Chapter 9 Recent Developments in Indian Politics NCERT Solutions

 


Chapter 9. เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐाเคœเคจीเคคि : เคจเค เคฌเคฆเคฒाเคต

เค…เคญเคฏाเคธ

Q1. เค‰เคจ्เคจी-เคฎुเคจ्เคจी เคจे เค…เฅ™เคฌाเคฐ เค•ी เค•ुเค› เค•เคคเคฐเคจों เค•ो เคฌिเค–ेเคฐ เคฆिเคฏा เคนै | เค‡เคจ्เคนे เค•ाเคฒเค•्เคฐเคฎ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅिเคค เค•เคฐें :

(เค•) เคฎंเคกเคฒ เค†เคฏोเค— เค•ी เคธिเคซाเคฐिเคถ เค”เคฐ เค†เคฐเค•्เคทเคฃ เคตिเคฐोเคงी เคนंเค—ाเคฎा 

(เค–) เคœเคจเคคा เคฆเคฒ เค•ा เค—เค เคจ 

(เค—) เคฌाเคฌเคฐी เคฎเคธ्เคœिเคฆ เค•ा เคตिเคง्เคตंเคธ 

(เค˜) เค‡ंเคฆिเคฐा เค—ाँเคงी เค•ी เคนเคค्เคฏा 

(เคก.) เคฐाเคœเค— เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ा เค—เค เคจ 

(เคš) เคธंเคช्เคฐเค— เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ा เค—เค เคจ 

(เค›) เค—ोเคงเคฐा เค•ी เคฆुเคฐ्เค˜เคŸเคจा เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคชเคฐिเคฃाเคฎ 

เค‰เคค्เคคเคฐ :

(เค•) เค‡ंเคฆिเคฐा เค—ांเคงी เค•ी เคนเคค्เคฏा                               (เคธเคจ 1984)

(เค–) เคœเคจเคคा เคฆเคฒ เค•ा เค—เค เคจ                                (เคธเคจ 1988)

(เค—) เคฎंเคกเคฒ เค†เคฏोเค— เค•ी เคธिเคซाเคฐिเคถें เค”เคฐ เค†เคฐเค•्เคทเคฃ เคตिเคฐोเคงी เคนंเค—ाเคฎा    (เคธเคจ 1990)

(เค˜) เคฌाเคฌเคฐी เคฎเคธ्เคœिเคค เค•ा เคตिเคง्เคตंเคธ                            (เคธเคจ 1992)

(เค™) เคฐाเคœเค— เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ा เค—เค เคจ                              (เคธเคจ 1999)

Q2. เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎें เคฎेเคฒ เค•เคฐें :

(เค•) เคธเคฐ्เคตाเคจुเคฎเคคि เค•ी เคฐाเคœเคจीเคคि (i) เคถाเคนเคฌाเคจो เคฎाเคฎเคฒा 
(เค–) เคœाเคคि เค†เคงाเคฐिเคค เคฆเคฒ (ii) เค…เคจ्เคฏ เคชिเค›เฅœे เคตเคฐ्เค— เค•ा เค‰เคญाเคฐ 
(เค—) เคชเคฐ्เคธเคจเคฒ เคฒाँ เค”เคฐ เคฒैเค—िเคจ เคจ्เคฏाเคฏ (iii) เค—เค เคฌंเคงเคจ เคธเคฐเค•ाเคฐ 
(เค˜) เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เคชाเคฐ्เคŸिเคฏों เค•ी เคฌเฅเคคी เคคाเค•เคคा 

(iv) เค†เคฐ्เคฅिเค• เคจीเคคिเคฏों เคชเคฐ เคธเคนเคฎ

เค‰เคค्เคคเคฐ :

(เค•) เคธเคฐ्เคตाเคจुเคฎเคคि เค•ी เคฐाเคœเคจीเคคि            4. เค†เคฐ्เคฅिเค• เคจीเคคिเคฏों เคชเคฐ เคธเคนเคฎ 

