Chapter 3 US Hegemony in World Politics NCERT Solutions

 


Chapter 3. เคธเคฎเค•ाเคฒीเคจ เคตिเคถ्เคต เคฎें เค…เคฎเคฐीเค•ी เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต

NCERT เคนเคฒ (เค…เคญ्เคฏाเคธ)

Q1. เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎें เคธे เค•ौเคจ-เคธा เค•เคฅเคจ เค—เคฒเคค เคนै?

(เค•) เค‡เคธเค•ा เค…เคฐ्เคฅ เค•िเคธी เคเค• เคฆेเคถ เค•ी เค…เค—ुเค†เคˆ เคฏा เคช्เคฐाเคฌเคฒ्เคฏ เคนै।

(เค–) เค‡เคธ เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคช्เคฐाเคšीเคจ เคฏूเคจाเคจ เคฎें เคเคฅेंเคธ เค•ी เคช्เคฐเคงเคจเคคा เค•ो เคšिเคนिंเคค เค•เคฐเคจे เคตेเคซ เคฒिเค เค•िเคฏा

เคœाเคคा เคฅा।

(เค—) เคตเคฐ्เคšเคธ्เคตเคถीเคฒ เคฆेเคถ เค•ी เคธैเคจ्เคฏเคถเค•्เคคि เค…เคœेเคฏ เคนोเคคी เคนै।

(เค˜เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เคจिเคฏเคค เคนोเคคी เคนै। เคœिเคธเคจे เคเค• เคฌाเคฐ เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต เค•ाเคฏเคฎ เค•เคฐ เคฒिเคฏा เค‰เคธเคจे เคนเคฎेเคถा เค•े เคฒिเค เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต เค•ाเคฏเคฎ เค•เคฐ เคฒिเคฏा।

เค‰เคค्เคคเคฐ :

(เค˜)

Q2. เคธเคฎเค•ाเคฒीเคจ เคตिเคถ्เคต-เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคตेเคซ เคฌाเคฐे เคฎें เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎें เคธे เค•ौเคจ-เคธा เค•เคฅเคจ เค—เคฒเคค เคนै?

(เค•) เคเคธी เค•ोเคˆ เคตिเคถ्เคต-เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฎौเคœूเคฆ เคจเคนीं เคœो เคฆेเคถों เคตेเคซ เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคชเคฐ เค…ंเคตुเคซเคถ เคฐเค– เคธเค•े।

(เค–) เค…ंเคคเคฐ्เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคฎाเคฎเคฒों เคฎें เค…เคฎเคฐीเค•ा เค•ी เคšเคฒเคคी เคนै।

(เค—) เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฆेเคถ เคเค•-เคฆूเคธเคฐे เคชเคฐ เคฌเคฒ-เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं।

(เค˜) เคœो เคฆेเคถ เค…ंเคคเคฐ्เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เค•ाเคจूเคจों เค•ा เค‰เคฒ्เคฒंเค˜เคจ เค•เคฐเคคे เคนैं เค‰เคจ्เคนें เคธंเคฏुเค•्เคค เคฐाเคท्เคŸ्เคฐเคธंเค˜ เค•เค ोเคฐ เคฆंเคก เคฆेเคคा เคนै।

เค‰เคค्เคคเคฐ :

(เค•)

Q3. เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เค‡เคฐाเค•ी เคซ्เคฐीเคกเคฎ’ (เค‡เคฐाเค•ी เคฎुเค•्เคคि เค…เคญिเคฏाเคจ) เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎें เคธे เค•ौเคจ-เคธा เค•เคฅเคจ

เค—เคฒเคค เคนै?

(เค•) เค‡เคฐाเค• เคชเคฐ เคนเคฎเคฒा เค•เคฐเคจे เค•े เค‡เคš्เค›ुเค• เค…เคฎเคฐीเค•ी เค…เค—ुเค†เคˆ เคตाเคฒे เค—เค เคฌंเคงเคจ เคฎें 40 เคธे เคœ्เคฏाเคฆा เคฆेเคถ

เคถाเคฎिเคฒ เคนुเค।

(เค–) เค‡เคฐाเค• เคชเคฐ เคนเคฎเคฒे เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคคाเคคे เคนुเค เค•เคนा เค—เคฏा เค•ि เคฏเคน เคนเคฎเคฒा เค‡เคฐाเค• เค•ो เคธाเคฎूเคนिเค• เคธंเคนाเคฐ เค•े 

เคนเคฅिเคฏाเคฐ เคฌเคจाเคจे เคธे เคฐोเค•เคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เคœा เคฐเคนा เคนै।

(เค—) เค‡เคธ เค•ाเคฐ्เคฐเคตाเคˆ เคธे เคชเคนเคฒे เคธंเคฏुเค•्เคค เคฐाเคท्เคŸ्เคฐเคธंเค˜ เค•ी เค…เคจुเคฎเคคि เคฒे เคฒी เค—เคˆ เคฅी।

(เค˜) เค…เคฎเคฐीเค•ी เคจेเคคृเคค्เคต เคตाเคฒे เค—เค เคฌंเคงเคจ เค•ो เค‡เคฐाเค•ी เคธेเคจा เคธे เคคเค—เคก़ी เคšुเคจौเคคी เคจเคนीं เคฎिเคฒी।

เค‰เคค्เคคเคฐ :

(เค—)

Q4. เค‡เคธ เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต เค•े เคคीเคจ เค…เคฐ्เคฅ เคฌเคคाเค เค—เค เคนैं। เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค•ा เคเค•-เคเค• เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคฌเคคाเคฏें। เคฏे

เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เค‡เคธ เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें เคฌเคคाเค เค—เค เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃों เคธे เค…เคฒเค— เคนोเคจे เคšाเคนिเค।

เค‰เคค्เคคเคฐ :

เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต เค•े เคคीเคจ เค…เคฐ्เคฅ เคจिเคฎ्เคจ เคนै

(a) เคธैเคจ्เคฏ เคถเค•्เคคि เคฎें เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต 

(b) เคขांเคšाเค—เคค เคคाเค•เคค เค•े เค…เคฐ्เคฅ เคฎें เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต 

(c) เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เค…เคฐ्เคฅ เคฎें เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต 

เค‡เคจ เคคीเคจ เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต เค•े เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคฆिเค เคœा เคธเค•เคคे เคนै -

(1) เค…เคซเค—ाเคจिเคธ्เคคाเคจ เคฎें เค…เคฎेเคฐिเค•ी เคธैเคจ्เคฏ เคนเคธ्เคคเค•्เคทेเคช เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฒोเค—ों เค•ा เคœीเคตเคจ เคชूเคฐी เคคเคฐเคน เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เคจเคนी เคนै |

(2) เค†เคงुเคจिเค• เคตिเคถ्เคต เค•े เคฒोเค— เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคเค•- เคฆूเคธเคฐे เคธे เคœुเคก़े เคนुเค เคนै, เคœोเค•ि เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•े เคขांเคšाเค—เคค เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต เค•ा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนै |

(3) เคŸेเคฒीเคตिเคœเคจ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคนเคฎ เค…เคงिเค•ांเคถ เคตे เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เคเคตं เคซ़िเคฒ्เคฎें เคนी เคฆेเค–เคคे เคนै, เคœिเคจ्เคนें เค…เคฎेเคฐिเค•ा เคฎें เคฏा เค‰เคจเค•े เคฒोเค—ों เคฆ्เคตाเคฐा เคคैเคฏाเคฐ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนुเค† เคนोเคคा เคนै | เคฏเคน เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•े เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต เค•ा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนै

Q5. เค‰เคจ เคคीเคจ เคฌाเคคों เค•ा เคœिเค•्เคฐ เค•เคฐें เคœिเคจเคธे เคธाเคฌिเคค เคนोเคคा เคนै เค•ि เคถीเคคเคฏเคฏुเคฆ्เคง เค•ी เคธเคฎाเคช्เคคि เค•े เคฌाเคฆ

เค…เคฎเคฐीเค•ी เคช्เคฐเคญुเคค्เคต เค•ा เคธ्เคตเคญाเคต เคฌเคฆเคฒा เคนै เค”เคฐ เคถीเคคเคฏเคฏुเคฆ्เคง เค•े เคตเคฐ्เคทों เคตेเคซ เค…เคฎเคฐीเค•ी เคช्เคฐเคญुเคค्เคต เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคฏเคน

เค…เคฒเค— เคนै।

เค‰เคค्เคคเคฐ : 

(1) เคถीเคคเคฏुเคฆ्เคง เค•ी เคธเคฎाเคช्เคคि เค•े เคฌाเคฆ เค…เคฎेเคฐिเค•ा เคจे เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคต เคชเคฐ เค…เคชเคจा เคช्เคฐเคญाเคต เคœเคฎाเคฏा เคนुเค† เคนै

(2) เคถीเคคเคฏुเคฆ्เคง เค•ी เคธเคฎाเคช्เคคि เค•े เคฌाเคฆ เค…เคฎेเคฐिเค•ा เคจे เคตिเคถ्เคต เค•े เคธเคญी เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค…ंเคคเคฐ्เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธंเค—เค เคจों เคชเคฐ เคญी เค…เคชเคจा เคฆเคฌเคฆเคฌा เค•ाเคฏเคฎ เค•िเคฏा เคนै

(3) เคถीเคคเคฏुเคฆ्เคง เค•ी เคธเคฎाเคช्เคคि เค•े เคฌाเคฆ เค…เคฎेเคฐिเค•ा เคจे เค…เคซ़เค—ाเคจिเคธ्เคคाเคจ, เคˆเคฐाเคจ เคคเคฅा เค‡เคฐाเค• เคœैเคธे เคฆेเคถों เคฎें เคธैเคจिเค• เคนเคธ्เคคเค•्เคทेเคช เคฌเคข़ा เคฆिเคฏा เคนै |

Q6. เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎें เคฎेเคฒ เคฌैเค ाเคฏें |

(1) เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เค‡เคจเคชเคซाเค‡เคจाเค‡เคŸ เคฐीเคš

(2) เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เค‡ंเคก्เคฏूเคฐिंเค— เคซ्เคฐीเคกเคฎ

(3) เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เคกेเคœเคฐ्เคŸ เคธ्เคŸाเคฐ्เคฎ

(4) เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เค‡เคฐाเค•ी เคซ्เคฐीเคกเคฎ

(เค•) เคคाเคฒिเคฌाเคจ เค”เคฐ เค…เคฒ-เค•ाเคฏเคฆा เคตेเคซ เค–िเคฒाเคชเคซ เคœंเค—

(เค–) เค‡เคฐाเค• เคชเคฐ เคนเคฎเคฒे เคตेเคซ เค‡เคš्เค›ुเค• เคฆेเคถों เค•ा เค—เค เคฌंเคงเคจ

(เค—) เคธूเคกाเคจ เคชเคฐ เคฎिเคธाเค‡เคฒ เคธे เคนเคฎเคฒा

(เค˜) เคช्เคฐเคฅเคฎ เค–ाเคก़ी เคฏुเคฆ्เคง

เค‰เคค्เคคเคฐ

(1) เค“เคชเคฐेเคถเคจ เค‡เคจเคซाเค‡เคจाเค‡เคŸ เคฐीเคš    -   (เค—) เคธूเคกाเคจ เคชเคฐ เคฎिเคธाเค‡เคฒ เคธे เคนเคฎเคฒा 

(2) เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เค‡เคจ्เคก्เคฏुเคฐिंเค— เคซ्เคฐीเคกเคฎ     -   (เค•) เคคाเคฒिเคตाเคจ เค”เคฐ เค…เคฒ- เค•ाเคฏเคฆा เค•े เค–िเคฒाเคซ เคœंเค— 

(3) เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เคกेเคœเคฐ्เคŸ เคธ्เคŸाเคฐ्เคฎ         -    (เค˜) เคช्เคฐเคฅเคฎ เค•เคก़ी เคฏुเคฆ्เคง 

(4) เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เค‡เคฐाเค•ी เคซ्เคฐीเคกเคฎ        -    (เค–) เค‡เคฐाเค• เคชเคฐ เคนเคฎเคฒे เค•े เค‡เคš्เค›ुเค• เคฆेเคถों เค•ा เค—เค เคฌंเคงเคจ |

Q7. เค…เคฎेเคฐीเค•ी เคตเคฐ्เคšเคธ्เคต เค•ी เคฐाเคน เคฎें เค•ौเคจ-เคธे เคต्เคฏเคตเคงाเคจ เคนैं। เค†เคชเคตेเคซ เคœाเคจเคคे เค‡เคจเคฎें เคธे เค•ौเคจ-เคธा เคต्เคฏเคตเคงाเคจ

เค†เค—ाเคฎी เคฆिเคจों เคฎें เคธเคฌเคธे เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคธाเคฌिเคค เคนोเค—ा?

เค‰เคค्เคคเคฐ :

Q8. เคญाเคฐเคค-เค…เคฎเคฐीเค•ा เคธเคฎเคौเคคे เคธे เคธंเคฌंเคง्เคคि เคฌเคนเคธ เค•े เคคीเคจ เค…ंเคถ เค‡เคธ เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें เคฆिเค เค—เค เคนैं। เค‡เคจ्เคนें เคชเคข़ें

เค”เคฐ เค•िเคธी เคเค• เค…ंเคถ เค•ो เค†เคงเคฐ เคฎाเคจเค•เคฐ เคชूเคฐा เคญाเคทเคฃ เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐें เคœिเคธเคฎें เคญाเคฐเคค-เค…เคฎเคฐीเค•ी เคธंเคฌंเคง् เค•े เคฌाเคฐे เคฎें

เค•िเคธी เคเค• เคฐुเค– เค•ा เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนो।

เค‰เคค्เคคเคฐ

เคถीเคคเคฏुเคฆ्เคง เค•ी เคธเคฎाเคช्เคคि เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคตिเคถ्เคต เคฐाเคœเคจीเคคी เคฎें เคฌเคนुเคค เคฎเคนเคค्เคชूเคฐ्เคฃ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เค†เค เคนै | เคธोเคตिเคฏเคค เคธंเค˜ เค•े เคตिเค˜เคŸเคจ เคธे เคตिเคถ्เคต เคฆो- เคง्เคฐुเคตीเคฏ เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เคเค•เคง्เคฐुเคตीเคฏ เคนो เค—เคฏा เคนै เค”เคฐ เคตिเคถ्เคต เคฐाเคœเคจीเคคी เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•े เค‡เคฐ्เคฆ- เค—िเคฐ्เคฆ เคนोเค•เคฐ เคนी เคšเคฒเคคी เคนै | เคเคธे เคฎें เคญाเคฐเคค เค•े เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคนिเคคो เค•े เคฒिเค เคฏเคนी เค…เคš्เค›ा เคฐเคนेเค—ा เค•ी เคตเคน เค†เคจे เคตाเคฒे เคธเคฎเคฏ เคฎें เค…เคฎेเคฐिเค•ा เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เค…เคš्เค›े เคฐเค– เค•เคฐ เค…ंเคคเคฐ्เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เค…เคงिเค• เคธे เค…เคงिเค• เคฒाเคญ เค‰เค ाเค |เคญाเคฐเคค เคจे เคนाเคฒ เค•े เค•ुเค› เคตเคฐ्เคทो เคฎें a เคธे เค•ुเค› เคเคธे เคธंเคงि เคฏा เคธเคฎเคौเคคे เค•िเคฏे เคนैं, เคœिเคจเคธे เคฆोเคจों เค•े เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฎें เคฒเค—ाเคคाเคฐ เคธुเคงाเคฐ เค†เคคा เคนै | เค‰เคฆเคนाเคฐเคฃ เค•े เคฒिเค 2006 เคฎें เค…เคฎेเคฐिเค•ा เคเคตं เคญाเคฐเคค เค•े เคฌीเคš เค•िเคฏे เค—เคฏे เค…เคธैเคจिเค• เคธเคฎเคौเคคे เคจे เคฆोเคจों เค•ो เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคจเคœเคฆीเค• เคฒा เคฆिเคฏा เคนैं |

0 comments: