคिเค-เคธांเคธ्เคृเคคिเค เคेंเคฆ्เคฐों เคे เคฐूเคช เคฎें เคนोเคคा เคนै। เคช्เคฐाเคीเคจ เคाเคฒ เคธे เคนी เคुเค เคจเคเคฐ เคงाเคฐ्เคฎिเค เคเคธ्เคฅा เคे เคाเคฐเคฃ, เคฐाเคเคจीเคคिเค เคเคคिเคตिเคงिเคฏों เคे เคाเคฐเคฃ เคตाเคฃिเค्เคฏिเค เคเคคिเคตिเคงिเคฏों เคे เคाเคฐเคฃ, เคीเคตเคจ เคต เคธเคฎ्เคชเคค्เคคि เคी เคธुเคฐเค्เคทा เคी เคฆृเคท्เคि เคธे, เคธैเคจ्เคฏ เคฆृเคท्เคि เคธे เคคเคฅा เคธांเคธ्เคृเคคिเค เคเคคिเคตिเคงिเคฏाँ, เคถिเค्เคทा, เคธ्เคตाเคธ्เคฅ्เคฏ เคต เคฎเคจोเคฐंเคเคจ เคी เคธुเคตिเคงाเคं เคे เคเคฒเคคे เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนो เคाเคคे เคนैं เคเคฐ เคฒोเคों เคो เคฌเคธเคจे เคे เคฒिเค เคเคเคฐ्เคทिเคค เคเคฐเคคे เคนैं। เคเคธ เคคเคฐเคน เคตเคนाँ เคฎेเคा เคจเคเคฐों เคा เคตिเคाเคธ เคนो เคाเคคा เคนै। เคตिเคถ्เคต เคे เคธเคฐ्เคตाเคงिเค เคธเคเคจ
เคฌเคธे เคนुเค เคเคธे เคนी เคจเคเคฐ เคต เคจเคเคฐ เค्เคทेเคค्เคฐ เคนैं เคเคนाँ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคा เคเคจเคค्เคต เคธเคฐ्เคตोเค्เค เคนै।
(ii) เคเคจांเคिเคीเคฏ เคธंเค्เคฐเคฎเคฃ เคी เคคीเคจ เค
เคตเคธ्เคฅाเคं เคी เคตिเคตेเคเคจा เคीเคिเค।
เคเคค्เคคเคฐ: เคเคจांเคिเคीเคฏ เคธंเค्เคฐเคฎเคฃ เคธिเคฆ्เคงांเคค-เคฏเคน เคธिเคฆ्เคงांเคค เคนเคฎें เคฌเคคाเคคा เคนै เคि เคैเคธे-เคैเคธे เคธเคฎाเค เค्เคฐाเคฎीเคฃ, เคेเคคिเคนเคฐ เคเคฐ เค
เคถिเค्เคทिเคค เค
เคตเคธ्เคฅा เคธे เคเคจ्เคจเคคि เคเคฐเคे เคจเคเคฐीเคฏ, เคเคฆ्เคฏोเคिเค เคเคฐ เคธाเค्เคทเคฐ เคฌเคจเคคा เคाเคคा เคนै เคคो เคเคธ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคी เคเคจเคธंเค्เคฏा เคเค्เค เคเคจ्เคฎ เคต เคเค्เค เคฎृเคค्เคฏुเคฆเคฐ เคธे เคจिเคฎ्เคจ เคเคจ्เคฎ เคคเคฅा เคจिเคฎ्เคจ เคฎृเคค्เคฏुเคฆเคฐ เคी เคเคฐ เค
เค्เคฐเคธเคฐ เคนोเคคी เคाเคคी เคนै। เคเคจ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจों เคी เคคीเคจों เค
เคตเคธ्เคฅाเคं เคो เคเคจांเคिเคीเคฏ เคเค्เคฐ เคे เคฐूเคช เคฎें เคाเคจा เคाเคคा เคนै।
เคช्เคฐเคฅเคฎ เค
เคตเคธ्เคฅा – เคเคธ เค
เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคเค्เค เคช्เคฐเคเคจเคจเคถीเคฒเคคा เคต เคเค्เค เคฎเคฐ्เคค्เคฏเคคा เคฆेเคी เคाเคคी เคนै, เค्เคฏोंเคि เคฒोเค เคฎเคนाเคฎाเคฐिเคฏों เคต เคญोเคเคจ เคी เค
เคจिเคถ्เคिเคค เคเคชूเคฐ्เคคि เคธे เคนोเคจे เคตाเคฒी เคฎृเคค्เคฏुเคं เคी เค्เคทเคคिเคชूเคฐ्เคคि เค
เคงिเค เคชुเคจเคฐुเคค्เคชाเคฆเคจ เคธे เคเคฐเคคे เคนैं। เคเคธ เค
เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคीเคตเคจ เคช्เคฐเคค्เคฏाเคถा (เคिเคธी เคต्เคฏเค्เคคि เคे เคीเคจे เคी เคเคถा) เคจिเคฎ्เคจ เคนोเคคी เคนै। เค
เคงिเคांเคถ เคฒोเค เคธाเคฎाเคिเค-เคเคฐ्เคฅिเค เคชिเคเคก़ेเคชเคจ เคे เคाเคฐเคฃ เค
เคถिเค्เคทिเคค เคนोเคคे เคนैं। เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเคिเคी เคा เคธ्เคคเคฐ เคจिเคฎ्เคจ เค
เคฅเคตा เคเคฆिเคฎ เคนोเคคा เคนै। เค
เคงिเคांเคถ เคฒोเค เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค เค्เคฐिเคฏाเคं เคฎें เคฒเคे เคนोเคคे เคนैं। เคृเคทि เคाเคฐ्เคฏ เคฎुเค्เคฏ เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เคนोเคคा เคนै เคคเคฅा เคเคेเค, เคตเคธ्เคคु เคธंเค्เคฐเคนเคฃ เคตเคจों เคธे เคฎिเคฒเคจे เคตाเคฒे เคเคค्เคชाเคฆों เคा เคธंเค्เคฐเคนเคฃ เคต เคชाเคฐिเคตाเคฐिเค เคाเคฐ्เคฏ เคैเคธे-เคเคाเค เคฌुเคจเคจा, เคोเคเคฐी เคฌเคจाเคจा, เคฎिเค्เคी เคे เคฌเคฐ्เคคเคจ เคฌเคจाเคจा, เคถเคนเคฆ เคต เคฒเคเคก़ी เคเคเคค्เคฐिเคค เคเคฐเคจा, เคชเคถुเคชाเคฒเคจ, เคฒเคเคก़ी เคी เคตเคธ्เคคुเคँ เคฌเคจाเคจा เคต เคฒोเคนाเคฐ เคा เคाเคฐ्เคฏ เคเคฆि เคต्เคฏเคตเคธाเคฏों เคธे เคงเคจोเคชाเคฐ्เคเคจ เคเคฐเคคे เคนैं। เค
เคฌ เคธे 200 เคตเคฐ्เคท เคชเคนเคฒे เคคเค เคธเคญी เคฆेเคถ เคต เคธเคฎाเค เคเคธी เค
เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคฅे।
เคฆ्เคตिเคคीเคฏ เค
เคตเคธ्เคฅा – เคเคธ เค
เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคช्เคฐเคเคจเคจเคถीเคฒเคคा เคเค्เค เคฌเคจी เคฐเคนเคคी เคนै। เคฏเคฆ्เคฏเคชि เคธเคฎเคฏ เคे เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคฏเคน เคเคเคคी เคाเคคी เคนै। เคเคธ เค
เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคฎृเคค्เคฏुเคฆเคฐ เคा เคเคฎ เคนोเคจा เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคชเค्เคท เคนोเคคा เคนै। เคธ्เคตाเคธ्เคฅ्เคฏ เคธेเคตाเคं เคฎें เคธुเคงाเคฐ เคต เคธ्เคตเค्เคเคคा เคे เคธ्เคคเคฐ เคฎें เคธुเคงाเคฐ เคธे เคฎเคฐ्เคค्เคฏเคคा (เคฎृเคค्เคฏुเคฆเคฐ) เคฎें เคเคฎी เคเคคी เคนै। เคฒोเคों เคा เคฐुเคाเคจ เคถिเค्เคทा