(เค–) เคœाเคคि เค†เคงाเคฐिเคค เคฆเคฒ               2. เค…เคจ्เคฏ เคชिเค›เฅœे เคตเคฐ्เค— เค•ा เค†เคงाเคฐ 

(เค—) เคชเคฐ्เคธเคจเคฒ เคฒॉ เค”เคฐ เคฒैเค—िเคจ เคจ्เคฏाเคฏ       1. เคถाเคนเคฌाเคจो เคฎाเคฎเคฒा 

(เค–) เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เคชाเคฐ्เคŸिเคฏों เค•ी เคฌเฅเคคी เคคाเค•เคค     3. เค—เค เคฌंเคงเคจ เคธเคฐเค•ाเคฐ 

Q3.1989 เค•े เคฌाเคฆ เค•ी เค…เคตเคงि เคฎें เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐाเคœเคจीเคคि เค•े เคฎुเค–्เคฏ เคฎुเคฆे เค•्เคฏा เคฐเคนे เคนै ? เค‡เคจ เคฎुเคฆों เคธे เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒों เค•े เค†เคชเคธी เคœुเฅœाเคต เค•े เค•्เคฏा เคฐूเคช เคธाเคฎเคจे เค†เค เคนैं ?

เค‰เคค्เคคเคฐ :

1989 เค•े เคฌाเคฆ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐाเคœเคจीเคคि เคฎें เคœो เคฎुเคฆ्เคฆे เค‰เคญเคฐे, เค‰เคจเคฎे เค•ांเค—्เคฐेเคธ เค•ा เค•เคฎเคœोเคฐ เคนोเคจा, เคฎंเคกเคฒ เค†เคฏोเค— เค•ी เคธिเคซाเคฐिเคถें เคเคตं เค†เคจ्เคฆोเคฒเคจ, เค†เคฐ्เคฅिเค• เคธुเคงाเคฐो เค•ो เคฒाเค—ू เค•เคฐเคจा, เคฐाเคœीเคต เค—ांเคงी เค•ी เคนเคค्เคฏा เคคเคฅा เค…เคฏोเคง्เคฏा เคฎाเคฎเคฒा เคช्เคฐเคฎुเค– เคนै | เค‡เคจ เคธเคญी เคฎुเคฆ्เคฆों เคจे เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐाเคœเคจीเคคि เค•ो เคเค• เคจเคˆ เคฆिเคถा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•ी เคคเคฅा เคญाเคฐเคค เคฎें เค—เค ्เคฌंเคงเคจ्เคตाเคฆी เคธเคฐเค•ाเคฐों เค•ा เคฏुเค— เคถुเคฐू เคนुเค† เคœो เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคธเคฎเคฏ เคฎें เคญी เคœाเคฐी เคนै | 1989 เคฎें เคตी.เคชी. เค•ी เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ो เค†เคถ्เคšเคฐ्เคฏเคœเคจเค• เคขंเค— เคธे เคตाเคฎเคฎोเคฐ्เคšा เคเคตं เคญाเคฐเคคीเคฏ เคœเคจเคคा เคชाเคฐ्เคŸी เคฆोเคจों เคจे เคนी เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เคฆिเคฏा | เค‡เคธी เคคเคฐเคน เค†เค—े เคšเคฒเค•เคฐ เค…เคชเคจे เคฐเคœเคจीเคคिเค• เคนिเคคो เค•ी เคชूเคฐ्เคคि เค•े เคฒिเค เค•เคˆ เคเคธे เคฆเคฒों เคจे เค†เคชเคธ เคฎें เคธเคฎเคौเคคा เค•िเคฏा, เคœोเค•ि เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เค•เคŸ्เคŸเคฐ เคตिเคฐोเคงी เคฅे | เค‰เคฆเคนाเคฐเคฃ เค•े เคฒिเค เค‰เคค्เคคเคฐ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคฎें เคธเคฎाเคœเคตाเคฆी เคเคตं เคฌเคนुเคœเคจ เคธเคฎाเคœ เคชाเคฐ्เคŸी เค•ा เคธเคฎเคौเคคा, เคญाเคฐเคคीเคฏ เคœเคจเคคा เคชाเคฐ्เคŸी เคเคตं เคกी.เคเคฎ.เค•े. เคชाเคฐ्เคŸी เค•ा เคธเคฎเคौเคคा เค‡เคค्เคฏाเคฆि | เคฏे เคธเคญी เคธเคฎเคौเคคे 1989 เค•े เคฌाเคฆ เค‰เคญเคฐी เค—เค เคฌंเคงเคจ เคธเคฐเค•ाเคฐों เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคนी เคนुเคˆ |

Q4. เค—เค เคฌंเคงเคจ เค•ी เคฐाเคœเคจीเคคि เค•े เค‡เคธ เคจเค เคฆौเคฐ เคฎें เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒ เคตिเคšाเคฐเคงाเคฐा เค•ो เค†เคงाเคฐ เคฎाเคจเค•เคฐ เค—เค เคœोเฅœ เคจเคนी เค•เคฐเคคे เคนैं | เค‡เคธ เค•เคฅเคจ เค•े เคชเค•्เคท เคฏा เคตिเคชเค•्เคท เคฎें เค†เคช เค•ौเคจ-เคธे เคคเคฐ्เค• เคฆेंเค—े |

เค‰เคค्เคคเคฐ :

เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐाเคœเคจीเคคि เค•ा เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฆौเคฐ เค—เค เคฌंเคงเคจ เคฐाเคœเคจीเคคि เค•ा เคฆौเคฐ เคนै | เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคธเคฎเคฏ เคฎें เค•ोเคˆ เคญी เคฐเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒ เค…เคชเคจे เคฆเคฎ เคชเคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจเคนीं เคฌเคจा เคธเค•เคคा | เค…เคคः เคตเคน เค…เคจ्เคฏ เคฆเคฒों เคธे เค—เค เคฌंเคงเคจ เค•เคฐเคคा เคนै | เค‡เคธ เค—เค เคฌंเคงเคจ เค•ा เค•ोเคˆ เคตैเคšाเคฐिเค• เคฏा เคจैเคคिเค• เค†เคงाเคฐ เคจเคนी เคนोเคคा, เคฌเคฒ्เค•ि เคธเคค्เคคा เคช्เคฐाเคช्เคคि เคนोเคคा เคนै | เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เค—เค เคฌंเคงเคจ เค•ी เคถुเคฐुเค†เคค 1989 เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคถुเคฐू เคนुเคˆ | 

   1989 เค•े เคšुเคจाเคต เค•े เค…เคตเคธเคฐ เคชเคฐ เคœเคจเคคा เคฆเคฒ เคจे เคฎाเคฐ्เค•्เคธเคตाเคฆी เคชाเคฐ्เคŸी เค”เคฐ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคœเคจเคคा เคชाเคฐ्เคŸी เค•े เคธाเคฅ เค—เค เคฌंเคงเคจ เค•िเคฏा | 

Q5. เค†เคชाเคคเค•ाเคฒ เค•े เคฌाเคฆ เค•े เคฆौเคฐ เคฎें เคญाเคœเคชा เคเค• เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคถเค•्เคคि เค•े เคฐूเคช เคฎें เค‰เคญเคฐी | เค‡เคธ เคฆौเคฐ เคฎें เค‡เคธ เคชाเคฐ्เคŸी เค•े เคตिเค•ाเคธ -เค•เคฐ्เคฎ เค•ा เค‰เคฒ्เคฒेเค– เค•เคฐें |

เค‰เคค्เคคเคฐ :

เค†เคชाเคคเค•ाเคฒ เค•े เคฌाเคฆ เคจिเคธ्เคธंเคฆेเคน เคญाเคœเคชा เคเค• เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคถเค•्เคคि เค•े เคฐूเคช เคฎें เค‰เคญเคฐी | เคธเคจ 1980 เคฎें เค…เคชเคจी เคธ्เคฅाเคชเคจा เค•े เคฌाเคฆ เคญाเคœเคชा เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐाเคœเคจीเคคि เคฎें เคธเคฆैเคต เค†เค—े เคฌเฅเคคी เคฐเคนी | 1989 เค•े เคจौเคตीं เคฒोเค•เคธเคญा เคšुเคจाเคต เคฎें เค‡เคธे 88 เคธीเคŸें เคช्เคฐाเคช्เคค เคนुเคˆ เคคเคฅा เค‡เคธเค•े เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เคธे เคœเคจเคคा เคฆเคฒ เค•ी เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฌเคจी | 1996 เคฎें เคนुเค 11เคตीं เคฒोเค•เคธเคญा เค•े เคšुเคจाเคตों เคฎें เคญाเคœเคชा เคธเคฌเคธे เคฌเฅœे เคฆเคฒ เค•े เคฐूเคช เคฎें เค‰เคญเคฐ เค•เคฐ เคธाเคฎเคจे เค†เคˆ เคคเคฅा เค…เคŸเคฒ เคฌिเคนाเคฐी เคตाเคœเคชेเคฏी เค•े เคจेเคคृเคค्เคต เค•े เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐ เคฎें เคชเคนเคฒी เคฌाเคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•िเคฏा | 1998 เคฎें เคนुเค 12เคตीं เคฒोเค•เคธเคญा เค•े เคšुเคจाเคตों เคฎें เคญाเคœเคชा เคจे เคธเคฐ्เคตाเคงिเค• 181 เคธीเคŸें เคœीเคคเค•เคฐ เคชुเคจः เคตाเคœเคชेเคฏी เค•े เคจेเคคृเคค्เคต เคฎें เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฌเคจाเคˆ | 1999 เคฎें เคนुเค 13เคตीं เคฒोเค•เคธเคญा เค•े เคšुเคจाเคต เคญाเคœเคชा เคจे เคฐाเคœเค— เค•े เค˜เคŸเค• เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฒเฅœा เคคเคฅा เค‡เคธ เค—เค เคฌंเคงเคจ เคฎें เคชूเคฐ्เคฃ เคฌเคนुเคฎเคค เคช्เคฐाเคช्เคค เค•िเคฏा | เค…เคคः เคเค• เคฌाเคฐ เคซिเคฐ เคตाเคœเคชेเคฏी เค•े เคจेเคคृเคค्เคต เคฎें เคญाเคœเคชा เคจे เคฐाเคœเค— เค•े เค˜เคŸเค• เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฒเฅœा เคคเคฅा เค‡เคธ เค—เค เคฌंเคงเคจ เคจे เคชूเคฐ्เคฃ เคฌเคนुเคฎเคค เคช्เคฐाเคช्เคค เค•िเคฏा เค…เคคः เคเค• เคฌाเคฐ เคซिเคฐ เคตाเคœเคชेเคฏी เค•े เคจेเคคृเคค्เคต เคฎें เคญाเคœเคชा เคจे เค—เค เคฌंเคงเคจ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฌเคจाเคˆ | เค‡เคธ เคชाเคฐ्เคŸी เคจे เค…เคช्เคฐैเคฒ- เคฎเคˆ 2004 เคฎें เคนुเค 14เคตे เคฒोเค•เคธเคญा เคšुเคจाเคต เคฎें 138 เคเคตं เค…เคช्เคฐैเคฒ-เคฎเคˆ, 2009 เคฎें เคนुเค 15เคตीं เคฒोเค•เคธเคญा เคšुเคจाเคต เคฎें 116 เคธीเคŸें เคœीเคคเค•เคฐ, เคฆोเคจों เคฌाเคฐ เคฒोเค•เคธเคญा เคฎें เคฆूเคธเคฐी เคธเคฌเคธे เคฌเฅœी เคชाเคฐ्เคŸी เคฌเคจเค•เคฐ เค‰เคญเคฐी | เค…เคช्เคฐैเคฒ-เคฎเคˆ 2014 เคฎें เคนुเค 16เคตीं เคฒोเค•เคธเคญा เคšुเคจाเคตों เคฎें เคคो เคญाเคฐเคคीเคฏ เคœเคจเคคा เคชाเคฐ्เคŸी เคจे เค…เค•ेเคฒे เคนी 282 เคธीเคŸें เคœीเคคเค•เคฐ เคชूเคฐ्เคฃ เคฌเคนुเคฎเคค เคช्เคฐाเคช्เคค เค•िเคฏा เคคเคฅा เคถ्เคฐी เคจเคฐेंเคฆ เคฎोเคฆी เค•े เคจेเคคृเคค्เคต เคฎें เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•िเคฏा | เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐ เค•े เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เคญाเคœเคชा เคจे เคธเคฎเคฏ-เคธเคฎเคฏ เคชเคฐ เค‰เคค्เคคเคฐ เคช्เคฐเคฆेเคถ , เค—ुเคœเคฐाเคค, เคฐाเคœเคธ्เคฅाเคจ, เคฎเคง्เคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ, เค›เคคीเคธเค—เฅ, เคฆिเคฒ्เคฒी, เค•เคฐ्เคจाเคŸเค•, เคนिเคฎाเคšเคฒ เคช्เคฐเคฆेเคถ, เค—ोเคตा เคคเคฅा เคนเคฐिเคฏाเคฃा เคฎें เค…เคชเคจे เคฆเคฎ เคชเคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐे เคฌเคจाเคˆ เคคเคฅा เคชंเคœाเคฌ เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคคเคฅा เค“เคกिเคถा เคœैเคธे เคฐाเคœ्เคฏों เคฎें เค—เค เคฌंเคงเคจ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•िเคฏा |

Q6.เค•ांเค—्เคฐेเคธ เค•े เคช्เคฐเคญुเคค्เคต เค•ा เคฆौเคฐ เคธเคฎाเคช्เคค เคนो เค—เคฏा เคนै | เค‡เคธเค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เคฆेเคถ เค•ी เคฐाเคœเคจीเคคि เคชเคฐ เค•ांเค—्เคฐेเคธ เค•ा เค…เคธเคฐ เคฒเค—ाเคคाเคฐ เค•ाเคฏเคฎ เคนै | เค•्เคฏा เค†เคช เค‡เคธ เคฌाเคค เคธे เคธเคนเคฎเคค เคนैं ? เค…เคชเคจे เค‰เคคเคฐ เค•े เคชเค•्เคท เคฎें เคคเคฐ्เค• เคฆीเคœिเค |

เค‰เคค्เคคเคฐ :

เคฆेเคถ เค•ी เคฐाเคœเคจीเคคि เคชเคฐ เคธे,เคฏเคฆ्เคฆเคชि เค•ांเค—्เคฐेเคถ เค•ा เคช्เคฐเคญुเคค्เคต เคธเคฎाเคช्เคค เคนो เค—เคฏा เคนै, เคชเคฐเคจ्เคคु เค…เคญी เค•ांเค—्เคฐेเคธ เค•ा เค…เคธเคฐ เค•ाเคฏเคฎ เคนै | เค•्เคฏोंเค•ि เค…เคฌ เคญी เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐाเคœเคจीเคคी เค•ांเค—्เคฐेเคธ เค•े เค‡เคฐ्เคฆ-เค—िเคฐ्เคฆ เค˜ूเคฎ เคฐเคนी เคนै เคคเคฅा เคธเคญी เคฐเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒ เค…เคชเคจी เคจीเคคिเคฏाँ เคเคตं เคฏोเคœเคจाเคं เค•ांเค—्เคฐेเคธ เค•ो เคง्เคฏाเคจ เคฎें เคฐเค– เค•เคฐ เคฌเคจाเคคे เคนै | 2009 เค•े 15เคตीं เคฒोเค•เคธเคญा เค•े เคšुเคจाเคตों เคฎें เค‡เคธเคจे เค…เคจ्เคฏ เคฆเคฒों เค•े เคธเคนเคฏोเค— เคธे เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐ เคฎाँ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฌเคจाเคˆ | เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคœुเคฒाเคˆ, 2007 เคคเคฅा 2012 เคฎें เคนुเค เคฐाเคท्เคŸ्เคฐเคชเคคि เค•े เคšुเคจाเคต เคฎें เคญी เค‡เคธ เคฆเคฒ เค•ी เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคญूเคฎिเค•ा เคฐเคนी | เคนाเคฒांเค•ि 2014 เคฎें เคนुเค 16เคตीं เคฒोเค•เคธเคญा เค•े เคšुเคจाเคตों เคฎें เค‡เคธ เคฆเคฒ เค•ो เค•ेเคตเคฒ 44 เคธीเคŸें เคนी เคฎिเคฒ เคชाเคˆ | เค…เคคः เค•เคนा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เค•ी เค•เคฎเคœोเคฐ เคนोเคจे เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เคญी เค•ांเค—्เคฐेเคธ เค•ा เค…เคธเคฐ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐाเคœเคจीเคคि เคฎें เค•ाเคฏเคฎ เคนै |

Q7. เค…เคจेเค• เคฒोเค— เคธोเคšเคคे เคนैं เค•ि เคธเคซเคฒ เคฒोเค•เคคंเคค्เคฐ เค•े เคฒिเค เคฆเคฒीเคฏ เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคœเคฐूเคฐी เคนै |เคชिเค›เคฒे เคฌीเคธ เคธाเคฒो เค•े เคญเคฐเคคीเคฏ เค…เคจुเคญเคตों เค•ो เค†เคงाเคฐ เคฌเคจाเค•เคฐ เคเค• เคฒेเค– เคฒिเค–िเค เค”เคฐ เค‡เคธเคฎे เคฌเคคाเค เค•ि เคญाเคฐเคค เค•ी เคฎौเคœूเคฆा เคฌเคนुเคฆเคฒीเคฏ เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•े เค•्เคฏा เคซाเคฏเคฆे เคนैं |

เค‰เคค्เคคเคฐ : 

เคญाเคฐเคค เคฎें เคฌเคนुเคฆเคฒीเคฏ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคนै | เค•เคˆ เคตिเคฆ्เคตाเคจों เค•ा เคตिเคšाเคฐ เคนै เค•ि เคญाเคฐเคค เคฎें เคฌเคนुเคฆเคฒीเคฏ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค‰เคšिเคค เคขंเค— เคธे เค•ाเคฐ्เคฏ เคจเคนीं เค•เคฐ เคชा เคฐเคนी เคนै เคคเคฅा เคฏเคน เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฒोเค•เคคंเคค्เคฐ เค•े เคฒिเค เคฌเฅा เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เค•เคฐ เคฐเคนी เคนै เค…เคคः เคญाเคฐเคค เค•े เคฆ्เคตि- เคฆเคฒीเคฏ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค…เคชเคจाเคจी เคšाเคนिเค | เคชเคฐเคจ्เคคु เคชिเค›เคฒे เคฌीเคธ เคธाเคฒों เค•े เค…เคจुเคญเคต เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคฏเคน เค•เคนा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เค•ि เคฌเคนुเคฆเคฒीเคฏ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคธे เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐเคœเคจीเคคिเค• เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•ो เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคซाเคฏเคฆे เคนुเค เคนै -

1. เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฎเคคों เค•ा เคช्เคฐเคคिเคจिเคงिเคค्เคต - เคฌเคนु- เคฆเคฒीเคฏ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐाเคœเคจीเคคी เคฎें เคธเคญी เคตเคฐ्เค—ों เคคเคฅा เคนिเคคो เค•ो เคช्เคฐเคคिเคจिเคงिเคค्เคต เคฎिเคฒ เคœाเคคा เคนैं | เค‡เคธ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคธे เคธเคš्เคšे เคฒोเค•เคคंเคค्เคฐ เค•ी เคธ्เคฅाเคชเคจा เคนोเคคी เคนै |

2. เคฎเคคเคฆाเคคाเค“ं เค•ो เค…เคงिเค• เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐเคคा - เค…เคงिเค• เคฆเคฒों เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฎเคคเคฆाเคคाเค“ं เค•ो เค…เคชเคจे เคตोเคŸ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐाเคจे เค•े เคฒिเค เค…เคงिเค• เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐเคคाเค เคนोเคคी เคนैं | เคฎเคคเคฆाเคคाเค“ं เค•े เคฒिเค เค…เคชเคจे เคตिเคšाเคฐों เคธे เคฎिเคฒเคคे-เคœुเคฒเคคे เคฆเคฒ เค•ो เคตोเคŸ เคฆेเคจा เค†เคธाเคจ เคนो เคœाเคคा เคนै |

3. เคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคฆो เค—ुเคŸों เคฎें เคจเคนीं เคฌंเคŸเคคा - เคฌเคนुเคฆเคฒीเคฏ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคญाเคฐเคค เค•เคญी เคญी เคฆो เคตिเคฐोเคงी เค—ुเคŸों เคฎें เคตिเคญाเคœिเคค เคจเคนीं เคนुเค† |

4. เคฎंเคค्เคฐिเคฎंเคกเคฒ เค•ी เคคाเคจाเคถाเคนी เคธ्เคฅाเคชिเคค เคจเคนीं เคนोเคคी - เคฌเคนुเคฆเคฒीเคฏ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคญाเคฐเคค เคฎें เคฎंเคค्เคฐिเคฎंเคกเคฒ 

Q8. เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เค…เคตเคคเคฐเคฃ เค•ो เคชเฅे เค”เคฐ เค‡เคธเค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคชूเค›े เค—เค เคช्เคฐเคถ्เคจों เค•े เค‰เคคเคฐ เคฆें :

เคญाเคฐเคค เค•ी เคฆเคฒเค—เคค เคฐाเคœเคจीเคคि เคจे เค•เคˆ เคšुเคจौเคคिเคฏों เค•ा เคธाเคฎเคจा เค•िเคฏा เคนैं | เค•ांเค—्เคฐेเคธ -เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคจे เค…เคชเคจा เค–ाเคค्เคฎा เคนी เคจเคนी เค•िเคฏा เคฌเคฒ्เค•ि เค•ांเค—्เคฐेเคธ เค•े เคœเคฎाเคตเฅœे เค•े เคฌिเค–เคฐ เคœाเคจे เคธे เค†เคค्เคฎ -เคช्เคฐเคคिเคจिเคงिเคค्เคต เค•ी เคจเคฏी เคช्เคฐเคต्เคฐीเคคी เค•ा เคญी เคœोเคฐ เคฌเฅा | เค‡เคธเคธे เคฆเคฒเค—เคค เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค”เคฐ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคนिเคคों เค•ी เคธเคฎाเคˆ เค•เคฐเคจे เค•ी เค‡เคธเค•ी เค•्เคทเคฎเคคा เคชเคฐ เคญी เคธเคตाเคฒ เค‰เค े | เคฐाเคœเคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•े เคธाเคฎเคจे เคเค• เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค•ाเคฎ เคเค• เคเคธी เคฆเคฒเค—เคค เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค–เคกी เค•เคฐเคจे เค…เคฅเคตा เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒों เค•ो เค—เคขเคจे เค•ी เคนै ,เคœो เค•ाเคฐเค—เคฐ เคคเคฐीเค•े เคธे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคนिเคคों เค•ो เคฎुเค–เคฐ เค”เคฐ เคเค•เคœुเคŸ เค•เคฐें ....

(เค•) เค‡เคธ เค…เคง्เคฏाเคฏ เค•ो เคชเคขเคจे เค•े เคฌाเคฆ เค•्เคฏा เค†เคช เคฆเคฒเค—เคค เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•ी เคšुเคจौเคคिเคฏों เค•ी เคธूเคšी เคฌเคจा เคธเค•เคคे เคนैं?

(เค–) เคตिเคญिเคจ्เคจ เคนिเคคों เค•ा เคธเคฎाเคนाเคฐ เค”เคฐ เค‰เคจเคฎे เคเค•เคœुเคŸเคคा เค•ा เคนोเคจा เค•्เคฏों เคœเคฐूเคฐी เคนै |

(เค—) เค‡เคธ เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें เค†เคชเคจे เค…เคฏोเคง्เคฏा เคตिเคตाเคฆ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคชเฅा | เค‡เคธ เคตिเคตाเคฆ เคจे เคญाเคฐเคค เค•े เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒों เค•ी เคธเคฎाเคนाเคฐ เค•ी เค•्เคทเคฎเคคा เค•े เค†เค—े เค•्เคฏा เคšुเคจौเคคी เคชेเคถ เค•ी ? 

เค‰เคค्เคคเคฐ :

(เค•) เค‡เคธ เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें เคฆเคฒเค—เคค เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•ी เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคšुเคจौเคคिเคฏां เค‰เคญเคฐ เค•เคฐ เคธाเคฎเคจे เค†เคคी เคนै - 

1. เค—เค เคฌंเคงเคจ เคฐाเคœเคจीเคคि เค•ो เคšเคฒाเคจा 

2. เค•ांเค—्เคฐेเคธ เค•े เค•เคฎเคœोเคฐ เคนोเคจे เคธे เค–ाเคฒी เคนुเค เคธ्เคฅाเคจ เค•ो เคญเคฐเคจा 

3. เคชिเค›เฅœे เคตเคฐ्เค—ों เค•ी เคฐाเคœเคจीเคคि เค•ा เค‰เคญाเคฐเคจा 

4. เค…เคฏोเคง्เคฏा เคตिเคตाเคฆ เค•ा เค‰เคญाเคฐเคจा 

5. เค—ैเคฐ-เคธैเคฆ्เคงांเคคिเค• เคฐเคœเคจीเคคिเค• เคธเคฎเคौเคคे เค•ा เคนोเคจा 

6. เค—ुเคœเคฐाเคค เคฆंเค—ो เคธांเคช्เคฐเคฆाเคฏिเค• เคฆंเค—े เคนोเคจा |

(เค–) เคตिเคญिเคจ्เคจ เคนिเคคो เค•ा เคธเคฎाเคนाเคฐ เค”เคฐ เค‰เคจเคฎे เคเค•เคœुเคŸเคคा เค•ा เคนोเคจा เคœเคฐुเคฐी เคนैं, เค•्เคฏोंเค•ि เคคเคญी เคญाเคฐเคค เค…เคชเคจी เคเค•เคคा เค”เคฐ เค…เค–ंเคกเคคा เค•ो เคฌเคจाเคฏे เคฐเค–เค•เคฐ เคตिเค•ाเคธ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै |

(เค—) เค…เคฏोเคง्เคฏा เคตिเคตाเคฆ เคจे เคญाเคฐเคค เค•े เคฐเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒों เค•े เคธाเคฎเคจे เคธांเคช्เคฐเคฆाเคฏिเค•เคคा เค•ी เคšुเคจौเคคी เคชेเคถ เค•ी เคคเคฅा เคญाเคฐเคค เคฎें เคธांเคช्เคฐเคฆाเคฏिเค• เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคฐเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒों เค•ी เคฐाเคœเคจीเคคि เคฌเฅ เค—เคˆ |

0 comments: