เค…เคง्เคฏाเคฏ = 8

เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เค†เค•ांเค•्เคทाเคं

 

เคธ्เคตเคฏเคฏเคค्เคคा เค•ा เค…เคฐ्เคฅ :-

 

เคญाเคฐเคค เคฎें เคธเคจ् 1980 เค•े เคฆเคถเค• เค•ो เคธ्เคตाเคฏเคค्เคคเคคा เค•े เคฆเคถเค• เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฆेเค–ा เคœाเคคा เคนैं

เคธ्เคตเคฏเคฏเคค्เคคा เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนोเคคा เคนै เค•िเคธी เคฐाเคœ्เคฏ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค•ुเค› เคตिเคถेเคท เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฎाँเค—เคจा เคฆेเคถ เคฎे เค•เคˆ เคนिเคธ्เคธों เคฎें เคเคธी เคฎाँเค— เค‰เค ाเคˆ เค—เคˆ เค•ुเค› เคฒोเค—ो เคฎे เค…เคชเคจी เคฎाँเค— เค•े เคฒिเค เคนเคฅिเคฏाเคฐ เคญी เค‰เค ाเค

เค•เคˆ เคฌाเคฐ เคธंเค•ीเคฐ्เคฃ เคธ्เคตाเคฐ्เคฅो , เคตिเคฆेเคถी เคช्เคฐोเคค्เคธाเคนเคจ เค†เคฆि เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏเคคा เค•ी เคญाเคตเคจा เคœเคฌ เค…เคฒเค—ाเคต เค•ा เคฐाเคธ्เคคा เคชเค•เคก़ เคฒेเคคी เคนै เคคो เคฏเคน เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคเค•เคคा เค”เคฐ เค…เค–เคฃ्เคกเคคा เค•े เคฒिเค เค—เคฎ्เคญीเคฐ เคšुเคจौเคคी เคฌเคจ เคœाเคคी เคนै

 

เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เค†เค•ांเค•्เคทाเคฏे :-

เคเค• เค•्เคทेเคค्เคฐ เคตिเคถेเคท เค•े เคฒोเค—ों เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคชเคจी เคตिเคถिเคท्เคŸ เคญाเคทा , เคงเคฐ्เคฎ , เคธंเคธ्เค•ृเคคि เคญौเค—ोเคฒिเค• เคตिเคถिเคท्เคŸเคคाเค“ं เค†เคฆि เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เค•ी เคœाเคจे เคตाเคฒी เคตिเคถिเคท्เคŸ เคฎांเค—ों เค•ो เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เค†เค•ांเคถाเค“ं เค•े เคฐूเคช เคฎें เคธเคฎเคा เคœा เคธเค•เคคा เคนै

 

เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏเคคा เค•े เคช्เคฐเคฎुเค– เค•ाเคฐเคฃ :-

เคงाเคฐ्เคฎिเค• เคตिเคญिเคจ्เคจเคคा

เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เคตिเคญिเคจ्เคจเคคा

เคญौเค—ोเคฒिเค• เคตिเคญिเคจ्เคจเคคा

เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคธ्เคตाเคฐ्เคฅ

เค…เคธंเคคुเคฒिเคค เคตिเค•ाเคธ

เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒ เค‡เคค्เคฏाเคฆि।

 

เค•्เคทेเคค्เคฐเคตाเคฆ เค”เคฐ เคชृเคฅเค•เคคाเคตाเคฆ เคฎें เค…ंเคคเคฐ :-

เค•्เคทेเคค्เคฐเคตाเคฆ – เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคฐाเคœเคจीเคคिเค• , เค†เคฐ्เคฅिเค• เคเคตं เคตिเค•ाเคธ เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงी เคฎांเค— เค‰เค ाเคจा  

เคชृเคฅเค•เคคाเคตाเคฆ – เค•िเคธी เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•ा เคฆेเคถ เคธे เค…เคฒเค— เคนोเคจे เค•ी เคญाเคตเคจा เคนोเคจा เคฏा เคฎांเค— เค‰เค ाเคจा

 

เคœเคฎ्เคฎू เคเคตं เค•เคถ्เคฎीเคฐ เคฎुเคฆ्เคฆा  :-

เคฏเคนाँ เคชเคฐ เคคीเคจ เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคเคตं เคธाเคฎाเคœिเค• เค•्เคทेเคค्เคฐ เคถाเคฎिเคฒ เคนै :- เคœเคฎ्เคฎू , เค•เคถ्เคฎीเคฐ เค”เคฐ เคฒเคฆ्เคฆाเค–

เค•เคถ्เคฎीเคฐ เค•ा เคเค• เคญाเค— เค…เคญी เคญी เคชाเค•िเคธ्เคคाเคจ เค•े เค•เคฌ्เคœे เคฎें เคนै เค”เคฐ เคชाเค•िเคธ्เคคाเคจ เคจे เค•เคถ्เคฎीเคฐ เค•ा เคญाเค— เค…เคตैเคง เคฐूเคช เคธे เคšीเคจ เค•ो เคนเคธ्เคคांเคคเคฐिเคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคนै เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐเคคा เคธे เคชूเคฐ्เคต เคœเคฎ्เคฎू เค•เคถ्เคฎीเคฐ เคฎें เคฐाเคœเคคंเคค्เคฐीเคฏ เคถाเคธเคจ เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคฅी

 

เค•เคถ्เคฎीเคฐ เคฎुเคฆ्เคฆा เค•ी เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•ी เคœเคก़े :- 

1947 เค•े เคชเคนเคฒे เคฏเคนां เคฐाเคœा เคนเคฐी เคธिंเคน เค•ा เคถाเคธเคจ เคฅा เคฏे เคญाเคฐเคค เคฎे เคจเคนी เคฎिเคฒเคจा เคšाเคนเคคे เคฅे

เคชเค•िเคธ्เคคाเคจ เค•ा เคฎाเคจเคจा เคฅा เค•ि เคœเคฎ्เคฎूเค•เคถ्เคฎीเคฐ เคฎें เคฎुเคธ्เคฒिเคฎ เค…เคงिเค• เคนै เคคो เค‡เคธे เคชाเค• เคฎें เคฎिเคฒ เคœाเคจा เคšाเคนिเค

เคถेเค– เค…เคฌ्เคฆुเคฒ्เคฒा เคšाเคนเคคे เคฅे เค•ि เคฐाเคœा เคชเคฆ เค›ोเคก़ เคฆे เคถेเค– เค…เคฌ्เคฆुเคฒ्เคฒा national congress เค•े เคจेเคคा เคฅे เคฏเคน เค•ांเค—्เคฐेเคธ เค•े เค•เคฐीเคฌी เคฅे

เคฐाเคœा เคนเคฐि เคธिंเคน เคจे เค‡เคธเค•ो เค…เคฒเค— เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคฆेเคถ เค˜ोเคทिเคค เค•िเคฏा เคคो เคชाเค•िเคธ्เคคाเคจी เค•เคฌाเคฏเคฒिเคฏों เค•ी เค˜ुเคธเคชैเค  เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฐाเคœा เคจे เคญाเคฐเคค เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เคธैเคจिเค• เคธเคนाเคฏเคคा เคฎांเค—ी เค”เคฐ เคฌเคฆเคฒे เคฎें เค•เคถ्เคฎीเคฐ เค•े เคญाเคฐเคค เคฎें เคตिเคฒเคฏ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคตिเคฒเคฏ เคชเคค्เคฐ เคชเคฐ เคนเคธ्เคคाเค•्เคทเคฐ เค•िเคฏे

เคคเคฅा เคญाเคฐเคค เคจे เคธंเคตिเคงाเคจ เค•े เค…เคจुเคš्เค›ेเคฆ 370 เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคตिเคถेเคท เคฐाเคœ्เคฏ เค•ा เคฆเคฐ्เคœा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•िเคฏा

เคชाเค•िเคธ्เคคाเคจ เค•े เค‰เค—्เคฐเคตाเคฆी เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เค”เคฐ เค•เคถ्เคฎीเคฐ เค•े เค…เคฒเค—ाเคตाเคฆिเคฏों เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฏเคน เค•्เคทेเคค्เคฐ เค…เคถाเคจ्เคค เคฌเคจा เคนुเค† เคนै

 

เคฏเคนाँ เค•े เค…เคฒเค—ाเคตाเคฆिเคฏों เค•ी เคคीเคจ เคฎुเค–्เคฏ เคงाเคฐाเคँ เคนै

 

1 ) เค•เคถ्เคฎीเคฐ เค•ो เค…เคฒเค— เคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคฌเคจाเคฏा เคœाเค

2 ) เค•เคถ्เคฎीเคฐ เค•ा เคชाเค•िเคธ्เคคाเคจ เคฎें เคตिเคฒเคฏ เค•िเคฏा เคœाเค।

3 ) เค•เคถ्เคฎीเคฐ เคญाเคฐเคค เค•ा เคนी เคญाเค— เคฐเคนे เคชเคฐเคจ्เคคु เค‡เคธे เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคธ्เคตाเคฏเคค्เคคा เคฆी เคœाเค

 

เคฌाเคนเคฐी เค”เคฐ เค†ंเคคเคฐिเค• เคตिเคตाเคฆ :-

เคชाเค• เคนเคฎेเคถा เค•เคถ्เคฎीเคฐ เคชเคฐ เค…เคชเคจा เคฆाเคตा เค•เคฐเคคा เคนै 1947 เคฏुเคฆ्เคง เคฎे เค•เคถ्เคฎीเคฐ เค•ा เค•ुเค› เคนिเคธ्เคธा เคชाเค• เค•े เค•เคฌเคœे เคฎें เค†เคฏा เคœिเคธे เค†เคœाเคฆ เค•เคถ्เคฎीเคฐ เคฏा P.O.K เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै

เค‡เคธे 370 เค•े เคคเคนเคค เค…เคจ्เคฏ เคฐाเคœ्เคฏो เคธे เค…เคงिเค• เคธ्เคตเคฏเคฏเคค्เคคा เคฆी เค—เคˆ เคนै

 

1948 เค•े เคฌाเคฆ เคฐाเคœเคจीเคคि :-

เคชเคนเคฒे C.M เคถेเค– เค…เคฌ्เคฆुเคฒ เคจे เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ , เคœเคจ เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เค•े เคฒिเค เค•ाเคฎ เค•िเคฏा

เค•เคถ्เคฎीเคฐ เค•ो เคฒेเค•เคฐ เค•ेंเคฆ्เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค”เคฐ เค•เคถ्เคฎीเคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฎें เคฎเคคเคญेเคฆ เคนो เคœाเคคे เคฅे

1953 เคฎें เคถेเค– เค…เคฌ्เคฆुเคฒ्เคฒा เคฌเคฐ्เค–ाเคธ्เคค

เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เคœो เคจेเคคा เค†เค เคตो เคถेเค– เคœिเคคเคจे เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคจเคนी เคฅे เค•ेंเคฆ्เคฐ เค•े เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เคชเคฐ เคธเคค्เคคा เคชเคฐ เคฐเคนे เคชเคฐ เคงांเคงเคฒी เค•ा เค†เคฐोเคช เคฒเค—ा

1953 เคธे 1974 เคคเค• เค•ांเค—्เคฐेเคธ เค•ा เคฐाเคœเคจीเคคि เคชเคฐ เค…เคธเคฐ เคฐเคนा

1974 เคฎें เค‡ंเคฆिเคฐा เคจे เคถेเค– เค…เคฌ्เคฆुเคฒ्เคฒा เคธे เคธเคฎเคौเคคा เค•िเคฏा เค”เคฐ เค‰เคจ्เคนें C.M เคฌเคจा เคฆिเคฏा

เคฆुเคฌाเคฐा National congress เค•ो เค–เคกा เค•िเคฏा 1977 เคฎें เคฌเคนुเคฎเคค เคฎिเคฒा 1982 เคฎें เคฎौเคค เคนो เค—เคˆ।

1982 เคฎें เคถेเค– เค•ी เคฎौเคค เค•े เคฌाเคฆ N.C  เค•ी เค•เคฎाเคจ เค‰เคจเค•े เคฌेเคŸे เคซाเคฐुเค– เค…เคฌ्เคฆुเคฒ्เคฒा เคจे เคธंเคญाเคฒी เคซाเคฐुเค– C.M เคฌเคจे

1986 เคฎें เค•ेंเคฆ्เคฐ เคจे N.C เคธे เคšुเคจाเคตी เค—เค เคฌเคจ्เคงเคจ เค•िเคฏा

 