เคी เคเคฐ เคนोเคจे เคฒเคเคคा เคนै เคคเคฅा เคคเคเคจीเคी เคตिเคाเคธ เคा เคช्เคฐाเคฐंเคญ เคนोเคจे เคธे เคฒोเคों เคฎें เคฎเคนाเคฎाเคฐिเคฏों เคธे เคฒเคก़เคจे เคा เคเค्เคฌा เคตिเคเคธिเคค เคนोเคจे เคต เคชौเคท्เคिเค เคญोเคเคจ เคे เคाเคฐเคฃ เคฏเคน เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เคนोเคคा เคนै। เคฏเคน เค
เคตเคธ्เคฅा เคตिเคाเคธเคถीเคฒ เคฆेเคถों เคฎें เคฆेเคเคจे เคो เคฎिเคฒเคคी เคนै। เคเคจ เคฆेเคถों เคฎें เคตृเคฆ्เคงि เคฆเคฐ เคँเคी เคนोเคคी เคนै เคिเคธเคा เคाเคฐเคฃ เคเค्เค เคเคจ्เคฎเคฆเคฐ เคคเคฅा เคเคเคคी เคฎृเคค्เคฏुเคฆเคฐ เคนै।
เคคृเคคीเคฏ เค
เคตเคธ्เคฅा – เคเคธ เค
เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคช्เคฐเคเคจเคจเคถीเคฒเคคा เคเคฐ เคฎृเคค्เคฏुเคฆเคฐ (เคฎเคฐ्เคค्เคฏเคคा) เคฆोเคจों เคนी เคคेเคी เคธे เคเค เคाเคคी เคนैं। เคเคธเคฒिเค เคเคจเคธंเค्เคฏा เคฏा เคคो เคธ्เคฅिเคฐ เคนो เคाเคคी เคนै เคฏा เคฎंเคฆ เคเคคि เคธे เคฌเคข़เคคी เคนै, เคตिเคเคธिเคค เคฐाเคท्เค्เคฐों เคฎें เคเคนाँ เค
เคงिเคांเคถ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคถिเค्เคทिเคค เคนै เคคเคฅा เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเคिเคी เคे เคตिเคाเคธ เคा เคธ्เคคเคฐ เคฌเคนुเคค เคँเคा เคนै। เค
เคงिเคांเคถ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคฆ्เคตिเคคीเคฏ เคต เคคृเคคीเคฏเค เคเคฐ्เคฅिเค เค्เคฐिเคฏाเคं เคฎें เคฒเคी เคนै। เคृเคทि เคต เค
เคจ्เคฏ เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค เค्เคฐिเคฏाเคं เคฎें เคฌเคนुเคค เคเคฎ เคฒोเค เคฒเคे เคนैं। เคเคจเคฎें เคญी เคธเคญी เคाเคฐ्เคฏ เคฎเคถीเคจों เคธे เคिเค เคाเคคे เคนैं। เคीเคตเคจเคฏाเคชเคจ เคा เคธ्เคคเคฐ เคฌเคนुเคค เคँเคा เคนै। เคเคธी เคเคจเคธंเค्เคฏा เคตिเคाเคฐเคชूเคฐ्เคตเค เคชเคฐिเคตाเคฐ เคे เคเคाเคฐ เคो เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เคเคฐเคคी เคนै। เค
เคคः เคฏเคนाँ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคी เคตृเคฆ्เคงि เคฆเคฐ เคฌเคนुเคค เคจिเคฎ्เคจ เคนै। เคเคธ เคฆเคฐ เคชเคฐ เคुเค เคตिเคเคธिเคค เคฐाเคท्เค्เคฐों เคो เค
เคชเคจी เคเคจเคธंเค्เคฏा เคฆोเคुเคจी เคเคฐเคจे เคฎें 318 เคตเคฐ्เคท เคฒเคेंเคे เคคो เคुเค เคเคญी เคญी เคเคธे เคฆोเคुเคจी เคจเคนीं เคเคฐ เคชाเคंเคे।