เคชंเคœाเคฌ เคธंเค•เคŸ :-

1920 เค•े เคฆเคถเค• เคฎें เค—เค िเคค เค…เค•ाเคฒी เคฆเคฒ เคจे เคชंเคœाเคฌी เคญाเคทी เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•े เค—เค เคจ เค•े เคฒिเค เค†เคจ्เคฆोเคฒเคจ เคšเคฒाเคฏा เคœिเคธเค•े เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคธ्เคตเคฐूเคช เคชंเคœाเคฌ เคช्เคฐाเคจ्เคค เคธे เค…เคฒเค— เค•เคฐเค•े เคธเคจ 1966 เคฎें เคนिเคจ्เคฆी เคญाเคทी เค•्เคทेเคค्เคฐ เคนเคฐिเคฏाเคฃा เคคเคฅा เคชเคนाเคกी เค•्เคทेเคค्เคฐ เคนिเคฎाเคšเคฒ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคฌเคจाเคฏे เค—เคฏे

เค…เค•ाเคฒीเคฆเคฒ เคธे เคธเคจ् 1973 เค•े เค†เคจเคจ्เคฆเคชुเคฐ เคธाเคนिเคฌ เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ เคฎें เคชंเคœाเคฌ เค•े เคฒिเค เค…เคงिเค• เคธ्เคตाเคฏเคค्เคคเคคा เค•ी เคฎांเค— เค‰เค ी เค•ुเค› เคงाเคฐ्เคฎिเค• เคจेเคคाเค“ं เคจे เคธ्เคตाเคฏเคค्เคค เคธिเค•्เค– เคชเคนเคšाเคจ เค•ी เคฎांเค— เค•ी เค”เคฐ เค•ुเค› เคšเคฐเคฎเคชเคจ्เคฅिเคฏों เคจे เคญाเคฐเคค เคธे เค…เคฒเค— เคนोเค•เคฐ เค–ाเคฒिเคธ्เคคाเคจ เคฌเคจाเคจे เค•ी เคฎांเค— เค•ी

เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เคฌ्เคฒू เคธ्เคŸाเคฐ :-

เคธเคจ् 1980 เค•े เคฌाเคฆ เค…เค•ाเคฒी เคฆเคฒ เคชเคฐ เค‰เค—्เคฐเคชเคจ्เคฅी เคฒोเค—ों เค•ा เคจिเคฏเคจ्เคค्เคฐเคฃ เคนो เค—เคฏा เค”เคฐ เค‡เคจ्เคนोंเคจे เค…เคฎृเคคเคธเคฐ เค•े เคธ्เคตเคฐ्เคฃ เคฎเคจ्เคฆिเคฐ เคฎें เค…เคชเคจा เคฎुเค–्เคฏाเคฒเคฏ เคฌเคจाเคฏा เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคœूเคจ 1984 เคฎें เค‰เค—्เคฐเคตाเคฆिเคฏों เค•ो เคธ्เคตเคฐ्เค— เคฎเคจ्เคฆिเคฐ เคธे เคจिเค•ाเคฒเคจे เค•े เคฒिเค เคธैเคจ्เคฏ เค•ाเคฐ्เคฏเคตाเคนी ( เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เคฌ्เคฒू เคธ्เคŸाเคฐ ) เค•ी

เค‡ंเคจ्เคฆिเคฐा เค—ांเคงी เค•ी เคนเคค्เคฏा :-

เค‡เคธ เคธैเคจ्เคฏ เค•ाเคฐ्เคฏเคตाเคนी เค•ो เคธिเค•्เค–ों เคจे เค…เคชเคจे เคงเคฐ्เคฎ , เคตिเคถ्เคตाเคธ เคชเคฐ เคนเคฎเคฒा เคฎाเคจा เคœिเคธเค•ा เคฌเคฆเคฒा เคฒेเคจे เค•े เคฒिเค 31 เค…เค•्เคŸूเคฌเคฐ 1984 เค•ो เค‡ंเคจ्เคฆिเคฐा เค—ांเคงी เค•ी เคนเคค्เคฏा เค•ी เค—เคˆ เคคो เคฆूเคธเคฐी เคคเคฐเคซ เค‰เคค्เคคเคฐ เคญाเคฐเคค เคฎें เคธिเค•्เค–ों เค•े เคตिเคฐूเคฆ्เคง เคนिंเคธा เคญเคก़เค• เค‰เค ी

 

 เคชंเคœाเคฌ เคธเคฎเคौเคคा :-

เคชंเคœाเคฌ เคธเคฎเคौเคคा เคœुเคฒाเคˆ 1985 เคฎें เค…เค•ाเคฒी เคฆเคฒ เค•े เค…เคง्เคฏเค•्เคท เคนเคฐ เคšเคจ्เคฆ เคธिंเคน เคฒोเค—ोเคตाเคฒ เคคเคฅा เคฐाเคœीเคต เค—ांเคงी เค•े เคธเคฎเคौเคคे เคจे เคชंเคœाเคฌ เคฎें เคถाเคจ्เคคि เคธ्เคฅाเคชเคจा เค•े เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏे

 

 เคชंเคœाเคฌ เคธเคฎเคौเคคे เค•े เคช्เคฐเคฎुเค– เคช्เคฐाเคตเคงाเคจ :-

เคšเคฃ्เคกीเค—เคข เคชंเคœाเคฌ เค•ो เคฆिเคฏा เคœाเคฏेเค—ा  

เคชंเคœाเคฌ เคนเคฐिเคฏाเคฃा เคธीเคฎा เคตिเคตाเคฆ เคธुเคฒเคाเคจे เค•े เคฒिเค เค†เคฏोเค— เค•ी เคจिเคฏुเค•्เคคि เคนोเค—ी  

เคชंเคœाเคฌ , เคนเคฐिเคฏाเคฃा , เคฐाเคœเคธ्เคฅाเคจ เค•े เคฌीเคš เคฐाเคฌी เคต्เคฏाเคธ เค•े เคชाเคจी เคฌंเคŸเคตाเคฐे เคนेเคคु เคจ्เคฏाเคฏाเคงिเค•เคฐเคฃ เค—เค िเคค เค•िเคฏा เคœाเคฏेเค—ा  

เคชंเคœाเคฌ เคฎें เค‰เค—्เคฐเคตाเคฆ เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคฒोเค—ों เค•ो เคฎुเค†เคตเคœा เคฆिเคฏा เคœाเคฏेเค—ा  

เคชंเคœाเคฌ เคธे เคตिเคถेเคท เคธुเคฐเค•्เคทा เคฌเคฒ เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ

 

 

 

เคชूเคฐ्เคตोเคค्เคคเคฐ เคญाเคฐเคค :- 

เค‡เคธ เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคธाเคค เคฐाเคœ्เคฏ เคนै เคœिเคธเคฎे เคญाเคฐเคค เค•ी 04 เคช्เคฐเคคिเคถเคค เค†เคฌाเคฆी เคฐเคนเคคी เคนै  

เคฏเคนाँ เค•ी เคธीเคฎाเคฏें เคšीเคจ , เคฎ्เคฏांเคฎाเคฐ , เคฌांเค—्เคฒाเคฆेเคถ เค”เคฐ เคญूเคŸाเคจ เคธे เคฒเค—เคคी เคนै เคฏเคน เค•्เคทेเคค्เคฐ เคญाเคฐเคค เค•े เคฒिเค เคฆเค•्เคทिเคฃ เคชूเคฐ्เคต เคเคถिเคฏा เค•ा เคช्เคฐเคตेเคถ เคฆ्เคตाเคฐ เคนै  

เคธंเคšाเคฐ เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคเคตं เคฒเคฎ्เคฌी เค…เคจ्เคคเคฐ्เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธीเคฎा เคฐेเค–ा เค†เคฆि เคธเคฎเคธ्เคฏाเคฏे เคฏเคนां เค•ी เคฐाเคœเคจीเคคि เค•ो เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒ เคฌเคจाเคคी เคนै

เคชूเคฐ्เคตोเคค्เคคเคฐ เคญाเคฐเคค เค•ी เคฐाเคœเคจीเคคि เคฎें เคธ्เคตाเคฏเคค्เคคเคคा เค•ी เคฎांเค— , เค…เคฒเค—ाเคตเคตाเคฆी เค†ंเคฆोเคฒเคจ เคคเคฅा เคฌाเคนเคฐी เคฒोเค—ों เค•ा เคตिเคฐोเคง เคฎुเคฆ्เคฆे เคช्เคฐเคญाเคตी เคฐเคนे เคนै

 

เคธ्เคตाเคฏเคค्เคคเคคा เค•ी เคฎांเค— :- 

เค†เคœाเคฆी เค•े เคธเคฎเคฏ เคฎเคฃिเคชुเคฐ เคเคตं เคค्เคฐिเคชुเคฐा เค•ो เค›ोเคก़เค•เคฐ เคชूเคฐा เค•्เคทेเคค्เคฐ เค…เคธเคฎ เค•เคนเคฒाเคคा เคฅा เคœिเคธเคฎें เค…เคจेเค• เคญाเคทाเคฏी เคœเคจเคœाเคคिเคฏ เคธเคฎुเคฆाเคฏ เคฐเคนเคคे เคฅे เค‡เคจ เคธเคฎुเคฆाเคฏों เคจे เค…เคชเคจी เคตिเคถिเคท्เคŸเคคा เค•ो เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เคฐเค–เคจे เค•े เคฒिเค เค…เคฒเค—เค…เคฒเค— เคฐाเคœ्เคฏों เค•ी เคฎांเค— เค•ी

 

เค…เคฒเค—ाเคตเคตाเคฆी เค†เคจ्เคฆोเคฒเคจ :-

เคฎिเคœोเคฐเคฎเคธเคจ् 1959 เคฎें เค…เคธเคฎ เค•े เคฎिเคœो เคชเคฐ्เคตเคคीเคฏ เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เค†เคฏे เค…เค•ाเคฒ เค•ा เค…เคธเคฎ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เค‰เคšिเคค เคช्เคฐเคฌเคจ्เคง เคจ เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เคฏเคนाँ เค…เคฒเค—ाเคตเคตाเคฆी เค†เคจ्เคฆोเคฒเคจ เค‰เคญाเคฐो

เคธเคจ् 1966 เคฎिเคœो เคจेเคถเคจเคฒ เคซ्เคฐंเคŸ ( M . N . E . ) เคจे เคฒाเคฒ เคกेंเค—ा เค•े เคจेเคคृเคค्เคต เคฎें เค†เคœाเคฆी เค•ी เคฎांเค— เค•เคฐเคคे เคนुเค เคธเคถเคธ्เคค्เคฐ เค…เคญिเคฏाเคจ เคšเคฒाเคฏा 1986 เคฎें เคฐाเคœीเคต เค—ांเคงी เคคเคฅा เคฒाเคฒ เคกेเค—ा เค•े เคฌीเคš เคถाเคจ्เคคि เคธเคฎเคौเคคा เคนुเค† เค”เคฐ เคฎिเคœोเคฐเคฎ เคชूเคฐ्เคฃ เคฐाเคœ्เคฏ เคฌเคจा

 

เคจाเค—ाเคฒैเคฃ्เคก :-

เคจाเค—ा เคจेเคถเคจเคฒ เค•ांเค‰เคธिเคฒ ( N . N . C ) เคจे เค…ंเค—เคฎी เคœाเคชू เคซिเคœो เค•े เคจेเคคृเคค्เคต เคฎें เคธเคจ् 1951 เคธे เคญाเคฐเคค เคธे เค…เคฒเค— เคนोเคจे เค”เคฐ เคตृเคนเคค เคจाเค—ाเคฒैंเคฃ्เคก เค•ी เคฎांเค— เค•े เคฒिเค เคธเคถเคธ्เคค्เคฐ เคธंเค˜เคฐ्เคท เคšเคฒाเคฏा เคนुเค† เคนै

เค•ुเค› เคธเคฎเคฏ เคฌाเคฆ N . N . C เคฎें เคฆोเค—ुเคŸ เคเค• เค‡เคถाเค• เคฎुเค‡เคตा ( M ) เคคเคฅा เคฆुเคธเคฐा เค–ाเคชเคฒांเค— ( K ) เคฌเคจ เค—เคฏे เคญाเคฐเคค เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคธเคจ् 2015 เคฎें N . N . C – M เค—ुเคŸ เคธे เคถाเคจ्เคคि เคธ्เคฅाเคชเคจा เค•े เคฒिเค เคธเคฎเคौเคคा เค•िเคฏा เคชเคฐเคจ्เคคु เคธ्เคฅाเคˆ เคถाเคจ्เคคि เค…เคญी เคฌाเค•ी เคนै

 

เคฌाเคนเคฐी เคฒोเค—ों เค•ा เคตिเคฐोเคง :-

เคชूเคฐ्เคตोเคค्เคคเคฐ เค•े เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคฌंเค—เคฒाเคฆेเคถी เค˜ुเคธเคชैเค  เคคเคฅा เคญाเคฐเคค เค•े เคฆूเคธเคฐे เคช्เคฐाเคจ्เคคो เคธे เค†เคฏे เคฒोเค—ों เค•ो เคฏเคนां เค•ी เคœเคจเคคा เค…เคชเคจे เคฐोเคœเค—ाเคฐ เค”เคฐ เคธंเคธ्เค•ृเคคि เค•े เคฒिเค เค–เคคเคฐा เคฎाเคจเคคी เคนै

1979 เคธे เค…เคธเคฎ เค•े เค›ाเคค्เคฐ เคธंเค—เค เคจ เค†เคธू ( AASU ) เคจे เคฌाเคนเคฐी เคฒोเค—ों เค•े เคตिเคฐोเคง เคฎें เคฏे เค†เคจ्เคฆोเคฒเคจ เคšเคฒाเคฏा เคœिเคธเค•े เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคธ्เคตเคฐूเคช เค†เคธू เค”เคฐ เคฐाเคœीเคต เค—ांเคงी เค•े เคฌीเคš เคถाเคจ्เคคि เคธเคฎเคौเคคा เคนुเค† เคธเคจ् 2016 เค•े เค…เคธเคฎ เคตिเคงाเคจ เคธเคญा เคšुเคจाเคตों เคฎें เคญी เคฌांเค—्เคฒाเคฆेเคถी เค˜ुเคธเคชैเค  เค•ा เคช्เคฐเคฎुเค– เคฎुเคฆ्เคฆा เคฅा

 

 

 

เคฆ्เคฐเคตिเคก เค†เคจ्เคฆोเคฒเคจ :-

เคฆเค•्เคทिเคฃ เคญाเคฐเคค เค•े เค‡เคธ เค†เคจ्เคฆोเคฒเคจ เค•ा เคจेเคคृเคค्เคต เคคเคฎिเคฒเคธเคฎाเคœ เคธुเคงाเคฐเค• เคˆ . เคตी . เคฐाเคฎाเคธ्เคตाเคฎी เคจाเคฏเค•เคฐ เคชेเคฐिเคฏाเคฐ เคจे เค•िเคฏा ।เค‡เคธ เค†เคจ्เคฆोเคฒเคจ เคจे เค‰เคค्เคคเคฐ เคญाเคฐเคค เค•े เคฐाเคœเคจीเคคिเค• , เค†เคฐ्เคฅिเค• เคต เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เคช्เคฐเคญुเคค्เคต , เคฌ्เคฐाเคนเคฎเคฃเคตाเคฆ เคต เคนिเคจ्เคฆी เคญाเคทा เค•ा เคตिเคฐोเคง เคคเคฅा เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เค—ौเคฐเคต เคฌเคข़ाเคจे เคชเคฐ เคœोเคฐ เคฆिเคฏा เค‡เคธे เคฆूเคธเคฐे เคฆเค•्เคทिเคฃी เคฐाเคœ्เคฏों เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เคจ เคฎिเคฒเคจे เคชเคฐ เคฏเคน เคคเคฎिเคฒเคจाเคกु เคคเค• เคธिเคฎเคŸ เค•เคฐ เคฐเคน เค—เคฏा

เค‡เคธ เค†เคจ्เคฆोเคฒเคจ เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคเค• เคจเคฏे เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒ – “ เคฆ्เคฐเคตिเคก เค•เคทเค—เคฎ เค•ा เค‰เคฆเคฏ เคนुเค† เคฏเคน เคฆเคฒ เค•ुเค› เคตเคฐ्เคทों เค•े เคฌाเคฆ เคฆो เคญाเค—ो ( D . M . K . เคเคตं A . I . D . M . K . ) เคฎें เคฌंเคŸ เค—เคฏा เคฏे เคฆोเคจों เคฆเคฒ เค…เคฌ เคคเคฎिเคฒเคจाเคกु เค•ी เคฐाเคœเคจीเคคि เคฎें เคช्เคฐเคญाเคตी เคนै

 

เคธिเค•्เค•िเคฎ เค•ा เคตिเคฒเคฏ :-

เค†เคœाเคฆी เค•े เคฌाเคฆ เคญाเคฐเคค เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคธिเค•्เค•िเคฎ เค•े เคฐเค•्เคทा เคต เคตिเคฆेเคถ เคฎाเคฎเคฒे เค…เคชเคจे เคชाเคธ เคฐเค–े เค”เคฐ เคฐाเคœा เคšोเค—्เคฏाเคฒ เค•ो เค†เคจ्เคคเคฐिเค• เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เค•े เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฆिเคฏे

เคชเคฐเคจ्เคคु เคฐाเคœा เคœเคจเคคा เค•ी เคฒोเค•เคคाเคจ्เคค्เคฐिเค• เคญाเคตเคจाเค“ं เค•ो เคจเคนीं เคธंเคญाเคฒ เคธเค•ा เค”เคฐ เค…เคช्เคฐैเคฒ 1975 เคฎें เคธिเค•्เค•िเคฎ เคตिเคงाเคจ เคธเคญा เคจे เคธिเค•्เค•िเคฎ เค•ा เคญाเคฐเคค เคฎें เคตिเคฒเคฏ เค•ा เคช्เคฐเคธ्เคคाเคต เคชाเคธ เค•เคฐเค•े เคœเคจเคฎเคค เคธंเค—्เคฐเคน เค•เคฐाเคฏा เคœिเคธे เคœเคจเคคा เคจे เคธเคนเคฎเคคी เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•ी  

เคญाเคฐเคค เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคช्เคฐเคธ्เคคाเคต เค•ो เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐ เคธिเค•्เค•िเคฎ เค•ो เคญाเคฐเคค เค•ा 22เคตाँ เคฐाเคœ्เคฏ เคฌเคจाเคฏा

 

เค—ोเคตा เคฎुเค•्เคคि :-

เค—ोเคตा เคฆเคฎเคจ เค”เคฐ เคฆीเคต เคธोเคฒเคนเคตीं เคธเคฆी เคธे เคชुเคฐ्เคคเค—ाเคฒ เค•े เค…เคงीเคจ เคฅे เค”เคฐ 1947 เคฎें เคญाเคฐเคค เค•ी เค†เคœाเคฆी เค•े เคฌाเคฆ เคญी เคชुเคฐ्เคคเค—ाเคฒ เค•े เค…เคงीเคจ เคฐเคนे

เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เค•े เคธเคฎाเคœเคตाเคฆी เคธเคค्เคฏाเค—्เคฐเคนिเคฏों เค•े เคธเคนเคฏोเค— เคธे เค—ोเคตा เคฎें เค†เคœाเคฆी เค•ा เค†เคจ्เคฆोเคฒเคจ เคšเคฒा เคฆिเคธเคฎ्เคฌเคฐ 1961 เคฎें เคญाเคฐเคค เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เค—ोเคตा เคฎें เคธेเคจा เคญेเคœเค•เคฐ เค†เคœाเคฆ เค•เคฐाเคฏा เค”เคฐ เค—ोเคตा เคฆเคฎเคจ , เคฆीเคต เค•ो เคธंเค˜ เคถाเคธिเคค เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฌเคจाเคฏा

เค—ोเคตा เค•ो เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคนोเคจे เคฏा เค…เคฒเค— เคฌเคจे เคฐเคนเคจे เค•े เคฒिเค เคœเคจเคฎเคค เคธंเค—्เคฐเคน เคœเคจเคตเคฐी 1967 เคฎें เค•เคฐाเคฏा เค—เคฏा เค”เคฐ เคธเคจ् 1987 เคฎें เค—ोเคตा เค•ो เคฐाเคœ्เคฏ เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा

 

เค†เคœाเคฆी เค•े เคฌाเคฆ เคธे เค…เคฌ เคคเค• เค‰เคญเคฐी เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เค†เค•ांเค•्เคทाเค“ं เค•े เคธเคฌเค• :-

เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เค†เค•ांเค•्เคทाเคฏे เคฒोเค•เคคाเคจ्เคค्เคฐिเค• เคฐाเคœเคจीเคคि เค•ी เค…เคญिเคจ्เคจ เค…ंเค— เคนै

เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เค†เค•ाเค•्เคทाเค“ं เค•ो เคฆเคฌाเคจे เค•ी เคฌเคœाเคฏ เคฒोเค•เคคाเคจ्เคค्เคฐिเค• เคฌाเคคเคšीเคค เค•ो เค…เคชเคจाเคจा เค…เคš्เค›ा เคนोเคคा เคนै

เคธเคค्เคคा เค•ी เคธाเคेเคฆाเคฐी เค•े เคฎเคนเคค्เคต เค•ो เคธเคฎเคเคจा

เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เค…เคธเคจ्เคคुเคฒเคจ เคชเคฐ เคจिเคฏเคจ्เคค्เคฐเคฃ เคฐเค–เคจा

 

 

 

 

๐Ÿ“š เค…เคง्เคฏाเคฏ = 8 ๐Ÿ“š

๐Ÿ’   เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค”เคฐ เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธंเคธाเคงเคจ ๐Ÿ’ 

 

❇️ เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ : –

 

๐Ÿ”น เคชเคฐि ( เคŠเคชเคฐी ) + เค†เคตเคฐเคฃ ( เคตเคน เค†เคตเคฐเคฃ ) เคœो เคฌเคจเคธ्เคชเคคि เคคเคฅा เคœीเคต เคœเคจ्เคคुเค“ं เค•ो เคŠเคชเคฐ เคธे เคขเค•े เคนुเค เคนै

 

❇️ เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธंเคธाเคงเคจ :-

 

๐Ÿ”น  เคช्เคฐเค•ृเคคि เคธे เคช्เคฐाเคช्เคค เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เค‰เคชเคฏोเค— เค•े เคธाเคงเคจ เคฎाเคจเคต เคœीเคตเคจ เค•ा เค…เคธ्เคคिเคค्เคต, เคช्เคฐเค—เคคि เคเคตं เคตिเค•ाเคธ เคธंเคธाเคงเคจों เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เค•เคฐเคคी เคนै เค†เคฆिเค•ाเคฒ เคธे เคฎเคจुเคท्เคฏ เคช्เคฐเค•ृเคคि เคธे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคตเคธ्เคคुเคँ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เค…เคชเคจी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคाเค“ं เค•ो เคชूเคฐा เค•เคฐเคคा เคฐเคนा เคนै เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคธंเคธाเคงเคจ เคตे เคนैं เคœिเคจเค•ी เค‰เคชเคฏोเค—िเคคा เคฎाเคจเคต เค•े เคฒिเคฏे เคนो

 

❇️ เคตिเคถ्เคต เคฎें เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคช्เคฐเคฆूเคทเคฃ เค•े เค‰เคค्เคคเคฐเคฆाเคฏी เค•ाเคฐเค• :-

 เคœเคจเคธंเค–्เคฏा เคตृเคฆ्เคงि

 เคตเคจो เค•ी เค•เคŸाเคˆ

เค‰เคชเคญोเค•्เคคाเคตाเคฆी เคธंเคธ्เค•ृเคคि เค•ो เคฌเคข़ाเคตा

 เคธंเคธाเคงเคจों เค•ा เค…เคค्เคฏाเคงिเค• เคฆोเคนเคจ

เค”เคฆ्เคฏोเค—िเค•ीเค•เคฐเคฃ เค•ो เคฌเคข़ाเคตा  

 เคชเคฐिเคตเคนเคจ เค•े เค…เคค्เคฏเคงिเค• เคธाเคงเคจ

 

❇️ เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคช्เคฐเคฆूเคทเคฃ เค•े เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ เค•े เค‰เคชाเคฏ :-

เคœเคจเคธंเค–्เคฏा เคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃ

 เคตเคจ เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ

 เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคฎिเคค्เคฐ เคคเค•เคจीเค• เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค—

 เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธंเคธाเคงเคจों เค•ा เคธंเคคुเคฒिเคค เคช्เคฐเคฏोเค—

 เคชเคฐिเคตเคนเคจ เค•े เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค• เคธाเคงเคจों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค—

เคœเคจ เคœाเค—เคฐूเค•เคคा เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ

 เค…เคฐ्เคจ्เคคเคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธเคนเคฏोเค—

 

✳️  ” เคฒिเคฎिเคŸ्เคธ เคŸू เค—्เคฐोเคฅเคจाเคฎเค• เคชुเคธ्เคคเค• :-

๐Ÿ”น เคตैเคถिเคตเค• เคฎाเคฎเคฒो เคฎें เคธเคฐोเค•ाเคฐ เคฐเค–เคจे เคตाเคฒे เคตिเคฆ्เคตाเคจों เค•े เคเค• เคธเคฎूเคน เคจे เคœिเคธเค•ा เคจाเคฎ เคนैเค•्เคฒเคฌ เค‘เคซ़ เคฐोเคฎ ) เคจे 1972 เคฎें เคเค• เคชुเคธ्เคคเค• ” เคฒिเคฎिเคŸ्เคธ เคŸू เค—्เคฐोเคฅ เคฒिเค–ी เค‡เคธ เคชुเคธ्เคคเค• เคฎें เคฌเคคाเคฏा เค—เคฏा เค•ि เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคฆुเคจिเคฏा เค•ी เคœเคจเคธंเค–्เคฏा เคฌเคข़ เคฐเคนी เคนै เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธंเคธाเคงเคจ เค•เคฎ เคนोเคคे เคœा เคฐเคนे เคนैं

 

Note :- UNEP = UNITED NATION ENVIRONMENT PROGRAMME ( เคธเคฏुเค•्เคค เคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ )

 

❇️ เคฐिเคฏो เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ / เคชृเคฅ्เคตी เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ ( Earth Summit ) :-

 

๐Ÿ”น 1992 เคฎें เคธंเคฏुเค•्เคค เคฐाเคท्เคŸ्เคฐเคธंเค˜ เค•ा เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค”เคฐ เคตिเค•ाเคธ เค•े เคฎुเคฆ्เคฆे เคชเคฐ เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐिเคค เคเค• เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ เคฌ्เคฐाเคœीเคฒ เค•े เคฐिเคฏो เคกी เคœเคจेเคฐिเคฏो เคฎें เคนुเค† เค‡เคธे เคชृเคฅ्เคตी เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ ( Earth Summit ) เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เค‡เคธ เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ เคฎें 170 เคฆेเคถ , เคนเคœाเคฐों เคธ्เคตเคฏंเคธेเคตी เคธंเค—เค เคจ เคคเคฅा เค…เคจेเค• เคฌเคนुเคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เค•ंเคชเคจिเคฏों เคจे เคญाเค— เคฒिเคฏा

 

❇️ เคฐिเคฏो เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ / เคชृเคฅ्เคตी เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ เค•ी เคตिเคถेเคทเคคाเคँ / เคฎเคนเคค्เคต :-

 

๐Ÿ”น  เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคฌเคข़เคคे เคธเคฐोเค•ाเคฐ เค•ो เค‡เคธी เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ เคฎें เคฐाเคœเคจिเคคिเค• เคฆाเคฏเคฐे เคฎें เค ोเคธ เคฐूเคช เคฎिเคฒा

๐Ÿ”น  เคฐिเคฏोเคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ เคฎें เคฏเคน เคฌाเคค เค–ुเคฒเค•เคฐ เคธाเคฎเคจे เค†เคฏी เค•ि เคตिเคถ्เคต เค•े เคงเคจी เค”เคฐ เคตिเค•เคธिเคค เคฆेเคถ เค…เคฐ्เคฅाเคค เค‰เคค्เคคเคฐी เค—ोเคฒाเคฐ्เคฆ्เคง เคคเคฅा เค—เคฐीเคฌ เค”เคฐ เคตिเค•ाเคธเคถीเคฒ เคฆेเคถ เคฏाเคจि เคฆเค•्เคทिเคฃी เค—ोเคฒाเคฐ्เคฆ्เคง เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•े เค…เคฒเค—เค…เคฒเค— เคเคœेंเคกे เค•े เคชैเคฐोเค•ाเคฐ เคนै

๐Ÿ”น เค‰เคค्เคคเคฐी เคฆेเคถों เค•ी เคฎुเค–्เคฏ เคšिंเคคा เค“เคœोเคจ เคชเคฐเคค เค•ो เคจुเค•เคธाเคจ เค”เคฐ เค—्เคฒोเคฌเคฒ เคตाเคฐ्เคฎिंเค— เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคฅी เคœเคฌเค•ि เคฆเค•्เคทिเคฃी เคฆेเคถ เค†เคฐ्เคฅिเค• เคตिเค•ाเคธ เค”เคฐ เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคช्เคฐเคฌंเคงเคจ เค•े เค†เคชเคธी เคฐिเคถ्เคคे เค•ो เคธुเคฒเคाเคจे เค•े เคฒिเค เคœ्เคฏाเคฆा เคšिंเคคिเคค เคฅे

๐Ÿ”น  เคฐिเคฏोเคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ เคฎें เคœเคฒเคตाเคฏुเคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ . เคœैเคตเคตिเคตिเคงเคคा เค”เคฐ เคตाเคจिเค•ी เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เค•ुเค› เคจिเคฏเคฎाเคšाเคฐ เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เคนुเค เค‡เคธเคฎें เคเคœेंเคกा – 21 เค•े เคฐूเคช เคฎें เคตिเค•ाเคธ เค•े เค•ुเค› เคคौเคฐเคคเคฐीเค•े เคญी เคธुเคाเค เค—เค

๐Ÿ”น เค‡เคธी เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ เคฎेंเคŸिเค•ाเคŠ เคตिเค•ाเคธเค•ा เคคเคฐीเค•ा เคธुเคाเคฏा เค—เคฏा เคœिเคธเคฎें เคเคธी เคตिเค•ाเคธ เค•ी เค•เคฒ्เคชเคจा เค•ी เค—เคฏी เคœिเคธเคฎें เคตिเค•ाเคธ เค•े เคธाเคฅเคธाเคฅ เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ो เคญी เคจुเค•เคธाเคจ เคจ เคชเคนुंเคšे เค‡เคธे เคงाเคฐเคฃीเคฏ เคตिเค•ाเคธ เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै

 

❇️ เค…เคœेंเคกा – 21 :-

 

๐Ÿ”น เค‡เคธเคฎे เคฏเคน เค•เคนा เค—เคฏा เค•ि เคตिเค•ाเคธ เค•ा เคคเคฐीเค•ा เคเคธा เคนो เคœिเคธเคธे เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ो เคจुเค•เคธाเคจ เคจ เคชเคนुँเคšे

 

❇️ เค…เคœेंเคกा – 21 เค•ी เค†เคฒोเคšเคจा :-

 

๐Ÿ”น เค‡เคธเคฎे เค•เคนा เค—เคฏा เค•ि Agenda – 21 เคฎें เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคชเคฐ เค•เคฎ เค”เคฐ เคตिเค•ाเคธ เคชเคฐ เคœ्เคฏाเคฆा เคง्เคฏाเคจ เคฆिเคฏा เคœा เคฐเคนा เคนै

 

❇️เค…เคตเคฐ เค•ॉเคฎเคจ เคซ्เคฏूเคšเคฐเคจाเคฎเค• เคฐिเคชोเคฐ्เคŸ เค•ी เคšेเคคाเคตเคจी :-

 

๐Ÿ”น 1987 เคฎें เค†เคˆ เค‡เคธ เคฐिเคชोเคฐ्เคŸ เคฎें เคœเคคाเคฏा เค—เคฏा เค•ि เค†เคฐ्เคฅिเค• เคตिเค•ाเคธ เค•े เคšाเคฒू เคคौเคฐ เคคเคฐीเค•े เคญเคตिเคท्เคฏ เคฎें เคŸिเค•ाเคŠ เคธाเคฌिเคค เคจเคนी เคนोเค—े

 

❇️ เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคตिเค•เคธिเคค เค”เคฐ เคตिเค•ाเคธเคถीเคฒ เคฆेเคถों เค•ा เคฐเคตैเคฏा :-

 

๐Ÿ”ถ เคตिเค•เคธिเคค เคฆेเคถ :-

๐Ÿ”น  เค‰เคค्เคคเคฐ เค•े เคตिเค•เคธिเคค เคฆेเคถ เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•े เคฎเคธเคฒे เคชเคฐ เค‰เคธी เคฐूเคช เคฎें เคšเคฐ्เคšा เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं เคœिเคธ เคฆเคถा เคฎें เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค†เคœ เคฎौเคœूเคฆ เคนै เคฏे เคฆेเคถ เคšाเคนเคคे เคนैं เค•ि เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•े เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ เคฎें เคนเคฐ เคฆेเคถ เค•ी เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐी เคฌเคฐाเคฌเคฐ เคนो

๐Ÿ”ถ  เคตिเค•ाเคธเคถीเคฒ เคฆेเคถ :-

๐Ÿ”น เคตिเค•ाเคธเคถीเคฒ เคฆेเคถों เค•ा เคคเคฐ्เค• เคนै เค•ि เคตिเคถ्เคต เคฎें เคชाเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเค•ी เค•ो เคจुเค•เคธाเคจ เค…เคงिเค•ांเคถเคคเคฏा เคตिเค•เคธिเคค เคฆेเคถों เค•े เค”เคฆ्เคฏोเค—िเค• เคตिเค•ाเคธ เคธे เคชเคนुँเคšा เคนै เคฏเคฆि เคตिเค•เคธिเคค เคฆेเคถों เคจे เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ो เคœ्เคฏाเคฆा เคจुเค•เคธाเคจ เคชเคนुँเคšाเคฏा เคนै เคคो เค‰เคจ्เคนें เค‡เคธ เคจुเค•เคธाเคจ เค•ी เคญเคฐเคชाเคˆ เค•ी เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐी เคญी เคœ्เคฏाเคฆा เค‰เค ाเคจी เคšाเคนिเค เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा , เคตिเค•ाเคธเคถीเคฒ เคฆेเคถ เค…เคญी เค”เคฆ्เคฏोเค—ीเค•เคฐเคฃ เค•ी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคธे เค—ुเคœเคฐ เคฐเคนे เคนैं เค”เคฐ เคœเคฐुเคฐी เคนै เค•ि เค‰เคจ เคชเคฐ เคตे เคช्เคฐเคคिเคฌंเคง เคจ เคฒเค—ें เคœो เคตिเค•เคธिเคค เคฆेเคถों เคชเคฐ เคฒเค—ाเคฏे เคœाเคจे เคนैं

 

❇️ เคธाเคी เคธंเคชเคฆा : –

 

๐Ÿ”น  เคธाเคी เคธंเคชเคฆा เค‰เคจ เคธंเคธाเคงเคจो เค•ो เค•เคนเคคे เคนैं เคœिเคจ เคชเคฐ เค•िเคธी เคเค• เค•ा เคจเคนीं เคฌเคฒ्เค•ि เคชूเคฐे เคธเคฎुเคฆाเคฏ เค•ा เค…เคงिเค•ाเคฐ เคนोเคคा เคนै เคœैเคธे , เคฎैเคฆाเคจ , เค•ुเค†ँ เคฏा เคจเคฆी เค‡เคธเคฎें เคชृเคฅ्เคตी เค•ा เคตाเคฏुเคฎंเคกเคฒ เค…ंเคŸाเคฐ्เค•เคŸिเค•ा , เคธเคฎुเคฆ्เคฐी เคธเคคเคน เค”เคฐ เคฌाเคนเคฐी เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เคญी เคถाเคฎिเคฒ เคนै

๐Ÿ”น เค‡เคธ เคฆिเคถा เคฎें เค•ुเค› เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคธเคฎเคौเคคे เคœैเคธे :-

เค…ंเคŸाเคฐ्เค•เคŸिเค•ा เคธंเคงि ( 1959 ) 

เคฎॉเคจ्เคŸ्เคฐिเคฏเคฒ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ ( 1987 ) เค”เคฐ 

เค…ंเคŸाเคฐ्เค•เคŸिเค•ा เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃीเคฏ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ ( 1991 ) เคนो เคšुเค•े เคนै

 

❇️ เค—्เคฒोเคฌเคฒ เคตाเคฐ्เคฎिंเค— :-

 

๐Ÿ”น เคตाเคฏुเคฎंเคกเคฒ เค•े เคŠเคชเคฐ เค“เคœोเคจ เค—ैเคธ เค•ी เคเค• เคชเคคเคฒी เคธी เคชเคฐเคค เคนै เคœिเคธเคฎे เคธे เคธूเคฐ्เคฏ เค•ी เคฐोเคถเคจी เค›เคจ เค•เคฐ เคชृเคฅ्เคตी เคคเค• เคชเคนुँเคšเคคी เคนै เคฏเคน เคธूเคฐ्เคฏ เค•ी เคนाเคจिเค•ाเคฐเค• เคชเคฐाเคฌैเค—เคจी เค•िเคฐเคฃों เคธे เคนเคฎे เคฌเคšाเคคी เคนै เค‡เคธ เค—ैเคธ เค•ी เคชเคฐเคค เคฎें เค›ेเคฆ เคนो เค—เคฏा เคนै เคœिเคธเคธे เค…เคฌ เคธूเคฐเคœ เค•ी เค•िเคฐเคฃें Direct  เคชृเคฅ्เคตी เคชเคฐ เค† เคœाเคคी เคนै เคœिเคธเคธे เคชृเคฅ्เคตी เค•ा เคคाเคชเคฎाเคจ เคฌเคข़ เคฐเคนा เคนै เคคाเคชเคฎाเคจ เคฌเคข़เคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค—्เคฒेเคถिเคฏเคฐ เค•ी เคฌเคฐ्เคซ เคคेเคœी เคธे เคชिเค˜เคฒ เคฐเคนी เคนै เคœिเคธเค•े เค•ाเคฐเคฃ เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เค•ा เคธ्เคคเคฐ เคฌเคข़ เคฐเคนा เคนै เค‡เคธเคธे เค‰เคจ เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคœ्เคฏाเคฆा เค–เคคเคฐा เคนै เคœो เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เค•े เค•िเคจाเคฐे เคฌเคธे เคนैं  

๐Ÿ”น เค•ाเคฐ्เคฌเคจ เคกाเคˆ เค‘เค•्เคธाเค‡เคก , เคฎीเคฅेเคจ , เคนाเค‡เคก्เคฐो เคซ्เคฒोเคฐो เค•ाเคฐ्เคฌเคจ เคฏे เค—ैเคธ เค—्เคฒोเคฌเคฒ เคตाเคฐ्เคฎिंเค— เคช्เคฐเคฎुเค– เค•ाเคฐเคฃ เคนै

 

❇️ เคธाเคी เคชเคฐเคจ्เคคु เค…เคฒเค— เค…เคฒเค— เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐी :-

 

๐Ÿ”น เคตैเคถ्เคตिเค• เคธाเคी เคธंเคชเคฆा เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคญी เคตिเค•เคธिเคค เคเคตं เคตिเค•ाเคธเคถीเคฒ เคฆेเคถों เค•ा เคฎเคค เคญिเคจ्เคจ เคนै เคตिเค•เคธिเคค เคฆेเคถ เค‡เคธเค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐी เคธเคญी เคฆेเคถों เคฎें เคฌเคฐाเคฌเคฐ เคฌाँเคŸเคจे เค•े เคชเค•्เคท เคฎें เคนै เคชเคฐเคจ्เคคु เคตिเค•ाเคธเคถीเคฒ เคฆेเคถ เคฆो เค†เคงाเคฐों เคชเคฐ เคตिเค•เคธिเคค เคฆेเคถों เค•ी เค‡เคธ เคจीเคคि เค•ा เคตिเคฐोเคง เค•เคฐเคคे เคนै :-

 

เคชเคนเคฒा เคฏเคน เค•ि เคธाเคी เคธंเคชเคฆा เค•ो เคช्เคฐเคฆूเคทिเคค เค•เคฐเคจे เคฎें เคตिเค•เคธिเคค เคฆेเคถो เค•ी เคญूเคฎिเค•ा เค…เคงिเค• เคนै 

 

เคฆूเคธเคฐा เคฏเคน เค•ि เคตिเค•ाเคธเคถीเคฒ เคฆेเคถ เค…เคญी เคตिเค•ाเคธ เค•ी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคฎें เคนै  

 

๐Ÿ”น เค…เคคः เคธाเคी เคธंเคชเคฆा เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เคตिเค•เคธिเคค เคฆेเคถों เค•ी เคœिเคฎ्เคฎेเคตाเคฐी เคญी เค…เคงिเค• เคนोเคจी เคšाเคนिเค เคคเคฅा เคตिเค•ाเคธเคถीเคฒ เคฆेเคถों เค•ी เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐी เค•เคฎ เค•ी เคœाเคจी เคšाเคนिเค

 

❇️ เค•्เคฏोเคŸो เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ :-

 

๐Ÿ”น เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคตिเคถ्เคต เคœเคจเคฎाเคจเคธ เค•े เคฌीเคš เคœाเคชाเคจ เค•े เค•्เคฏोเคŸो เคถเคนเคฐ เคฎें 1997 เคฎें เค‡เคธ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เคชเคฐ เคธเคนเคฎเคคी เคฌเคจी

๐Ÿ”น 1992 เคฎें เค‡เคธ เคธเคฎเคौเคคे เค•े เคฒिเค เค•ुเค› เคธिเคฆ्เคงांเคค เคคเคฏ เค•िเค เค—เค เคฅे เค”เคฐ เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•ी เค‡เคธ เคฐूเคชเคฐेเค–ा เคฏाเคจी เคฏूเคจाเค‡เคŸेเคก เคจेเคถเคจ्เคธ เคซ्เคฐेเคฎเคตเคฐ्เค• เค•เคจ्เคตेंเคถเคจ เค‘เคจ เค•्เคฒाเค‡เคฎेเคŸ เคšेंเคœ เคชเคฐ เคธเคนเคฎเคคि เคœเคคाเคคे เคนुเค เคนเคธ्เคคाเค•्เคทเคฐ เคนुเค เคฅे เค‡เคธे เคนी เค•्เคฏोเคŸो เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै

๐Ÿ”น  เคญाเคฐเคค เคจे 2002 เคฎें เค•्เคฏोเคŸो เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ ( 1997 ) เคชเคฐ เคนเคธ्เคคाเค•्เคทเคฐ เค•िเคฏे เค”เคฐ เค‡เคธเค•ा เค…เคจुเคฎोเคฆเคจ เค•िเคฏा

๐Ÿ”น  เคญाเคฐเคค , เคšीเคจ เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ เคตिเค•ाเคธเคถीเคฒ เคฆेเคถों เค•ो เค•्เคฏोเคŸो เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เค•ी เคฌाเคง्เคฏเคคाเค“ं เคธे เค›ूเคŸ เคฆी เค—เคˆ เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เค”เคฆ्เคฏोเค—ीเค•เคฐเคฃ เค•े เคฆौเคฐ เคฎें เค—्เคฐीเคจเคนाเคŠเคธ เค—ैเคธों เค•े เค‰เคค्เคธเคฐ्เคถเคจ เค•े เคฎाเคฎเคฒे เคฎें เค‡เคจเค•ा เค•ुเค› เค–ाเคธ เคฏोเค—เคฆाเคจ เคจเคนीं เคฅा

๐Ÿ”น  เค”เคฆ्เคฏोเค—ीเค•เคฐเคฃ เค•े เคฆौเคฐ เค•ो เคฎौเคœूเคฆा เคตैเคถ्เคตिเค• เคคाเคชเคตृเคฆ्เคงि เค”เคฐ เคœเคฒเคตाเคฏुเคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เค•ा เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐ เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै

 

❇️ เคตเคจ เคช्เคฐांเคคเคฐ :-

 

๐Ÿ”น เค—ाँเคตो , เคฆेเคนाเคคो เคฎें เค•ुเค› เคœเค—เคน เคเคธी เคนोเคคी เคนै เคœो เคชเคตिเคค्เคฐ เคฎाเคจे เคœाเคคे เคนै เคเคธा เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै เค•ि เค‡เคจ เคœเค—เคน เคชเคฐ เคฆेเคตी เคฆेเคตเคคाเค“ं เค•ा เคตाเคธ เคนोเคคा เคนै เค‡เคธเคฒिเค เคฏเคนाँ เค•े เคชेเคก़ เค•ो เค•ाเคŸा เคจเคนी เคœाเคคा เคนै เคฏเคน เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เคšाเคนे เคœो เคญी เคนो เคชเคฐ เค‡เคจ เคช्เคฐเคฅाเค“ं เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคชेเคก़เคชौเคงों เค•ा เคฌเคšाเคต เคนुเค† เคนै

 

❇️ เคญाเคฐเคค เคจे เคญी เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคธुเคฐเค•्เคทा เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค…เคชเคจा เคฏोเค—เคฆाเคจ เคฆिเคฏा เคนै :-

2002 เค•्เคฏोเคŸो เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เคชเคฐ เคนเคธ्เคคाเค•्เคทเคฐ เคเคตं เค‰เคธเค•ा เค…เคจुเคฎोเคฆเคจ

2005 เคฎें เคœी – 8 เคฆेเคถों เค•ी เคฌैเค เค• เคฎें เคตिเค•เคธिเคค เคฆेเคถों เคฆ्เคตाเคฐा เค•ी เคœा เคฐเคนी เค—्เคฐीเคจ เคนाเค‰เคธ เค—ैเคธों เค•े เค‰เคค्เคธเคฐ्เคœเคจ เคฎें เค•เคฎी เคชเคฐ เคœोเคฐ

เคจेเคถเคจเคฒ เค‘เคŸोเคซ्เคฏूเคฒ เคชॉเคฒिเคธी เค•े เค…ंเคฐ्เคคเค—เคค เคตाเคนเคจों เคฎें เคธ्เคตเคš्เค› เคˆเคงเคจ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค—

2001 เคฎें เค‰เคฐ्เคœा เคธเคฐंเค•्เคทเคฃ เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ เคชाเคฐिเคค เค•िเคฏा

2003 เคฎें เคฌिเคœเคฒी เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ เคฎें เคจเคตीเค•เคฐเคฃीเคฏ เค‰เคฐ्เคœा เค•े เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•ो เคฌเคข़ाเคตा เคฆिเคฏा เค—เคฏा

เคญाเคฐเคค เคฎें เคฌाเคฏोเคกीเคœเคฒ เคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เคเค• เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคฎिเคถเคจ เคชเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เคšเคฒ เคฐเคนा เคนै

เคญाเคฐเคค SAARC เค•े เคฎंเคš เคชเคฐ เคธเคญी เคฐाเคท्เคŸ्เคฐों เคฆ्เคตाเคฐा เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เคชเคฐ เคเค• เคฐाเคฏ เคฌเคจाเคจा เคšाเคนเคคा เคนै

เคญाเคฐเคค เคฎें เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เคเคตं เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ เค•े เคฒिเค 2010 เคฎें เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคนเคฐिเคค เคช्เคฐाเคงिเค•เคฐเคฃ ( NGT ) เค•ी เคธ्เคฅाเคชเคจा เค•ी เค—เคˆ

เคญाเคฐเคค เคตिเคถ्เคต เค•ा เคชเคนเคฒा เคฆेเคถ เคนै เคœเคนाँ เค…เค•्เคทเคฏ เค‰เคฐ्เคœा เค•े เคตिเค•ाเคธ เค•े เคฒिเค เค…เคฒเค— เคฎเคจ्เคค्เคฐाเคฒเคฏ เคนै

เค•ाเคฐ्เคฌเคจ เคกाเคˆ เค‘เค•्เคธाเค‡เคก เค‰เคค्เคธเคฐ्เคœเคจ เคฎें เคช्เคฐเคคि เคต्เคฏเค•्เคคि เค•เคฎ เคฏोเค—เคฆाเคจ ( เค…เคฎेเคฐिเค•ा 16 เคŸเคจ , เคœाเคชाเคจ 8 เคŸเคจ , เคšीเคจ 06 เคŸเคจ เคคเคฅा เคญाเคฐเคค 01 . 38 เคŸเคจ

เคญाเคฐเคค เคจे เคชेเคฐिเคธ เคธเคฎเคौเคคे เคชเคฐ 2 เค…เค•्เคŸूเคฌเคฐ 2016 เคนเคธ्เคคाเค•्เคทเคฐ เค•िเคฏे เคนैं

2030 เคคเค• เคญाเคฐเคค เคจे เค‰เคค्เคธเคฐ्เคœเคจ เคคीเคต्เคฐเคคा เค•ो 2005 เค•े เคฎुเค•ाเคฌเคฒे 33 – 35 % เค•เคฎ เค•เคฐเคจे เค•ा เคฒเค•्เคท्เคฏ เคฐเค–ा เคนै

COP – 23 เคฎें เคญाเคฐเคค เคตृเค•्เคทाเคฐोเคชเคฃ เคต เคตเคจ เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•ी เคตृเคฆ्เคงि เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे 2030 เคคเค• 2 . 5 เคธे 3 เคตिเคฒिเคฏเคจ เคŸเคจ Co2 เค•े เคฌเคฐाเคฌเคฐ เคธिंเค• เคฌเคจाเคจे เค•ा เคตाเคฆा เค•िเคฏा เคนै

 

❇️ เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค†ंเคฆोเคฒเคจ :-

 

๐Ÿ”น เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฆेเคถों เค•ी เคธเคฐเค•ाเคฐों เค•े เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เคตिเคญिเคจ्เคจ เคญाเค—ों เคฎें เคธเค•्เคฐिเคฏ เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃीเคฏ เค•ाเคฐ्เคฏเค•เคคाเค“ เคจे เค…เคจ्เคคเคฐ्เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคเคตं เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เค•เคˆ เค†ंเคฆोเคฒเคจ เค•िเคฏे เคนै เคœैเคธे :- 

๐Ÿ”ธ เคฆเค•्เคทिเคฃी เคฆेเคถों เคฎैเค•्เคธिเค•ों , เคšिเคฒे , เคฌ्เคฐाเคœीเคฒ , เคฎเคฒेเคถिเคฏा , เค‡เคฃ्เคกोเคจेเคถिเคฏा , เค…เคซ्เคฐीเค•ा เค”เคฐ เคญाเคฐเคค เค•े เคตเคจ เค†ंเคฆोเคฒเคจ  

๐Ÿ”ธ เค‘เคธ्เคŸ्เคฐेเคฒिเคฏा เคฎें เค–เคจिเคœ เค‰เคฆ्เคฏोเค—ों เค•े เคตिเคฐोเคง เคฎें เค†เคจ्เคฆोเคฒเคจ  

๐Ÿ”ธ เคฅाเค‡เคฒैंเคฃ्เคก , เคฆเค•्เคทिเคฃ เค…เคซ्เคฐीเค•ा , เค‡เคฃ्เคกोเคจेเคถिเคฏा , เคšीเคจ เคคเคฅा เคญाเคฐเคค เคฎें เคฌเคก़े เคฌाँเคงों เค•े เคตिเคฐोเคง เคฎें เค†ंเคฆोเคฒเคจ เคœिเคจเคฎें เคญाเคฐเคค เค•ा เคจเคฐ्เคฎเคฆा เคฌเคšाเค“ เค†ंเคฆोเคฒเคจ เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคนै

 

❇️ เคธंเคธाเคงเคจों เค•ी เคญूเคฐाเคœเคจीเคคि : – 

 

๐Ÿ”น เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคฆेเคถों เค•े เคตिเคธ्เคคाเคฐ เค•ा เคฎुเค–्เคฏ เค•ाเคฐเคฃ เค…เคงीเคจ เคฆेเคถों เค•ा เค†เคฐ्เคฅिเค• เคถोเคทเคฃ เคฐเคนा เคนै เคœिเคธ เคฆेเคถ เค•े เคชाเคธ เคœिเคคเคจे เคธंเคธाเคงเคจ เคนोเค—ें เค‰เคธเค•ी เค…เคฐ्เคฅเคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค‰เคคเคจी เคนी เคฎเคœเคฌूเคค เคนोเค—ी  

๐Ÿ”ธ เค‡เคฎाเคฐเคคी เคฒเค•เคก़ी :- เคชเคถ्เคšिเคฎ เค•े เคฆेเคถों เคจे เคœเคฒเคชोเคคो เค•े เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•े เคฒिเค เคฆूเคธเคฐे เคฆेเคถों เค•े เคตเคจों เคชเคฐ เค•เคฌ्เคœा เค•िเคฏा เคคाเค•ि เค‰เคจเค•ी เคจौเคธेเคจा เคฎเคœเคฌूเคค เคนो เค”เคฐ เคตिเคฆेเคถ เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคฌเคข़े  

๐Ÿ”ธ เคคेเคฒ เคญเคฃ्เคกाเคฐ :- เคตिเคถ्เคต เคฏुเคฆ्เคง เค•े เคฌाเคฆ เค‰เคจ เคฆेเคถों เค•ा เคฎเคนเคค्เคต เคฌเคข़ा เคœिเคจเค•े เคชाเคธ เคฏूเคฐेเคจिเคฏเคฎ เค”เคฐ เคคेเคฒ เคœैเคธे เคธंเคธाเคงเคจ เคฅे เคตिเค•เคธिเคค เคฆेเคถों เคจे เคคेเคฒ เค•ी เคจिเคฐ्เคฌाเคง เค†เคชूเคฐ्เคคि เค•े เคฒिเค เคธเคฎुเคฆ्เคฐी เคฎाเคฐ्เค—ो เคชเคฐ เคธेเคจा เคคैเคจाเคค เค•ी

๐Ÿ”ธ เคœเคฒ :- เคชाเคจी เค•े เคจिเคฏเคจ्เคค्เคฐเคฃ เคเคตं เคฌँเคŸเคตाเคฐे เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคฒเคก़ाเคˆเคฏाँ เคนुเคˆ เคœाเคฐ्เคกเคจ เคจเคฆी เค•े เคชाเคจी เค•े เคฒिเค เคšाเคฐ เคฐाเคœ्เคฏ เคฆाเคตेเคฆाเคฐ เคนै เค‡เคœเคฐाเค‡เคฒ , เคœाเคฐ्เคกเคจ , เคธीเคฐिเคฏा เคเคตเคฎ् เคฒेเคฌเคจाเคจ

 

❇️ เคฎूเคฒเคตाเคธी : – 

 

๐Ÿ”น เคธंเคฏुเค•्เคค เคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคธंเค˜ เคจे 1982 เคฎें เคเคธे เคฒोเค—ों เค•ो เคฎूเคฒเคตाเคธी เคฌเคคाเคฏा เคœो เคฎौเคœूเคฆा เคฆेเคถ เคฎें เคฌเคนुเคค เคฆिเคจों เคธे เคฐเคนเคคे เคšเคฒे เค† เคฐเคนे เคฅे เคคเคฅा เคฌाเคฆ เคฎें เคฆूเคธเคฐी เคธंเคธ्เค•ृเคคि เคฏा เคœाเคคिเคฏों เคจे เค‰เคจ्เคนें เค…เคชเคจे เค…เคงीเคจ เคฌเคจा เคฒिเคฏा , เคญाเคฐเคค เคฎेंเคฎूเคฒเคตाเคธीเค•े เคฒिเค เคœเคจเคœाเคคि เคฏा เค†เคฆिเคตाเคธी เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै

๐Ÿ”น  1975 เคฎें เคฎूเคฒเคตाเคธिเคฏों เค•ा เคธंเค—เค เคจ World Council of Indigenous Peoples เคฌเคจा เคฎूเคฒเคตाเคธिเคฏों เค•ी เคฎुเค–्เคฏ เคฎाँเค— เคฏเคน เคนै เค•ि เค‡เคจ्เคนें เค…เคชเคจी เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคชเคนเคšाเคจ เคฐเค–เคจे เคตाเคฒा เคธเคฎुเคฆाเคฏ เคฎाเคจा เคœाเค , เคฆूเคธเคฐे เค†เคœाเคฆी เค•े เคฌाเคฆ เคธे เคšเคฒी เค† เคฐเคนी เคชเคฐिเคฏोเคœเคจाเค“ं เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค‡เคจเค•े เคตिเคธ्เคฅाเคชเคจ เคเคตं เคตिเค•ाเคธ เค•ी เคธเคฎเคธ्เคฏा เคชเคฐ เคญी เคง्เคฏाเคจ เคฆिเคฏा เคœाเค

 

 

เค…เคง्เคฏाเคฏ = 7

เคธเคฎเค•ाเคฒीเคจ เคตिเคถ्เคต เคฎें เคธुเคฐเค•्เคทा

 

เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ा เค…เคฐ्เคฅ :-

เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ा เคฌुเคจिเคฏाเคฆी เค…เคฐ्เคฅ เคนै เค–เคคเคฐे เคธे เค†เคœाเคฆी เคชเคฐเคจ्เคคु เค•ेเคตเคฒ เค‰เคจ เคšीเคœों เค•ोเคธुเคฐเค•्เคทाเคธे เคœुเคก़ी เคšीเคœों เค•ा เคตिเคทเคฏ เคฌเคจाเคฏा เคœाเคฏ เคœिเคจเคธे เคœीเคตเคจ เค•ेเค•ेเคจ्เคฆ्เคฐीเคฏ เคฎूเคฒ्เคฏों เค•ो เค–เคคเคฐा เคนो

 

 เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เคงाเคฐเคฃाเคँ :-

1 . เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคงाเคฐเคฃा 

( i ) เคฌाเคนเคฐी เค–เคคเคฐा :-

เคธैเคจ्เคฏ เคนเคฎเคฒा 

เคœเคจเคธंเคนाเคฐ 

เคถเค•्เคคिเคธंเคคुเคฒเคจ 

เค—เค เคฌंเคงเคจ 

เคถเคธ्เคค्เคฐीเค•เคฐเคฃ

 

( ii ) เค†ंเคคเคฐिเค• เค–เคคเคฐा :-

เค•ाเคจूเคจ เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा 

เค…เคฒเค—ाเคตเคตाเคฆ 

เค—ृเคนเคฏुเคฆ्เคง

 

2 . เค—ैเคฐ เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคงाเคฐเคฃा

( i ) เคฎाเคจเคตเคคा เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा :-

( เคต्เคฏाเคชเค• เค…เคฐ्เคง เคฎें เคญूเค–ा /เคฎเคนाเคฎाเคฐी เค”เคฐ เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคตिเคชเคฆा เคธे เคธुเคฐเค•्เคทा )

( ii ) เคตिเคถ्เคต เคธुเคฐเค•्เคทा :-

 เคจเคตीเคจ เคšुเคจौเคคिเคฏों , เค†เคคंเค•เคตाเคฆ , เคฌीเคฎाเคฐिเคฏों , เคœเคฒเคตाเคฏु เคธंเค•เคŸ เคธे เคธुเคฐเค•्เคทा เคถाเคฎिเคฒ เคนै

 

( 1 ) เคธुเคฐเค•्เคทा เค•े เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคงाเคฐเคฃा – ( เคฌाเคนเคฐी เคธुเคฐเค•्เคทा )

เค‡เคธ เคงाเคฐเคฃा เคธे เคนเคฎाเคฐा เคคाเคค्เคชเคฐ्เคฏ เคนै เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เคงเคฐเคฃा เคธे เคนोเคคा เคนै เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เค…เคตเคงเคฐเคฃा เคฎें เคธैเคจ्เคฏ เค–़เคคเคฐे เค•ो เค•िเคธी เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เคœ्เคฏाเคฆा เค–़เคคเคฐเคจाเค• เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै เค‡เคธ เค–़เคคเคฐे เค•ा เคธ्เคฐोเคค เค•ोเคˆ เคฆूเคธเคฐा เคฎुเคฒ्เค• เคนोเคคा เคนै เคœो เคธैเคจ्เคฏ เคนเคฎเคฒे เค•ी เคงเคฎเค•ी เคฆेเค•เคฐ เคธंเคช्เคฐเคญुเคคा , เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐเคคा เค”เคฐ เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เค…เค–ंเคกเคคा เคœैเคธे เค•िเคธी เคฆेเคถ เค•े เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐीเคฏ เคฎूเคฒ्เคฏों เค•े เคฒिเค เค–़เคคเคฐा เคชैเคฆा เค•เคฐเคคा เคนै

 

( 2 ) เคธुเคฐเค•्เคทा เค•े เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคงाเคฐเคฃा – ( เค†เคคंเคฐिเค• เคธुเคฐเค•्เคทा )

 

เค‡เคธ เคงाเคฐเคฃा เคธे เคนเคฎाเคฐा เคคाเคค्เคชเคฐ्เคฏ เคนै เคฆेเคถ เค•े เคญीเคคเคฐ เค…ंเคฆเคฐूเคจी เค–เคคเคฐों เคธे เคœिเคธเคฎें เค†เคชเคธी เคฒเคก़िเคฏाँ , เค—ृเคน เคฏुเคฆ्เคง , เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคช्เคฐเคคि เค…เคธंเคคुเคท्เคŸि เคธे เคนै เคฏเคน เคธुเคฐเค•्เคทा เค†ंเคคเคฐिเค• เคถांเคคि เค”เคฐ เค•ाเคจूเคจเคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เค•เคฐเคคा เคนै เค‡เคธเคฎें เค…เคชเคจे เคนी เคฆेเคถ เค•े เคฒोเค—ों เคธे เค–เคคเคฐा เคนोเคคा เคนै

 

เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เค…เคชाเคฐเคฎ्เคชเคฐिเค• เคงाเคฐเคฃा :-

 

เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เค…เคชाเคฐเคฎ्เคชเคฐिเค• เคงाเคฐเคฃा เคฎें เค‰เคจ เคธเคญी เค–เคคเคฐों เค•ो เคถाเคฎिเคฒ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคœो เค•िเคธी เคเค• เคฆेเคถ เคจเคนीं เคฌเคฒ्เค•ि เคชूเคฐे เคตिเคถ्เคต เค•े เคฒिเค เค–เคคเคฐเคจाเค• เคนै เค”เคฐ เค‡เคจเค•ा เคธเคฎाเคงाเคจ เค•ोเคˆ เคเค• เคฆेเคถ เค…เค•ेเคฒे เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เค•เคนें เคคो เคเคธे เค–เคคเคฐे เคœो เค•ि เคชूเคฐी เคฎाเคจเคต เคœाเคคि เค•े เคฒिเค เค–เคคเคฐเคจाเค• เคนो

เคœैเคธे เค•ि:-

เค—्เคฒोเคฌเคฒ เคตाเคฐ्เคฎिंเค—

เคช्เคฐเคฆूเคทเคฃ

เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เค†เคชเคฆाเคं

เคจिเคฐ्เคงเคจเคคा

เคฎเคนाเคฎाเคฐी

เค†เคคंเค•เคตाเคฆ

เคถเคฐเคฃाเคฐ्เคฅिเคฏों เค•ी เคธเคฎเคธ्เคฏा

เคฌเคข़เคคी เคนुเคˆ เคœเคจเคธंเค–्เคฏा เค†เคฆि

 

เค—ैเคฐเคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคงाเคฐเคฃाเคँ  :-

เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เค—ैเคฐเคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคงाเคฐเคฃाเคं เคธैเคจ्เคฏ เค–เคคเคฐों เคธे เคชเคฐे เคœाเคคी เคนैं เคœिเคจเคฎें เคฎाเคจเคต เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เค•ो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เค–เคคเคฐों เค”เคฐ เค–เคคเคฐों เค•ी เคเค• เคตिเคธ्เคคृเคค เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เคถाเคฎिเคฒ เคนै

   เคธुเคฐเค•्เคทा เค•े เค—ैเคฐเคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคตिเคšाเคฐों เค•ो เคฎाเคจเคต เคธुเคฐเค•्เคทाเคฏाเคตैเคถ्เคตिเค• เคธुเคฐเค•्เคทाเค•เคนा เค—เคฏा เคนै

   เคฎाเคจเคต เคธुเคฐเค•्เคทा เคธे เคนเคฎाเคฐा เคฎเคคเคฒเคฌ เคนै เค•ि เคฐाเคœ्เคฏों เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เคธे เคœ्เคฏाเคฆा เคฒोเค—ों เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा  

  เคฎाเคจเคต เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เคธंเค•ीเคฐ्เคฃ เค…เคตเคงाเคฐเคฃा เค•े เคธเคฎเคฐ्เคฅเค•ों ( เคธเคฎเคฐ्เคฅเค•ों ) เคจे เคต्เคฏเค•्เคคिเคฏों เค•ो เคนिंเคธเค• เค–เคคเคฐों เคชเคฐ เคง्เคฏाเคจ เค•ेंเคฆ्เคฐिเคค เค•िเคฏा  

  เคฆूเคธเคฐी เค“เคฐ , เคฎाเคจเคต เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เคต्เคฏाเคชเค• เค…เคตเคงाเคฐเคฃा เค•े เคธเคฎเคฐ्เคฅเค•ों เค•ा เคคเคฐ्เค• เคนै เค•ि เค–เคคเคฐे เค•े เคเคœेंเคกे เคฎें เคญूเค– , เคฌीเคฎाเคฐी เค”เคฐ เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เค†เคชเคฆा เคถाเคฎिเคฒ เคนोเคจी เคšाเคนिเค  

  เคตैเคถ्เคตिเค• เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ा เคตिเคšाเคฐ 1990 เค•े เคฆเคถเค• เคฎें เค—्เคฒोเคฌเคฒ เคตाเคฐ्เคฎिंเค— , เคเคก्เคธ เค”เคฐ เค‡เคคเคจे เคชเคฐ เคœैเคธे เค–เคคเคฐों เค•ी เคตैเคถ्เคตिเค• เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•े เคœเคตाเคฌ เคฎें เค‰เคญเคฐा

 

เค•िเคธी เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคชाเคธ เคฏुเคฆ्เคง เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคตिเค•เคฒ्เคช :-

เคฌुเคจिเคฏाเคฆी เคคौเคฐ เคชเคฐ เค•िเคธी เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคชाเคธ เคฏुเคฆ्เคง เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคคीเคจ เคตिเค•เคฒ्เคช เคนोเคคे เคนै।

( i ) เค†เคค्เคฎเคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ เค•เคฐเคจा

( ii ) เคฆूเคธเคฐे เคชเค•्เคท เค•ी เคฌाเคค เค•ो เคฌिเคจा เคฏुเคฆ्เคง เค•िเค เคฎाเคจ เคฒेเคจा เค…เคฅเคตा เคฏुเคฆ्เคง เคธे เคนोเคจे เคตाเคฒे เคจाเคถ เค•ो เค‡เคธ เคนเคฆ เคคเค• เคฌเคข़ाเคจे เค•े เคธंเค•ेเคค เคฆेเคจा เค•ि เคฆूเคธเคฐा เคชเค•्เคท เคธเคนเคฎเค•เคฐ เคนเคฎเคฒा เค•เคฐเคจे เคธे เคฌाเคœ เค†เคฏे เคฏा เคฏुเคฆ्เคง เค เคจ เคœाเคฏ เคคो เค…เคชเคจी เคฐเค•्เคทा เค•เคฐเคจा เคคाเค•ि เคนเคฎเคฒाเคตเคฐ เคฆेเคถ เค…เคชเคจे เคฎเค•เคธเคฆ เคฎें เค•ाเคฎเคฏाเคฌ เคจ เคนो เคธเค•े เค”เคฐ เคชीเค›े เคนเคŸ เคœाเค เค…เคฅเคตा

( iii ) เคนเคฎเคฒाเคตाเคฐ เค•ो เคชเคฐाเคœिเคค เค•เคฐ เคฆेเคจा

 

 

เค…เคชเคฐोเคง :-

เคฏुเคฆ्เคง เคฎें เค•ोเคˆ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคญเคฒे เคนी เค†เคค्เคฎเคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ เค•เคฐ เคฆे เคฒेเค•िเคจ เคตเคน เค‡เคธे เค…เคชเคจे เคฆेเคถ เค•ी เคจीเคคि เค•े เคฐूเคช เคฎें เค•เคญी เคช्เคฐเคšाเคฐिเคค เคจเคนीं เค•เคฐเคจा เคšाเคนेเค—ी เค‡เคธ เค•ाเคฐเคฃ , เคธुเคฐเค•्เคทाเคจीเคคि เค•ा เคธंเคฌंเคง เคฏुเคฆ्เคง เค•ी เค†เคถंเค•ा เค•ो เคฐोเค•เคจे เคฎें เคนोเคคा เคนै เคœिเคธेเค…เคชเคฐोเคงเค•เคนा เคœाเคคा เคนै

 

เคฐเค•्เคทा :-

เคฏुเคฆ्เคง เค•ो เคธीเคฎिเคค เคฐเค–เคจे เค…เคฅเคตा เค‰เคธเค•ो เคธเคฎाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เคธे เคนोเคคा เคนै เคœिเคธे เคฐเค•्เคทा เค•เคนा เคœाเคคा เคนै

 

เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐाเค—เคค เคธुเคฐเค•्เคทा เคจिเคคि เค•े เคคเคค्เคต :-

( i ) เคถเค•्เคคिเคธंเคคुเคฒเคจ

( ii ) เค—เค เคฌंเคงเคจ เคฌเคจाเคจा

( i ) เคถเค•्เคคिเคธंเคคुเคฒเคจ :-

เค•ोเคˆ เคฆेเคถ เค…เคชเคจे เคŠเคชเคฐ เคนोเคจे เคตाเคฒे เคธंเคญाเคตिเคค เคฏुเคฆ्เคง เคฏा เค•िเคธी เค…เคจ्เคฏ เค–เคคเคฐों เค•े เคช्เคฐเคคि เคธเคฆैเคต เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒ เคฐเคนเคคा เคนै เคตเคน เค•เคˆ เคคเคฐीเค•ों เคธे เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เค…เคฅเคตा เคถเค•्เคคिเคธंเคคुเคฒเคจ เค•ो เค…เคชเคจे เคชเค•्เคท เคฎें เค•เคฐเคจे เค•ी เค•ोเคถिเคถ เค•เคฐเคคा เคฐเคนเคคा เคนै เค…เคชเคจे เค‰เคชเคฐ เค–เคคเคฐे เคตाเคฒे เคฆेเคถ เคธे เคถเค•्เคคि เคธंเคคुเคฒเคจ เค•ो เคฌเคจाเคฏे เคฐเค–เคจे เค•े เคฒिเค เคตเคน เค…เคชเคจी เคธैเคจ्เคฏ เคถเค•्เคคि เคฌเคขाเคคा เคนै , เค†เคฐ्เคฅिเค• เค”เคฐ เคช्เคฐोเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เคถเค•्เคคि เค•ो เคฌเคขाเคคा เคนै เค”เคฐ เคฎिเคค्เคฐ เคฆेเคถों เคธे เคเคธी เคธ्เคฅिเคคเคฏों เคธे เคจिเคชเคŸเคจे เค•े เคฒिเค เคธंเคงिเคฏाँ เค•เคฐเคคा เคนै

 

( ii ) เค—เค เคฌंเคงเคจ เคฌเคจाเคจा :-

 

เค—เค เคฌंเคงเคจ เคฎें เค•เคˆ เคฆेเคถ เคถाเคฎिเคฒ เคนोเคคे เคนैं เค”เคฐ เคธैเคจ्เคฏ เคนเคฎเคฒे เค•ो เคฐोเค•เคจे เค…เคฅเคตा เค‰เคธเคธे เคฐเค•्เคทा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฎเคตेเคค เค•เคฆเคฎ เค‰เค ाเคคे เคนैं เค…เคงिเค•ांเคถ เค—เค เคฌเคจ्เคงเคจों เค•ो เคฒिเค–िเคค เคธंเคงि เคธे เคเค• เค”เคชเคšाเคฐिเค• เคฐूเคช เคฎिเคฒเคคा เคนै เค”เคฐ เคเคธे เค—เค เคฌंเคงเคจ เค•ो เคฏเคน เคฌाเคค เคฌिเคฒเค•ुเคฒ เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฐเคนเคคी เคนै เค•ि เค–เคคเคฐा เค•िเคธเคธे เคนै เค•िเคธी เคฆेเคถ เค…เคฅเคตा เค—เค เคฌंเคงเคจ เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เค…เคชเคจी เคคाเค•เคค เค•ा เค…เคธเคฐ เคฌเคข़ाเคจे เค•े เคฒिเค เคฆेเคถ เค—เค เคฌंเคงเคจ เคฌเคจाเคคे เคนैं

 

เค—เค เคฌंเคงเคจ เค•ा เค†เคงाเคฐ :-

 

( i ) เค•िเคธी เคฆेเคถ เค…เคฅเคตा เค—เค เคฌंเคงเคจ เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เค…เคชเคจी เคคाเค•เคค เค•ा เค…เคธเคฐ เคฌเคข़ाเคจे เค•े เคฒिเค เคฆेเคถ เค—เค เคฌंเคงเคจ เคฌเคจाเคคे เคนैं

( ii ) เค—เค เคฌंเคงเคจ เคฐाเคท्เคŸ्เคฐिเคฏ เคนिเคคों เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคนोเคคे เคนै เค”เคฐ เคฐाเคท्เคŸ्เคฐिเคฏ เคนिเคคों เค•े เคฌเคฆเคฒ เคœाเคจे เคชเคฐ เค—เค เคฌंเคงเคจ เคญी เคฌเคฆเคฒ เคœाเคคे เคนै

 

เคเคถिเคฏा เค”เคฐ เค…เคซ्เคฐीเค•ा เค•े เคจเคต เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคฆेเคถों เค•े เคธाเคฎเคจे เค–เคก़ी เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เคšुเคจौเคคिเคฏाँ :-

 

เคเคถिเคฏा เค”เคฐ เค…เคซ्เคฐीเค•ा เค•े เคจเคต เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคฆेเคถों เค•े เคธाเคฎเคจे เค–เคก़ी เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เคšुเคจौเคคिเคฏाँ เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคฆेเคถों เค•े เคฎुเค•ाเคฌเคฒे เคฆो เคฎाเคฏเคจों เคฎें เคตिเคถिเคท्เคŸ เคฅीं

 

( i ) เคเค• เคคो เค‡เคจ เคฆेเคถों เค•ो เค…เคชเคจे เคชเคก़ोเคธी เคฆेเคถ เคธे เคธैเคจ्เคฏ เคนเคฎเคฒे เค•ी เค†เคถंเค•ा เคฅी

 

( ii ) เคฆूเคธเคฐे , เค‡เคจ्เคนें เค…ंเคฆเคฐूเคจी เคธैเคจ्เคฏเคธंเค˜เคฐ्เคท เค•ी เคญी เคšिंเคคा เค•เคฐเคจी เคฅी

 

เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เคชเคฐंเคชเคฐाเค—เคค เคงाเคฐเคฃा เคฎें เคฏुเคฆ्เคง เคจिเคคि :-

 

เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เคชเคฐंเคชเคฐाเค—เคค เคงाเคฐเคฃा เคฎें เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคนिंเคธा เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคฏเคฅाเคธंเคญเคต เคธीเคฎिเคค เคนोเคจा เคšाเคนिเค เค‡เคธเคฎेंเคจ्เคฏाเคฏเคฏुเคฆ्เคงเค•ी เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคชเคฐंเคชเคฐा เค•ा เคนी เคฏเคน เคชเคฐเคตเคฐ्เคคी เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคนै เค•ि เค†เคœ เคฒเค—เคญเค— เคชूเคฐा เคตिเคถ्เคต เคฎाเคจเคคा เคนै

 

( i ) เค•िเคธी เคฆेเคถ เค•ो เคฏुเคฆ्เคง เค‰เคšिเคค เค•ाเคฐเคฃों เคฏाเคจी เค†เคค्เคฎเคฐเค•्เคทा เค…เคฅเคตा เคฆूเคธเคฐों เค•ो เคœเคจเคธंเคนाเคฐ เคธे เคฌเคšाเคจे เค•े เคฒिเค เคนी เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค

 

( ii ) เค‡เคธ เคฆृเคท्เคŸिเค•ोเคฃ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค•िเคธी เคฏुเคฆ्เคง เคฎें เคฏुเคฆ्เคงเคธाเคงเคจों เค•ा เคธीเคฎिเคค เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคนोเคจा เคšाเคนिเค

 

( iii ) เคฏुเคฆ्เคงเคฐเคค् เคธेเคจा เค•ो เคšाเคนिเค เค•ि เคตเคน เคธंเค˜เคฐ्เคทเคตिเคฎुเค– เคถเคค्เคฐु , เคจिเคนเคค्เคฅे เคต्เคฏเค•्เคคि เค…เคฅเคตा เค†เคค्เคฎเคธเคชเคฐ्เคฎเคฃ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคถเคค्เคฐु เค•ो เคจ เคฎाเคฐे

 

( iv ) เคธेเคจा เค•ो เค‰เคคเคจे เคนी เคฌเคฒ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค เคœिเคคเคจा เค†เคค्เคฎเคฐเค•्เคทा เค•े เคฒिเค เคœเคฐुเคฐी เคนो เค”เคฐ เค‰เคธे เคเค• เคธीเคฎा เคคเค• เคนी เคนिंเคธा เค•ा เคธเคนाเคฐा เคฒेเคจा เคšाเคนिเค

 

( v ) เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เคชเคฐंเคชเคฐाเค—เคค เคงเคฐเคฃा เค‡เคธ เคธंเคญाเคตเคจा เคธे เค‡เคจ्เค•ाเคฐ เคจเคนीं เค•เคฐเคคी เค•ि เคฆेเคถों เค•े เคฌीเคš เคเค• เคจ เคเค• เคฐूเคช เคฎें เคธเคนเคฏोเค— เคนो เค‡เคจเคฎें เคธเคฌเคธे เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนैเคจिเคฐเคธ्เคค्เคฐीเค•เคฐเคฃ , เค…เคธ्เคค्เคฐเคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃ เคคเคฅा เคตिเคถ्เคตाเคธ เค•ी เคฌเคนाเคฒी

 

เค–เคคเคฐे เค•े เคจเค เคธ्เคฐोเคค :-

 

เค–เคคเคฐों เค•े เค•ुเค› เคจเค เคธ्เคฐोเคค เคธाเคฎเคจे เค†เค เคนैं เคœिเคจเค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฆुเคจिเคฏा เค•ाเคซी เคนเคฆ เคคเค• เคšिंเคคिเคค เคนै เค‡เคจเคฎें เค†เคคंเค•เคตाเคฆ , เคฎाเคจเคตाเคงिเค•ाเคฐ , เคตैเคถ्เคตिเค• เค—เคฐीเคฌी , เคชเคฒाเคฏเคจ เค”เคฐ เคธ्เคตाเคธ्เคฅ्เคฏ เคฎเคนाเคฎाเคฐी เคถाเคฎिเคฒ เคนैं  

เค†เคคंเค•เคตाเคฆ เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคนिंเคธा เค•ो เคธंเคฆเคฐ्เคญिเคค เค•เคฐเคคा เคนै เคœो เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ो เคœाเคจเคฌूเคเค•เคฐ เค”เคฐ เค…ंเคงाเคงुंเคง เคจिเคถाเคจा เคฌเคจाเคคा เคนै  

  เคฎाเคจเคตाเคงिเค•ाเคฐ เคคीเคจ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคนोเคคे เคนैं  

 

เคชเคนเคฒा เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เค…เคงिเค•ाเคฐ เคนै

 

เคฆूเคธเคฐा เค†เคฐ्เคฅिเค• เค”เคฐ เคธाเคฎाเคœिเค• เค…เคงिเค•ाเคฐ เคนै เค”เคฐ 

 

เคคीเคธเคฐा เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค‰เคชเคจिเคตेเคถिเคค เคฒोเค—ों เค•ा เค…เคงिเค•ाเคฐ เคนै  

 

  เคเค• เค…เคจ्เคฏ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เค…เคธुเคฐเค•्เคทा เคตैเคถ्เคตिเค• เค—เคฐीเคฌी เคนै เค…เคฎीเคฐ เคฐाเคœ्เคฏ เค…เคฎीเคฐ เคนो เคฐเคนे เคนैं เคœเคฌเค•ि เค—เคฐीเคฌ เคฐाเคœ्เคฏ เค—เคฐीเคฌ เคนो เคฐเคนे เคนैं  

  เคฆเค•्เคทिเคฃ เคฎें เค—เคฐीเคฌी เคจे เคญी เค‰เคค्เคคเคฐ เคฎें เคฌेเคนเคคเคฐ เคœीเคตเคจ , เคตिเคถेเคทเค•เคฐ เคฌेเคนเคคเคฐ เค†เคฐ्เคฅिเค• เค…เคตเคธเคฐों เค•ी เคคเคฒाเคถ เค•े เคฒिเค เคฌเคก़े เคชैเคฎाเคจे เคชเคฐ เคชเคฒाเคฏเคจ เค•िเคฏा เคนै  

  เคธ्เคตाเคธ्เคฅ्เคฏ เคฎเคนाเคฎाเคฐी เคœैเคธे HIV – AIDS , เคฌเคฐ्เคก เคซ्เคฒू เค”เคฐ เค—ंเคญीเคฐ เคคीเคต्เคฐ เคถ्เคตเคธเคจ เคธिंเคก्เคฐोเคฎ ( SARS ) เคช्เคฐเคตाเคธเคจ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฆेเคถों เคฎें เคฌเคข़ เคฐเคนे เคนैं  

  เคฏเคน เคธเคฎเคเคจा เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนै เค•ि เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เค…เคตเคงाเคฐเคฃा เค•े เคตिเคธ्เคคाเคฐ เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคธเคฌ เค•ुเค› เคถाเคฎिเคฒ เค•เคฐเคจा เคจเคนीं เคนै  

  เคธुเคฐเค•्เคทा เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•े เคฐूเคช เคฎें เค…เคฐ्เคนเคคा เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค , เคเค• เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•ो เคจ्เคฏूเคจเคคเคฎ เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคฎाเคจเคฆंเคก เคธाเคा เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค

 

เคธเคนเคฏोเค— เคฎूเคฒเค• เคธुเคฐเค•्เคทा :-

 

  เคธुเคฐเค•्เคทा เค•े เค•ुเค› เคฎुเคฆ्เคฆों เคธे เคจिเคชเคŸเคจे เค•े เคฒिเค เคธैเคจ्เคฏ เคŸเค•เคฐाเคต เค•े เคฌเคœाเคฏ เคธเคนเคฏोเค— เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै เค†เคคंเค•เคตाเคฆ เคธे เคจिเคชเคŸเคจे เค•े เคฒिเค เคธैเคจ्เคฏ เคฎเคฆเคฆ เคฒी เคœा เคธเค•เคคी เคนै เคฒेเค•िเคจ เค—เคฐीเคฌी , เคชเคฒाเคฏเคจ เค†เคฆि เคฎुเคฆ्เคฆों เคธे เคจिเคชเคŸเคจे เคฎें เค‡เคธเค•ा เค•ोเคˆ เคซाเคฏเคฆा เคจเคนीं เคนोเค—ा  

  เคเคธी เคฐเคฃเคจीเคคिเคฏों เค•ो เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐเคจा เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนो เคœाเคคा เคนै เคœिเคธเคฎें เค…ंเคคเคฐ्เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธเคนเคฏोเค— เคถाเคฎिเคฒ เคนोเคคा เคนै เคœो เคฆ्เคตिเคชเค•्เคทीเคฏ , เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ , เคฎเคนाเคฆ्เคตीเคชीเคฏ เคฏा เคตैเคถ्เคตिเค• เคนो เคธเค•เคคे เคนैं  

  เคธเคนเค•ाเคฐी เคธुเคฐเค•्เคทा เคฎें เค…ंเคคเคฐเคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เค”เคฐ เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคฆोเคจों เคคเคฐเคน เค•े เค…เคจ्เคฏ เค–िเคฒाเคก़ी เคถाเคฎिเคฒ เคนो เคธเค•เคคे เคนैं  

  เคฒेเค•िเคจ เคธเคนเค•ाเคฐी เคธुเคฐเค•्เคทा เคญी เค…ंเคคिเคฎ เค‰เคชाเคฏ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฌเคฒ เค•े เค‰เคชเคฏोเค— เค•ो เคถाเคฎिเคฒ เค•เคฐ เคธเค•เคคी เคนै เค…ंเคคเคฐเคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธเคฎुเคฆाเคฏ เค•ो เคคाเคจाเคถाเคนी เคธे เคจिเคชเคŸเคจे เค•े เคฒिเค เคฌเคฒ เค•े เค‰เคชเคฏोเค— เค•ो เคฎंเคœूเคฐी เคฆेเคจी เคชเคก़ เคธเค•เคคी เคนै

 

 เคญाเคฐเคค เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เคฐเคฃเคจीเคคि :-

 

  เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธुเคฐเค•्เคทा เคฐเคฃเคจीเคคि เคšाเคฐ เคต्เคฏाเคชเค• เค˜เคŸเค•ों เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เค•เคฐเคคी เคนै।

 

1 . เคธैเคจ्เคฏ เค•्เคทเคฎเคคाเค“ं เค•ो เคฎเคœเคฌूเคค เค•เคฐเคจा เคญाเคฐเคค เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เคฐเคฃเคจीเคคि เค•ा เคชเคนเคฒा เค˜เคŸเค• เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เคญाเคฐเคค เค…เคชเคจे เคชเคก़ोเคธिเคฏों เค•े เคธाเคฅ เคธंเค˜เคฐ्เคทों เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคฐเคนा เคนै  

 

2 . เคญाเคฐเคค เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เคฐเคฃเคจीเคคि เค•ा เคฆूเคธเคฐा เค˜เคŸเค• เค…เคชเคจे เคธुเคฐเค•्เคทा เคนिเคคों เค•ी เคฐเค•्เคทा เค•े เคฒिเค เค…ंเคคเคฐ्เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคฎाเคจเคฆंเคกों เค”เคฐ เค…ंเคคเคฐ्เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธंเคธ्เคฅाเคจों เค•ो เคฎเคœเคฌूเคค เค•เคฐเคจा เคนै  

 

3 . เคญाเคฐเคค เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เคฐเคฃเคจीเคคि เค•ा เคคीเคธเคฐा เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค˜เคŸเค• เคฆेเคถ เค•े เคญीเคคเคฐ เคธुเคฐเค•्เคทा เคšुเคจौเคคिเคฏों เค•ा เคธाเคฎเคจा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคคैเคฏाเคฐ เคนै  

 

4 . เคšौเคฅा เค˜เคŸเค• เค…เคชเคจी เค…เคฐ्เคฅเคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•ो เค‡เคธ เคคเคฐเคน เคธे เคตिเค•เคธिเคค เค•เคฐเคจा เคนै เค•ि เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ा เคตिเคถाเคฒ เคœเคจเคธเคฎूเคน เค—เคฐीเคฌी เค”เคฐ เคฆुเค– เคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒ เคœाเค

 

เค•ुเค› เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคจोเคŸ :-

 

เคนเคฅिเคฏाเคฐ เคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃเคฏเคน เคนเคฅिเคฏाเคฐ เค•े เค…เคงिเค—्เคฐเคนเคฃ เค•ो เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เค•เคฐเคคा เคนै  

เคจिเคฐเคธ्เคค्เคฐीเค•เคฐเคฃเคฏเคน เคธाเคฎूเคนिเค• เคตिเคจाเคถ เคธे เคฌเคšเคจे เค•े เคฒिเค เค•ुเค› เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคนเคฅिเคฏाเคฐों เค•ो เค›ोเคก़เคจे เค•े เคฒिเค เค•เคนเคคा เคนै  

เค•ॉเคจ्เคซिเคกेंเคธ เคฌिเคฒ्เคกिंเค—เคเค• เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคœिเคธเคฎें เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฆेเคถ เค…เคชเคจे เคธैเคจ्เคฏ เคฏोเคœเคจाเค“ं เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคเค•เคฆूเคธเคฐे เค•ो เคธूเคšिเคค เค•เคฐเค•े เคช्เคฐเคคिเคฆ्เคตंเคฆ्เคตी เคฆेเคถों เค•े เคธाเคฅ เคตिเคšाเคฐ เค”เคฐ เคœाเคจเค•ाเคฐी เคธाเคा เค•เคฐเคคे เคนैं  

เคตैเคถ्เคตिเค• เค—เคฐीเคฌीเคฏเคน เคเค• เคฆेเคถ เค•ो เค•เคฎ เค†เคฏ เค”เคฐ เค•เคฎ เค†เคฐ्เคฅिเค• เคตिเค•ाเคธ เคธे เคชीเคก़िเคค เคนोเคจे เค•े เคฒिเค เคธंเคฆเคฐ्เคญिเคค เค•เคฐเคคा เคนै เคœिเคธे เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ เคตिเค•เคธिเคค เคฏा เคตिเค•ाเคธเคถीเคฒ เคฆेเคถों เค•े เคฐूเคช เคฎें เคตเคฐ्เค—ीเค•ृเคค เค•िเคฏा เคœाเคจा เคนै  

เคช्เคฐเคตाเคธเคจเคฏเคน เค•ुเค› เคตिเคถेเคท เค•ाเคฐเคฃों เคธे เคเค• เคฐाเคœ्เคฏ เคธे เคฆूเคธเคฐे เคฐाเคœ्เคฏ เคฎें เคฎाเคจเคต เคธंเคธाเคงเคจों เค•ी เค†เคตाเคœाเคนी เคนै

0 comments: